Cukrzyca - Apteka Mediq

Cukrzyca
www.apteka-mediq.pl
CUKRZYCA
Cukrzyca należy do najliczniej występujących chorób przewlekłych, a jej występowanie
stale rośnie. Określana jest jako dziedziczne, przewlekłe zaburzenie przemiany materii,
którego przyczyną jest całkowity lub względny niedobór insuliny.
W Polsce na cukrzycę choruje blisko 2,5 miliona osób. Z tego prawie 90% cierpi na tzw. cukrzycę typu 2. Ponieważ w przypadku cukrzycy typu 2 dolegliwości pojawiają się dopiero kilka
lat po rozpoczęciu choroby i podwyższone wartości cukru we krwi wychodzą tylko w ramach
rutynowej kontroli u lekarza lub poprzez wystąpienie choroby następczej, liczba chorych jest
przypuszczalnie znacznie wyższa.
Skryty charakter cukrzycy oraz mylne poczucie, że jesteśmy
zdrowi powoduje, że
choroba pozostaje długo w ukryciu. Jest to
o tyle niekorzystna sytuacja gdyż nie tylko
sama cukrzyca, a również choroby towarzyszące stanowią poważny problem.
Objawy, które mogą wskazywać na rozwój cukrzycy:
- zmniejszenie masy ciała,
- osłabienie,
- wzmożone pragnienie,
- wielomocz,
- nocne kurcze mięśni łydek,
- zaburzenie widzenia,
- pojawienie się zmian ropnych w skórze,
- pojawienie się stanów zapalnych narządów
moczowo-płciowych,
- osłabienie potencji.
Typy cukrzycy
Ze względu na różnorodne przyczyny cukrzycy rozróżniamy
3 rodzaje cukrzycy.
CUKRZYCA TYPU 1
Cukrzycy typu 1 są z reguły osobami szczupłymi
w momencie zdiagnozowania choroby, a cukrzycy typu 2 mają nadwagę.
02
Sprowadza się do niedoboru insuliny spowodowanego zniszczeniem komórek odpowiedzialnych za jej produkcję w trzustce. Dzieje się tak wskutek błędnego sterowania systemem
odpornościowym (systemem immunologicznym).
Z reguły dotyka ona młodsze osoby. Częstotliwość nowych zachorowań jest najwyższa u dzieci pomiędzy 11 a 13 rokiem
życia. Z tego względu wcześniej o cukrzycy typu 1 mówiło się
jako o „cukrzycy młodocianych lub cukrzycy młodzieńczej”.
System
immunologiczny
atakuje komórki trzustki
produkujące insulinę i niszczy je. Organizm nie może
produkować wystarczającej ilości insuliny, aby obniżać poziom cukru we krwi.
Jednakże również osoby dorosłe mogą na nią zachorować.
Przypuszcza się, że przyczyną błędnego sterowania systemem immunologicznym w przypadku cukrzycy typu 1 są
– obok genetycznych – najróżniejsze czynniki zewnętrzne
(np. pewne infekcje wirusowe, a także wpływ środowiska).
W większości przypadków cukrzyca typu 1 daje o sobie
znać przez nagłe pojawienie się objawów: silnego uczucia pragnienia, częstego oddawania moczu, znaczącą utratę wagi oraz zakwaszenia krwi. Przy tej formie cukrzycy konieczność wstrzykiwania insuliny pojawia się już od samego
początku, gdyż trzustka produkuje jej bardzo małą ilość lub
nie wytwarza jej w ogóle.
Faza miodowa (faza remisji)
Po zdiagnozowaniu cukrzycy i rozpoczęciu terapii insulinowej u niektórych pacjentów dochodzi do przejściowej regeneracji produkcji insuliny przez własny organizm.
Stan ten określany jest jako „miesiąc miodowy”. W tym czasie może dojść do obniżenia podawania insuliny. Utrzymuje
się z reguły zaledwie kilka tygodni lub miesięcy, po czym
zapotrzebowanie na insulinę znów rośnie.
