IX Kongres Ekonomistów Polskich

IX Kongres Ekonomistów Polskich
prof. ndzw. dr hab., Teresa Czerwińska
Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski
SPOŁECZNA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
INWESTYCJI
W
ZARZĄDZANIU PORTFELEM FUNDUSZY EMERYTALNYCH –
PERSPEKTYWA ZARZĄDZAJĄCYCH
Streszczenie
W publikacji zaprezentowano wyniki badań kwestionariuszowych przeprowadzonych
wśród zarządzających portfelem inwestycji OFE w Polsce. Przeprowadzone badania
pozwoliły na identyfikację poziomu świadomości zarządzających portfelem w zakresie
społecznej odpowiedzialności inwestycji, rozpoznanie praktyk OFE w zakresie
uwzględniania kryteriów ESG w zarządzaniu portfelem, a także na określenie
kluczowych barier implementacji strategii SRI w procesie inwestycyjnym OFE ze
szczególnym.
Słowa kluczowe
społeczna odpowiedzialność inwestycji, fundusze emerytalne, zarządzanie portfelem
inwestycji
Social Responsible Investment in pension fund’s portfolio management
(Summary)
The results of the survey along the portfolio managers are presented in the
paper. The conducted research enabled to identify the level of the awareness of social
responsible investment criteria, identification of policy of mandatory pension funds
considering ESG criteria in portfolio management. What is more, the essential barriers
of the SRI implementation in pension funds
in Poland are presented.
Keywords
Social responsible investment, pension funds, portfolio management.
Wstęp
„Uspołecznianie się” strat prywatnych podmiotów gospodarczych i instytucji
finansowych wskutek globalnego kryzysu, czyli przenoszenie skutków moral hazard na
społeczeństwo [Roubini, Mihm, 2011, s. 77], stawiają zagadnienie społecznej
odpowiedzialności inwestycji (Social Responsible Investment (SRI)) w zupełnie nowym
świetle. Stało się to katalizatorem rozwoju tej koncepcji zarówno w wymiarze dociekań
teoriopoznawczych, jak i praktyki biznesowej. Jak stwierdza Joseph Stiglitz:
“społecznie odpowiedzialne inwestowanie to prawdopodobnie najważniejszy i
najbardziej pomyślny kierunek rozwoju nowoczesnego zarządzania aktywami” [High
Net Worth Individuals and Sustainable Investment, 2010]. Otwarte fundusze emerytalne
(OFE) – jako organizacje o charakterze społeczno-gospodarczym, wykorzystują
mechanizm rynku finansowego do wypełnienia luki między obecną wartością
zebranych składek a wartością przyszłych zobowiązań. Korzystają one z klasycznego
mechanizmu lewarowania, co może przyczyniać się do wzrostu moral hazard, bowiem
rzeczywiste ryzyko ponoszą finalni beneficjenci tworzonych funduszy kapitałowych.
2
Implementacja koncepcji społecznej odpowiedzialności inwestycji polega na
trwałym wkomponowywaniu w proces inwestycyjny, oprócz kryteriów ekonomicznych,
interesów społecznych, ekologicznych oraz dialogu z interesariuszami (tzw. ESG
integration - Environmental, Social and Governance criteria) [Principles for
Responsible Investment, 2008; Crane, McWilliams, Matten, Moon, Siegel, 2008;
Czerwińska 2009; Socially Responsible Investment by Pension Funds, 2000]. Celem
publikacji jest identyfikacja uwarunkowań stosowania strategii społecznej
odpowiedzialności inwestycji w zarządzaniu portfelem otwartych funduszy
emerytalnych oraz analiza praktyk funduszy w zakresie uwzględniania kryteriów
pozafinansowych w zarządzaniu portfelem inwestycji na gruncie realiów polskiego
rynku. Do realizacji celu badań wykorzystano metodę kwestionariuszową w badaniu
pełnym.
