Aparatura niskotemperaturowa -110 °C ÷

medycyna fizykalna / physical medicine
IB_11-2008 [PL_4].qxd
2008-12-28
11:09
Page 278
Aparatura niskotemperaturowa
-110 °C ÷ -180 °C w medycynie
Krioterapia narodziła się w latach 70. ubiegłego stulecia. Pod
pojęciem krioterapii należy rozumieć zastosowanie na zewnętrzną powierzchnię ciała skrajnie niskich temperatur ­ poniżej -110 °C, działających bardzo krótko (2-3 minuty). Powyższa
procedura pozwala wywołać i wykorzystać naturalną odpowiedź
fizjologiczną organizmu na zimno, w celu wspomagania leczenia podstawowego i ułatwienia leczenia ruchem.
Temperatury kriogeniczne mogą być aplikowane miejscowo na zmiany chorobowe skóry oraz stawów, jak również
ogólnoustrojowo w kriokabinach lub kriokomorach jako skuteczna forma terapii w przypadku wielu schorzeń.
Wprowadzenie do praktyki leczniczej pierwszych przenośnych krioaplikatorów oraz komory kriogenicznej skonstruowanej w 1978 roku przypisuje się japończykowi Toshiro
Yamauchiemu i jego zespołowi pracującym w Reiken Rheumalism Village Institute w Oita. W 1981 roku, podczas obrad
Europejskiego Kongresu Reumatologicznego, Yamauchi poświęcił swoje wystąpienie zagadnieniom krioterapii ogólnoustrojowej i jej wpływom nie tylko na zmiany chorobowe, ale
i na cały organizm. Zainspirowany wynikami leczniczymi badaczy japońskich zespół prof. Reinhardta Frickiego, kierownika Kliniki Reumatologii w Zakładzie św. Józefa w Sendenhorst (Niemcy), nie tylko nawiązał współpracę z ośrodkiem
japońskim, ale również zaczął zajmować się krioterapią we
wszystkich jej formach, najpierw według wzorów japońskich,
potem zmieniono sposób postępowania, złagodzono reżim
leczniczy i skrócono czas leczenia do 6-8 tygodni.
Polska krioterapia powstała we Wrocławiu w 1983 roku,
w Katedrze Rehabilitacji AWF, kierowanej przez prof. dr.
hab. n. med. Zdzisława Zagrobelnego. Tu zainstalowano
pierwszy krioaplikator, za pomocą którego stosowano krioterapię wraz z następującą po niej kinezyterapią u ochotników
­ chorych reumatycznych i pourazowych. Wcześniej jednak
dr Barbara Szeffer-Marcinkowska stosowała pary ciekłego
azotu do suchego schładzania ran oparzeniowych u zwierząt
doświadczalnych, co przynosiło znaczące efekty, skracając
czas gojenia się ran. Metoda ta znalazła już kliniczne zastosowanie oraz podobne do doświadczalnych efekty lecznicze.
Prekursorem pierwszych i następnie całej generacji urządzeń kriogenicznych w Polsce, włącznie z komorą kriogeniczną, zwaną „wrocławską”, jest mgr inż. Zbigniew Raczkowski
z Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu. Kriokomora „wrocławska” skonstruowana została w 1989 roku. Jest ona drugą
w Europie i trzecią w świecie. Nadzór naukowy z ramienia INT
i BS PAN objęli prof. Wiesław Stręk i prof. Andrzej Zalewski.
Coraz liczniejsze badania w zakresie oddziaływania krioterapii ogólnoustrojowej jej bezpieczeństwa, a także korzystnego wpływu na mechanizmy ochronne i obronne ustroju powodują, iż stosowanie tej metody w połączeniu z intensywną
kinezyterapią jest zalecane w następujących przypadkach:
zapalne choroby układu ruchu; reumatoidalne zapalenie
stawów,
zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa, gorączka
reumatyczna i inne zmiany zapalne stawów o podłożu
metabolicznym ­ skaza moczanowa (dna),
niektóre choroby skóry z zajęciem stawów ­ łuszczycowe
zapalenie skóry,
choroba zwyrodnieniowa i wtórne zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawów i kręgosłupa,
choroby reumatyczne tkanek miękkich (myositis i fibromyositis) i tkanki łącznej (kolagenozy),
choroby autoimmulogiczne,
przewlekłe zapalenie kręgosłupa szyjnego,
odnowa biologiczna zmęczonych mięśni,
medycyna fizjoterapia sportowa, leczenie miejscowe
i ogólne, szkód z uprawiania sportu umożliwia wypracowanie szczególnie efektywnej odnowy biologicznej (dr
Krzysztof Zimmer),
stwardnienie rozsiane (SM), porażenie mózgowe (dr Małgorzata Mraz),
depresje,
prowadzone są badania ­ krioterapia ogólnoustrojowa
a reakcja cytolityczna dopełniacza (prof. Włodzimierz
Doroszkiewicz).
Rozwój krioterapii byłby niemożliwy bez współpracy z producentami ciekłego azotu. Jako pierwsza w historii krioterapii w Polsce zapisała się firma BOC, obecnie Air Products,
która do dziś dostarcza ciekły azot do ośrodków wyposażonych w urządzenia do krioterapii miejscowej oraz ogólnoustrojowej. Niemałe zasługi w rozwoju krioterapii ma firma
KRIOMAREN z Wrocławia, producent i profesjonalny dostawca urządzeń do krioterapii.
Oferta firmy KRIOMAREN
Urządzenie do nadmuchu miejscowego typu teczka
Aparat bez zasilania elektrycznego, wykonany ze stali kwasoodpornej lub z tworzywa, w postaci mobilnej walizki z kółkami, wysuwaną rączką i uchwytem typu walizkowego.