CUKRZYCA TYPU 2
To najczęstsza forma choroby cukrzycowej i dotyczy prawie
90% wszystkich chorych.
Ponieważ w przeszłości chorobą tą dotknięte były zwłaszcza osoby dorosłe powyżej 40-go roku życia, mówiono
o niej „cukrzyca starcza”. Teraz jednak pojawia się coraz
częściej także u dzieci i młodzieży.
Przyczyną powstania choroby jest zmiana przyzwyczajeń
życiowych i żywieniowych, powiązana z tym nadwaga, niezdrowe lub nadmierne spożywanie żywności oraz brak ruchu. Przebieg jest zazwyczaj kroczący, przez to choroba
pozostaje długi czas niezauważona.
Przy tym typie cukrzycy trzustka produkuje jeszcze samoczynnie insulinę, jednak wytworzona insulina nie może skutecznie działać (odporność insulinowa). Dlatego mówimy
tutaj o relatywnym niedoborze insuliny.
Organizm próbuje skompensować nadwyżkę wyprodukowanej insuliny. W przebiegu choroby dochodzi jednak do
wyczerpania własnej produkcji tego hormonu (absolutny
niedobór insuliny).
03
SYNDROM METABOLICZNY SPRZYJA POWSTANIU CUKRZYCY TYPU 2
Wspólne występowanie
nadwagi,
podwyższonych wartości tłuszczów
we krwi, nadciśnienia
i cukrzycy zwiększa ryzyko chorób serca i układu
krążenia.
Charakterystycznej dla diabetes mellitus typu 2 odporności insulinowej towarzyszy często u osób z nadwagą wysokie ciśnienie oraz podwyższony poziom tłuszczu we krwi.
Kombinacja nadwagi, wysokiego ciśnienia, zaburzenia metabolizmu tłuszczowego oraz przemiany cukrów oznaczany jest
mianem syndromu metabolicznego lub syndromem dobrobytu.
Nawet w przypadku występowania czynników ryzyka, jak usposobienie genetyczne, nieprawidłowy sposób odżywiania się,
brak ruchu, palenie tytoniu czy stres, nie musi koniecznie
dojść do rozwoju cukrzycy. Zdrowy sposób odżywiania się,
unikanie nadwagi i aktywność fizyczna może obniżyć znacząco ryzyko pojawienia się choroby.
Syndrom metaboliczny
Usposobienie genetyczne
Zawał serca
Udar mózgu
C z y nniki
ic
Stres
Wysoki
Palenie
poziom
tłuszczu we
dnienie tę krwi
ar
tn
St w
Nadwaga
r yzy
Brak ruchu
Nadciśnienie
ka
Cukrzyca
Nieprawidłowy
sposób odżywiania
się
CUKRZYCA CIĄŻOWA
Pojawia się w trakcie ciąży. Czynnikiem ryzyka jest nadwaga, wiek powyżej 30 lat oraz obciążenie dziedziczne. Dotyka
ok. 3% ciężarnych, a objawy zwykle ustępują po narodzinach
dziecka. Istnieje jednak ryzyko wystąpienia cukrzycy podczas
następnej ciąży oraz rozwoju trwałej cukrzycy w ciągu następnych 10 lat.
04
Podróż do biologii
GLUKOZA – NAJWAŻNIEJSZY DOSTAWCA ENERGII DLA
ORGANIZMU
Aby nasz organizm i jego organy mogły prawidłowo funkcjonować, potrzebna jest energia. Czerpiemy ją z substancji odżywczych zawartych w pożywieniu. Najważniejszym
dostawcą energii jest glukoza. Pozyskiwana jest w procesie trawiennym i podczas rozkładu węglowodanów (skrobia
i cukier). Artykuły spożywcze bogate w węglowodany to np.
ziemniaki, chleb, ryż, makaron i owoce (także soki owocowe).
Przez krwiobieg glukoza przedostaje się z jelita do komórek
(zwłaszcza do wątroby, mięśnia sercowego, innych komórek
mięśniowych, tkanki tłuszczowej).
