docOtwórz
download 
Reklamacja Transkrypt
Otwórz
Wymagania na poszczególne oceny w klasie IV – język polski Głoska: alfabet, sylaba głoska litera samogłoska spółgłoska hasło wyraz hasłowy Wyraz – budowa, odmiana: czasownik rzeczownik przymiotnik przysłówek przyimek liczba rodzaj przypadek osoba czas Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń: porządkuje wyrazy w kolejności alfabetycznej, uwzględniając kolejne litery wyróżnia samogłoski i spółgłoski prawidłowo dzieli wyraz na sylaby Uczeń: zna wyrazy związane z tematyką tekstów odróżnia czasownik od innych części mowy odróżnia rzeczownik od innych części mowy wyróżnia przymiotnik jako określenie rzeczownika wyróżnia przyimek jako nieodmienną część mowy wskazującą na relacje przestrzenne i czasowe używa spójników w zdaniu Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń: odszukuje w słowniku ortograficznym potrzebny wyraz (hasło w encyklopedii) rozumie różnice między głoską a literą Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń: dostrzega różne funkcje głoski „i” poprawnie artykułuje głoski w wypowiedzi ustnej, podczas recytacji Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń: rozumie znaczenie wyrazów związanych z tematyką tekstów (np. używając ich w zdaniu) wyjaśnia ich sens, znaczenie rozpoznaje formy czasu, osoby, liczby rozpoznaje czasownik w funkcji orzeczenia rozumie kategorie gramatyczne przypadków, liczby i rodzaju rzeczownika stosuje w zdaniu wskazaną formę rzeczownika rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu wyróżnia przysłówek utworzony od przymiotnika jako określenie czasownika (czynność) Uczeń: wyróżnia wyrazy bliskoznaczne wskazuje podobieństwa i różnice między wyrazami wyjaśnia antonimy odróżnia formy osobowe i nieosobowe czasownika (bezokolicznik) określa formy czasu, osoby i liczby poprawnie pisze „nie” z czasownikami określa przypadek, liczbę i rodzaj rzeczownika prawidłowo pisze „nie” z rzeczownikiem rozróżnia przypadki, liczby i rodzaje przymiotnika Uczeń: wyjaśnia znaczenie wyrazu na podstawie kontekstu rozróżnia zwroty od wyrażeń rozróżnia temat i końcówkę (w związku z ćwiczeniami ortograficznymi) tworzy przysłówek od przymiotnika poprawnie stosuje przyimki, określając stosunki przestrzenne poprawnie zapisuje daty 1 Ortografia Uczeń: zna zasady pisowni z „ó” wymiennym opanował pamięciowo zestawy wyrazów z „ó” i „rz” niewymiennym i poprawnie je zapisuje: 20 – 30 wyrazów z „ó” i około 20 wyrazów z „rz” (najczęściej używane) Uczeń: Uczeń: opanował pamięciowo opanował pamięciowo zestawy wyrazów zestawy wyrazów z „ó” i „rz” niewymiennym z „ó” i „rz” niewymiennym i poprawnie je zapisuje i poprawnie je zapisuje: 20 – 30 wyrazów z „ó” i około 20 wyrazów z „rz” (najczęściej używane) poprawnie dzieli wyrazy przy przenoszeniu Wypowiedzenie: zdanie pojedyncze podmiot i orzeczenie związki wyrazów w zdaniu wyraz określany i określający Uczeń: wydziela zdania z tekstu (w piśmie i w mowie) dostosowuje formę orzeczenia do formy podmiotu we własnych wypowiedziach zna i stosuje kropkę, znak zapytania, wykrzyknik na końcu zdania Uczeń: stosuje różne rodzaje zdań ze względu na cel wypowiedzi rozpoznaje zamierzony przez nadawcę cel wypowiedzi rozpoznaje zdanie pojedyncze rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte ustala, kto jest wykonawcą czynności, a kto lub co jej podlega dostrzega związki między wyrazami w zdaniu 2 Uczeń: świadomie stosuje zdania wykrzyknikowe rozpoznaje w zdaniu podmiot i orzeczenie (za pomocą pytań) dostrzega różnicę między zdaniem pojedynczym a zdaniem złożonym Uczeń: opanował pamięciowo zestawy wyrazów z „ó” i „rz” niewymiennym i poprawnie je zapisuje: 40 wyrazów z „ó”, powyżej 