Załącznik nr 1 Uzasadnienie do uchwały Komisji habilitacyjnej
Transkrypt
Załącznik nr 1 Uzasadnienie do uchwały Komisji habilitacyjnej
Załącznik nr 1 Uzasadnienie do uchwały Komisji habilitacyjnej powołanej przez Centralną Komisję ds. Stopni i Tytułów, na podstawie art. 18a, ust. 5 Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, w brzmieniu ustalonym Ustawą z dnia 18 marca 20ll r. (Dz. U. z 2011 r. nr 84, poz.455) w sprawie przeprowadzenia postępowania habilitacyjnego Pana dra Tomasza Olchanowskiego w dziedzinie społeczne, dyscyplinie pedagogika Na posiedzeniu Komisji odbytym w dniu 11 maja 2015 r. stwierdzono co następuje: 1) W przygotowanych recenzjach Recenzenci są zgodni, że w postępowaniu habilitacyjnym została przedłożona przez Habilitanta następująca dokumentacja, na podstawie której zostały sporządzone recenzje: - odpis dyplomu uzyskania stopnia doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, - autoreferat (w wersji polskiej i angielskiej), - wykaz opublikowanych prac naukowych oraz informacja o osiągnięciach dydaktycznych, współpracy naukowej i popularyzacji nauki obejmujący punkty od A do I (w wersji polskiej i angielskiej), - oświadczenie Habilitanta o zaliczeniu do osiągnięć naukowych, oprócz monografii Pedagogika a paradygmat nieświadomości, również prac wymienionych w autoreferacie, - oświadczenie Jacka Sieradzana o udziale procentowym Habilitanta w przygotowaniu wstępu do książki Narcyzm: Jednostka – Społeczeństwo – Kultura, - teksty Habilitanta, stanowiące podstawę oceny Jego osiągnięć, w tym pracę Pedagogika a paradygmat nieświadomości jako osiągnięcie naukowe będące podstawą ubiegania się o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego. 2) Przedmiotem oceny recenzentów oprócz pracy Pedagogika a paradygmat nieświadomości były trzy inne monografie: - Psychologia pychy. Drogi ku Jaźni - Duchowość i narcyzm - Wola i opętanie. Enancjodromia a rzeczywistość oraz 9 artykułów, z których tylko jeden został opublikowany w czasopiśmie z listy C MNiSW (Zagadnienia Naukoznawstwa, znajdujące się na liście ERIH), 3 zostały opublikowane w niepunktowanym czasopiśmie Albo albo. Problemy psychologii i kultury, pozostałe to rozdziały w monografiach. 3) Przedmiotem szczegółowych opinii we wszystkich trzech recenzjach stało się osiągnięcie naukowe będące podstawą ubiegania się o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego, czyli praca Pedagogika a paradygmat nieświadomości. Została ona oceniona w dwóch przypadkach pozytywnie, w jednym natomiast negatywnie. I tak: - Prof. dr hab. Józef Górniewicz napisał: „Jednak mimo krytycznego spojrzenia na treść rozprawy habilitacyjnej oceniam ją ostatecznie pozytywnie. Autor wykazuje wielką erudycję w zakresie podejmowanej problematyki, osobliwe znawstwo zagadnienia nieświadomości, jej odczytania w kulturze intelektualnej Europy Zachodniej jak i myśli hinduskiej. Znakomicie orientuje się w filozofii chrześcijańskiej oraz greckiej mitologii. Potrafi znaleźć właściwe metafory opisujące i wyjaśniające zagadki różnych ciemnych mocy ludzkiej natury. Wiedzie czytelnika wyrazistą ścieżką po zagmatwanych polach intelektualnych psychologii głębi. I chociaż zasadniczo nie dotyka kwestii pedagogicznych, to jednak pozostawia znaczne pole do możliwych analiz dla kolejnych badaczy tej problematyki. Wyznacza miejsce zetknięcia się idei nieświadomości z trudnościami wychowawczymi, samokształceniem, granicami wychowania. Podsuwa niejako pedagogom problemy dotąd nieeksploatowane intelektualnie przez przedstawicieli tej dyscypliny naukowej, chociaż On sam zajmuje wobec tych zagadnień postawę raczej wstrzemięźliwą” (s. 5). - Prof. dr hab. Paweł Dybel oceniając pracę, o której mowa zauważył, że „Książka stanowi istotne wzbogacenie pejzażu polskiej pedagogiki współczesnej, czerpiąc swe główne inspiracje z tradycji psychoanalizy jungowskiej. Można w niej też widzieć swoistą alternatywę dla podobnego przedsięwzięcia, jakiego podjęła się niedawno u nas dr Klaudia Węc, kreśląc projekt pedagogiki psychoanalitycznej, wychodząc z kolei z tradycji freudowsko-lacanowskiej. Dr Olchanowski jest w swoich