D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

Sygn. akt III AUa 139/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 września 2015 r.
Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Barbara Białecka (spr.)
Sędziowie:
SSA Anna Polak
SSO del. Aleksandra Mitros
Protokolant:
St. sekr. sąd. Edyta Rakowska
po rozpoznaniu w dniu 24 września 2015 r. w Szczecinie
sprawy E. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
o przywrócenie renty
na skutek apelacji organu rentowego
od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 17 grudnia 2014 r. sygn. akt VI U 833/12
oddala apelację.
SSA Anna Polak SSA Barbara Białecka SSO del. Aleksandra Mitros
Sygn. akt III AUa 139/15
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 25.05.2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. odmówił E. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z
dnia 10.05.2012 r. stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.
W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczona podniosła, że nie zgadza się z orzeczeniem Komisji
Lekarskiej, albowiem jej stan zdrowia nie uległ poprawie.
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie, jako złożony po terminie, a z ostrożności
procesowej, dodatkowo o jego oddalenie. Organ podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.
Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia
07.08.2012r. oddalił wniosek organu rentowego o odrzucenie odwołania (k.8-9). Po rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z
dnia 17.12.2014 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przywrócił ubezpieczonej prawo do renty z tytułu
częściowej niezdolności do pracy od dnia 01.12.2011r. do 31.12.2015r.
Sąd I Instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.
E. M., urodzona (...), pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 30.11.2011 r. W dniu 27.10.2011 r.
wystąpiła z wnioskiem
o ponowne ustalenie uprawnień do renty. Organ rentowy decyzją z dnia 25.05.2012r. odmówił przyznania prawa do
renty. Ubezpieczona z wykształcenia jest krawcową. Pracowała jako szwaczka, dozorca domu, robotnik magazynowy.
W celu ustalenia stanu zdrowia i niezdolności do pracy ubezpieczonej Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych
sądowych lekarzy o specjalności
z zakresu onkologii, chirurgii (naczyniowej), pulmonologii i kardiologii i w oparciu o ten dowód ustalił, że u
ubezpieczonej rozpoznaje się otyłość prostą, astmę oskrzelową umiarkowaną, hiperwentylację, raka piersi lewej,
stan po mastektomii radykalnej m. (...) (2005r.), oraz po rtg i chemioterapii, bez wznowy procesu nowotworowego
i obecności przerzutów odległych, przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych na tle wielopoziomowych zwężeń,
przebytą zakrzepicę w naczyniach żylnych układu głębokiego obu podudzi (22.06.2009r) DSA kończyn dolnych,
nadciśnienie tętnicze w II okresie WHO, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego, bez
objawów podrażnienia centralnego i obwodowego układu nerwowego, bez ograniczenia funkcji narządu ruchu, stan
po usunięciu tarczycy z powodu wola nadczynnego (1996r) oraz po terapii (...) (1996/97), organiczną chwiejność
afektywną.
Sąd Okręgowy ustalił, że stan zdrowia E. M. czyni ubezpieczoną
po 30.11.2011r. nadal częściowo niezdolną do pracy z ogólnego stanu zdrowia,
z powodu zmian naczyniowych kończyn dolnych. Niezdolność jest okresowa do 31.12.2015. roku. Sąd meriti podniósł,
że w ocenie onkologicznej badana jest zdolna do pracy, gdyż w badaniu przedmiotowym nie stwierdzono skutków
ubocznych leczenia onkologicznego. Przeciwwskazana jest jedynie ciężka praca fizyczna i zakaz dźwigania ciężarów
w kończynie górnej lewej powyżej 2 kg. Również stan zdrowia spowodowany chorobą dróg oddechowych nie
powoduje niezdolności do pracy, skoro astma ma przebieg umiarkowany i poddaje się leczeniu. Wnioskodawczyni
wymaga leczenia otyłości oraz oddziaływań psychoterapeutycznych, edukacji prozdrowotnej, co może znacząco
przyczynić się do poprawy oceny stanu zdrowia. Natomiast zmiany naczyniowe kończyn dolnych stanowią podstawę
uznania badanej za częściowo, okresowo niezdolną do pracy. Ubezpieczona była leczona w Szpitalu (...) w G. w
dniach 21.06.-23.06.2009 r. z rozpoznaniem: zwężenie tętnic udowych i biodrowych. Konsultant ZUS, po ustaleniu
zaawansowanych zmian miażdżycowych kończyn dolnych (znaczne obu tętnic biodrowych, krytyczne w tętnicy
biodrowej prawej) uznał, że wnioskodawczyni powinna być uznana nadal za częściowo, okresowo niezdolną do pracy.
