Praca pedagoga specjalnego z dziećmi pełnosprawnymi

Praca pedagoga specjalnego z dziećmi
pełnosprawnymi inaczej
Praca z dziećmi niepełnosprawnymi w przedszkolu integracyjnym wiąże się
z nieustannym poszukiwaniem form, metod i sposobów pracy z nimi. Wynika to , ze
złożoności i różnorodności zaburzeń dzieci chorych. Zadaniem pedagoga specjalnego
jest wszechstronne wspomaganie funkcjonowania dziecka niepełnosprawnego na
terenie grupy, prowadzenie zajęć indywidualnych w oparciu o Indywidualny Program
Edukacyjno - Terapeutyczny (IPET) oraz udział razem z powierzonymi opiece dziećmi
w zajęciach grupowych (zajęcia manualne, met. W. Sherborne, M. CH.Knnil).
Celem zajęć terapeutycznych jest wspomaganie rozwoju dziecka w sferze
emocjonalnej, poznawczej, społecznej, adekwatnie do potrzeb. Metody stosowane
przez pedagoga specjalnego w przedszkolu to;
•
Metoda Weroniki Sherborbe:Celem metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju
dziecka i korekcja jego zaburzeń. Cechą charakterystyczną
metody jest rozwijanie przez ruch: świadomości własnego
ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni
i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi
i nawiązywania z nimi kontaktu. W metodzie wyróżnia się
cztery grupy ćwiczeń: ćwiczenia prowadzące do
poznania własnego ciała, ćwiczenia pomagające zdobyć
pewność siebie, ćwiczenia ułatwiające nawiązanie
kontaktu i współpracy z partnerami grupy, ćwiczenia
twórcze.
•
Terapia behawioralna:
Terapia behawioralna, modyfikuje zachowania, mając na
celu szczególnie:
*redukowanie zachowań niepożądanych,
*generalizowanie i utrzymywanie efektów terapii w
czasie,
*zachowania deficytowe są to te zachowania, które
uważa się za normalne i pożądane u dziecka w pewnym
wieku, a które u danego dziecka występują zbyt rzadko
lub nie występują wcale (np. prawidłowa mowa,
okazywanie uczuć, zabawa tematyczna).
1)Zadaniem terapeuty behawioralnego jest kształtowanie u
dziecka jak największej liczby zachowań adaptacyjnych, które
rozwiną jego niezależność i umożliwią mu efektywne
funkcjonowanie w środowisku.
*Redukowanie zachowań niepożądanych dotyczy takich
czynności, jak:
-zachowania destrukcyjne,
-zachowania agresywne i autoagresywne,
-zachowania autostymulacyjne,
-zachowania rytualistyczne,
-zachowania zakłócające,
-odmawianie jedzenia,
-nieprawidłowe reakcje emocjonalne,
-nieprawidłowa mowa.
2)Najczęściej stosowanymi w celu uzyskania generalizacji
strategiami są, w kolejności chronologicznej:
-stosowanie wzmocnień sporadycznych,
-stosowanie wzmocnień opóźnionych,
-stopniowe wycofywanie programu,
-przechodzenie od wzmocnień sztucznych do
występujących naturalnie,
-rozwijanie wsparcia ze strony rówieśników,
-przenoszenie utrwalonych zachowań do nowych sytuacji.
3)Terapia behawioralna opiera się na kilku podstawowych
zasadach, których przestrzeganie gwarantuje osiągnięcie
sukcesu w pracy z dzieckiem . Są to:
-zasada małych kroków,
-zasada stopniowania trudności,
-zasada stosowania wzmocnień.
•
Metoda Paula Dennisona:
Metoda opiera się na prostych ćwiczeniach ruchowych
stymuluje i oddziałuje na mózg. Metoda zwana „Gimnastyką
mózgu”. Ćwiczenia to przede wszystkim ćwiczenia
koordynacji ruchowej całego ciała, koordynacji ruchowowzrokowej oraz koordynacji pracy zmysłu wzroku, słuchu,
czucia proprioceptywnego, równowagi z obszarami
planowania ruchowego w korze mózgowej, czucia
przestrzeni, myślenia i przewidywania. Ćwiczenia te integrują
cały mózg do pracy.