30 wyrazów z „rz” zna zasady pisowni wyrazów z „ó” wymiennym oraz w zakończeniach -ów, -ówka, -ówna i poprawnie je zapisuje zna zasady pisowni wyrazów z „rz” wymiennym i po spółgłoskach p, b, t, d, k, g, ch, j, w, oraz poprawnie je zapisuje poprawnie pisze zakończenia bezokolicznika, czasownika w czasie przeszłym Uczeń: z formy osobowej czasownika odczytuje informacje o nadawcy i o sytuacji mówienia przekształca zdanie pojedyncze ze względu na zmianę nadawcy lub odbiorcy (ocena celująca) ustala związki składniowe w zdaniu (wyrazy określane i określające) Wypowiedź (tekst): dialog jako zapis rozmowy list prywatny życzenia przepis instrukcja rozmowa telefoniczna opis przedmiotu opowiadanie ustne Uczeń: ustnie formułuje proste formy użytkowe: podziękowania, życzenia rozróżnia funkcje zdań wyrażające prośbę i rozkaz poprawnie przedstawia się uczestniczy w rozmowach, w których raz jest nadawcą, a raz odbiorcą ustnie opowiada o zdarzeniach, których sam był uczestnikiem Komunikacja literacka: autor, jego biografia czytelnik opowiadający Uczeń: rozumie pojęcie autora jako twórcy dzieła wyróżnia prosty dialog w tekście czyta głośno, poprawnie Uczeń: wykonuje projekt graficzny np. życzeń przeprowadza rozmowę telefoniczną wchodzi w rolę rozmówcy, skupiając uwagę na temacie rozmowy zapisuje rozmowę telefoniczną prowadzoną z koleżanką, kolegą w opowiadaniu ustnym wykorzystuje środki językowe właściwe tej formie, np. czasowniki wyrażające dzianie się, określenia nazywające okoliczności redaguje list prywatny do rzeczywistego odbiorcy stosuje różne typy zdań uwzględnia nagłówek i podpis swobodnie zapisuje informacje na dany temat Uczeń: porozumiewa się bez użycia słów w czasie gier dramatycznych czyta tekst pod kątem wyjaśnienia słownictwa (praca ze słownikiem) własnymi słowami przekazuje przebieg wydarzeń w utworze 3 Uczeń: buduje wymienione wypowiedzi (ustne i pisemne), uwzględniając właściwe środki językowe (np. proszę pani) dokonuje przedstawienia innych osób redaguje instrukcję i przepis kulinarny zapisuje prosty dialog ustnie opowiada o zdarzeniach z lektur i filmu koncentruje się na treści wypowiedzi ustnej innej osoby odróżnia opis od opowiadania w liście zapisuje poprawnie formy grzecznościowe, prawidłowo pisze datę i miejscowość stosuje akapit Uczeń: podejmuje rozmowę w określonym celu, np. chcąc przeprosić, poinformować, zapytać używa zwrotów grzecznościowych właściwych rozmowie towarzyskiej podtrzymuje kontakt z rozmówcą za pomocą środków językowych o funkcji kontaktowej redaguje opowiadanie, przestrzegając zasad obowiązujących przy opowiadaniu ustnym planuje własną wypowiedź ustną (ok. 2 minut) dokonuje selekcji informacji wg stopnia ich ważności Uczeń: Uczeń: dostrzega w tekście osobę rozumie relacje autor – czytelnik opowiadającą dokonuje przekładu zapisuje prosty dialog intersemiotycznego na podstawie tekstu czyta głośno, z uwagą tekst literacki czyta płynnie wcześniej poznany tekst rozpoznaje w tekstach wyrazy pokrewne czyta cicho w celu wyszukania najważniejszych informacji Fikcja literacka: zmyślenie literackie a kłamstwo wydarzenia i postaci zmyślone a prawdziwe bohater literacki wydarzenia realistyczne i fantastyczne Uczeń: rozumie pojęcia: wydarzenia zmyślone, postać zmyślona wskazuje bohaterów literackich baśni (ludzie, zwierzęta) Uczeń: rozumie pojęcie: fantazja wyodrębnia z tekstu wydarzenia wypowiada się na temat lektury Wersyfikacja: rym zwrotka refren linijka wiersza (wers) Uczeń: dzieli wyraz na sylaby określa liczbę sylab w wyrazie postrzega zwrotkę jako graficznie wydzieloną część wiersza śpiewa kolędy, piosenki, hymn Uczeń: wyróżnia rym jako współbrzmienie zakończeń wyrazów w wersie