grzeczny ActReg, Calep, SarnStat (2)

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: GRZECZNY (stan na dzień: 05-07-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/1
GRZECZNY (17) ai
grzeczny (8), krzeczny (9); grzeczny ActReg, Calep, SarnStat (2), KlonKr (2), PowodPr,
GosłCast; krzeczny Mącz, KlonFlis, ZbylPrzyg (7).
krzeczny (7), k rzeczny (2).
e jasne.
sup någrzeczni(e)jszy (1).
sg m N grzeczny (2). ◊ A grzeczny (1). ◊ f N grzecznå (1). ◊ G grzeczn(e)j (2). ◊ D grzeczn(e)j
(1). ◊ A krzeczną (2). ◊ L grzeczn(e)j (1). ◊ V krzecznå (2). ◊ n N någrzeczni(e)jsz(e) (1). ◊ G
krzeczn(e)go (2). ◊ I krzecznym (1). ◊ pl G grzecznych (1).
Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.
Rozsądny, posiadający widoczne zalety; condignus, dignus, graphicus Cn (17) : Futiles et frivolas
causas dicis, Nic k rzecznego niepowiedaſz/ mógł by ſie zá to ſromáć. Mącz 137c; Subabsurdus
– Nie prawie grzeczni. Calep 1014b; KlonKr C2v, F2v; Rádźiby teraz Grekowie [...] odpráwowáli
ſnopem nietylko dźieśięćinę/ ále y połowcżynę: ále ią odpráwowáć muſzą ſámi ſobą y dźiećmi
ſwemi/ zktorych nietylko dźieśiąte/ ále zgołá ktore ſie nagrzecżnieyſze pokaże/ muſzą ná nieſzcżęſne
Biſurmáńſtwo oddáwáć. PowodPr 26; Gdźie obaczę płód męſki grzeczny miedzy nimi/ Ten zábiię
GosłCast 15; KlonFlis E4.
a. Odpowiedni, stosowny, zdatny; nadający się; accomodatus, aptus, idoneus Cn (3) : Ieſcze téż tu
przykład vſpokoienia rózny przy gránicách wſpómnię, który ácz ſtároświetcki, ále bárzo grzeczny, y
godny wiádomośći ludzkiéy SarnStat 1264, 1258.
grzeczny do czego (1): Nuz monstrowac li Miejskie ludzie adowiedziec się wieleby doobrony
grzecznych było czyli nie ziedneystrony idzie desecuritate Principis yMiasta tego zdrugiey strony
ActReg 28.
b. Piękny, ładny; lepidus, luculentus Cn (7) : Ey toćiem widźiałá Suknią krzeczną/ teżbym ia
táką rádá miáłá: Vyźrzyſz moiá poćiecho gdy mi ią ſpráwićie/ Ze ſię krzeczney żoneczki wnetże
nápátrzyćie ZbylPrzyg A4, Bv, B3v [2 r.], B4 [2 r.].
Synonimy: godny; b. chędogi, cudny, foremny, gładki, krasny, kształtny, nadobny, ozdobny, piękny,
przepiękny, prześliczny, śliczny, udatny, urodliwy, urodny, urodziwy, wdzięczny.
Cf NIEGRZECZNY
HG