Wyróżniamy cztery grupy ćwiczeń: ćwiczenia lateralne,
ćwiczenia uaktywniające połączenia nerwowe między
przednią
częścią mózgu a tylną, ćwiczenia energetyzujące i ćwiczenia
pogłębione. Szczególnie przydatne mogą być ćwiczenia
naprzemienne, rysowanie oburącz lub symetryczne bazgranie.
•
Relaksacja:
Relaksacja jest to zmniejszanie się naprężeń w ciele,
rozluźnianie napięcia, wiotczenie tkanek. Stan ten osiąga się
przy udziale świadomości, albowiem podstawą aktywnego
rozluźnienia napiętych mięśni jest rozwijanie czucia
proprioceptywnego i kinestetycznego oraz dążenie do
opanowania przestrzennego schematu ciała i biologicznego
rytmu, w którym ruch i wysiłek fizyczny stymulują następczą
fazę odprężenia i wypoczynku.
•
Nauczanie funkcjonalne:
Opanowanie przez dziecko sprawności i umiejętności
przydatnych w życiu codziennym oraz stworzenie możliwości
doświadczania sukcesu to dwa podstawowe cele tych metod.
Główne założenia metod funkcjonalnych zawrzeć można
w następujących sformułowaniach:
1. Konieczność zaakceptowania roli działania i jego
wyników.
2. Wykorzystanie istniejących w dziecku sprawności.
3. Umożliwienie mu funkcjonowania w maksymalnym
zakresie kontaktów osobistych i społecznych.
4. W nauczaniu dziecka, w trakcie tworzenia i realizacji
programu pracy z nim, uwzględnia się kolejno wszystkie
stadia prawidłowego rozwoju. Od tego czy nie
zostanie pominięty żaden etap – zależeć będzie
harmonijny rozwój.
W metodzie tej stosuje się następujące grupy ćwiczeń:
1)ćwiczenia czynności ruchowych,
2)podstawowe ćwiczenia postrzegania,
3)ćwiczenia koordynujące ruch i postrzeganie.
Metoda M. Ch. Knillów:
Programy aktywności:
Świadomość ciała,
kontakt i komunikacja: Zostały stworzone przez Mariannę i Christophera Knillów.
Podstawowym ich celem jest rozbudzenie aktywności osoby
niepełnosprawnej, zachęcanie jej do działania i przejawiania
własnej inicjatywy. Działania terapeutyczne oparte są na
tworzeniu sposobności do doświadczania, nabywania i
organizowania podstawowych informacji o sobie. Niezbędne do
tego jest jednak stworzenie warunków, w których podopieczny
będzie czuł się bezpiecznie, w których możliwe będzie
wywołanie i utrzymanie jego uwagi. Dlatego np. po to, by osoba
niepełnosprawna mogła rozpoznać sytuację, która za chwilę
nastąpi- każdą aktywność poprzedzają i kończą specjalne
dźwięki. Muzyka stanowi ważny element programu aktywności.
•
Muzykoterapia :
•
Bajkoterapia:
•
Obejmuje ona dwie grupy oddziaływań: muzykoterapię
receptywną, polegającą na wykorzystywaniu wpływu muzyki na
psychiczny rozwój człowieka oraz muzykoterapię aktywną ,
łączącą dobierane bodźce dźwiękowe z aktywnością ruchowa.
Muzyka stwarza możliwości oddziaływania nie tylko na wybrane
sfery funkcjonowania, ale i na człowieka jako na jedność ciała,
umysłu i ducha, gdyż łączy oddziaływania na:
• sferę ruchową,
• procesy poznawcze
• procesy emocjonalnej
• sferę społeczną
W trakcie zajęć muzykoterapeutycznych dzieci mają możliwość
przeżycia i doświadczenia czterech podstawowych sytuacji
terapeutycznych:
• odreagowania,
• rytmizacji,
• relaksacji,
• aktywizacji.
Jest to więc kolejna metoda, przy pomocy której można tworzyć
sytuacje dostarczające sposobności do zaspokajania potrzeb
psychicznych dzieci upośledzonych umysłowo.