wypisuje pary wyrazów rymujących się dostrzega związek piosenki z wierszem wygłasza wiersz z pamięci z uwzględnieniem poprawnej artykulacji Język artystyczny i jego funkcje: epitet porównanie ożywienie uosobienie Uczeń: posługuje się językiem ogólnym w szkole, a gwarą tylko w kontaktach koleżeńskich Uczeń: rozpoznaje epitet jako określenie rzeczownika rozpoznaje porównanie poetyckie i języka codziennego na podstawie połączenia „jak” na podstawie baśni rozpoznaje uosobienie i ożywienie 4 Uczeń: wskazuje realistyczne i fantastyczne elementy świata przedstawionego w baśni porządkuje wydarzenia zgodnie z chronologią na podst. lektury ustnie opisuje postać literacką, omawia postępowanie bohaterów, stosuje słownictwo związane z określoną tematyką, np. z baśnią Uczeń: rozpoznaje linijkę wiersza jako wers posługuje się terminami: zwrotka, rym, refren wskazuje wyrazy brzmiące identycznie i podobnie (rymy dokładne i niedokładne) oznacza literowo wersy rymujące się rozumie refren jako powtarzającą się część piosenki, wiersza Uczeń: dobiera epitety do wskazanych rzeczowników dostrzega różnice między uosobieniem a ożywieniem Uczeń: odróżnia kłamstwo od zmyślenia literackiego kształtującego świat przedstawiony dokonuje przekładu intersemiotycznego Uczeń: recytuje wiersz z właściwą ekspresją Uczeń: postrzega epitet jako środek oddziałujący 120na wyobraźnię rozpoznaje porównanie na podstawie połączeń innych niż „jak” dokonuje przekładu intersemiotycznego dostrzega poetycką funkcję w/w środków (ocena celująca) Genologia: baśń a bajka opowiadanie wiersz – proza Uczeń: rozpoznaje utwór prozatorski na podstawie znanych elementów dostrzega różnice między utworem prozatorskim a poetyckim Znaki kultury, tradycja: baśń – sensy moralne motywy wędrowne zwyczaje obrzędy radio – słuchowisko Uczeń: zna przykłady zwyczajów i obrzędów kultywowanych w regionie zna przykłady kolęd, zauważa ich związek z muzyką rozumie, ze radio jest swoistym sposobem użycia słowa Uczeń: dostrzega niektóre wyróżniki wiersza, np. zwrotka, wers, rym rozpoznaje cechy gatunkowe baśni: fantastyka, motywy wędrowne, ludzkie cechy przyrody Uczeń: dostrzega motywy wędrowne w baśni zauważa różnice między baśnią literacką a jej konkretyzacją sceniczną wskazuje elementy tworzywa dźwiękowego Uczeń: wyodrębnia cechy gatunkowe baśni odróżnia bajkę od baśni na podstawie wyróżników gatunkowych baśni Uczeń: formułuje prawdy baśniowe jako pouczenia wypływające z treści Uczeń: odczytuje przesłania moralne baśni identyfikuje się ze swoją miejscowością i regionem zauważa różnice w sposobie przekazu między radiem, teatrem, literaturą korzysta z pism dziecięcych odczytuje ilustracje w piśmie Uczeń: rozróżnia rodzaje audycji radiowych (informacyjna, rozrywkowa) opisuje inscenizację uwzględniając poznane terminy (aktor, scena, scenografia) dokonuje przekładu intersemiotycznego opisuje ustnie utwór ze zwróceniem uwagi na jego stosunek do literackiego pierwowzoru (ocena celująca) Poziom wykraczający – wymagania z zakresu poziomu dopełniającego poszerzone o dodatkowe umiejętności i wiedzę ucznia (wiadomości wykraczające poza program, dojrzałe, bogate słownictwo, „zacięcie pisarskie”, styl, trafne i dojrzałe interpretacje utworów literackich). 