Środowisko życia i zdrowie - edukacja ekologiczna

Zespół Szkół Mechanicznych Elektrycznych i Elektronicznych
mgr Grzegorz Gurzyński
Środowisko życia i zdrowie - edukacja ekologiczna
Projekt programu wychowawczego dla wychowanków Internatu ZSMEiE w Toruniu propagującego
działania proekologiczne i zdrowy styl Ŝycia
Wiek XXI będzie wiekiem ekologicznym,
albo nie będzie go wcale.
prof. Henryk Skolimowski
Wstęp
W kwietniu 1995 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa podpisały porozumienie o współpracy w
zakresie edukacji ekologicznej. Głównym punktem tego porozumienia był zapis dotyczący
rozpoczęcia prac nad wspólnym przygotowaniem Narodowej Strategii Edukacji
Ekologicznej. W przygotowanym dokumencie ("Przez edukację do zrównowaŜonego
rozwoju - Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej", Ministerstwo Środowiska,
Warszawa 2001) czytamy m.in.: "(...) Niewiele osób rozumie, jaki wpływ na stan i jakość
środowisk Ziemi mają zachowania poszczególnych osób, rodzin i grup społecznych jak
równieŜ ich przyzwyczajenia, style Ŝycia, mody, sposoby wypoczynku lub odŜywianie.
Dlatego teŜ edukacja ekologiczna, wspomagająca zrozumienie zaleŜności między
człowiekiem, jego wytworami i przyrodą obejmować musi wszystkich ludzi bez wyjątku..."
Nauczyciele - wychowawcy mają w edukacji młodzieŜy szczególną rolę - winni
pomagać uczniom nie tylko w uzyskaniu niezbędnych informacji, ale przede wszystkim w
wytworzeniu takich nawyków, by nie zniszczyć tego, co czyste, piękne i wspomaga
harmonijny rozwój człowieka.
Świadomość wagi i znaczenia konieczności edukacji ku przyszłości,
doświadczenia zdobyte w trakcie wieloletniej pracy wychowawczej, pogłębione w trakcie
podyplomowych studiów z zakresu ochrony i kształtowania środowiska, dyskusje
prowadzone w gronie młodzieŜy, chętnie uczestniczącej w takich akcjach jak np
"Sprzątanie Świata", "Dzień Ziemi", były bodźcem do opracowania programu
wychowawczego dla wychowanków Internatu ZSMEiE w Toruniu, propagującego działania
proekologiczne i zdrowy styl Ŝycia. WdraŜając Narodową Strategię Edukacji Ekologicznej
nie moŜemy jednak zapominać, Ŝe u młodzieŜy przebywającej w internacie kształtujemy
nawyki niekiedy od podstaw. Dlatego w ramach edukacji ekologicznej, zaczynamy od
wymagania tak prozaicznych czynności jak segregacja własnej odzieŜy, utrzymywanie
porządku w pokoju itd.
Program opracowany został we wrześniu 2000 r. i stanowi podstawę do
opracowania planów pracy opiekuńczo - wychowawczej, jak i planów pracy
poszczególnych sekcji - ma charakter długofalowy, a jego weryfikacja nastąpi w kolejnych
latach jego realizacji. Program ma charakter otwarty. Grupa wychowawców
zainteresowanych ekologią moŜe uzupełniać i zmieniać jego załoŜenia w miarę postępu
prac nad jego realizacją.
mgr Grzegorz Gurzyński - Środowisko Ŝycia i zdrowie - edukacja ekologiczna
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
2
ZałoŜenia ogólne programu
Program przeznaczony jest dla wychowanków internatu ZSMEiE.
Program jest zgodny z:
o programem wychowawczym ZSMEiE,
o planem opiekuńczo-wychowawczym internatu ZSMEiE
Program jest podstawą do opracowania planów pracy opiekuńczo - wychowawczej
grupy wychowawczej w kolejnych latach.W programie zawarte są podstawowe zagadnienia dotyczące:
o środowiska Ŝycia,
o zdrowia,
o i ekologicznego stylu Ŝycia.
