9. Getta – eksterminacja pośrednia-int

Getta – eksterminacja pośrednia
1. Plany koncentracji Żydów
21 września 39’r. Reinhard Heydrich wydał instrukcję
dotyczącą koncentracji ludności żydowskiej w większych
miastach
1.
Tworzenie gett tłumaczono potrzebami bezpieczeństwa;
by Żydzi nie brali udziału w aktach rabunkowych i
partyzanckich
2.
Żydom tłumaczono, że tworzą getta, by bronić ich
przed Polakami
3.
Informacje, że Żydzi roznoszą choroby zakaźne
4.
Izolowano Żydów, by kontrolować „ich aktywność
gospodarczą”
5. Działanie wychowawcze, bo Żydzi „nie lubią
pracować”




Na terenie Polski było ponad 400 gett
Na przełomie 1939/1940 deportowano do nich
Żydów z ziem polskich włączonych do Rzeszy
Od 1941 r. wywożono tu Żydów z Europy
Zachodniej, głównie z Niemiec, Protektoratu
Czech i Moraw, Austrii i Luksemburga

Niemcy traktowali getta jako wyjście tymczasowe

Pierwsze getta powstały jesienią 1939 r.
Pierwsze getto w Piotrkowie Trybunalskim (28
października 39’)

2. Getto w Łodzi




Ok. 200 tys.
Żydzi z Łodzi i okolic, od października/listopada
1941 r. z Austrii, Czech, Luksemburga i Niemiec
W listopadzie 1941r. Sprowadzono tu ok. 5 tys.
Cyganów
30 kwietnia 1940 r. getto zostało ostatecznie
zamknięte i odizolowane



Około 45 tysięcy zmarło z głodu, zimna i
wycieńczenia.
W 1942 roku, po podjęciu decyzji o tzw. "ostatecznym
rozwiązaniu kwestii żydowskiej", Żydzi z Litzmannstadt
byli deportowani do obozu w Chełmnie nad Nerem.
Jednak na terenie zamkniętej dzielnicy zostawiono dość
Żydów, by mogli niewolniczo pracować dla Rzeszy.
Pracowały nawet kilkuletnie dzieci.


Getto łódzkie przetrwało do lata 1944 roku. Było
najdłużej istniejącym gettem na terenie okupowanych
ziem polskich.
Wszystkie inne naziści zlikwidowali w 1942 i 1943
roku.

getto w Łodzi - Holocaust
Encyclopedia
Fotoamator
Film inspirowany serią kolorowych slajdów, odnalezionych
w austriackim antykwariacie w 1987 roku. Wykonał je w
łódzkim getcie jego główny księgowy - Walter Genewein.
– link do filmu Fotoamator
3. Getto w Warszawie


13 września 1940r. Hans Frank wydał rozporządzenie
„O ograniczeniu swobodnego wyboru miejsca
zamieszkania i pobytu w Generalnym
Gubernatorstwie”
W kwietniu 1940 r. zaczęto stawiać pierwsze mury w
północnej części miasta, którą Niemcy nazwali
„izolowany teren epidemiczny”



2 października 1940 przystąpiono do tworzenia getta w
Warszawie; do „żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej”
przesiedlono 138 tys. Żydów z innych części Warszawy
W sumie na obszarze ok. 4 km kwadratowych 400
tys. ludzi
Latem 1941 r. doszło do 460 tys. (źródła niemieckie
mówią o ok. 490 tys.)


16 listopada 1940 r. odcięto getto od reszty miasta
trzy-metrowym murem (+ metr drutu kolczastego)
Dostęp do getta od zewnątrz strzegła niemiecka
policja oraz polska (tzw. granatowa), a od wewnątrz
żydowska Służba Porządkowa, zwana policją żydowską


Żydów z getta wywożono głównie do obozu zagłady w
Treblince
W kwietniu 1943 r. wybuchło powstanie w getcie;
spacyfikowane przez Jurgena Stroopa

Warszawskie getto Holocaust Encyclopedia
4. Getto w Krakowie

Marzec 1941 r. zarządzeniem Szefa Dystryktu
Krakowskiego utworzono getto w Krakowie, gdzie
do końca marca umieszczono ok. 17 tys. Żydów
deportacja za mury getta

Październik 1941r. zabroniono Żydom
opuszczania mury getta



Maj 1942 r. początek masowych wywózek Żydów do
obozu zagłady w Bełżcu
Październik 1942 r. utworzono obóz pracy w
Płaszowie (por. Lista Schindlera)
Marzec 1943 r. akcja likwidacyjna getta
5. Życie codzienne – Judenraty


Rady Żydowskie bezpośrednio odpowiedzialni za
wykonywanie poleceń niemieckich w gettach
Często na ich czele stawali przedwojenni działacze
(np. w Warszawie Adam Czerniaków; senator II RP, w
Łodzi Chaim Rumkowski przemysłowiec i filantrop)



Zajmowali się zbieraniem podatków, utrzymaniem
instytucji (np. szpitali, domów starców)
Odpowiedzialne za dostarczanie robotników do
pracy na terenach poza gettem
Ważna była rola policji żydowskiej (Służby
Porządkowej)
6. Szmugiel i głód


Reglamentacja i ograniczenia żywności na jedną
osobę powodowało przymus szmuglu (przemytu)
żywności do getta
Zajmowały się tym głównie dzieci
Choroby zakaźne

Główne choroby to tyfus i gruźlica
Dodatkowo:
1. Fatalne warunki higieniczne
2. Ciasnota
3. Ciągłe niedożywienie
4. Przymusowa bezczynność
5. Uczucie zagubienia
6. Brak nadziei na przetrwanie
7. Załamanie psychiczne

7. Inna strona życia w getcie


W getcie istniało także inne, bogatsze życie; działały
kawiarnie, kabarety, teatry
Niektórzy nawet się bogacili na handlu:



Na początku okupacji Niemcy pozamykali szkoły wyższe i
średnie, zostawili tylko powszechne i zawodowe
Szkoły żydowskie zostały również zamknięte, ale po
interwencji Judenratów wydano zgodę na otwarcie kilku
szkół podstawowych
W getcie warszawskim uczyło się ok. 6700 dzieci, czyli ok.
13% dzieci w wieku szkolnym

Czasem na tajnych kompletach wykłady dawali
przedwojenni profesorowie (np. w getcie w Wilnie dawano
wykłady z matematyki, chemii, fizyki, filozofii)

W większych gettach rozwijało się życie kulturalne,
głównie muzyczne i teatralne (por. Pianista, reż. Polański)
8. Wielka Akcja – likwidacja getta w
Warszawie

W lutym 1942 r. odbyła się konferencja w
Wannsee, na której podjęto decyzję o „ostatecznym
rozwiązaniu kwestii żydowskiej”

Wiosną 1942 r. Niemcy zaczęli likwidować getta


22 lipca 1942 r. rozpoczęto Wielką Akcję w
warszawskim getcie; codziennie Adam Czerniakow miał
wytypować od 6 do 10 tys. Żydów do wywózki
Żydzi mieli stawić się na Umschlagplatzu

Mówiono, że można zabrać do 15 kg bagażu, a każdy
podróżny otrzyma chleb i marmoladę

Do 21 września wywieziono do obozu zagłady w
Treblince ok. 280 tys. Żydów
Na terenie getta pozostało ok. 35 tys. Żydów
pracujących w niemieckich zakładach
produkcyjnych ora 25 tys. Żydów, który przebywali
w getcie nielegalnie


Z 450 tys. Żydów pozostało ok. 60 tys; dopiero w styczniu,
i kwietniu 1943 r. postanowią stawić opór wywózkom