W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie i
wskazując na przepisy art. 12 ust. 1 – ust. 3 i art. 13 ust. 1, art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1140,
ze zm.) – zwanej dalej ustawą emerytalną – wyjaśnił, że w sprawie istotnym było ustalenie, czy ubezpieczona, której
przysługiwało prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30.11.2011 r. i która zgłosiła wniosek
o ponowne przyznanie prawa do renty, jest w dalszym ciągu niezdolna do pracy,
czy też niezdolność do pracy po tym okresie ustała. Poziom kwalifikacji ubezpieczonej należało ocenić z racji zdobytego
wykształcenia i wykonywanej pracy. Na wskazaną okoliczność Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych
onkologa, chirurga, pulmonologa i kardiologa, którzy wskazali występujące u ubezpieczonej schorzenia oraz ocenili
ich wpływ na zdolność do pracy. Opinie zostały sporządzone przez wyspecjalizowane osoby w zakresie ich uprawnień.
Biegli oparli się na dokumentacji medycznej zawartej w aktach organu rentowego, historii leczenia kardiologicznego,
wywiadzie uzyskanym od ubezpieczonej oraz na bezpośrednim badaniu. Opinie sporządzono w sposób konkretny,
jasny i spójny, a wnioski końcowe opinii stanowiły integralną część z innymi poszczególnymi ich elementami. Analiza
wskazanych elementów wskazuje - zdaniem Sądu Okręgowego - na brak możliwości przyjęcia innych wniosków
końcowych, niż te, które wydali biegli. Sąd nie miał też powodów odmówić opiniom przymiotu wiarygodności. Organ
rentowy nie kwestionował zresztą opinii biegłych (k.106, 123). Nie składał też merytorycznych zastrzeżeń w zakresie
opinii uzupełniającej stwierdzającej dłuższy okres niezdolności do pracy (k.176). Sąd Okręgowy wyjaśnił również,
iż indyferentna jest okoliczność, czy ubezpieczona mogła złożyć ponowny wniosek o rentę przed upływem terminu
wskazanego w pierwotnej opinii biegłego chirurga. Chybione były zarzuty w zakresie, w jakim Sąd miałby zastępować
organ rentowy.
Sąd ustalając stan faktyczny w sprawie oparł się na opiniach biegłych oraz na dokumentach zgromadzonych w aktach
organu rentowego, jak i w aktach sprawy, których wiarygodności strony nie kwestionowały. Dokumenty te nie budziły
również wątpliwości Sądu meriti, wobec czego zostały uznane za wiarygodne w całości.
Sąd Okręgowy tak argumentując uznał zaskarżoną decyzję organu rentowego za błędną i na podstawie art. 477 14 §
2 k.p.c. zmienił ją w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy
na okres
od 01.12.2011 roku do 31.12.2015 roku.
Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie ustalenia
prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na okres dłuższy niż do 31.12.2013r. Orzeczeniu temu zarzucił:
1. „naruszenie przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art.47710 § 2 k.p.c.
poprzez przywrócenie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres dłuższy niż do
dnia 31.12.2013 r. w oparciu o ustalenia wskazujące jaki był stan zdrowia ubezpieczonej po dniu wydania przez organ
rentowy decyzji z dnia 25.05.2012 r., a tym samym po dniu złożenia odwołania od decyzji organu rentowego, tj. po
dniu 10.07.2012 r. oraz uwzględnienie żądania ubezpieczonej z dnia 12.02.2014r. r. o przywrócenie prawa do renty na
okres dłuższy niż do dnia 31 grudnia 2013 r., które nie było rozpoznane przez organ rentowy”,
2. a w przypadku nie uwzględnienia zarzutu i argumentacji z pkt 1, naruszenie art. 47714 § 4 k.p.c. w stopniu
mającym istotny wpływ na wynik sprawy poprzez przyjęcie, że ubezpieczonej należy przywrócić prawo do renty z
tytułu częściowej niezdolności do pracy w oparciu o ustalenia wskazujące jaki był stan zdrowia ubezpieczonej po dniu
złożenia odwołania od decyzji organu rentowego tj. po dniu 10.07.2012 r.
