pobierz

Przedmowa
Dekada lat 90. XX wieku, dzięki procesom demokratyzacji zachodzącym w Polsce i
związanym z nimi szerszym otwarciem się naszego kraju na wchłanianie innowacji z zakresu studiów nad środowiskiem przyrodniczym i ich zastosowań, to okres, w którym polską
naukę, w tym geografię, biologię czy architekturę krajobrazu oraz wiążącą je ekologię krajobrazu, cechowało przyśpieszenie procesu integrowania się z nauką europejską i światową. Pomogły w tym także wspaniałe tradycje rodzimej ekologii krajobrazu, wypracowane przed laty przez Profesorów: Adama Wodziczkę, Jerzego Kondrackiego czy Tadeusza
Bartkowskiego. Wnosimy więc do europejskiej skarbnicy wiedzy z tego zakresu dorobek
równie bogaty, jeśli czasami nie większy, niż ten, który możemy z niej zaczerpnąć.
Mając jednak przez dziesięciolecia świadomość metodologicznej i intelektualnej siły
polskiej ekologii krajobrazu, nawet wówczas, gdy jeszcze tak jej nie nazywano, byliśmy
pozbawieni lub bardzo ograniczeni, głównie ze względów politycznych i finansowych, w
możliwościach prowadzenia naukowego dyskursu z ekologami krajobrazu z Niemiec Zachodnich, Francji lub Włoch, a także regularnego studiowania ich dorobku. Podobnie
ograniczone były możliwości organizacyjne i infrastruktura dla badań naukowych z zakresu geoekologii, co często stawiało nas na pozycji przegranej w konkurencji z ośrodkami naukowymi Europy Zachodniej, o ile w ogóle do takiej konkurencji dochodziło.
Trwający od końca lat 90. proces ścisłego integrowania Polski z Unią Europejską, który
zakończy się w maju 2004 roku akcesją do Wspólnoty, w sferze naukowej wyprzedził znacznie wszystkie pozostałe dziedziny życia społecznego. Otworzył się przed nami szeroki dostęp
do zagranicznej literatury naukowej, zwiększyły się możliwości współpracy z zagranicznymi
ośrodkami naukowymi, a także uczestniczenia w programach badawczych Unii Europejskiej.
W decydującym stopniu od nas samych zależy, jak wykorzystamy te szanse. Z pewnością
skorzystanie z nich wymaga zmiany dotychczasowego podejścia do prowadzenia badań naukowych, umiejętności współpracy – także z partnerami zagranicznymi – oraz podwyższenia
poziomu praktycznej użyteczności badań teoretycznych i podstawowych.
Aby sprostać tym wyzwaniom, konieczne jest ciągłe poszerzanie wiedzy o metodologicznym i praktycznym dorobku europejskiej i światowej ekologii krajobrazu. Skuteczna implementacja w Polsce przepisów prawa i zasad działania Unii Europejskiej wymaga także szerokiego uczestnictwa ekologów krajobrazu. Nieodzowny jest nasz udział we wdrażaniu sieci
ekologicznej Natura 2000, programów rolnośrodowiskowych, sporządzaniu strategicznych
prognoz wpływu na środowisko oraz opracowań ekofizjograficznych. Dobre projektowanie
wymaga poszerzenia zakresu stosowanych metod o zasady planowania ekologiczno-krajobrazowego, zarządzania środowiskowego i ekosystemowego. Pomimo iż elementy tych metod były stosowane w Polsce od dawna, niezbędne jest poszerzanie zakresu ich wykorzystania, przede wszystkim poprzez czerpanie z doświadczeń państw Unii Europejskiej.
Niniejsza publikacja stanowi próbę przybliżenia metod i problemów badań ekologiczno-krajobrazowych służących zrównoważonemu rozwojowi naszego kraju w aspekcie integracji Polski z Unią Europejską. Prezentowane w niej artykuły omawiają wiele
metod i przykładów studiów prowadzonych już w Polsce, które mogą być pomocne w
naszych kontaktach z ekologami krajobrazu z innych państw.
Mariusz Kistowski
11
Preface
The decade of the 1990s, thanks to the democratisation processes taking place in Poland and related to them greater openness of our country to absorbing innovations from
the field of studies on the natural environment & their applications, is a period when Polish science, including geography, biology, landscape architecture and landscape ecology
binding them all, was characterised by a hastened process of integration with European
and global science. This was aided by excellent tradition of our landscape ecology founded years ago by Professors Adam Wodziczko, Jerzy Kondracki or Tadeusz Bartkowski.
Thus we bring into the European treasure house of knowledge in this domain, equally
rich input if not greater than the one we can receive.
Though aware for decades of the methodological & intellectual strength of Polish
landscape ecology, even when it was not called so yet, we were devoid or very limited, mainly due to political & financial reasons, in opportunities of scientific discourse with landscape ecologists from West Germany, France or Italy and regular studying their output. Likewise organisations possibilities and infrastructure for scientific research in the scope of geoecology were limited as well, which often put us in a much worse position in competition
with scientific centres of Western Europe, provided that such competition in fact occurred.
The process of close integration of Poland with the European Union which started at
the end of the1990s and will be completed in May 2004 with the accession to the Union,
in the scientific domain overtook all other fields of social life. It opened for us a wide access to foreign scientific literature, broadened the possibilities of co-operation with foreign scientific centres as well as of participating in research programs of the European
Union. To a large degree we are to decide how much we will benefit from the chances.
Certainly making use of them requires changing the present attitude to scientific research,
co-operation skills – also with foreign partners and improving practical usefulness of theoretical and basic research.
In order to face the challenge it is necessary to broaden constantly the knowledge of
methodological & practical output of European & global landscape ecology. An efficient
implementation in Poland of laws and rules of the functioning of the European Union
requires also a broad participation of landcape ecologists. Our participation in the implementation of the ecological network NATURA 2000, agricultural-environmental programs, preparing strategic forecast of the impact on the environment and ecophysiographic studies, is indispensable. Good designing requires broadening the range of employed methods with the rules of ecological-landscape planning, environmental & ecosystem
management. Although some elements of these methods have been used in Poland for a
long time, it is necessary broaden the scope of their application, mainly by drawing experience from the European Union countries.
This publication is an attempt to popularise the methods and problems of ecological-landscape research for the sustainable development of our country in respect of the
integration of Poland with the European Union. Articles presented in it discuss a variety of
methods & examples of studies already being performed in Poland which may be helpful
in our contacts with landscape ecologists from other countries.
Mariusz Kistowski
12