Głównym celem programu jest kształtowanie wraŜliwości na problemy środowiska,
kształtowanie postaw prozdrowotnych oraz kształtowanie umiejętność i udzielania
pierwszej pomocy przedmedycznej.
Program ten to nie tylko sposób na zdrowe środowisko ale równieŜ sposób na
atrakcyjne spędzenie czasu wolnego, to sposób na zintegrowanie grupy wychowawczej, a takŜe poczucia własnej wartości i własnych moŜliwości.
W realizacji zadań uczestniczą wszyscy wychowawcy.
Czas i kolejność zadań moŜe być zmieniona w zaleŜności od potrzeb.
Cele szczegółowe
Rozwijanie wraŜliwości na piękno natury.
Kształtowanie świadomego, pozytywnego stosunku do przyrody.
Zwrócenie uwagi młodzieŜy na zmiany zachodzące w otaczającym nas środowisku
oraz ich wartościowanie.
Uświadomienie zagroŜeń środowiskowych.
Kształtowanie wraŜliwości na problemy środowiska.
Zapoznanie ze sposobami ochrony przyrody.
WdraŜanie do proekologicznego działania na rzecz środowiska.
Kształtowanie postawy odpowiedzialności za stan środowiska.
Kształtowanie nawyków i przyzwyczajeń selekcjonowania odpadów, oszczędzania
energii i wody na poziomie gospodarstwa domowego.
Uświadomienie konieczności własnego udziału w poprawie estetyki swego miejsca
zamieszkania.
Nabywanie wiedzy i umiejętności dbania o własne zdrowie.
Eliminowanie społecznych nałogów.
Kształtowanie postaw prozdrowotnych.
Nabywanie wiedzy i umiejętności udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.
Formy realizacji programu
ekologiczny biwak integracyjny dla klas I,
szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej,
zajęcia w ramach grupy ekologicznej InterEko (wg odrębnego programu działania),
zajęcia w pracowni komputerowej,
udział w spotkaniach organizowanych dla chętnych wychowanków ze wszystkich
grup z udziałem zaproszonych gości,
projekcje filmów,
wycieczki,
wystawki tematyczne,
spotkania z przedstawicielami słuŜby zdrowia - pogadanki tematyczne, dyskusje,
prelekcje przedstawicieli prokuratury, policji, itp.,
mgr Grzegorz Gurzyński - Środowisko Ŝycia i zdrowie - edukacja ekologiczna
•
•
•
•
zajęcia z dziedziny zapobiegania przestępczości narkotykowej i profilaktyki antynarkotykowej, antyalkoholowej i antynikotynowej,
akcje organizowane pod patronatem Towarzystwa Profilaktyki i Przeciwdziałania
UzaleŜnieniom,
coroczne akcje ekologiczne o zasięgu ogólnopolskim: "Sprzątanie Świata", "Dzień
Ziemi",
konkursy,
cykl spotkań z zakresu profilaktyki uzaleŜnień - program 7 kroków - ETOH,
zajęcia sportowe na basenie, boisku szkolnym i w sali gimnastycznej.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Obszar ewaluacji postaw wychowanków
Zachowania wychowanków w sytuacjach typowych i prowokowanych.
Podejmowane działania na rzecz ochrony środowiska.
Udział w konkursach.
Wypełnianie ankiet i testów.
Troska o własne zdrowie
Umiejętność udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.
Aktywność podczas zajęć sportowych i terenowych.
Projektowanie działań zmierzających do poprawy stanu środowiska.
Umiejętność współdziałania w zespole.
Umiejętność pracy z programami komputerowymi.
