Narzędzia i plan oceny jakości zajęć na 2014/2015: obowiązujące

Narzędzia i plan oceny jakości zajęć na 2014/2015:
obowiązujące zasady stosowania poszczególnych narzędzi i metod
Ewa Lipiec
Koordynator ds. jakości kształcenia
20 lutego 2015 r.
W oparciu o prace z pilotażu oraz konsultacje z poszczególnymi wydziałami sformułowano
zasady stosowania metod i narzędzi oceny jakości zajęć uwzględniając założenia
zrealizowanego projektu jakościowego oraz rzeczywiste potrzeby w zakresie oceny zajęć.
Na obowiązujący zestaw narzędzi oceny zajęć składają się 4 narzędzia i metody oceny:
− ankieta na temat zajęć i prowadzących, wypełniana przez studentów powszechnie, co semestr;
− rozmowa ze studentami na temat modułu (przedmiotu),
− hospitacja zajęć dydaktycznych,
− rozmowa z wykładowcą-praktykiem.
Hospitacje zajęć dydaktycznych
Założenia:
Podstawową funkcją hospitacji jest funkcja rozwijająca, która opiera się na założeniu udzielenia osobie
hospitowanej opisowej informacji zwrotnej sprzyjającej doskonaleniu warsztatu dydaktycznego i
umiejętności społecznych niezbędnych dla efektywnego i satysfakcjonującego prowadzenia zajęć
akademickich. Wykładowca hospitujący jest przede wszystkim obserwatorem i doradcą (mentorem),
który m.in. z racji większego doświadczenia może udzielić rzeczowej i wspierającej informacji zwrotnej,
a zarazem konsultacji mającej na celu rozwój kompetencji dydaktycznych osoby hospitowanej.
Uzupełniającą funkcją hospitacji jest funkcja kontrolna, tj. ocena kompetencji dydaktycznych
wykładowców, podejmowana w celu weryfikacji ocen wystawionych przez studentów.
Hospitacji podlegają zajęcia prowadzone przez wszystkich nauczycieli akademickich i prowadzących
bez względu na formę zatrudnienia. W przypadku nauczycieli akademickich z dużym doświadczeniem
(„mistrzów") zamiast hospitacji można przeprowadzić zajęcia pokazowe mające na celu umożliwienie
młodszym nauczycielom akademickim obserwacji warsztatu dydaktycznego i tym samym rozwoju ich
własnego warsztatu pracy.
Hospitacje są realizowane zgodnie z przyjętym na początku semestru planem hospitacji,
zaakceptowanym przez Dziekana. Kierownik kierunku planując hospitacje ma na celu zapewnienie, że
nauczyciel akademicki jest hospitowany nie częściej niż raz na trzy lata, o ile z pozostałych ocen zajęć
nie wynika konieczność zastosowania hospitacji o funkcji kontrolnej.
Przebieg ewaluacji:
1. Przygotowanie planu hospitacji
- Kierownik kierunku przygotowuje plan hospitacji na każdy semestr, uwzględniając potrzeby zespołu
nauczycieli prowadzących kształcenie na danym kierunku, wyniki wcześniejszych hospitacji oraz innych
badań poświęconych ocenie zajęć.
- Hospitacjom podlegają w pierwszej kolejności zajęcia prowadzone przez:
a) nowych nauczycieli akademickich, tj. rozpoczynających prowadzenie zajęć, w ciągu
pierwszych trzech lat pracy;
b) doktorantów;
c) nauczycieli prowadzących nowy dla siebie przedmiot;
d) nauczycieli, którzy zgłosili życzenie hospitacji swoich zajęć;
e) nauczycieli, w których przypadku konieczna jest weryfikacja sposobu pracy dydaktycznej ze
względu na oceny lub uwagi studentów.
- W przypadku, gdy w trakcie semestru studenci zgłoszą Kierownikowi kierunku lub Dziekanowi uwagi,
które mogą wskazywać na niedostateczny poziom prowadzenia zajęć, hospitacją mogą zostać objęte
dodatkowo zajęcia nauczyciela, którego ta sprawa dotyczy.
2. Dobór prowadzącego hospitację
- Hospitację przeprowadza osoba nadzorująca kształcenie w danym przedmiocie, tj. koordynator
modułu lub osoba przez niego upoważniona. Nauczyciele akademiccy pełniący funkcje przełożonych
zespołów (instytutów, katedr, zakładów) lub osoby przez nich upoważnione mogą przeprowadzać
hospitacje nauczycieli akademickich zatrudnionych w danym zespole. Kierownicy kierunków lub osoby
przez nich upoważnione mogą przeprowadzać hospitacje nauczycieli akademickich prowadzących
zajęcia w ramach nadzorowanego kierunku studiów.