Bajkoterapia jest jedną z metod terapii wykorzystywaną do pracy z
dziećmi. Jej celem jest lepsze zrozumienie dziecka oraz jego
problemu. Dostarczenie mu wiedzy oraz pozytywnych wzorców
zachowania, sprawia, że dziecko poznaje różne sposoby myślenia
jak i działania dzięki czemu potrafi sam stawić czoła problemom.
•
Ćwiczenia
grafomotoreyczne
wg.H.Tymichowej: Ćwiczenia H. Tymichowej usprawniającej technikę rysowania i
pisania. Ćwiczenia zaproponowane przez Hannę Tymichową
stopniowo przygotowują dzieci do nauki pisania lub pomagają w
przypadku trudności. Ćwiczenia ułożone są według stopnia trudności.
Dzieci dostają gotowy wzór, na którym kreślą po śladzie lub odbijają,
powielają, przy użyciu różnych technik plastycznych. Dzięki
ćwiczeniom grafomotorycznym wyrabiają pewność i płynność
ruchów ręki, sprawność manualną oraz koordynację wzrokoworuchową.
•
Elementy Metody
Pedagogiki
Zabawy:
„Metody pedagogiki zabawy pomagają w dostrzeżeniu znaczenia sfery
emocjonalnej dziecka, służą dobrej komunikacji, wzmocnieniu poczucia
bezpieczeństwa, ujawnianiu pozytywnych uczuć. Wykluczają
konkurencję, budzącą antagonizmy, wyłaniającą przypadkowych
zwycięzców, do czego przyzwyczaiły nas niektóre tradycyjne gry”
(J. Wójcik). Zabawy niosą radość i zadowolenie, zachęcają dzieci do
uczenia się, poznawania, rozumienia siebie i otaczającego je świata
poprzez aktywny udział we wspólnej zabawie.
•
Zabawy paluszkowe: Zabawy paluszkowe znane są już od wielu pokoleń, przekazywane
dzieciom przez dziadków i rodziców. Podczas zabaw paluszkowych
dziecko poznaje nowe rodzaje ruchów i możliwości ich łączenia.
Opanowuje bez większego wysiłku dzięki wielokrotnemu
powtarzaniu.
Zabawy te poprawiają sprawność manualną, która potrzebna jest
przy wykonywaniu czynności wymagających precyzyjnych ruchów
ręki. Można je stosować przy usprawnianiu dzieci, które jeszcze nie
dojrzały do ćwiczeń i zabaw manipulacyjnych takich jak : układanie,
rysowanie, malowanie.
Formy pracy:
•
Zajęcia indywidualne – przeprowadzenie zajęć w parciu o IPET (Indywidualny
Program Edukacyjno Terapeutyczny) oraz udzielanie
wsparcia i bieżącej pomocy w przypadku
zaobserwowanych trudności.
•
Obserwacja dzieci
powierzonych
opiece w grupie
- podczas swobodnej aktywności zajęć dydaktycznych oraz
czynności samoobsługowych w celu określenia zakresu
koniecznej pomocy dziecku na terenie grupy oraz podczas
zajęć indywidualnych.
•
Zajęcia grupowe
-udział wraz z dzieckiem w zajęciach: manualnych,
prowadzonych metodami wg W. Sherborne, M. Ch.Knill
Pomoc dziecku w realizacji celów
stawianych na poszczególnych zajęciach.
PODSUMOWANIE
Propozycji metod jest bardzo wiele. Jest charakterystyczne, że w różnych placówkach
dominują inne metody, np.: w przedszkolu specjalnym czy integracyjnym główną metodą
jest zabawa, w szkole życia główną metodę stanowi ćwiczenie poprzez oddziaływanie
praktyczne możliwe w naturalnych warunkach. Praca więc odbywa się na naśladowaniu,
doświadczeniu, przeżywaniu.
W doborze metod brane są pod uwagę:
•
metody dobierane są zawsze indywidualnie,
•
należy się liczyć z możliwościami percepcji osób upośledzonych,
•
metody są podporządkowane celowi, a więc odpowiadają temu, czemu mają
faktycznie służyć,
•
zawsze stosuję zasadę stopniowania trudności.
Pedagog specjalny
mgr Izabela Kurzepa