1. Determinanty wdrażania koncepcji SRI w zarządzaniu portfelem
inwestycji funduszy emerytalnych
Wśród uwarunkowań implementacji koncepcji SRI w zarządzaniu portfelem
inwestycji funduszy emerytalnych można wyodrębnić determinanty: społeczne –
związane ze zmianą paradygmatu postrzegania roli instytucji finansowych w
społeczeństwie; prawne – regulacje normatywne w zakresie działalności inwestycyjnej
funduszy emerytalnych oraz ekonomiczne – czynniki związane z poszukiwaniem
możliwości wzrostu efektywności i redukcji ryzyka inwestycji oraz umocnieniem
pozycji konkurencyjnej na rynku oszczędności emerytalnych [Czerwińska, 2009].
Z uwagi na specyfikę działalności i rolę społeczną funduszy emerytalnych,
niezwykle istotną grupą determinantów implementacji koncepcji SRI w procesie
inwestycyjnym są uwarunkowania prawne. W przeciągu lat 2010-2012 ich znaczenie
jako czynnika popytowego wzrosło kilkakrotnie [European SRI Study 2012]. OFE
prowadzące działalność w Polsce zobligowane są przede wszystkim dokonywać
alokacji portfela zgodnie z dość restrykcyjnym systemem limitów i ograniczeń
zawartych w regulacjach normatywnych [Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997r. o
organizacji…; Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2004r...]. Natomiast,
regulacje prawne w zakresie SRI można wyodrębnić na dwóch poziomach: europejskim
(dyrektywy i wytyczne UE) oraz narodowym (akty normatywne na szczeblu
poszczególnych państw członkowskich). Już w 2001 roku Komisja Europejska wydała
dokument - Green Paper Promoting a European framework for Corporate Social
Responsibility zalecający krajom członkowskim wypracowanie narodowych rozwiązań
legislacyjnych w celu zapewnienia podstaw do rozwoju praktyk społecznie
odpowiedzialnego biznesu (CSR). Duża część krajów UE wprowadziła już krajowe
regulacje dotyczące implementacji koncepcji SRI na rynku oszczędności emerytalnych,
tj: Wielka Brytania (2000) [Statutory Instrument 1999], Francja, Niemcy, Szwecja (w
2001r.); Belgia, Norwegia, Włochy (w 2004r.), Austria (w 2005r.)1. Najbardziej
restrykcyjne regulacje dotyczące SRI dla rynku emerytalnego wprowadzono w Szwecji
i Norwegii, gdzie kwestie SRI dla funduszy emerytalnych ujęte są w formie
obligatoryjnych wytycznych uwzględnienia w polityce inwestycyjnej kryteriów ESG
oraz rocznego raportowania [The Norwegian Government Pension Fund-Global's
Ethical Guidelines].
1
Ustawodawstwo w dziedzinie SRI zainicjowały również: Holandia, Dania, Szwajcaria
i Hiszpania.
3
Wspólną cechą większości wprowadzonych na szczeblu krajowym regulacji
prawnych w zakresie SRI na rynku funduszy emerytalnych jest wymóg raportowania
implementacji (bądź pominięcia) kryteriów ESG w procesie inwestycyjnym.
Wprowadzone regulacje nie nakładają wymagań szczegółowych ani co do rozmiarów
alokacji portfela funduszy zgodnie z SRI, ani nie uszczegółowiają kryteriów ESG, brak
również wytycznych co do raportowania stosowania SRI w procesie inwestycyjnym.
Zatem, swoistą „wartość dodaną” wprowadzonych regulacji prawnych, należy
dostrzegać raczej w zalegalizowaniu praktyk SRI w procesie inwestycyjnym funduszy
emerytalnych, co oznacza, że są one obecnie traktowane jako wartościowe i
równorzędne do „klasycznych” strategii zarządzania portfelem oraz zwrócenie uwagi
zarządzających na konieczność zajęcia stanowiska w kwestii SRI [Czerwińska 2009].
Ponadto, przegląd wyników badań empirycznych wykazuje, że wdrożenie strategii SRI
w procesie inwestycyjnym w większości przypadków nie powoduje obniżenia
efektywności i wzrostu ryzyka działalności inwestycyjnej w długim okresie
[Demystifying Responsible Investment Performance 2007; Czerwińska 2012].