wywodach szczególnie przekonujący, kiedy obnażając słabości dominujących dzisiaj koncepcji pedagogicznych opartych na prymacie świadomości kreśli różne zalety związane z osobliwą postacią pedagogiki głębi, która proces wychowania opiera na indywiduacji jednostki. Z pewnością ten model pedagogiki zwraca uwagę na te aspekty rozwoju osobowościowego jednostki, które w innych współczesnych teoriach pedagogicznych są pomijane lub niedostatecznie doceniane” (s. 6). - Dr hab. Piotr Kostyło prof. nadzw. oceniając rozprawę habilitacyjną oraz inne osiągnięcia naukowe habilitanta stwierdził: „Osiągnięcia naukowe Habilitanta nie stanowią znacznego wkładu w rozwój pedagogiki. Z tego, co napisałem powyżej, wyłaniają się dwie podstawowe racje, które przemawiają za taką oceną: 1. Brak jest w tekstach Habilitanta odniesień do podstawowych tekstów pedagogicznych, zarówno polskich, jak i zagranicznych, w których problematyka psychologii analitycznej jest podejmowana w kontekście zagadnień edukacyjnych. Długą, aczkolwiek niekompletną listę takich braków zamieściłem w niniejszej recenzji. 2. W nielicznych przypadkach (dotyczy to wyłącznie monografii Pedagogika a paradygmat nieświadomości), w których Habilitant odnosi się do kwestii pedagogicznych w ogóle, odniesienia te są powierzchowne i przypadkowe, i w żadnym razie nie wzbogacają pedagogiki jako dyscypliny naukowej” (s. 19). Ten sam Recenzent zauważył jednak, że „Dokonana przeze mnie krytyczna ocena monografii Habilitanta wynika z przyjętej przeze mnie orientacji pedagogicznej. Nie znaczy to jednak, że kwestionuję wartość monografii w ogóle. Uważam, że recenzowana książka niesie w sobie duży walor poznawczy, jest interesująca i skłania do licznych przemyśleń. Pozwala zapoznać się nie tylko z zasadniczymi koncepcjami psychologii analitycznej, wypracowanymi przez C.G. Junga, ale także z wieloma rozwinięciami tych koncepcji, pochodzącymi od uczniów i współczesnych propagatorów tej myśli. Dostrzegam również fakt, że niekiedy Habilitant ujawnia krytyczny stosunek do omawianych koncepcji, dyskutując z wieloma intelektualnymi propozycjami prezentowanych przez siebie autorów. Bardzo wysoko oceniam erudycję Habilitanta; kompetencje, które wykazuje nie tylko w psychologii analitycznej, ale także w filozofii i literaturze zasługują na uznanie. Również styl pisarstwa Habilitanta może służyć za wzór, zwłaszcza tam, gdzie rekonstruuje On znane i podzielane przez siebie koncepcje i przekonania. Wszystkie te pozytywne cechy monografii cieszyłyby z pewnością o wiele bardziej, gdyby został spełniony warunek pracy mającej ambicje pedagogiczne, tzn. analizowane koncepcje były zakorzenione w szeroko rozumianej teorii wychowania” (s. 14). 4) Ostateczne konkluzje recenzentów są następujące: - Prof. dr hab. J. Garniewicz stwierdził: „Biorąc pod uwagę wszystkie osiągnięcia Habilitanta stwierdzam, że spełnia On kryteria określone w art. 16 Ustawy z dnia 14 marca 2003 roku (z późniejszymi zmianami) o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki i opowiadam się jednoznacznie za dopuszczeniem Pana dra Tomasza Olchanowskiego do dalszych etapów w procedurze habilitacyjnej” (s. 13). - Prof. dr hab. P. Dybel sformułował następującą konkluzję: „Dlatego biorąc pod uwagę wszystkie za i przeciw moja ocena dorobku naukowego, działalności pedagogicznej i popularyzatorskiej dr Tomasza Olchanowskiego jest jednoznacznie pozytywna i wnoszę o przejście do następnych etapów postępowania habilitacyjnego” (s. 8). - Dr hab. P. Kostyło zakończył swoją recenzję w sposób następujący: „Reasumując, wkład Habilitanta do dyscypliny pedagogiki nie może być w moim przekonaniu oceniony jako znaczny, natomiast Jego aktywność naukowa nie spełnia w moim przekonaniu kryterium istotności. (…) Powtórzę, że moja negatywna ocena wkładu Habilitanta do pedagogiki wynika, po pierwsze, z braku w tekstach Habilitanta odniesień do podstawowych tekstów pedagogicznych, zarówno polskich, jak i zagranicznych, w których problematyka psychologii analitycznej jest podejmowana w kontekście zagadnień edukacyjnych; oraz po drugie z faktu, że w nielicznych przypadkach, w których