Bóbr, pożyteczne zwierzę czy szkodnik

Scenariusz 6
Edukacja wczesnoszkolna
autor: Anna Gierek
temat: Bóbr, pożyteczne zwierzę czy szkodnik?
Cele ogólne:
‒‒uświadomienie znaczenia bobrów w przyrodzie.
Cele operacyjne:
uczeń potrafi:
‒‒odpowiedzieć na pytania dotyczące wysłuchanego tekstu,
‒‒uzasadnić pożyteczną rolę bobrów w przyrodzie,
‒‒wykonać proste obliczenia do 10,
‒‒uporządkować kolejno liczby w zakresie do 25,
‒‒uzupełnić wyrazy brakującymi literami,
‒‒wykonać pracę plastyczną,
‒‒współpracować w grupie rówieśniczej.
Miejsce: sala.
Formy pracy:
‒‒indywidualna,
‒‒grupowa,
‒‒zbiorowa.
Metody pracy:
‒‒opowiadanie,
‒‒rozmowa kierowana,
‒‒drama,
‒‒praktycznego działania.
Wiek uczestników: 6 - 9 lat.
Optymalna liczba uczestników: 25 osób.
Czas przewidywany na realizację planowanych zajęć: 3-4 jednostki lekcyjne.
Materiały i środki dydaktyczne:
‒‒tekst Opowieść Babci,
‒‒karty pracy dla każdego ucznia,
‒‒zestawy klocków, dwa kawałki sznurka (około 0,5 m),
‒‒3-4 podstawki tekturowe, farby, kredki, plastelina.
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku
Edukacja wczesnoszkolna
Przebieg zajęć:
A. Faza wstępna zajęć:
Przedstawienie tekstu: Opowieść Babci
Lato tego roku było wyjątkowo upalne. Rodzina bobrów spędzała cały wolny czas na słodkim leniuchowaniu i szaleństwach wodnych w pobliży swoich żeremi. Od czasu do czasu odwiedzały ich starsze bobry - Babcia i Dziadek. Podpływały, aby zobaczyć się z wnukami i przynieść im smakowite kąski w postaci świeżych liści i kłączy.
Bolek bardzo lubił te wizyty. Zawsze zamęczał Babcię pytaniami o historię ich rodziny. Tak było również i tym razem.
‒‒Babciu, czy to prawda, że ludzie nas nie lubią? – wypytywał Bolek. Bardzo zależało mu na sympatii ludzi, których było
nad wodą sporo.
‒‒To nieprawda. Ludzie lubią zwierzęta, nas też. Ale w przypadku bobrów sprawa jest trochę bardziej skomplikowana.
Wytłumaczę ci. Chcesz?- zaproponowała babcia i wygodnie ułożyła się na brzegu.
‒‒Dawno, dawno temu, było nas w Polsce bardzo dużo. Niestety, ze względu na piękne futra oraz pyszne mięso, staliśmy
się zwierzętami łownymi. Polowano na nas, łapano, zakładano pułapki.
‒‒Ojej! To straszne! – krzyknął z przerażeniem Bolek.
‒‒Tak, straszne – westchnęła Babcia.
‒‒Ludziom nie przyszło go głowy, że jeśli będą na nas polować, to wkrótce wyginiemy?- zaciekawił się mały bóbr.
‒‒Właśnie tak, poza tym mylono nas z rybami. To ze względu na ogon. Zobacz, wygląda jakby był pokryty łuską. Polowano na nas nie tylko dla ciepłych futer i mięsa. Uważano, że wydzielina gruczołów, którą pielęgnujemy nasze futerka jest lekiem na wiele chorób. Na przykład ludzie używali jej gdy bolała ich głowa lub brzuch. Z tego powodu wyłapywano nas i ilość bobrów żyjących w Polsce znacznie zmalała – Babcia zamyśliła się – Właściwie dopiero kiedy objęto nas ścisłą ochroną, przestaliśmy się bać o nasze życie.
‒‒Słyszałem, że ludzie uważają nas za szkodniki. Czy to jest prawda?
‒‒Widzisz Bolku, mieszkamy nad brzegiem wody. Zdarza się, że nasze żeremia budujemy w pobliżu wałów przeciwpowodziowych czy dróg. To przeszkadza niektórym ludziom. Myślą, że budując tamy przyczyniamy się do zalewania
łąk i pól uprawnych.
‒‒Babciu, ale to przecież nieprawda!
‒‒Oczywiście masz rację. Dzięki tamom zabezpieczamy okolicę na wypadek zarówno powodzi jak i suszy. Na podtopionych brzegach rzeki wspaniale rozwijają się olchy, wierzby i inne rośliny. Poza tym, woda jest płytka, ciepła, a takie warunki lubi wiele zwierząt, ryb, owadów, ptaków. Ludziom wydaje się, że niszczymy drzewa, bo zgryzamy je i ścinamy. Ale
my wybieramy drzewa rosnące jak najbliżej rzeki. I oczywiście jak najcieńsze, bardzo rzadko drzewa o grubych pniach.