2. Percepcja społecznej odpowiedzialności inwestycji przez
zarządzających portfelem funduszy emerytalnych
2.1. Metodologia przeprowadzonego badania
Biorąc pod uwagę analizę czynników mających wpływ na wdrażanie strategii
SRI w zarządzaniu portfelem inwestycji funduszy emerytalnych, przeprowadzono
badanie kwestionariuszowe, uzupełnione wywiadami bezpośrednimi, w czerwcu 2012
roku wśród zarządzających aktywami OFE w Polsce. Udział w badaniu wzięło: 7
spośród 15 funkcjonujących na rynku funduszy emerytalnych (w tym: jeden OFE
należących do grupy największych, tzn. o wartości aktywów przekraczającej 30 mld zł.,
cztery OFE należące do grupy średnich, tzn. o wartości aktywów 11-30 mld zł. oraz
dwa OFE należące do grupy najmniejszych - o wartości aktywów nie przekraczającej 10
mld zł.). Odpowiedzi na pytania udzieliły osoby pełniące obowiązki zarządzających
portfelem (60%), analityków (25%) oraz funkcje prezesa zarządu (15%). Przy
konstruowaniu kwestionariusza wykorzystano skalę Likerta. Przeprowadzone badanie
miało na celu:
– identyfikację poziomu świadomości zarządzających portfelem inwestycji OFE w
zakresie społecznej odpowiedzialności inwestycji,
– rozpoznanie praktyk OFE w zakresie uwzględniania kryteriów ESG w zarządzaniu
portfelem inwestycji,
– określenie kluczowych determinant aplikacji strategii SRI w procesie
inwestycyjnym OFE ze szczególnym uwzględnieniem czynników normatywnych.
2.2. Znajomość koncepcji społecznej odpowiedzialności inwestycji wśród
zarządzających portfelem funduszy emerytalnych
Przeprowadzone badania wykazały, że poziom świadomości zagadnień
związanych ze społeczną odpowiedzialnością inwestycji wśród zarządzających
portfelem funduszy emerytalnych jest wysoki – 71% respondentów twierdzi, że spotkali
się z tą koncepcją i dobrze wiedzą na czym ona polega. Zdecydowana większość (86%)
zarządzających portfelem OFE uważa, że powinny one uwzględniać kryteria ESG w
procesie inwestycyjnym, a duża część (43%) uważa ponadto, że przyczyni się to
również do uwzględnienia interesów członków funduszy. Jednocześnie, analiza
percepcji kosztów i korzyści włączenia kryteriów ESG do zarządzania portfelem
4
inwestycji funduszy emerytalnych wykazała, że zarządzający postrzegają uwzględnienie
kryteriów ESG w procesie inwestycyjnym przede wszystkim jako skuteczne narzędzie
budowania zaufania i utrzymania dobrej reputacji na rynku. Zarządzający portfelem
OFE uważają, że włączenie kryteriów ESG w proces zarządzania portfelem generuje
wyższe koszty (86% respondentów) oraz wiąże się z wydłużeniem horyzontu
czasowego inwestycji (79% respondentów) i istotnymi trudnościami z selekcją
aktywów i benchmarkowaniem portfela. Pozytywnie o poziomie świadomości
zarządzających w zakresie społecznej odpowiedzialności inwestycji świadczy fakt, że
zdecydowana większość z nich (71% respondentów) nie łączy automatycznie włączenie
kryteriów ESG ze wzrostem ryzyka inwestycyjnego (rys.1).
Rysunek 1. Uwzględnienie kryteriów ESG w procesie inwestycyjnym funduszu
emerytalnego przyczynia się do… (%wskazań)
Źródło: badania ankietowe.
Jednocześnie wydaje się, że zarządzający portfelem inwestycji nie dostrzegają
powiązań między społeczną odpowiedzialnością biznesu a wyceną przedsiębiorstw
notowanych na rynku publicznym, dotyczy to zwłaszcza zarządzania zasobami
naturalnymi oraz dobrych praktyk w zakresie zatrudnienia. Zdecydowana większość
zarządzających wskazuje, że istotny pozytywny wpływ na kształtowanie się indeksu
WIG-20 w perspektywie zarówno rocznej, jak i długoterminowej mają dobre praktyki w
zarządzaniu oraz wymierne kryteria ilościowe, tj. spadek energochłonności (rys.2).
