bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy

Bezrobocie w Polsce pojawiło się w wyniku transformacji
ustrojowo – systemowej
zapoczątkowanej na przełomie lat 1989-1990. Większość
Polaków zjawisko bezrobocia uznało za zupełnie nowe i
zaskakujące. Nagle okazało się, że nie każdy, kto chce
pracować może znaleźć zatrudnienie. W krajach wysoko
rozwiniętych bezrobocie jest klasycznym problemem
globalnym. Ponadto doświadczenia tych państw dowodzą, że
zjawisko to będzie towarzyszyć nam już na zawsze. Na ogół
uważa się, iż jest to jeden z największych problemów, dlatego
też walkę z nim podejmują największe ekonomie. Pozostaje,
więc tylko pytanie, jaka będzie skala bezrobocia, i jaka cenę
będzie musiało zapłacić społeczeństwo za jego ograniczenie
lub minimalizowanie jego skutków.
Lata 1929-33 to okres wielkiego kryzysu ekonomicznego. W
obecnym czasie bezrobocie okazało się, zjawiskiem masowym,
występującym w znacznie większej skali, niż w wyżej
wymienionym okresie. Na dzień dzisiejszy, jest ono jednym z
największych problemów społecznych, gdyż stanowi poważne
zagrożenie ekonomiczne. Pod tym względem może być wielkim
problemem dla gospodarki, co może prowadzić do zubożenia
ludzkiego. Wszystko to łączy się z brakiem perspektyw
życiowych, strachem i niemożnością poradzenia sobie w
dalszym życiu. Należy pamiętać, że utrata pracy to nie tylko
kłopoty finansowe, ale również moralne i psychiczne. Z uwagi
na opisywany problem, każde racjonalnie rządzące państwo
stara się troszczyć o swoje społeczeństwo poprzez rzetelną i
skuteczną walkę z bezrobociem. W tym celu wyjaśnia się jego
przyczyny, bada odmiany i opracowuje specjalne programy
jego przeciwdziałania. Do dnia dzisiejszego światło dzienne
ujrzały odpowiednie przepisy prawne, powstał też system
urzędów pracy, których najważniejszym celem jest
przeciwdziałanie bezrobocia i łagodzenie jego skutków. Z
poważnych stwierdzeń można łatwo wywnioskować, iż walka z
bezrobociem jest bardzo trudnym, długim i żmudnym
procesem. Każde państwo musi podjąć się rozwiązania wielu
problemów. Jednym z najważniejszych jest zakres
instrumentów polityki rynku pracy.
Definicja bezrobocia
Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część
ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących
istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia.
Natomiast według Międzynarodowej Organizacji Pracy, której
definicję bezrobocia honorują badania statystyczne
prowadzone w krajach Europy w ramach systemu Eurostat,
osoba bezrobotna to ta, która w tygodniu, w którym
przeprowadzono badanie, nie wykonywała pracy zarobkowej
dłużej niż przez godzinę. Bezrobocie można rozpatrywać w
skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do
czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze
geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy
pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali
mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych
umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.
Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa
bezrobocia, czyli ukazywana w procentach relacja pomiędzy
liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych a liczbą osób
czynnych zawodowo( to jest zdolnych w prawnie określonych
warunkach do podjęcia pracy). Ta ostatnia grupa obejmuje
wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 do 65(kobiety do
60) roku życia- to znaczy także bezrobotnych. Osoby nie
osiągające lub przekraczające wymienione granice wieku
stanowią odrębne kategorie, nie związane z pojęciami
bezrobocia.
bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy...
Rodzaje bezrobocia
I. W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:
· bezrobocie strukturalne,
wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu
na nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian
strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie
nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie
strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są
niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.
· bezrobocie technologiczne,
wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji
procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny.
Pojawia się, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a
inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc do
wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.
· bezrobocie koniunkturalne,
wywoływane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego i
inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie
zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw. Poziom popytu jest
poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim
podlega gospodarka. W fazach wysokiej koniunktury popyt
rozszerza się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia
naturalnego.
· bezrobocie frykcyjne,
jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy
ludzi zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej
miejscowości.
· bezrobocie sezonowe,
jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach
roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.
II. W zależności na formę występowania wyróżnia się:
· bezrobocie krótkookresowe- do trzech miesięcy bez
zatrudnienia.
· bezrobocie średniookresowe- od trzech miesięcy do roku bez
zatrudnienia.
· bezrobocie długookresowedotyczy osób pozostających bez pracy od sześciu do dwunastu
miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe,
ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje
zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.
· bezrobocie ukryteto pewna nieokreślona liczba osób, które w myśl ustawy nie
mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana
przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia
zatrudniającego. Występuje głównie na wsi(nadmiar rąk,
dawniej- przerost administracji).
· bezrobocie rejestrowaneto liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w
ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.