‒‒Słyszałem babciu, że obecność bobrów sprzyja samooczyszczaniu się wody w stawach. Czy to prawda?
‒‒Oczywiście. Zbudowana przez nas tama jest filtrem - zatrzymuje większe zanieczyszczenia.
‒‒Babciu, czyli jesteśmy pożytecznymi zwierzętami, a nie szkodnikami! – Ucieszył się Bolek i z radością dał nura w czystą i ciepłą wodę. Na brzegu zgromadziły się inne zwierzęta i z ciekawością przysłuchiwały opowieści Babci. Na krzewach przysiadły ważki i komary. Wśród zielonej trawy trudno było dostrzec żaby, chociaż ich larwy widać było pod
powierzchnią wody. Przypłynęło dużo kaczek z kaczętami, łabędzie i mnóstwo ryb. Nawet przypełzły ślimaki.
‒‒Tak, tak to prawda, gdyby nie bobry nie moglibyśmy tutaj żyć- kiwała głową czapla siwa, bocian radośnie zaklekotał.
Babcia rozejrzał się wkoło. Wpatrywały się w nią oczy wielu ptaków, płazów, gadów, owadów, a nawet ryb, które podobno głosu nie mają, więc tylko kiwały głowami.
Rozmowa wokół wysłuchanego tekstu.
Propozycja pytań:
‒‒Z jakiego powodu polowano dawniej w Polsce na bobry?
‒‒Dlaczego niektórzy ludzie uważają bobry za szkodniki?
‒‒Jakie pożytki przynoszą bobry dla środowiska?
‒‒Czy bobry są szkodnikami?
‒‒Jakie zwierzęta występują w tym samym środowisku co bobry?
‒‒Jak nazywa się kryjówka bobra?
‒‒W jakich miejscach bobry budują swoje domy?
‒‒Co to jest tama?
2
6. Bóbr, pożyteczne zwierzę , czy szkodnik?
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku
Edukacja wczesnoszkolna
B. Ćwiczenia
1. Ćwiczenia ortograficzne.
Praca indywidualna. Sprawdzian umiejętności ortograficznych.
Uczniowie uzupełniają kartę pracy nr 1.
1. B…br jest gryzoniem.
2. Swoje dł….gie zęby ściera ścinając d….ewa.
3. Ma grube f…tro, dlatego nie straszny mu mr...z.
4. Kryj…wkę bobra nazywamy …eremiem. Bob…a rodzina jest w nim bezpieczna.
5. Bobry są zwie…ętami po…ytecznymi. M…simy je …ronić.
2.Matematyczna wykreślanka.
Praca indywidualna
Karta pracy nr 2. Każde dziecko otrzymuje kartę pracy z zadaniem matematycznym, którego wynik będzie niezbędny, jako klucz do wykreślanki. Liczba będąca rozwiązaniem jest ilością liter jaką należy wykreślać z podanego ciągu liter.
Uzyskany zapis jest zakończeniem zdania: Bóbr to... (pożyteczne zwierzę).
3.Połącz kropki.
Praca indywidualna
Karta pracy nr 3
Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi kartę pracy. Zadaniem dzieci jest połączenie kropek w odpowiedniej kolejności,
aby stworzyć rysunek.
4. Zabawa ruchowa „Budujemy tamę”.
Materiały: zestawy klocków, dwa kawałki sznurka (około 0,5m).
Klasa zostaje podzielona na 2 lub 3 drużyny o jednakowej liczbie uczestników.
Uczniowie mają za zadanie ułożyć z klocków tamę. Budowla ma być możliwie wysoka i stabilna.
Dzieci ustawiają się w rzędzie. Na drugim końcu sali, naprzeciw każdego z rzędów zostaje rozciągnięty na podłodze
sznurek, wzdłuż którego uczniowie będą układać klocki. Na starcie, obok pierwszego zawodnika znajduje się zestaw
klocków. Uczniowie zabierają po jednym klocku z miejsca startu, biegną i stawiają go wzdłuż sznurka. Następnie wracają na koniec swojego rzędu. Biegają do momentu przeniesienia wszystkich klocków z miejsca startu.
Drużyna, która wykorzysta wszystkie klocki jako pierwsza i wybuduje stabilną tamę wygrywa.
Wskazówka metodyczna:
W zależności od tego, jakimi klockami dysponuje szkoła nauczyciel ustala wysokość i długość budowli.
Najlepsze do tej zabawy są klocki duże, drewniane.
5. Zabawa plastyczna „Przyjaciele bobrzej rodziny”.
Praca w grupach.
Uczniowie w 4-5 osobowych grupach wykonują pracę plastyczną. Na tekturowej podstawce (A4) rysują (lub malują) krajobraz przedstawiający rzekę lub jezioro. Następnie wykonują z plasteliny sylwetki zwierząt, o których była mowa w opowiadaniu.