5 Wymagania na poszczególne oceny w klasie V – język polski Głoska: dźwięczne bezdźwięczne miękkie twarde ustne nosowe akcent wyrazowy Wyraz: budowa odmiana pisownia Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń: dostrzega różnice między pisownią a wymową spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych poprawnie wymawia głoski nosowe Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń: rozróżnia spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, głoski ustne i nosowe poprawnie artykułuje głoski i akcentuje wyrazy na 2. i 3.sylabie od końca Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń: poprawnie zapisuje spółgłoski dźwięczne w wyrazach poprawnie zapisuje „ą, ę” w czasownikach poprawnie oznacza miękkość spółgłosek rozumie funkcje głoski „i” Uczeń: Uczeń: Uczeń: odróżnia części mowy wyjaśnia znaczenie wyrazu tworzy czasowniki dokonane odmienne na podstawie słownika i niedokonane od nieodmiennych posługuje się formą poprawnie akcentuje formy poprawnie używa formy bezokolicznika korzystając trybów czasu, osoby i liczby ze słownika poprawnie pisze cząstki rozpoznaje formy trybu stopniuje regularne -bym, -byś, -by oznajmującego, w czasownikach przymiotniki rozkazującego, stopniuje regularne rozpoznaje tematy oboczne przypuszczającego przysłówki czasownika posługuje się kategoriami stopniuje przymiotniki poprawnie pisze rzeczowników: własne poprawnie pisze podstawowe wyrażenia i pospolite, osobowe przyimkowe „nie” z przymiotnikami i nieosobowe, żywotne rozpoznaje podstawowe w stopniu równym i nieżywotne poprawnie pisze często spójniki w zdaniu wskazuje temat i końcówkę używane wyrażenia poprawnie stosuje spójnik (w związku z ortografią) w zdaniu pojedynczym przyimkowe określa przypadek, liczbę opanował pamięciowo rozróżnia liczebniki główne i rodzaj przymiotnika zestawy wyrazów o trudnej i porządkowe (zbiorowe rozumie znaczenie zaimków pisowni z „ż”, „h” i poprawnie w zależności od potrzeby) i ich funkcję je zapisuje (co najmniej poprawnie pisze zna zasady pisowni 20 wyrazów) zmiękczenia w liczebnikach wyrazów z „ż” , „h”, „ch”, „u” poprawnie akcentuje formy liczebników i poprawnie je zapisuje zna zasady pisowni (najczęściej używane) poprawnie pisze rzeczowniki wyrazów z „ż”, „ch”, „h” zakończone na –arz, -erz, i poprawnie je zapisuje -aż, -eż 6 Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń: potrafi wyjaśnić funkcje głoski „i” Uczeń: wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne w tworzonych tekstach obserwuje budowę słowotwórczą wyrazów w związku z ćwiczeniami ortograficznymi wyjaśnia znaczenie zaimków w tekście czytanym i w wypowiedzi Wypowiedzenie Wypowiedź (tekst) Uczeń: Uczeń: odróżnia zdanie tworzy szeregi wyrazowe od równoważnika zdania poprawnie stosuje przecinki rozpoznaje związki wyrazów przy wyliczaniu w zdaniu, wskazuje wyrazy rozpoznaje zdanie złożone określane i określające na podstawie ilości orzeczeń tworzy zdania złożone ukazując różne zależności między faktami dostrzega potrzebę używania znaków interpunkcyjnych w zdaniu złożonym Uczeń: Uczeń: tworzy lub odtwarza dialogi redaguje zaproszenie, rzeczywiste lub wyobrażone ogłoszenie, zawiadomienie, poprawnie zapisuje dialog uwzględniając przekształca dialog charakterystyczne dla danej na wypowiedź ciągłą formy środki językowe, tworzy opowiadanie, np. równoważnik uwzględniając: chronologię w zawiadomieniu, zwroty zdarzeń, związki grzecznościowe przyczynowo – skutkowe w zawiadomieniach miedzy elementami prywatnych i urzędowych, wypowiedzi, wyrazy wykrzykniki w nakazach i wyrażenia sygnalizujące i zakazach następstwo w czasie pracując w zespole dostrzega rolę wyrazów prowadzi rozmowę określających na określony temat w uszczegółowianiu opowiada treść i uplastycznianiu opisów przeczytanych tekstów porządk. wydarz. w tekście relacjonuje wydarzenia nadaje tekstowi tytuł z wycieczki redaguje list do wybranego ustnie i pisemnie opisuje bohatera literackiego wygląd zewnętrzny postaci zwraca uwagę na pisownię rzeczywistej i literackiej zwrotów grzecznościowych uwzględniając wyrazy dba o estetykę i ukł. graf. określające cechy redag. notatkę z