Przyczyny bezrobocia
- likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np. górnictwa
- zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
- ograniczenie produkcji
- brak informacji o miejscach pracy
- brak mobilności
- przeniesienie zakładów do innego rejonu
- niedostosowanie do potrzeb rynku wykształcenia
pracowników
- zmiany w technologii
- wysokie obciążenia fiskalne
Skutki bezrobocia
- niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki
- znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem
bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i
obsługą
- spadek dochodu rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów
ubóstwa
- degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez
pracy( poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie
społecznej bezużyteczności)
- zjawiska patologii społecznej- alkoholizm, narkomania,
przestępczość itd.
- utrata kwalifikacji
bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy...
Koszty bezrobocia
1. Prywatne – dotyczą osoby i jej rodziny(brak kontaktów
międzyludzkich, izolacja społeczna, niskie dochody, stres w
całej rodzinie, spadek kondycji intelektualnej i duchowej,
pogorszenie zdrowia psychicznego, strukturalizacja czasu,
samorealizacja)
2. Społeczne – patologie społeczne(głównie na peryferiach
miast i na wsiach- bieda, izolacja tzw. wspólnoty rozpaczy
W sytuacji, gdy istnieje dobry okres rozwoju gospodarczego,
popyt na siłę roboczą rośnie i możliwy jest wzrost
wynagrodzeń. Odwrotnie, gdy dochodzi do załamania
gospodarki, wynagrodzenia maleją ze względu na niższy popyt
na pracę. Z tezy tej może wynikać zależność następującego
rodzaju- rząd może wybrać, czy woli większe bezrobocie w
wyniku ograniczenia kosztów w przedsiębiorstwach, czy też
woli spadek bezrobocia kosztem wzrostu inflacji.
Z jednej strony dochodzi do wzrostu bezrobocia, ograniczenia
inflacji, ponieważ redukuje się koszty przedsiębiorstwa, a z
drugiej strony powiększa się inflację i zwiększa zatrudnienie.
Sytuacja taka powstaje, dlatego, że część kosztów ma
charakter socjalny a nie ekonomiczny.
Sposoby walki z bezrobociem
O interesy pracowników musi zadbać państwo. Rząd powinien
w pierwszej kolejności starać się ograniczyć bezrobocie oraz
następnie, w nie mniejszym stopniu, powinny to zrobić
samorządy lokalne-ważna jest współpraca między nimi.
1. Działania rządu:
- ograniczenie biurokracji związanej z otwieraniem nowych firm
- upusty w podatkach dla pracodawców uruchamiających nowe
stanowiska pracy
- wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw
- uznanie części obowiązkowej składki ZUS jako podatku od
wartości dodanej pracy
- zwolnienia a płatności VAT przy eksporcie
- polityka proexportowa państwa prowadząca do zwiększenia
produkcji i zatrudnienia
- skracanie czasu pracy
- stworzenie systemu bardziej elastycznego kształcenia
2. Działania samorządów:
- stawianie na małe i średnie przedsiębiorstwa oraz współpraca
z lokalnymi przedsiębiorcami
- walka z odpływem ludzi na Zachód-to zakłady pracy z
udziałem obcego kapitału powinny instalować się w Polsce
- przyciąganie kapitału zagranicznego
- mądre korzystanie z unijnych dotacji
- uruchomienie robót publicznych
3. Działania bezrobotnych:
- większa elastyczność
- podwyższanie swoich kwalifikacji
- nauka nowego zawodu
4. Nowelizacja kodeksu pracy
Taka nowelizacja kodeksu pracy zapewniłaby wzrost
wydajności polskiej gospodarki, wzrost konkurencyjności
polskich przedsiębiorstw i umożliwiła tworzenie nowych miejsc
pracy. Kodeks pracy jest zbyt usztywniony ograniczeniami
natury socjalnej i przez to uniemożliwia skuteczną walkę z
bezrobociem i rozwój polskich firm.
Podstawowe propozycje zmian to:
· Likwidacja obowiązku wypłacania odpraw emerytalnych przez
małe firmy, których na to nie stać.
· Wprowadzenie max czasu pracy do 12 godzin na dobę(8+4
nadliczbowe) i utrzymanie normy 40 godzin tygodniowo
· Obniżenie dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych z
obecnych 50% za dwie pierwsze godziny i 100 % za następnedo odpowiednio 25% i 50%.
· Skrócenie okresu wypłacania zasiłku chorobowego do 30 dni
oraz zmniejszenie jego wymiaru do 70%
· Wprowadzenie prawa zwalniania pracownika w trakcie
usprawiedliwionej nieobecności w pracy
· Zniesienie przepisu, mówiącego, iż trzecia z kolei umowa o
pracę staje się umową na czas nieokreślony
Jednakże taka nowelizacja ma swoje plusy i minusy:
Zalety: rozwój polskich firm, wysoka skuteczność, odświeżenie
kodeksu
Wady: niedogodności dla zatrudnionych
bez-nauki.pl - ściągi, opracowania, testy...