Temat: PRL w okresie rządów Gomułki

Temat: PRL w okresie rządów
Gomułki
1. Poznański czerwiec.
5 marca 1953 roku umiera Stalin
Śmierć Stalina - Kronika Filmowa
Stopniowe łagodzenie terroru;
1953 r., ucieczka na zachód Józefa
Światły i jego relacje w Radiu Wolna
Europa
 1954r., likwidacja MBP
 Łagodzono cenzurę, zaczynają działać
czasopisma krytyczne względem władzy
 Krytyka stalinizmu (1955r. „Poemat dla
dorosłych” Adama Ważyka); destalinizacja




28 czerwca 1956r., w czasie
Międzynarodowych Targów
Poznańskich wybuchł strajk
robotników Fabryki Cegielskiego
 Uliczna manifestacja; atak na budynek
Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa
Publicznego
 Wojsko, czołgi na ulicach
 Zginęło kilkadziesiąt osób, wiele rannych, ok.
250 aresztowano
 Przemówienie Cyrankiewicza

2. Polski październik
 W partii walka dwóch frakcji:
a) Natolińczycy (popierali stary
b) Puławianie (dążą do zmian)



porządek)
Wydarzenia poznańskie pokazują potrzebę
zmian
19 października początek rozmów na VIII
Plenum KC PZPR; do Warszawy przyjeżdża
Chruszczow; ruchy wojsk radzieckich w stronę
Warszawy
Porozumienie; 20 października Gomułka I
sekretarzem
3. Początek rządów Gomułki



Po kilku miesiącach
stopniowe
odchodzenie od
„odwilży”
Ponowna cenzura
Zamknięcie pisma „Po
prostu” (października
1957r); tygodnik
studencki, inteligencki,
symbol października
56’
4. Stosunki państwo-kościół
28.10.1956 r., zwolniono z więzienia
kard. Wyszyńskiego
 Grudzień 1956r., religia wraca do szkół


Od 1961r., nowe represje wobec
kościoła (brak zgody na budowę
kościołów, zakaz nauczania religii w
szkołach, powoływanie kleryków do
wojska)
„Udzielamy przebaczenia i prosimy
o nie”

Listopad 1965r., list biskupów
polskich do biskupów niemieckich
Rocznica tysiąclecia chrztu/państwa
polskiego




Władze państwowe przygotowywały się do
obchodów tysiąclecia państwa polskiego
(podkreślano też zagrożenie niemieckie)
Kościół przygotowywał się do obchodów
tysiąclecia chrztu Polski
Brak zgody władz na przyjazd papieża Pawła
VI, „aresztowały” obraz MB Jasnogórskiej,
organizowano konkurujące w kościelnymi
imprezy
Budowa szkół „tysiąclatek”
5. Mała stabilizacja (do poł. lat 60tych)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Więcej produktów konsumpcyjnych
Więcej mieszkań, sprzętu AGD, mebli,
samochodów („Warszawa”, „Syrenka”)
Pierwsze radioodbiorniki, gramofony
Telewizja od 1952r., od 1953r. ½
godziny w tygodniu, od 1961r.,
codziennie
Wzrost płac
Lepsze zaopatrzenie w żywność
6. List 34 (marzec 1964r)

Do Prezesa Rady Ministrów
Józefa Cyrankiewicza
„Ograniczenia przydziału papieru na druk książek i
czasopism oraz zaostrzenie cenzury prasowej stwarza
sytuację zagrażającą rozwojowi kultury narodowej. Niżej
podpisani, uznając istnienie opinii publicznej, prawa do
krytyki, swobodnej dyskusji i rzetelnej informacji za
konieczny element postępu, powodowani troską
obywatelską, domagają się zmiany polskiej polityki
kulturalnej w duchu praw zagwarantowanych przez
konstytucję państwa polskiego i zgodnych z dobrem
narodu.”
list 34 intelektualistów (m.in. A.
Słonimski, M. Dąbrowski, J.
Parandowski, P. Jasienica, M.
Wańkowicz)
 Przejaw otwartego niezadowolenia
intelektualistów

7. Marzec 1968
Walka o władzę wewnątrz PZPR
Grupa „rewizjonistów”; chcą reform,
„socjalizmu z ludzką twarzą”
 Grupa „partyzantów”; hasła
nacjonalistyczne, „hasła spolszczenia
partii” – grupa skupiona wokół
Mieczysława Moczara


Wojna sześciodniowa Izraela z
państwami arabskimi w 1967r.;
ZSRR popiera Arabów
„Dziady” reż. K. Dejmka

Styczeń 1968r., komuniści zdjęli z afisza
przedstawienie „Dziadów” w reżyserii
K. Dejmka (pretekst: sztuka miała
charakter antyradziecki)
Demonstracja studencka w obronie
spektaklu
 Wyrzucenie z UW Adama Michnika i
Henryka Szlajfera
 8 marca demonstracja studencka








Wiece studenckie atakowane przez MO i aktyw
robotniczy
300 osób aresztowano, usunięto z uczelni
„marcowi docenci”
Atak partii na „rewizjonistów”, „intelektualistów
i Żydów” – „syjonistów”
Usunięto z pracy osoby pochodzenia żydowskiego,
zmuszano ich do emigracji
marzec 1968
15 tysięcy Żydów zmuszonych do opuszczenia
Polski
8. Polityka zagraniczna
Brak samodzielnej polityki
zagranicznej
 1968r., zerwanie stosunków z Izraelem,
interwencja w Czechosłowacji
(„Operacja Dunaj”)
 Plan Rapackiego (propozycja, by tereny
Polski, Czechosłowacji, NRD, RFN były
wolne od broni atomowej)
 7 grudnia 1970r., układ z RFN o
nienaruszalności granic Polski na Odrze i
Nysie i nawiązaniu stosunków
dyplomatycznych