W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że o dacie końcowej okresu częściowej niezdolności do pracy do dnia 31
grudnia 2013 r. (począwszy od dnia 1 grudnia 2011 r.) orzekli biegli lekarze w opinii z badania sądowo-lekarskiego
przeprowadzonego w dniu 24.01.2013 r. i dopiero w następnej opinii wskazano jako datę końcową:
do grudnia 2015r. Opinia biegłych z dnia 7.08.2014 r. została wydana także w oparciu
o dokumentację lekarską obrazującą stan zdrowia ubezpieczonej po sporządzeniu przez organ rentowy zaskarżonej
decyzji. W związku z tym nie było podstaw
do orzekania przez Sąd na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy, które
powstały po dniu wydania decyzji z dnia 25 maja 2012 r.
Nadto, zdaniem apelującego, w sprawie nie budzi wątpliwości, że w piśmie
z 12.02.2014 r. ubezpieczona złożyła nowe żądanie dotyczące przywrócenia prawa
do renty na okres dłuższy niż do dnia 31.12.2013 r. Wynika to również z opinii biegłych z dnia 7.08. 2014 r. o okresowej
niezdolności do pracy do 31 grudnia 2015 r., tj. o dwa lata dłuższej niż wynika to z opinii biegłych z dnia 24.01.2013 r.
Wskazując na powyższe, skarżący wniósł:
1. o zmianę zaskarżonego wyroku i przywrócenie ubezpieczonej prawa
do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy jedynie na okres
od 01.12.2011r. do 31.12.2013r.,
2. ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego
rozpoznania Sądowi I instancji.
Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w granicach swobodnej
oceny dowodów, o której stanowi art. 233
§ 1 k.p.c., i wyprowadził z nich należycie uzasadnione wnioski, w szczególności
o kontynuacji częściowej niezdolności ubezpieczonej E. M. do pracy zgodnie z posiadanymi przezeń kwalifikacjami
zawodowymi, okresowo do dnia 31.12.2015r. Sąd Okręgowy prawidłowo oparł się przy tym na ocenach biegłych
sądowych i w sposób zasadny przyjął je za podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. W tym stanie rzeczy Sąd
Apelacyjny przyjął poczynione w pierwszej instancji ustalenia faktyczne za własne, czyniąc je zarazem integralną
częścią niniejszego orzeczenia, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich powtarzania.
Zważywszy na granice i kierunek apelacji, odnośnie okoliczności spornych należy wskazać, że w sprawie sporne było
to, czy wystąpiła nowa okoliczność
w rozumieniu art. 47714 § 4 k.p.c. Zgodnie bowiem treścią tego przepisu w sprawie
o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione
od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji,
a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub
orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na
zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności
dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu
złożenia odwołania od tej decyzji, lecz uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i
umarza postępowanie.
Sąd Apelacyjny podziela przy tym stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 2 sierpnia 2007 r., III
UK 25/07, opubl. w OSNP 2008/19-20/293, OSP 2009/4/45, Lex nr 454749, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy w chwili jej wydania.
W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia sąd ubezpieczeń społecznych ocenia
bowiem legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z
dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005/3/43 oraz z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, LEX nr 272581).
Stąd też postępowanie dowodowe przed sądem w sprawie o świadczenie uzależnione od niezdolności ubezpieczonego
do pracy powinno zmierzać do ustalenia, czy w dacie orzekania przez organ rentowy po stronie ubezpieczonej
występowały w tym zakresie wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia. Celem omawianej regulacji
jest zapewnienie ubezpieczonemu rozpoznania jego wniosku o prawo do renty bez potrzeby ponawiania żądania.