Dzieci mogą również z plasteliny wykonać modele roślin występujących na brzegach lub w wodzie.
Zakończenie:
Zabawa Bobry w sądzie.
Nauczyciel dzieli klasę na trzy zespoły. Uczniowie pierwszego zespołu występują w roli Prokuratorów oskarżających bobry o zniszczenia w środowisku; drugiego - w roli Obrońców bobrów. Członkowie trzeciego, jako Sędziowie będą rozstrzygać spór.
Zabawa poprzedzona jest wstępem wygłoszonym przez nauczyciela, nawiązującym do opowiadania przeczytanego na
początku lekcji.
6. Bóbr, pożyteczne zwierzę , czy szkodnik?
3
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku
Edukacja wczesnoszkolna
Np.: Bobry zostały oskarżone o zniszczenie środowiska. Zatamowały nurt rzeki przez wybudowanie tamy. To doprowadziło do zalania pól uprawnych, na których rosły ziemniaki, pszenica, kukurydza. Oprócz tego wycięły ogromną liczbę
drzew nad rzeką i zeszpeciły krajobraz.
Nauczyciel zadaje pytania kolejnym zespołom, naprowadza dzieci na prawidłowe odpowiedzi i wnioski.
Propozycje pytań:
Pytania do Zespołu Prokuratorów
Na podstawie wysłuchanej bajki powiedzcie czy:
‒‒można oskarżyć bobry o dokonanie szkód?
‒‒można udowodnić zniszczenie brzegów rzeki?
‒‒można wyrzucić, wygnać bobry z miejsca gdzie mieszkają?
Pytania do Zespołu Obrońców
Na podstawie wysłuchanej bajki powiedzcie czy:
‒‒bobry są zwierzętami pożytecznymi?
‒‒można udowodnić, że ścinanie drzew i budowanie tam nie przyczynia się do niszczenia środowiska, a nawet umożliwia życie innych organizmów?
Zadanie Zespołu Sędziów
Na podstawie usłyszanych argumentów Prokuratorów i Obrońców wydajcie sprawiedliwy wyrok.
Celem zabawy jest oczywiście uniewinnienie bobrów i udowodnienie, że są pożytecznymi zwierzętami, które należny
chronić.
Słowniczek trudniejszych pojęć:
Ochrona gatunkowa - dotyczy zwierząt, roślin, grzybów rzadko występujących i zagrożonych wyginięciem. Ochrona
gatunkowa zabrania: zabijania, zbierania, przetrzymywania, niszczenia siedlisk, handlowania, wywożenia za granicę, płoszenia, itd.
Wybrane pozycje z literatury:
1. A. Czech, Bóbr, Wydawnictwo Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin 2000.
2. K. Biały, T. Załuski, Rola bobra europejskiego (Castor fiber L.) w renaturyzacji uregulowanego cieku i przyległego otoczenia, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Konferencje III (t. 1). nr 246: 21-29, Wrocław
1994.
3. http://www.wigry.win.pl/las/8_text.htm
4
6. Bóbr, pożyteczne zwierzę , czy szkodnik?
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku
„Bóbr, pożyteczne zwierzę ...” - karta pracy nr 1
Ćwiczenia ortograficzne
W miejsce kropek wpisz brakujące litery.
3.
Ma grube f....tro,
dlatego nie straszny mu mr....z.
4.
Kryj...wkę bobra
nazywamy
....eremiem.
5.
Bob.......a rodzina
jest w nim
bezpieczna.
2.
Swoje dł....gie zęby
ściera ścinając
d.......ewa.
6.
Bobry są
zwie.......ętami
po....ytecznymi.
1.
B....br jest
gryzoniem.
7.
M....simy je
chronić.
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku
„Bóbr, pożyteczne zwierzę ...” - karta pracy nr 2
Matematyczna wykreślanka
Wykonaj działanie. Uzyskany wynik jest kluczem do rozwiązania kolejnej zagadki.
9-7=
Rozpoczynając z miejsca startu, którym jest nos bobra, wykreśl co
literę.
Poruszaj się zgodnie z kierunkiem wskazanym strzałką. Odczytaj rozwiązanie zagadki. Wpisz je w miejsce kropek.
Bóbr to ………………………………………………………………………
……………………….............................................................................
E T
R
K
W
E
Y
Z
M
D
C Z
A
I
Ę
N B E
I
Ż
O
START
N
P
F
H
k
C Ć
ek
un
ier
G
Ó E
I Ł
J Z
Pakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku
17
18
19
20
9
21
8
22
24
23
25
6
26
27
„Bóbr, pożyteczne zwierzę ...” - karta pracy nr 3
16
Połącz kropki
Połącz kropki w kolejności od 1- 49.
15
14
13
12
11
10
7
5
4
28
3
29
2
30
31
1
32
33
34
49
35
48
47
36
46
37
38
45
43
39
44
40
42
41