Ze wstępu do tomu Literaturoznawstwo…

Ze wstępu do tomu Literaturoznawstwo…
Przedmiotem zainteresowania młodych naukowców stały się literatury różnych
narodów słowiańskich: polska, rosyjska, czeska, ukraińska, estońska, serbska, a nawet dotąd
mało znana, czarnogórska. Poruszone zagadnienia nawiązują do wszystkich epok literackich i
są zróżnicowane tematycznie.
Literatura i poezja polska znalazła się w centrum zainteresowania wielu młodych
naukowców. Analizę recepcji krytyczno – literackiej utworów prozaików polskich
debiutujących w ostatnich latach przeprowadziła J. Szewczuk. Polską prozą fantastyczną zaś
zajęła się E. Żukowska. Autorka skoncentrowała swą uwagę na postaci słowiańskiego boga
śmierci i jego wizerunku we współczesnej polskiej literaturze fantastycznej. Wagę roli
przestrzeni w prezentacji postawy religijnej w jednej z nowel Elizy Orzeszkowej rozważyła I.
Piber. U podłoża rozważań J. Cioczek – Jóźwiak zaś znalazło się pytanie o sposób
funkcjonowania „wzniosłości” na gruncie prozy polskiej, przede wszystkim utworów
Magdaleny Tulli. O pojęciu szkoły w literaturze pisała A. Lis. Autorka wyjaśnia znaczenie
terminu szkoła literacka, podkreśla jego wieloznaczność oraz sygnalizuje interferencje
niektórych wyróżników pojęcia. Z jej obserwacji wynika, że funkcjonująca dotychczas w
literaturoznawstwie definicja szkoły literackiej jest niejednoznaczna i rozmaicie definiowana,
zakres zaś terminu bardzo płynny. K. Ruta wprowadziła nas w warsztat pisarski Romana
Brandstaettera. Ten, piszący po polsku, a mający „świadomość bycia Żydem” twórca, wplata
w swoje teksty zwroty z języka hebrajskiego, aramejskiego czy łaciny; wykazuje się ponadto
znakomitą
znajomością
kultury
semickiej,
w
której
wyrósł.
Ważne
zagadnienie
intertekstualności w twórczości Andrzeja Sapkowskiego podnosi M. Sroka. J. Gorzelana zaś
przedstawia sposoby stylizacji biblijnej w Hymnie do Boga Jana Pawła Woronicza. Do poezji
sięga A. Borysowska przedstawiając siedemnastowieczne poglądy na źródła poezji w świetle
twórczości Alberta Ineza.
Literatura i poezja rosyjska znalazła odbicie w szeregu artykułach. A. Urban –
Podolan zajęła się poetycką przestrzenią rosyjskiego barda Bułata Okudżawy. Autorka skupia
się na szczególnej metaforyzacji: micie tramwaju, wątku autobusowym, „północnym”
trolejbusie, magii i obrazie miasta nacechowanego wodnym żywiołem. O motywie gry w
karty w opowiadaniach M.. Lermontowa pisała M. Ułanek. W centrum zainteresowania K.
Babkiewicz znalazły się opowiadania rosyjskiego pisarza, absurdysty i satyryka S.
Dawłatowa. Korzenie twórczości Aleksandra Sergiejewicza Puszkina to zagadnienie
poruszone przez M. Ignas. A. Puchała zaś przybliżyła nam specyfikę opowiadań rosyjskiego
twórcy M. M. Priwszina – piewcy przyrody i człowieka. O odchodzących w śmierć
bohaterach, którzy nie zaznali prawdziwego życia, czyli o bohaterach Lermontowskich
poematów pisze M. Malewska. Najbardziej osobistą powieścią Ilji Erenburga czyli
Niezwykłymi przygodami Julii Jurenity i jego uczniów zainteresowała się N. Bielniak. Pisarz
przedstawia w niej przemyślenia i obrazy dotyczące życia społecznego oraz kultury i
umysłowości początku XX wieku. Symbolicznym znaczeniem koloru w twórczości
rosyjskiego pisarza Iwana Szmieliowa zajęła się A. Gluba. M. Łubiarz analizowała
skomplikowany obraz duszy w twórczości Andrzeja Płatonowa.
Literaturę czeską przybliżyła nam A. Dziedzic. W centrum jej zainteresowań
badawczych znalazła się współczesna literatura czeska, szczególnie twórczość debiutującego
na przełomie XX i XXI wieku Edgara Dutki. Dutka w swojej prozie podnosi przede
wszystkim wątki autobiograficzne i emigracyjne.
Przedmiotem badań stała się również literatura i poezja ukraińska. Tak na przykład
o poezji Bohdana Ihora Antonycza pisze A. Wrońska. Autorka przedstawiła poezję
przesyconą intelektualną atmosferą pogranicza dwóch kultur – polskiej i ukraińskiej lat
trzydziestych dwudziestego wieku łamiącą stereotypy, apelującą do wewnętrznego świata
człowieka, aktualizującą kulturę wizji i mitów. Obraz karpackiej kosmogonii w twórczości
Tarasa Prochaska omówiła w swoim artykule N. Lewicka. Natomiast W. Durkalewicz opisała
koncepcję człowieka w noweli Ivana Franki Skrzydło sójki. Z noweli wyłania się obraz
człowieka walczącego o własną postawę w świecie autentycznych wartości. D. Kamińska
przekazuje nam głos młodego pokolenia odrodzonej Ukrainy. Ukraiński pisarz Lubko Deresz
przedstawia utratę priorytetów życiowych, ironicznie przedstawia jak Zachód radzi sobie z
upadkiem kultury – „ratunkiem jest opakowanie – w końcu nie liczy się jakość tylko ilość”.
Prozą estońską zajął się M. Czerwień. Autor skupia się na twórczości Jeana Krossa,
niekwestionowanego dla Estończyków autorytetu literackiego, poety, prozaika, tłumacza i
działacza społecznego. Dotyka doświadczenia gułagu. Dla tego wybitnego pisarza
paradoksalnie gułag staje się miejscem niezwykłych spotkań.
Proza serbska znalazła odbicie w artykule J. Rajewskiej, która przybliża nam
niedościgniony wzór prozy podróżniczej reprezentowanej przez serbską pisarkę Vidę
Ognjenovič. Publicystyką jednego z najwybitniejszych pisarzy serbskich Borislava Pekicia
zajęła się S. Giergiel. Poruszyła ważny dla twórcy problem emigracji, wykluczenia z obszaru,
w którym mówi się w ojczystym języku.
Literatura Czarnogóry zaś stała się przedmiotem badań T. Ewertowskiego. Autor
analizuje zagadnienie mesjanizmu m.in. w twórczości czarnogórskiego władyki Petara
Njegoša.
Redaktorzy tomu składają serdeczne podziękowania Recenzentom – prof. dr hab.
Halinie Chodurskiej, prof. dr hab. Halinie Waszkielewicz, Dr Bożenie Zinkiewicz–Tomanek
za życzliwość i wnikliwe uwagi merytoryczne.
Szczecin, 22 grudnia 2006
Redaktorzy
Ewa Komorowska
Żaneta Kozicka-Borysowska