Trudno bowiem wymagać, by ubezpieczony przekonany o swojej niezdolności do pracy - prowadząc proces o prawo
do renty - orientował się, że musi złożyć nowy wniosek o rentę w przypadku pogorszenia się jego stanu zdrowia.
Obowiązku składania ponownego wniosku o rentę w trakcie postępowania o rentę nie przewiduje żaden przepis. Skoro
zaś postępowanie sądowe ma charakter odwoławczy i kontrolny, ograniczający się do sprawdzenia zgodności z prawem
decyzji wydanej przez organ rentowy, to badanie takie jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego
i prawnego istniejącego w chwili wydania decyzji, a więc w chwili ustalania prawa
do świadczenia przez organ rentowy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1998 r., II UKN 555/97,
OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181, z dnia 3 grudnia 1998 r.,
II UKN 341/98, OSNAPiUS 2000 nr 2, poz. 72, z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz.
43, z dnia 12 stycznia 2005 r., I UK 93/04, OSNP 2005 nr 16, poz. 254 oraz z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK
152/04, dotychczas niepublikowany). Mówiąc inaczej - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia
decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Dlatego mające walor nowości okoliczności
dotyczące stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu
złożenia odwołania od negatywnej decyzji rentowej i nadal utrzymują się w okresie wymaganym do nabycia prawa
do renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej), nie mogą być samodzielnie ocenione
przez sąd z zastosowaniem dyspozycji art. 316 k.p.c. przede wszystkim ze względu na kodeksowy zakaz orzekania
co do istoty sprawy zawarty w art. 47714 § 4 k.p.c., który w takich przypadkach bezwzględnie zobowiązuje sąd
do uchylenia zaskarżonej decyzji, przekazania sprawy ze względu na ujawnione nowości do rozpoznania organowi
rentowemu i umorzenia postępowania sądowego. „Nowe okoliczności" to schorzenia istniejące przed wydaniem
decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie
badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska
organu rentowego. Jeśli ujawnią się one w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, sprawa „wraca” na
etap postępowania przed organem rentowym po to zasadniczo, aby organy orzecznicze Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych mogły dokonać ponownej oceny stanu zdrowia z ich uwzględnieniem. Ocena „nowych okoliczności” przez
organy orzecznicze Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może doprowadzić do zmiany pierwotnego stanowiska organu
rentowego i zakończenia sporu - bez potrzeby jego rozstrzygania przed sądem i ponoszenia kosztów opinii biegłych.
W okolicznościach niniejszej sprawy zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji art. 47714 § 4 k.p.c. byłoby jednak
niewłaściwe, ponieważ Sąd Okręgowy nie ocenia stanu zdrowia, który wystąpił u ubezpieczonej dopiero po wydaniu
decyzji. Nadto, w obliczu wyników opinii , w szczególności biegłego sądowego z zakresu chirurgii naczyniowej,
dokonanych na podstawie badań ubezpieczonej, przedłożonej przezeń dokumentacji medycznej oraz w świetle
aktualnej wiedzy medycznej, w sprawie nie ujawniono okoliczności uzasadniających przyjęcie, że po dacie decyzji
wystąpiła nowa okoliczność w zakresie wpływu na niezdolność do pracy, zwłaszcza, że przyczyna częściowej
niezdolności do pracy niezmiennie pozostaje ta sama i znana była już na etapie postępowania orzeczniczego w ZUS.
Bezzasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 47710 § 2 k.p.c., ponieważ
w sprawie przedmiotem postępowania sądowego było prawo do renty, nie określone
co do okresu jego trwania (przyznania) ani we wniosku, ani tym bardziej
w zaskarżonej decyzji. Ewentualne twierdzenia i wnioski ubezpieczonej, zgłaszane
po przeniesieniu sprawy na drogę sądową, wskutek wniesienia odwołania, stanowią uprawnienie procesowe strony i
nie mogą traktowane jako nowy wniosek rentowy, gdyż sprawa ciągle dotyczy tego samego schorzenia.
W konsekwencji powyższych konstatacji Sąd Apelacyjny nie znajdując podstaw do wydania orzeczenia zgodnego z
wnioskiem apelacji, na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił, jako bezzasadną.