Bezpiecznie przeciw HPV

W zeszłym miesiącu czasopismo
Vaccine opublikowało uwzględniającą
łącznie ponad milion przypadków
(dokładniej – 1 256 407) metaanalizę
po raz kolejny dokumentującą brak
podstaw naukowych, by wiązać
szczepionkę przeciw odrze, śwince i
różyczce
(MMR,
Measles-MumpsRubella) z autyzmem/zaburzeniami ze
spektrum autyzmu (ASD), autorom
publikacji nie udało się również
znaleźć powiązań pomiędzy tymi zaburzeniami a narażeniem na
zawarty w niektórych szczepionkach tiomersal. Pojawienie się
tej pracy (polecam zresztą krótką notkę na ten temat) wydaje
się być dobrym pretekstem do przypomnienia również stosunkowo
świeżej publikacji dotyczącej bezpieczeństwa czterowalentnej
szczepionki przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV).
Szczepionka ta, uważana za istotny element profilaktyki nie
tylko raka szyjki macicy, ale prawdopodobnie też licznych
innych nowotworów złośliwych (zwłaszcza okolicy anogenitalnej
i nosogardła, u obu płci) oraz zmian nienowotworowych, wciąż
budzi kontrowersje i sprzeciw pewnych grup społecznych,
niekiedy związany z aspektami obyczajowymi, niekiedy ze zwykłą
niewiedzą, by nie wspomnieć już o kłamliwej propagandzie
ruchów antyszczepionkowych, podczas gdy kolejne badania
dokumentują jej skuteczność i bezpieczeństwo. Jako że
niektórzy – mimo pojawiania się w sieci doskonałych,
przystępnych opracowań popularnych – wciąż wypowiadają się o
szczepieniach przeciwko HPV z niepokojem, skandynawskie
badanie kohortowe opublikowane pod koniec zeszłego roku w
prestiżowym British Medical Journal warto czytelnikom
przypomnieć.
Analiza objęła kohortę 997 585 dziewcząt w wieku 10–17 lat
mieszkających w Danii i Szwecji w latach 2006–2010, spośród
których 296 826 poddało się szczepieniu przynajmniej jedną
dawką czterowalentnej szczepionki przeciwko HPV (przeciw
wysoce onkogennym typom 16 i 18 oraz należącym do grupy
mniejszego ryzyka typom 6 i 11 odpowiedzialnym za tzw.
brodawki płciowe/kłykciny kończyste) Silgard. Przeciwko tej
szczepionce środowiska antyszczepionkowe zazwyczaj wyciągają
materiały o charakterze studium przypadku (ang. case reports),
które – choć niekiedy interesujące medycznie – nie dają
możliwości oceny związków przyczynowo-skutkowych, bywają więc,
zwłaszcza przez środowiska słabo bądź wcale powiązane z nauką
interpretowane po linii klasycznego błędu post hoc ergo
propter hoc (błąd przypisujący związek przyczynowo-skutkowy
dwóm zdarzeniom tylko dlatego, że wystąpiły jedno po drugim) –
sposobem na uniknięcie tej pomyłki są duże badania takie jak
tu opisywane. Jako że wśród przypisywanych Silgardowi efektów
niepożądanych pojawiały się zaburzenia naurologiczne, zjawiska
z kręgu autoimmunologicznych oraz incydenty zatorowozakrzepowe, na tych właśnie reakcjach skupili się autorzy
badania. Rejestrowano choroby i zaburzenia autoimmunizacyjne
oraz powikłania neurologiczne w ciągu 180 dni po podaniu
każdej dawki szczepionki, notowano też ewentualne powikłania
zakrzepowe w ciągu 90 dni po każdej dawce szczepionki. Ze
względu na jakość analizy statystycznej uwzględniano zdarzenia
zgłaszane
podczas
ocenianego
okresu
przynajmniej
pięciokrotnie. Grupę kontrolną stanowiły dziewczęta z kohorty,
których nie poddano szczepieniu.
Podczas całego okresu obserwacji w zaszczepionej grupie
zaobserwowano 53 typy poważnych zdarzeń zaliczających się do
powyższych grup, przy czym 29 z nich spełniało kryteria
włączenia do badania. Zaburzenia neurologiczne (narkolepsja,
zapalenie nerwu wzrokowego, porażenie Bella), a także
powikłania zakrzepowe występowały z podobną częstością w
grupie badanej i kontrolnej, w przypadku epilepsji i ogólnych
objawów porażennych zaobserwowano wręcz zmniejszoną
częstotliwośc występowania wśród dziewcząt szczepionych.
Pośród puli 23 zanotowanych zdarzeń autoimmunizacyjnych
wstępna analiza sugerowała możliwość powiązań pomiędzy
szczepieniem i nieco większą częstością zespołu Behceta,
choroby Raynaud i cukrzycy typu 1; żeby to podejrzenie
dodatkowo zweryfikować, naukowcy postanowili dla tych schorzeń
wydłużyć czas obserwacji (do ponad roku), po którym to czasie
obserwowana zależność okazała się nie być istotna
statystycznie.
Skandynawskie badanie pozostaje w zgodzie z wcześniejszymi
badaniami nad bezpieczeństwem szczepień przeciw HPV, dodatkowo
wzmagając moc dotychczasowych konkluzji o braku zagrożeń
neurologicznych i autoimmunizacyjnych m.in. poprzez relatywnie
długi czas obserwacji (np. badania prowadzone pod kątem oceny
ryzyka pojawienia się zespołu Guillaina-Barrégo trwają
zazwyczaj dużo krócej), jednocześnie podkreślają istotność
czasu trwania badań, zwłaszcza w przypadku schorzeń relatywnie
rzadkich, które podczas krótszych okresów obserwacji mogą
dawać złudzenie fałszywych relacji przyczynowo-skutkowych.
Źródła:
Vaccines are not associated with autism: An evidence-based
meta-analysis of case-control and cohort studies. LE Taylor,
AL Swerdfeger, GD Eslick; Vaccine 2014 May 6 [Epub ahead of
print]
Autoimmune, neurological, and venous thromboembolic adverse
events after immunisation of adolescent girls with
quadrivalent human papillomavirus vaccine in Denmark and
Sweden: cohort study.
L Arnheim-Dahlström, B Pasternak, H
Svanström, P Sparén, A; Hviid; British Medical Journal
2013;347:f5906
Ilustracja: Wikipedia, aut. Jan Christian