obserwacji przestrzenne między sporządza notatkę z lektury elementami opisu (w zespole lub z n-lem) uczestniczy we wspólnej samodzielnie redaguje (zespołowej lub grupowej) zdanie do wspólnego zapisu redakcji planu wydarzeń 7 Uczeń: wykonuje ich projekty graficzne zapisuje dialog, stosując właściwą interpunkcję poprawnie pisze „nie” z przymiotnikami i przysłówkami podejmuje próby oceny postaci redaguje odtwórczy plan wydarzeń (ramowy) planuje własną wypowiedź ustną i pisemną nadaje tytuły akapitom odtwarza skrótowo wydarzenia przedstawione w cudzym tekście (pośrednie relacjonowanie informacji) Uczeń: rozumie funkcję równoważników w różnych formach użytkowych przekształca zdanie na równoważnik i odwrotnie porządkuje składniki zdania ze względu na ich kolejność oddziela przecinkiem jednorodne człony zdania tworzy zdania synonimiczne rozróżnia zdania złożone współrzędnie i podrzędnie Uczeń: w tworzonych wypowiedziach (ustnych i pisemnych) poprawnie stosuje znane związki frazeologiczne unika powtórzeń wyrazowych zestawia cechy przeciwstawne, tworząc opisy kontrastowe ustala zakres treści, wybiera formę i styl wypowiedzi, np. wesołe opowiadanie redaguje notatkę jako krótki wypływający z przebiegu lekcji i prezentuje jej zapis na lekcji (wspólnie wybierany jest najlepszy zapis) dzieli tekst na części w porządku logicznym (akapity) Komunikacja literacka Uczeń: rozumie pojęcia nadawca – odbiorca wskazuje dialogi postaci w tekście czyta głośno, poprawnie w sposób ułatwiający zrozumienie tekstu czyta cicho pod kątem określonego problemu Uczeń: odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji dzieli się z innymi opiniami na temat przeczytanego tekstu Fikcja literacka, obrazowość Uczeń: wskazuje bohaterów pierwszoplanowych, drugorzędnych opisuje postać literacką opowiada o zdarzeniach tworzących akcję Uczeń: opisuje elementy świata przedstawionego odnajduje w tekście fragmenty wskazujące na czas i miejsce zdarzeń poszukuje w tekście odpowiedzi na postawione pytania Wersyfikacja Uczeń: dostrzega powtarzalność: układu zwrotek, liczby wersów w zwrotkach, liczby sylab w wersie, układu rymów w zwrotkach Uczeń: zauważa wyrazy języka codziennego, które naśladują dźwięki dostrzega charakterystyczne elementy języka potocznego i gwarowego Uczeń: wystukuje rytm wygłasza tekst ze świadomością budowy wiersza (rytm, rym) Język artystyczny i jego funkcje Uczeń: rozpoznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze w poezji rozpoznaje uosobienia w bajce 8 Uczeń: rozróżnia pojęcia pisarz – poeta łączy poznanych autorów z utworami odróżnia autora od narratora ustala, o kim lub o czym mówi nadawca zamienia dialog na opowiadanie i odwrotnie rozróżnia formy wypowiedzi w tekście: dialog, opis, opowiadanie czyta płynnie z uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych rozumie sens tytułu, akapitu Uczeń: ocenia zachowanie bohaterów uzasadnia własne sądy rozumie pojęcie akcji formułuje pytania ogólne i szczegółowe do czytanego tekstu określa czas, przestrzeń i sytuację mówienia w tekście Uczeń: rozumie rytm jako powtarzalność elementów odczytuje wiersz jako całość treściową Uczeń: dostrzega zależność między doborem i nagromadzeniem określonych głosek a naśladowaniem dźwięków rozpoznaje uosobienie w wierszu Uczeń: odczytuje relacje nadawczo – odbiorcze w związku z poznawaniem różnych tekstów kultury wyszukuje potrzebne informacje z kilku tekstów o charakterze informacyjnym Uczeń: dostrzega przyczynowo – skutkową strukturę utworu Uczeń: podejmuje próby interpretacji wiersza z uwzględnieniem barwy i siły głosu, intonacji Uczeń: podejmuje próby omówienia funkcji uosobienia i wyrazów dźwiękonaśladowczych w tekście Genologia