Kształt obudowy zewnętrznej ułatwia noszenie oraz ­ dzięki kółkom ­ przewożenie (pojemność 10 dm3). Urządzenie
można stosować wszędzie tam, gdzie nie ma zasilania elektrycznego, np. na boiskach, drogach, poligonach, lub tam,
gdzie występują wypadki termiczne (huty, stalownie, piece
emalierskie itp.). Aparat powinien być używany w nagłych
przypadkach, np. przy urazach, w celu usunięcia lub co najmniej złagodzenia bólu lub zahamowania krwawienia. Jego
zaletą jest prostota w obsłudze, sterowanie jednym zaworem
iglicowym oraz łatwość przenoszenia.
Nadmuchy miejscowe na bazie zbiorników o pojemności 10, 15, 20, 30 i 50 dcm3.
Urządzenie jest wyposażone w elastyczny, izolowany wąż,
którym ciekły azot jest dostarczany przez zawór rozpylający
na miejsce aplikacji. Proponowane aparaty do nadmuchu
Tabela 1 Dane techniczne kriokomór KRIOMAREN
Kriokomora
Gabaryty A x B x H [mm]
Zużycie ciekłego azotu
podczas schładzania [kg]
Zużycie ciekłego azotu
na 1h pracy [kg ]
Zapotrzebowanie na energię
elektryczną [Kw]
1
2
3
4*
4500 x 2500 x 2500
4000 x 2000 x 2500
3450 x 2000 x 2500
1300 x 1600 x 2200
95
90
75
25
75
70
65
20
4
4
4
2
Czynnik chłodzący ­ ciekły azot. Komory wyposażone są w oczyszczacze, kurtyny, osuszacze i jonizatory powietrza.
* komora jedno- lub dwuosobowa bez przedsionka
278
Acta Bio-Optica et Informatica Medica 4/2008, vol. 14
IB_11-2008 [PL_4].qxd
2008-12-28
11:09
Page 279
Parametry techniczne
Rozwiązania konstrukcyjne komór KRIOMAREN oparto na
najbardziej zaawansowanych technologiach światowych. Cechuje
nowoczesna konstrukcja, energooszczędność i łatwość montażu.
Komory składają się z dwóch pomieszczeń ­ przedsionka
i komory właściwej. Wyposażone są w unikalny system sterowania, który kontroluje pracę komory i czuwa nad bezpieczeństwem pacjentów.
Parametry bezpieczeństwa
1. Zastosowanie wysokiej klasy systemu sterującego, programującego i nadzorującego bezpieczeństwo pracy.
2. Ograniczony i kontrolowany elektronicznie czas przebywania w komorze do 3,5 min (programowany przez użytkownika).
3. Ustawiany czas bezpieczeństwa, po którym następuje automatyczne zatrzymanie komory tj. wyłączenie dopływu
azotu, automatyczne otwarcie drzwi, uruchomienie sygnalizacji alarmowej.
4. Procedura automatycznego zatrzymania komory uruchamiana jest również w przypadku zadziałania czujników
wysokości pacjenta i spadku poziomu tlenu w komorze
poniżej 17%.
Acta Bio-Optica et Informatica Medica 4/2008, vol. 14
5.
W przypadku zaniku napięcia, komora przestaje pracować ­ włącza się oświetlenie awaryjne, automatycznie
otwierają się drzwi i zaczyna działać sygnalizacja optyczna i dźwiękowa.
6. Odliczanie czasu zabiegu uruchamiane jest automatycznie z chwilą wejścia pacjenta do komory.
7. W trakcie zabiegu obsługa widzi pacjentów na monitorze
i ma z nimi łączność radiową.
Przedstawione powyżej komory mogą być wykonane
w dwóch wersjach:
1. Komora stacjonarna.Urządzenie wymagające odpowiednich pomieszczeń oraz stacjonarnego zbiornika na ciekły
azot, usytuowanego w odpowiednim miejscu, spełniającym
kryteria dostawcy ciekłego azotu.
2. Komora mobilna. Konstrukcja komory umożliwia jej
montaż na samochodzie dostawczym. Obok zamontowany
jest zbiornik na ciekły azot o pojemności dostosowanej do
wielkości komory i jej przepustowości. Dla pięcioosobowej
komory firma KRIOMAREN proponuje zbiornik o pojemności 1000 dm3, a dla komory jednoosobowej zbiornik 200
dm3. Wiąże się to również z wielkością samochodu. Zaletą
komory mobilnej jest łatwość przemieszczania. Nie wymaga
ona dodatkowego oprzyrządowania i może być zasilana z sieci lub z generatora znajdującego się na samochodzie. Mobilność umożliwia dotarcie do prowincjonalnych szpitali,
ośrodków zdrowia, ośrodków wczasowych, agroturystycznych, sportowych, SPA itp. Komora mobilna ma wszystkie
zalety i udogodnienia komory stacjonarnej. Zbigniew Raczkowski
Bronisław Wojciechowski
279
medycyna fizykalna / physical medicine
miejscowego są wyposażone w najnowocześniejszą elektronikę sterującą. Wyprzedzają one produkowane dotychczas urządzenia kriogeniczne:
­ natychmiastowe uruchomienie nadmuchu,
­ ciśnienie nad lustrem cieczy ­ otoczenia,
­ wykorzystanie w pracy entalpii i ciepło parowania czynnika chłodzącego,
­ komory o zakresie temperatur -110 °C do - 160 °C do krioterapii ogólnoustrojowej,
­ czynnik chłodzący ciekły azot,
­ wyposażenie w kurtyny powietrza i osuszacze.