Natomiast, czynniki społeczne, tj. poszanowanie dla potrzeb lokalnych społeczności
oraz dobre praktyki w zakresie zatrudnienia - w opinii zarządzających - nie mają
większego wpływu na poziom wyceny rynkowej przedsiębiorstw (odzwierciedlany
przez indeks WIG-20). Świadczy to o tym, że zarządzający nie dostrzegają
współzależności między społeczną odpowiedzialnością biznesu a wynikami
ekonomiczno- finansowymi przedsiębiorstw w długim okresie, a co za tym idzie
możliwości uzyskiwania ponadprzeciętnych stóp zwrotu bazując na strategii SRI.
Rysunek 2. Wpływ wybranych czynników na kształtowanie się poziomu indeksu
WIG-20 w perspektywie krótko- (do roku) i długoterminowej (3-5 lat) – w opinii
zarządzających OFE
5
Źródło: badania ankietowe.
2.3. Praktyki SRI w procesie zarządzania portfelem inwestycji OFE
Badania wykazały, że pomimo braku regulacji prawnych oraz zachęt ze strony
władz rządowych, jak ma to miejsce w innych krajach UE, część OFE dostrzega
potrzebę uwzględniania kryteriów ESG w zarządzaniu funduszem, zwłaszcza dotyczy to
procesu selekcji instrumentów finansowych do portfela inwestycji oraz kształtowania
wizerunku (rys.3). Zarządzający portfelem uważają, że przy doborze zarówno akcji, jak
i obligacji przedsiębiorstw do portfela inwestycji OFE należy uwzględniać kryteria ESG
(rys.4). Za najistotniejsze dla procesu zarządzania portfelem inwestycji zarządzający
portfelem OFE uważają czynniki związane z corporate governance, natomiast
pozostałym przypisują niższe znaczenie, zwłaszcza dotyczy to czynników związanych
ze środowiskiem naturalnym (rys. 5). Podobnie jak na innych rynkach emerytalnych,
fundusze prowadzące działalność w Polsce stosują najczęściej strategie najprostsze, tj.
selekcji negatywnej, oraz normatywnej (tab.1).
Tablica 1. Strategie SRI w zarządzaniu portfelem inwestycji OFE (% wskazań
przez zarządzających) – sytuacja obecna
Strategie SRI*
nie są
stosowane w
często
stosowane
nieznacznym stopniu
stosowane
Selekcja pozytywna
50
25
25
Selekcja negatywna
25
25
50
zaangażowanie
selekcja sektorowa
rangowanie aktywów
inwestycyjnych
50
100
100
25
0
0
0
0
0
selekcja normatywna
50
0
25
Wykluczanie
integracja
75
50
25
50
0
0
6
* strategie SRI według systematyki w: EFAMA Guidance on RI information in the
KIID& Post Investment Disclosure, 2012; European SRI Study 2012; PRI Reporting
Framework Pilot Main Definitions, 2012.
Źródło: badania ankietowe.
Rysunek 3. Stosowanie kryteriów ESG w zarządzaniu OFE (% wskazań)
Źródło: badania ankietowe.
Rysunek 4. Zasadność uwzględniania kryteriów ESG przy doborze do portfela
inwestycji wybranych kategorii aktywów (% wskazań)
Źródło: badania ankietowe.
Strategie wykluczania są historycznie najstarsze wśród praktyk SRI. Są one
wykorzystywane przez zarządzających z reguły w celu złożenia otoczeniu czytelnej
deklaracji dotyczącej postawy funduszu emerytalnego w zakresie wartości etycznych,
co przyczynia się do nawiązania bardziej efektywnej komunikacji z członkami funduszu
i opinią publiczną. Jednocześnie, w perspektywie najbliższych 3-5 lat zarządzający
raczej nie przewidują zmian w obecnych praktykach inwestycyjnych OFE w zakresie
SRI. Wskazują oni jedynie na możliwości wykorzystywania w większym zakresie
strategii selekcji normatywnej i selekcji pozytywnej.
Rysunek 5. Ranga kryteriów ESG w zarządzaniu portfelem inwestycji (% wskazań
zarządzających portfelem OFE)
Źródło: badania ankietowe.