Znaki kultury, tradycja Uczeń: orientuje się w programach telewizyjnych dla młodzieży tworzy prosty komiks (tekst, rysunek) Uczeń: rozpoznaje legendę jako utwór łączący treści historyczne lub religijne z fantastycznymi rozpoznaje mit jako opowieść o wierzeniach starożytnych Greków i Rzymian rozpoznaje opowieść biblijną i dostrzega jej religijny charakter rozumie słowo poezja (utwory wierszowane mówiące o uczuciach, przeżyciach, doznaniach) Uczeń: dostrzega związek budowy piosenki z wierszem zna treść wybranych przypowieści biblijnych zna treść wybranych mitów dostrzega związek mitów z baśniami, np. poświęcenie dla drugiego człowieka, matczyna miłość rozpoznaje cechy charakterystyczne sztuki ludowej swojego regionu wskazuje różnice między utworem literackim a jego wersją filmową gromadzi i notuje informacje z tekstu prasowego Uczeń: wskazuje w legendzie elementy prawdziwe i fantastyczne rozpoznaje cechy opowiadania rozpoznaje powieść na podstawie elementów świata przedstawionego: narrator, bohater, akcja, czas i przestrzeń wskazuje cechy utworu poetyckiego (budowa, podmiot mówiący, środki artystyczne) Uczeń: dostrzega symboliczne sensy w micie i opowieści biblijnej Uczeń: rozumie przykłady frazeologizmów odwołujących się do wybranych przypowieści biblijnych, np. manna z nieba, egipskie ciemności, słup soli rozumie frazeologizmy odnoszące się do treści mitów, np. pięta Achillesa, Ikarowy lot dostrzega swoistość przekazu utworu muzycznego zna terminy związane z filmem, np. aktor, gra aktorska, reżyser, scenarzysta, scena, kostium rozróżnia film animowany, aktorski, dokumentalny Uczeń: opisuje dzieło filmowe ze względu na elementy świata przedstawionego opisuje tekst prasowy ze względu na jego funkcje i charakter (notatka, artykuł) czyta teksty prasowe ze zrozumieniem ich treści i funkcji Poziom wykraczający – wymagania z zakresu poziomu dopełniającego poszerzone o dodatkowe umiejętności i wiedzę ucznia (wiadomości wykraczające poza program, dojrzałe, bogate słownictwo, „zacięcie pisarskie”, styl, trafne i dojrzałe interpretacje utworów literackich). 9 Wymagania na poszczególne oceny w klasie VI – język polski Wyraz: budowa odmiana pisownia Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń: tworzy rodzinę wyrazów rozpoznaje przymiotniki nie podlegające stopniowaniu poprawnie pisze „nie” z przysłówkami trafnie stosuje spójniki w zdaniu złożonym współrzędnie Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń: wyróżnia wyrazy pokrewne i wieloznaczne tworzy wyrazy pochodne za pomocą znanych formantów tworzy czasowniki dokonane i niedokonane rozpoznaje i tworzy formy czasownika zakończone na –no, -to w zależności od intencji rozpoznaje rzeczowniki nazywające czynności, pojęcia, cechy świadomie używa zaimków we własnych tekstach zna zasady i poprawnie pisze „nie” z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami poprawnie pisze przedrostki, np. roz-, bez-, wz-, weź-, ws-, wespoprawnie pisze zakończenia –ski, -cki, -dzki, -stwo, -ctwo, -dztwo, -śba, -źba zna zasady pisowni wyrazów z „em, en, om, on” i większość z nich poprawnie zapisuje rozumie pojęcie łącznika jako znaku graficznego używanego przy łączeniu wyrazów złożonych 10 Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń: wyodrębnia część wspólną – podstawę słowotwórczą w wyrazach pochodnych i część tworzącą nowy wyraz – formant rozpoznaje formant przedrostkowy i przyrostkowy poprawnie zapisuje wyrazy z przedrostkami wskazuje i nazywa oboczności w tematach rzeczowników poprawnie pisze przyimki złożone poprawnie łączy liczebnik zbiorowy z rzeczownikiem rozróżnia formy przypadków liczebnika zbiorowego zna wzory odmian zaimków poprawnie