- Rekomenduje się, aby w każdym przypadku osobami hospitującymi byli wykładowcy ze stopniem co
najmniej doktora, posiadający doświadczenie w zakresie prowadzenia różnorodnych zajęć
dydaktycznych oraz uzyskujący dobre oceny pracy dydaktycznej w ankietach studenckich i
hospitacjach. Zajęcia w zakresie języków obcych i inne zajęcia praktyczne mogą być hospitowane przez
doświadczonych nauczycieli z tytułem magistra.
- W przypadku osób z tytułem naukowym profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego
rekomenduje się, aby hospitację prowadziła osoba co najmniej równa tytułem lub stopniem
naukowym hospitowanemu wykładowcy.
3. Przygotowanie hospitacji
- Hospitacja powinna dotyczyć zajęć, w których warsztat pracy dydaktycznej prowadzącego jest dobrze
widoczny, np. znaczną częścią jest przekazywanie wiedzy i prowadzenie procesu dydaktycznego przez
prowadzącego. W związku z tym nie należy hospitować zajęć organizacyjnych (np. pierwszych lub
ostatnich), seminariów dyplomowych, z przewagą prezentacji studentów lub pracy ściśle
warsztatowej.
- Osoba hospitująca planuje z wyprzedzeniem termin hospitacji, który powinien być potwierdzony
między hospitującym a hospitowanym.
- Hospitujący i hospitowany powinni od razu uzgodnić dogodny czas i miejsce przeprowadzenia
rozmowy pohospitacyjnej - zaraz po hospitowanych zajęciach lub w możliwie krótkim czasie po
hospitacji.
- Osoba hospitująca przygotowuje Arkusz hospitacji oraz Sylabus obejmujący hospitowane zajęcia, oraz
szczegółowo zapoznaje się z nimi.
4. Hospitacja
- Osoba hospitująca rozpoczyna hospitację wraz z rozpoczęciem zajęć, w przypadku gdy jest to
niemożliwe hospitację należy przełożyć na inny termin. Niedopuszczalne jest rozpoczynanie hospitacji
w trakcie trwających już zajęć.
- Hospitacja powinna obejmować całą jednostkę zajęć dydaktycznych. Hospitujący może opuścić salę
najwcześniej w czasie przerwy – nie może tego zrobić w trakcie trwania zajęć.
- Prowadzący zajęcia powinien na początku zajęć przedstawić studentom hospitującego i
poinformować o celu jego obecności na zajęciach.
- Rolą hospitującego jest prowadzenie uważnej, nieingerującej obserwacji. Hospitujący uważnie
obserwuje przebieg zajęć oraz wszystkich uczestników zajęć, hospitowanego i studentów.
- W trakcie obserwacji hospitujący prowadzi notatki mając na celu wypełnienie Arkusza hospitacji oraz
udzielenie rzeczowej i konstruktywnej informacji zwrotnej w trakcie rozmowy pohospitacyjnej.
- W trakcie hospitacji lub tuż po niej hospitujący rzetelnie i starannie wypełnia Arkusz hospitacji.
5. Rozmowa pohospitacyjna
- Rozmowa pohospitacyjna powinna odbyć się w miarę możliwości bezpośrednio po zakończeniu
hospitacji, a przy braku takiej możliwości w możliwie krótkim czasie po hospitacji.
- Hospitujący przeprowadza rozmowę pohospitacyjną udzielając opisowej i rzeczowej informacji
zwrotnej, podkreślając mocne strony obserwowanych zajęć oraz wskazując obszary wymagające
dopracowania.
- Po przeprowadzeniu rozmowy pohospitacyjnej Arkusz Hospitacji Zajęć Dydaktycznych zostaje
podpisany przez wykładowcę hospitującego oraz przez wykładowcę hospitowanego. Hospitowany
może pisemnie wyrazić swoje uwagi w przeznaczonym do tego miejscu w Arkuszu hospitacji.
- Rekomenduje się, aby w przypadku, gdy przebieg zajęć zdecydowanie nie satysfakcjonują
prowadzącego zajęcia, mógł on poprosić hospitującego o ponowną hospitację w tym samym
semestrze. W tej sytuacji hospitację uważa się za zakończoną dopiero po drugiej, uzupełniającej
hospitacji.
6. Udokumentowanie rozmowy i wykorzystanie ustaleń z hospitacji
- Osoba hospitująca składa wypełniony Arkusz hospitacji u osoby wskazanej przez Dziekana,
koordynującej prace związane z oceną kształcenia na wydziale.
- Dziekan wskazuje miejsce udostępniania wyników hospitacji aktualnych i wcześniejszych mając na
względzie konieczność zachowania poufności zebranych danych o nauczycielach akademickich a
jednocześnie zapewnienie dostępu do wyników osobom sprawującym nadzór nad kształceniem.
- Po zakończeniu okresu objętego planem hospitacji Kierownik kierunku przygotowuje i przekazuje do
Dziekana wydziału podsumowanie zrealizowanych hospitacji. Rekomenduje się, aby uwzględniało ono
także wskazanie dobrych praktyk oraz obszarów wymagających rozwoju.