7
Jak wynika z przeprowadzonych badań, fundusze emerytalne nie wypracowały
formalnych rozwiązań w zakresie uwzględniania kryteriów ESG w procesie zarządzania
portfelem inwestycji, tj. np. wyznaczenie doradcy inwestycyjnego, korzystanie z usług
specjalistycznej agencji ratingowej. Natomiast, w wywiadach bezpośrednich pojawiły
się deklaracje zarządzających portfelem, że w funduszu stosowane są pewne
nieformalne konsultacje i wytyczne w zakresie uwzględniania kryteriów ESG w
zarządzaniu portfelem inwestycji. Uzyskane odpowiedzi wskazują, że na dobór
podmiotów do współpracy, tj.: doradcy inwestycyjni, banki czy agencje ratingowe nie
ma wpływu (lub ma niewielki) stanowisko tych podmiotów w zakresie respektowania
CSR. Fundusze emerytalne w zasadzie nie korzystają z usług doradczych w zakresie
SRI, jak ma to miejsce w krajach Europy Zachodniej. Wpływ na to ma zarówno brak
regulacji normatywnych nakazujących zajęcie stanowiska w zakresie SRI, jak i brak
infrastruktury informacyjnej w przedmiotowym zakresie.
Wśród zarządzających powszechne jest przekonanie, że OFE powinny
wywierać wpływ na emitentów instrumentów finansowych znajdujących się w portfelu
inwestycji funduszy w celu wywołania pozytywnych zmian w kwestiach związanych z
ESG. Zdecydowana większość zarządzających portfelem uważa, że wpływ ten
powinien być najsilniejszy w przypadku czynników związanych z corporate governance
(rys.6). Natomiast, w przypadku pozostałych obszarów, zwłaszcza w zakresie
czynników związanych ze środowiskiem naturalnym, zarządzający uważają, że wypływ
funduszy emerytalnych powinien być umiarkowany. Może to wskazywać na
krótkoterminową perspektywę zarządzających, bowiem oddziaływanie skierowane na
zmiany w zakresie czynników społecznych oraz związanych ze środowiskiem
naturalnym z reguły przynosi widoczne efekty dopiero w długim okresie. Stąd, nie
przekłada się to w sposób bezpośredni na wyniki zarządzania portfelem inwestycji
funduszu w krótkim okresie. Biorąc jednak pod uwagę długoterminowy charakter
inwestycji OFE oraz ich społeczno- ekonomiczną rolę, wywieranie wpływu przez nie na
emitentów instrumentów finansowych powinno być wzmożone zwłaszcza w obszarach
związanych ze środowiskiem naturalnym oraz czynnikami społecznymi.
Rysunek 6. Obszary wpływu OFE na emitentów instrumentów finansowych
znajdujących się w portfelu inwestycji (% wskazań)
Źródło: badania ankietowe.
Zmiana paradygmatów zarządzania inwestycjami jest na razie zauważalna w
podejściu generalnym do tej dziedziny i dotyczy raczej wykształcania się ogólnego
trendu. Świadczyć o tym mogą wyniki badań pokazujące presję na maksymalizację
krótkoterminowego wyniku OFE. Zdecydowana większość (66%) zarządzających
portfelem funduszy uważa, że OFE będący inwestorem długoterminowym poszukuje
możliwości maksymalizacji wyników zarządzania portfelem poprzez maksymalizację
stóp zwrotu w krótkim i średnim horyzoncie inwestycyjnym. Nie uważają oni, że
8
zarządzanie ryzykiem długoterminowym portfela wymaga odstąpienia od
maksymalizacji wyniku w krótko i średnioterminowej perspektywie inwestycyjnej.
40% respondentów stwierdza, że OFE nie może zaakceptować niższych wyników
inwestycyjnych w krótkim terminie w celu budowania bardziej zrównoważonego
modelu rozwoju gospodarki.
2.4. Uwarunkowania stosowania strategii SRI w procesie zarządzania
portfelem funduszu emerytalnego
Badania wykazały, że do najistotniejszych barier uwzględniania kryteriów
ESG w zarządzaniu portfelem inwestycji funduszu emerytalnego można zaliczyć przede
wszystkim (rys. 7):
– bariery informacyjne - brak infrastruktury informacyjnej i instrumentarium dla
zarządzających portfelem w przypadku zastosowania tych kryteriów;
– bariery normatywne - brak regulacji prawnych i wytycznych KNF w
przedmiotowym zakresie.
