III Zbiory regionalne i elementy edukacji regionalnej w bibliotece

III
Zbiory regionalne i elementy edukacji regionalnej
w bibliotece szkolnej
Każda biblioteka szkolna w większym lub mniejszym zakresie stara się
gromadzić zbiory dotyczące swojej szkoły, miasta czy regionu w tzw.
biblioteczce regionalnej lub tworzonych w wielu szkołach izbach tradycji
szkoły. Te zbiory mają charakter historyczny, a często również współczesny.
Wielką pomocą w gromadzeniu tychże zbiorów jest zwykle dział regionaliów w
bibliotekach publicznych. Pomagają również różne artykuły i opracowania
zamieszczane w prasie fachowej, np. „Poradnik Bibliotekarza”, „Biblioteka w
Szkole” czy internetowy EBIB.
Nauczyciel bibliotekarz w bibliotece szkolnej może być animatorem
edukacji regionalnej, inspiratorem i współorganizatorem różnych inicjatyw w
ramach tej edukacji. Oczywiście rola biblioteki szkolnej zależy od jej
zasobności i obsady personelu.
Nauczyciel bibliotekarz gromadzi materiały dotyczące szkoły, może
prowadzić kronikę szkoły, tworzyć spisy bibliograficzne materiałów o szkole i
okolicy, opracowywać bibliografię regionalną tworzyć kartoteki zagadnieniowe
bibliograficzne i tekstowe, gromadzić i popularyzować linki do stron
internetowych z wiadomościami o regionie.
Edukacja regionalna ma swoje miejsce w programie wychowawczym
szkoły, bo wiedza o „małej ojczyźnie” jest elementem wychowania
patriotycznego realizowanego w tym programie. Zapleczem do realizacji
edukacji regionalnej jest biblioteka szkolna.
Biblioteka szkolna jest zarazem miejscem promowania materiałów
(książek, czasopism) o tematyce regionalnej. Ciekawymi formami pracy w tym
zakresie są różnorodne wystawy, spotkania z twórcami kultury i osobami
zasłużonymi dla danego regiony, konkursy, wycieczki edukacyjne, współpraca z
ośrodkami kultury, bibliotekami regionalnymi, muzeami, a także tworzenie
przewodników po okolicy oraz bibliografii w różnych formach.
Celem strategicznym edukacji regionalnej, która coraz bardziej wraca do
programów wychowawczych i dydaktycznych szkół, jest przekazywanie
uczniom wiedzy o najbliższym otoczeniu, o swoich korzeniach, miejscach
bliskich, po to, aby w przyszłości mogli uczestniczyć aktywnie w życiu
kulturalnym.
Biblioteka szkolna gromadząc różne materiały regionalne przyczynia się
do ich ochrony przed zniszczeniem i zapomnieniem, a udostępniając je na
zajęcia z historii, języka polskiego, wok-u, wos-u, biologii, geografii oraz często
informatyki i religii, urozmaicają tematykę lekcji.
Biblioteka szkolna może być również miejscem spotkań najmłodszych
czytelników z legendami, podaniami i baśniami związanymi z danym regionem.
To może budować tożsamość kulturową uczniów. Także uczniowie, którzy
startują w różnych konkursach szkolnych i pozaszkolnych na temat
regionalizmu, mogą liczyć na wsparcie i pomoc merytoryczną bibliotekarzy, a
przede wszystkim na dostęp do materiałów z historii regionu.
Inscenizacje o tematyce regionalnej, pokazy dawnych narzędzi,
wyposażenia domu i otoczenia, strojów ludowych, tańców, gwary, wieczorki
poetyckie i wystawy lokalnych twórców to także propozycje urozmaicania
działań w edukacji regionalnej.
Biblioteka szkolna przy współpracy z nauczycielami edukacji regionalnej
(albo raczej odwrotnie – nauczyciele są inicjatorami, a biblioteka szkolna
pomaga i współpracuje) – rozwija samodzielność uczniów z zakresu
wyszukiwania, selekcji i opracowania informacji, skłania do wykorzystania
różnorodnych tradycyjnych i nowoczesnych źródeł wiedzy. Ciekawymi
pomysłami są różnorodne projekty edukacyjne, które realizowane są najczęściej
przez cały rok szkolny.
Coraz częściej zgromadzone materiały i informacje są prezentowane w
izbach regionalnych lub izbach tradycji szkoły.
Kontakty z lokalnymi twórcami lub osobami zasłużonymi dla regionu
przyczyniają się do rozwoju patriotyzmu lokalnego i podniesienia świadomości
regionalnej.
Zaangażowanie nauczycieli bibliotekarzy w edukację regionalną,
wspomaganie rozwoju wiedzy o „małej ojczyźnie” jest często inspiracja dla
innych nauczycieli, a czasem i środowiska lokalnego, co przyczynia się do
budowania pozytywnego wizerunku biblioteki szkolnej, a przez to i szkoły. Jest
to więc aktywna i efektywna forma promocji biblioteki szkolnej i szkoły jako
placówki popularyzującej i podtrzymującej dziedzictwo regionu.
W prowadzeniu edukacji regionalnej nauczyciele, szkoła i biblioteka
szkolna nie są osamotnieni. Mogą korzystać z pomocy i zbiorów działów
regionalnych bibliotek publicznych oraz z różnorodnych ofert Regionalnych
Ośrodków Europejskiego Funduszu Społecznego (ROEFS). Usługi oferowane w
ramach sieci ROEFS są bezpłatne.
Powstaje również „Podręcznik edukacji regionalnej” (PER). Wiele
stowarzyszeń ma w celach działania ochronę wartości przyrodniczych i
kulturowych danego regionu. To również jest szeroko rozumiana edukacja
regionalna.
Aby efektywnie prowadzić edukację regionalną nauczyciele przedmiotów
i nauczyciele bibliotekarze powinni ciągle poszerzać swoją wiedzę z tego
zakresu, a przede wszystkim być wiarygodnymi w tym, co robią i być
pasjonatami regionalizmu.
Edukacja regionalna daje młodemu człowiekowi szerokie możliwości
samodzielnego odkrywania, doświadczania, badania, a tego typu działania maja
większą wartość i dobrze rokują na przyszłość. Tradycja regionalna jest także
punktem wyjścia do rozwoju zainteresowań historycznych. Najlepszą zasadą w
tym rozwoju jest zasada „od bliskiego do dalekiego”. Pomagają w tym także
Galerie Regionalnych Ośrodków Kultury, Muzea Okręgowe, Galerie Biura
Wystaw Artystycznych oraz „wędrujące wystawy” ze zbiorów różnych
instytucji kulturalnych.
Edukację regionalną uzupełniają projekty przedsięwzięć z zakresu „Bliżej
kultury”, których zasadniczym elementem jest udział uczniów w
zróżnicowanych formach kultury masowej. A w tym wszystkim mieszą się
różnorodne działania bibliotek szkolnych.
Powyższe rozważania przygotowano na podstawie materiałów zawartych na stronach internetowych
Europejskiego Funduszu Społecznego, Regionalnych Ośrodków EFS, stron Ośrodków Regionalnych BielskaBiałej i okolic, referatu Janiny Kukuczki, materiałów Działu Informacyjno-Bibliograficznego i Zbiorów
Regionalnych Książnicy Beskidzkiej oraz Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bielsku-Białej.
Bożena Szatan-Fedko
Nauczyciel bibliotekarz
I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika
w Bielsku-Białej