Habilitant odnosi się do kwestii pedagogicznych w ogóle, odniesienia te są powierzchowne i przypadkowe, i w żadnym razie nie wzbogacają pedagogiki jako dyscypliny naukowej. W przypadku negatywnej oceny aktywności naukowej Habilitanta, wynika ona przede wszystkim z braku współpracy międzynarodowej Habilitanta. Uwzględniając oba wymagania stawiane przez Ustawodawcę i mając na względzie to, że Habilitant ubiega się o nadanie stopnia doktora habilitowanego nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, moja ogólna ocena osiągnięć Habilitanta jest negatywna” (s. 23) Recenzenci podtrzymali swoje stanowiska podczas posiedzenia Komisji Habilitacyjnej. Po zapoznaniu się z recenzjami osiągnięć Doktora T. Olchanowskiego Komisja stwierdziła, że podstawowy problem ujawniony w ocenie dorobku Habilitanta dotyczy braku odniesień do podstawowych tekstów pedagogicznych. W ocenie członków Komisji nieuzasadniony jest argument mówiący o tym, że prace Kandydata nie wzbogacają pedagogiki jako dyscypliny naukowej. Rozważając argumenty za i przeciw w tej kwestii członkowie Komisji (poza Dr. hab. Piotrem Kostyło prof. nadzw. podzielili stanowisko wyrażone przez Prof. dra hab. J. Górniewicza, który zauważył w swojej recenzji, że: „Warto w tym miejscu zaznaczyć kwestię wkładu Habilitanta do rozwoju danej dyscypliny naukowej, jako jednego z warunków uzyskania kolejnego stopnia naukowego. Ten przepis ustawy blokuje możliwość ubiegania się o awans naukowy tym kandydatom, których twórczość naukowa, pisarska i praktyczne dokonania wykraczają znacznie poza obręb danej dyscypliny, czy nawet dziedziny nauki, tak jak jest ona dzisiaj wąsko pojmowana w regulacjach prawnych. Osoby lokujące się na obrzeżach zasadniczego nurtu nauki, realizujące pomysły badań interdyscyplinarnych, przekraczające obowiązujące paradygmaty badawcze, maja trudności z aplikowaniem do konkretnej rady wydziału posiadającej uprawnienia do nadawania stopni naukowych na określonym poziomie. Wnioskodawcy muszą nagiąć swoją twórczość w jakimś konkretnym kierunku często ze szkodą dla całości podejmowanej problematyki, zwłaszcza spójności wywodu i jasności wnioskowania. Potykają się o rafy metodologiczne właściwe dla danej dyscypliny naukowej oraz obowiązujące tam reguły wnioskowania” (s. 12). W trakcie dyskusji odbytej na posiedzeniu Komisji zwrócono uwagę na następujące kwestie: - konieczność dostrzegania rozprawy habilitacyjnej Dra T. Olchanowskiego w innym kontekście niż pedagogika celowościowa; - bardzo cenne w dorobku Kandydata jest nawiązanie do zderzenia filozofii Wschodu i Zachodu, w sytuacji w której przyzwyczailiśmy się do myślenia w eurocentrycznych kategoriach postrzegania świata, które deprecjonują dorobek filozofii innych niż europejska; - Habilitant analizując dorobek C.G. Junga przyjął stanowisko, aby „nie przekładać nieprzekładalnego”, stąd m.in. brak odwołań do wcześniejszych tekstów pedagogicznych, w których dorobek Junga był analizowany; - reprezentowane przez Kandydata stanowisko można określić jako radykalny humanizm, radykalny subiektywizm, nastawiony na zmianę, która musi przyjść ze strony wychowawcy; - Dr T. Olchanowski jest w swoich pracach konsekwentny od początku swojej drogi naukowej, zajmując się twórczością C.G. Junga; - praca Pedagogika nieświadomości może zaowocować przełomem w podejmowaniu problematyki psychologii głębi w pedagogice; - konieczność otwarcia się na odmienność ponieważ nasze struktury myślenia nie pozwalają na dostrzeżenie innej perspektywy poznawczej, a język, którym się posługujemy ma charakter wykluczający; - dorobek Habilitanta reprezentuje podejście transdyscyplinarne, pozwalające na przekroczenie granic jednej dyscypliny naukowej; - Kandydat swoim dorobkiem wyprzedza czekające nas zjawisko zderzenia z islamem, z filozofią chińską, której prace coraz częściej są przekładane na język polski. Po przeprowadzonej dyskusji Komisja w jawnym głosowaniu większością głosów (6 głosów za, 1 głos przeciw, brak głosów wstrzymujących) postanowiła pozytywnie zaopiniować wniosek o nadanie Doktorowi Tomaszowi Olchanowskiemu stopnia naukowego doktora habilitowanego.