Rysunek 7. Bariery uwzględniania kryteriów ESG w zarządzaniu portfelem
inwestycji OFE (% wskazań)
Źródło: badania ankietowe.
Mając na uwadze specyfikę polskiego rynku kapitałowego, przede wszystkim:
jego płytkość i znaczną koncentrację, oraz fakt, że OFE mogą ulokować poza granicami
kraju nie więcej niż 5% zarządzanych aktywów [Rozporządzenie Ministra Finansów z
dnia 18 lutego 2000…], można wskazać pewne istotne problemy implementacji SRI w
procesie inwestycyjnym OFE dotyczące:
 pogodzenia systemu limitów i ograniczeń prawnych w zakresie alokacji kapitału z
wdrożeniem wybranej strategii SRI i benchmarkowaniem portfela – trudności z
zachowaniem np. limitów koncentracji w przypadku wykluczenia dużych spółek
notowanych na GPW;
 trudności z dostępnością odpowiedniej ilości aktywów inwestycyjnych
spełniających kryteria SRI oraz odpowiadających wymogom prawnym;
 dostępności informacji co do postaw w zakresie społecznej odpowiedzialności
poszczególnych emitentów – zdecydowana większość spółek publicznych raportuje
jedynie w zakresie corporate governance.
9
Zarządzający wskazują na istotną barierę informacyjną w ocenie ryzyka i wpływu
na otoczenie społeczne i środowiskowe w przypadku emitentów instrumentów
finansowych. Pomijając corporate governance, który jest przedmiotem raportowania w
przypadku praktycznie wszystkich spółek publicznych notowanych na GPW,
zdecydowana większość zarządzających portfelem OFE za niewystarczające do
rzetelnej oceny uznaje informacje związane z wpływem emitenta na środowisko
naturalne oraz otoczenie społeczne (rys.8).
Rysunek 8. Dostępność informacji umożliwiających ocenę wpływu działalności
emitenta instrumentu finansowego na otoczenie społeczne i środowiskowe * (%
wskazań zarządzających portfelem)
Źródło: badania ankietowe.
Niezwykle istotne znaczenie odgrywają bariery normatywne. Paradoksalnie,
brak jakichkolwiek regulacji oraz wytycznych np. KNF w zakresie stosowania
kryteriów ESG w zarządzaniu portfelem inwestycji OFE jest czynnikiem
przesądzającym o zaniechaniu praktyk SRI. Działalność inwestycyjna funduszy
emerytalnych oceniana jest przez pryzmat systemu ograniczeń i limitów oraz algorytmu
szacowania minimalnej wymaganej stopy zwrotu. Spełnienie wymogów prawnych jest
zatem dla zarządzających kryterium najważniejszym przy podejmowaniu decyzji
inwestycyjnych. Badania wykazały, że przy podejmowaniu decyzji o uwzględnianiu
czynników ESG w zarządzaniu portfelem inwestycji najbardziej istotne dla OFE jest
stanowisko organu nadzoru w tej materii oraz wewnętrzne wytyczne, natomiast
najmniej brane pod uwagę są zdanie profesjonalnych zarządzających, doradców w
zakresie wizerunku oraz preferencje członków funduszy. W konsekwencji, większość
badanych (57%) zarówno w kwestionariuszu, jak i w wywiadzie bezpośrednim, widzi
potrzebę wprowadzenia – wzorem innych krajów- regulacji prawnych w celu
skutecznego egzekwowania od funduszy emerytalnych raportowania faktu
uwzględniania lub pomijania w procesie inwestycyjnym kryteriów etycznych,
społecznych i związanych ze środowiskiem naturalnym. Co więcej, zdecydowana
większość zarządzających portfelem OFE uważa, że dobre praktyki w zakresie
uwzględniania kryteriów ESG w procesie inwestycyjnym funduszy emerytalnych (67%)
i w tzw. III filarze (50%) powinny być promowane przez władze państwowe w sposób
normatywny (tab.2). Jest to wyraźna potrzeba „zalegalizowania” praktyk SRI, uznania
je za właściwe w świetle pełnionych przez OFE obowiązków powierniczych.