odmienia zaimki poprawnie pisze najczęściej używane wyrazy obcego pochodzenia świadomie stosuje i poprawnie zapisuje przymiotniki złożone Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń: rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazu wyjaśnia znaczenie wyrazów na podstawie prostej etymologii lub analizy słowotwórczej stosuje różne formy zaimków, by uniknąć powtórzeń Wypowiedzenie Uczeń: stosuje różne rodzaje zdań w zależności od celu wypowiedzi stosuje cudzysłów w tytułach i cytatach Uczeń: -stosuje różne rodzaje orzeczenia stosuje różne rodzaje zdań współrzędnie złożonych Uczeń: rozpoznaje różne rodzaje podmiotu na ogół poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne w zdaniu złożonym Wypowiedź (tekst) Uczeń: redaguje telegramy do różnych adresatów ustnie i pisemnie opisuje wygląd krajobrazu i dzieła sztuki wg wspólnie ustalonego planu (poprzedzonego obserwacją i ćwiczeniami analitycznymi) rozumie pojęcie akapitu rozumie funkcję notatki w uczeniu się i w życiu Uczeń: poprawnie stosuje zwroty grzecznościowe w telegramach okoliczn. tworzy lub odtwarza dialogi rzeczywiste lub wyobrażone włącza dialog w tok opowiadania (próba) tworzy opowiadanie (jak w kl. V, ale bardziej rozbudowane) redaguje odtwórczy plan własnego opowiadania (ramowy) tworzy plan własnego opowiadania z zastosowaniem różnych struktur językowych redaguje list oficjalny wykorzystując właściwe słownictwo stosuje różne typy notatek, np. wykres, tabela, w celu uporządkowania elementów skraca wypowiedź i eliminuje jej drugorzędne elementy Uczeń: poprawnie posługuje się mową zależną i niezależną dostrzega różnice między językiem pisanym a mówionym rozróżnia opis rzeczowy i artystyczny redaguje szczegółowy plan opowiadania samodzielnie redaguje proste notatki, w różnych okolicznościach i w różnych formach poprawnie stosuje skróty i zapisuje skrótowce podejmuje próbę streszczenia łatwego tekstu 11 Uczeń: świadomie stosuje konstrukcje nominalne z szyku wyrazów oraz z form strony czasownika wnioskuje na jakie pytanie zdanie odpowiada świadomie stosuje zaimki w celu uzyskania jednoznaczności zdań i spójności tekstu opisuje stosunki między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym i przedstawia je graficznie (proste przykłady) Uczeń: ustnie i pisemnie redaguje teksty reklamowe o funkcji informatywnej i perswazyjnej ze zwróceniem uwagi na etyczny wymiar składanych obietnic świadomie posługuje się w rozmowie środkami komunikacji niewerbalnej (gest, mimika) świadomie posługuje się mową zależną i niezależną w piśmie tworzy opowiadanie zawierające opisy i dialog samodzielnie tworzy plan opisu krajobrazu lub dzieła sztuki w liście oficjalnym dobiera stosowny styl ze względu na treść i adresata Komunikacja literacka Fikcja literacka, obrazowość Wersyfikacja Uczeń: wskazuje w tekście osobę narratora czyta tekst z podziałem na role Uczeń: orientuje się (wybiórczo) w biografiach sławnych ludzi (Andersen, Mickiewicz, Matejko, Chopin) odczytuje z tekstu sytuacje komunikacyjną odróżnia podmiot mówiący od autora wskazuje podmiot mówiący w wierszu z dialogu odczytuje informacje o bohaterach czyta głośno, wyraźnie teksty o różnym zabarwieniu uczuciowym w tekstach literackich rozpoznaje intencje odczytuje informacje z różnych źródeł i zestawia je Uczeń: dostrzega różnice między światem przedstawionym a rzeczywistym rozumie pojęcia: fikcja literacka, wątek, fabuła różnorodnie przetwarza tekst (ustnie i pisemnie) Uczeń: dostrzega związek liczby sylab z wierszem sylabicznym podejmuje próby wygłaszania tekstu ze świadomością roli, cech języka poetyckiego 12 Uczeń: określa adresata utworu określa i nazywa narratora określa rodzaj narracji