•
•
Obszary merytoryczne - zagadnienia i treści do realizacji
Dział
Zagadnienia
1
2
3
I
Środowisko
Ŝycia
4
5
II
Szkoła i dom
NajbliŜsze otoczenie
a
Produkcja odpadów
b
Oszczędzanie energii
c
Oszczędzanie wody
a
Korzystne i niekorzystne zmiany w
środowisku przyrodniczym
a
Przyczyny degradacji
b
Wpływ degradacji na zdrowie
człowieka
a
Znaczenie obszarów chronionych
dla zachowania róŜnorodności
biologicznej
a
Obowiązujące prawo
b
Parki Narodowe
c
Parki Krajobrazowe
d
Obszary chronionego krajobrazu
e
UŜytki ekologiczne
f
Pomniki przyrody
g
Zasady zachowania
a
Funkcje skóry
b
Zmiany w okresie dojrzewania
c
Zasady pielęgnacji
Degradacja środowiska
Obszary chronione
Formy ochrony przyrody
Zdrowie
1
Treści
Higiena osobista
3
mgr Grzegorz Gurzyński - Środowisko Ŝycia i zdrowie - edukacja ekologiczna
2
3
4
5
III
•
•
•
•
•
•
•
•
Ekologiczny
styl Ŝycia
1
Higieniczny tryb Ŝycia
OdŜywianie
Eliminowanie społecznych
nałogów - profilaktyka antyuzaleŜnieniowa
a
Aktywność ruchowa
b
Wypoczynek bierny i czynny
c
Praca umysłowa
d
Sen
e
Hałas
f
Zapobieganie chorobom
a
Zasady prawidłowego odŜywiania
b
Higiena Ŝywności
c
Konserwacja Ŝywności
d
Choroby związane z nieprawidłowym odŜywianiem
a
Alkoholizm
b
Nikotynizm
c
Narkomania
d
Obowiązujące prawo
e
Internet
a
Ocena ryzyka związana z róŜnymi
rodzajami aktywności i sytuacji
Ŝyciowych
Bezpieczeństwo i pierwsza
pomoc
b
Zmniejszenie zagroŜenia
ekologicznego środowiska
4
Postępowanie w nagłych wypadkach
c
Pierwsza pomoc w najczęstszych
urazach
a
Oszczędne korzystanie z zasobów
przyrody
b
Rezygnacja z zaspokajania konsumpcyjnych potrzeb
Bibliografia:
"Przez edukację do zrównowaŜonego rozwoju - Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej", Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2001
Henryk Skolimowski (przekład Robert Palusiński) - "Święte siedlisko człowieka"; Biblioteka Dialogu; Warszawa 1999
Cichy D. - "Przygotowanie młodzieŜy do ochrony i kształtowania środowiska"; LOP;
Warszawa, 1984
Drągowski A., Faliński J., Lenart W., Macioszczyk A. - "Podstawy ochrony środowiska"; WSiP; Warszawa,1994
"Eko-logik! Edukacja ekologiczna" - praca zbiorowa, PKE; Gdańsk, 1994
Haladyn K. - "Ochronę środowiska rozpoczynamy od naszego domu"; Polski Klub
Ekologiczny; Wrocław, 1992
Papst S., Braun C. - "Wychowanie ekologiczne w szkole i poza nią"
Pyłka-Gutowska E. - "Ekologia z ochroną środowiska"; Wyd. Oświata; Warszawa,
1996
mgr Grzegorz Gurzyński - Środowisko Ŝycia i zdrowie - edukacja ekologiczna
•
•
•
•
•
•
•
•
5
Soida D., Kotynia T. - "Edukacja ekologiczna w terenie - pomysły i pomoce"; Kraków; 1995
Stankiewicz M., Wawrzyniak-Kulczyk M. - "Poznaj, zbadaj - chroń środowisko, w
którym Ŝyjesz"; WSiP; Warszawa, 1997
www.men.waw.pl
www.mos.gov.pl
www.zb.eco.pl
www.ekoinfo.pl
www.cee.elk.edu.pl
www.interklasa.pl
Projekt programu został zatwierdzony do realizacji
Uchwałą Rady Wychowawców Internatu w dniu 24 października 2000 r.
mgr Grzegorz Gurzyński
Wychowawca Internatu
ZSMEiE w Toruniu