Zarządzający wyrażają przekonanie, że jeśli takie regulacje zostałyby wprowadzone, to
najbardziej odpowiednie dla OFE byłoby strategie selekcji negatywnej (rys. 9), czyli
stosowanie tzw. filtrów etycznych eliminujących niektóre aktywa lub podmioty w
procesie tworzenia portfela, np. z branży tytoniowej. Natomiast, do najmniej
odpowiednich zaliczają przede wszystkim strategie selekcji sektorowej, czyli dobór tzw.
portfeli tematycznych.
10
Tablica 2. Poparcie dla aktywnej postawy władz państwowych w zakresie
wprowadzenia regulacji normatywnych dotyczących uwzględniania kryteriów
ESG w procesie inwestycyjnym OFE i funduszy inwestycyjnych
Całkowicie
Nie
Nie jestem
Zgadza Zgadzam
nie zgadzam
zgadzam
przekonan
m się
się w pełni
się
się
a/y
II filar
0%
17%
17%
67%
0%
III filar
17%
0%
33%
33%
17%
FI
33%
17%
0%
50%
0%
Źródło: badania ankietowe.
Rysunek 9. Akceptacja wprowadzenia regulacji prawnych stosowania strategii SRI
w zarządzaniu portfelem inwestycji OFE (% wskazań)
Źródło: badania ankietowe.
Zakończenie
Badania wykazały, że poziom świadomości w zakresie SRI wśród
zarządzających portfelem OFE jest wysoki. Pomimo braku regulacji prawnych oraz
zachęt ze strony władz rządowych, część OFE dostrzega potrzebę uwzględniania
kryteriów ESG w zarządzaniu funduszem, zwłaszcza dotyczy to procesu selekcji
instrumentów do portfela inwestycji oraz kształtowania wizerunku. Natomiast, do
najistotniejszych barier, w świetle przeprowadzonych badań, należy zaliczyć brak
regulacji i wytycznych w zakresie „zalegalizowania” praktyk SRI oraz bariery
informacyjne.
Literatura
1.
2.
3.
4.
5.
Crane A., McWilliams A., D. Matten, J. Moon, Siegel D. (2008), The Oxford
Handbook of corporate social responsibility, Oxford.
Czerwińska T. (2009), Społeczna odpowiedzialność polityki inwestycyjnej funduszy
emerytalnych, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” nr 3.
Czerwińska T(2012), Efektywność inwestycji społecznie odpowiedzialnych na
rynku akcji, Problemy Zarządzania vol. 10, nr 4 (39), s. 129-140.
Demystifying Responsible Investment Performance. A review of key academic and
broker research on ESG factors, A joint report by The Asset Management Working
Group (2007), UNEP.
European SRI Study 2012, EUROCIF.
11
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Gribben C., M. Gitsham (2006), Will UK Pension Funds become more responsible?
A survey of trustees, Ashridge Centre for Business and Society.
Pension Programme Social Responsible Investment Toolkit 2004-2005, Eurocif.
Principles for Responsible Investment, UN Global Compact 2008.
Roubini N., Mihm S. (2001), Ekonomia kryzysu, Wolters Kluwer, Warszawa.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 18 lutego 2000r. w sprawie ogólnego
zezwolenia na lokowanie aktywów funduszy emerytalnych poza granicami kraju
(Dz.U. Nr 15, poz. 182 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 lipca 2004r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie określenia maksymalnej części aktywów otwartego funduszu emerytalnego,
jaka może zostać ulokowana w poszczególnych kategoriach lokat, oraz
dodatkowych ograniczeń prowadzenia działalności lokacyjnej przez fundusze
emerytalne (Dz.U. z 10 sierpnia 2004).
Socially Responsible Investment by Pension Funds– a state of the Knowledge
Report (2000), Ellipson, Basel.
The Norwegian Government Pension Fund-Global's Ethical Guidelines.
Ustawa z 28 sierpnia 1997r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
(tekst jednolity: Dz.U. z 2004, Nr 159, poz. 1667).