rozumie rolę dialogu, monologu i opisu w utworze czyta teksty prasowe ze zrozumieniem ich treści dostrzega i komentuje wybrany problem w utworze literackim Uczeń: zna wskazane fragmenty biografii pisarza (również wskazanego przez nauczyciela) redaguje opowiadanie twórcze z pozycji różnych narratorów typuje role bohaterów, narratora, milczącego adresata relacjonuje dialog w mowie niezależnej i zależnej czyta ze zwróceniem uwagi na sensy i przenośnie podejmuje próby porównania różnych form przekazu treści Uczeń: odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości ocenia postawy bohaterów, potwierdzając to właściwym fragmentem tekstu wyodrębnia wątki w utworze literackim Uczeń: formułuje pytania, na które tekst nie daje odpowiedzi Uczeń: dostrzega różnice między wierszem sylabicznym a wierszem wolnym czyta wiersz z uwzględnieniem właściwej intonacji podejmuje próby interpretacji wiersza ze świadomością roli i charakteru podmiotu mówiącego Język artystyczny i jego funkcje Uczeń: dostrzega różnice miedzy językiem potocznym a literackim (przede wszystkim w zakresie słownictwa) Uczeń: rozpoznaje przenośnię jako niezwykłe, zaskakujące połączenie wyrazów rozumie zależności sytuacyjne i osobowe stosowania różnych odmian języka Uczeń: podejmuje próby omówienia funkcji środków artystycznych w tekście Genologia Uczeń: odróżnia odmiany powieści ze względu na tematykę Uczeń: wskazuje w utworze postacie i wydarzenia komiczne wyodrębnia i wykazuje cechy opowiadania i powieści Znaki kultury, tradycja Uczeń: rozumie, że Biblia jest wyrazem wiary monoteistycznej chrześcijan rozumie, że mity są wyrazem wiary politeistycznej Greków, Rzymian rozróżnia język literacki i gwarę rozumie, że prasa jest jednym ze środków przekazu Uczeń: podejmuje próby odczytania wartości zawartych w dziełach sztuki dostrzega walory estetyczne dzieła teatralnego, filmowego, muzycznego (adekwatność, środki wyrazu, piękno) świadomie i celowo dokonuje wyboru propozycji z programu telewizyjnego opisuje dzieło filmowe lub teatralne, uwzględniając jego elementy, swoistość tworzywa i funkcje Uczeń: rozpoznaje komedię jako utwór dramatyczny rozróżnia tekst główny i poboczny odróżnia nowelę od powieści rozróżnia rodzaje powieści ze względu na czas prezentowanych zdarzeń rozróżnia utwory należące do epiki, liryki i dramatu Uczeń: rozumie odmienne punkty widzenia innych ludzi rozumie rolę Biblii w tradycji europejskiej i współcześnie rozumie rolę mitów wskazuje różnice między językiem literackim a gwarą w zakresie słownictwa i fonetyki rozumie podstawowe pojęcia różnych sztuk rozróżnia czasopisma ze względu na częstotliwość ich ukazywania się oraz ze względu na funkcje tekstów tworzy proste teksty dziennikarskie (np. wywiad, sprawozdanie z wycieczki) do szkolnej gazetki 13 Uczeń: dostrzega swoiste cechy języka literatury w poszczególnych utworach (funkcje poetyckie) podejmuje próby tworzenia wypowiedzi na ten sam temat w języku literackim, potocznym i regionalnym Uczeń: ocenia programy dla młodzieży pod kątem ich przydatności opisuje tekst prasowy uwzględniając jego zawartość informacyjną i prawdziwość Głoska Uczeń: jak w kl. V w zakresie czynnego słownictwa poprawnie pisze „ą, ę” w większości wyrazów Uczeń: poprawnie akcentuje wyrazy na 3. i 4. sylabie od końca Uczeń: we wszystkich wypowiedziach ustnych poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, uwzględnia intonację zdania Poziom wykraczający – wymagania z zakresu poziomu dopełniającego poszerzone o dodatkowe umiejętności i wiedzę ucznia (wiadomości wykraczające poza program, dojrzałe, bogate słownictwo, „zacięcie pisarskie”, styl, trafne i dojrzałe interpretacje utworów literackich). 14