Aby jednak glukoza miała możliwość trafienia do poszczególnych komórek, organizmowi potrzebny jest pewien hormon – insulina.
INSULINA JEST KLUCZEM REGULACJI POZIOMU CUKRU
WE KRWI
Normalny poziom cukru
we krwi to:
Na czczo/rano:
Nie mniej niż 60 mg/dl
(lub 3,3 mmol/l)
Przed posiłkiem:
Pomiędzy 80 a 110 mg/dl
(lub 4,4 – 6,1 mmol/l)
Po posiłku:
Nie więcej niż 140 mg/dl
(lub 7,8 mmol/l)
Za produkcję hormonu insuliny odpowiedzialna jest trzustka. Po posiłku wzrasta poziom cukru we krwi. Organizm produkuje insulinę, która dba o to, aby glukoza mogła się przedostać z krwi do komórek, gdzie jest potrzebna. Poziom cukru we krwi spada.
W normalnym przypadku organizm samoczynnie reguluje,
ile insuliny zostanie wyprodukowane i dostarcza jej tylko tyle ile rzeczywiście jest potrzebne.
W ten sposób u osób ze zdrową przemianą materii poziom
cukru we krwi pozostaje na zrównoważonym poziomie.
Aby glukoza przedostała się do komórek i mogła być zużyta do pozyskania energii, potrzebuje „klucza do otwarcia
drzwi”. Funkcję tę spełnia właśnie insulina. Bez insuliny glukoza nie może przedostać się do komórek, a poziom cukru we krwi wzrasta. Równocześnie dochodzi do niedoboru
energii w komórkach, mimo że poza komórkami ilość cukru
jest wystarczająca.
05
Zasada klucza i zamka
U zdrowego człowieka
insulina (klucz) otwiera komórki (zamek), tak
że glukoza z krwi może
przedostać się do wnętrza komórek.
Komórka
Koryto krwi
Glukoza
Insulina
Gdy brakuje insuliny lub
nie działa ona skutecznie, wtedy glukoza nie
może przedostać się
do komórek organizmu.
Dlatego też nie zachodzi proces pozyskiwania
energii. Glukoza zbiera się we krwi – wzrasta
poziom cukru.
Komórka
Koryto krwi
Glukoza
FUNKCJA PODSTAWOWA I BOLUSOWA INSULINY
Do celów utrzymania ważnych funkcji organizmu (praca mózgu i serca, oddychania i ruchu) konieczne są stałe, małe ilości insuliny (funkcja podstawowa). Po dostarczeniu organizmowi węglowodanów podczas spożywania posiłków na krótki czas wzrasta zapotrzebowanie na insulinę; wtedy dochodzi
do zwiększonej produkcji tego hormonu (funkcja bolusowa/
porcjowa).
Silne wahania poziomu cukru we krwi
Wartości alarmowe:
160-240 mg/dl lub 8,913,3 mmol/l
Przekroczenie
progu
nerkowego na skutek
zbyt wysokiego poziomu
cukru we krwi
06
HIPERGLIKEMIA – ZBYT WYSOKI POZIOM CUKRU WE KRWI
Hiper (nad) glik (cukier) emia (we krwi)
O hiperglikemii, czyli zbyt wysokim poziomie cukru we krwi,
mówimy wtedy, gdy wartości cukru we krwi przekroczyły poziom normalny.
Do wystąpienia epizodu hiperglikemii może prowadzić stres,
infekcje oraz niektóre grupy leków. Pierwszymi objawami hiperglikemii są: wzmożone pragnienie, częste oddawanie mo-
Od 250 mg/dl lub 13,9
mmol/l
Ryzyko śpiączki cukrzycowej na skutek zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi
Wartości alarmowe:
Poniżej 50 mg/dl lub 2,7
mmol/l
Zbyt niski poziom cukru we
krwi wiąże się z ryzykiem
śpiączki hipoglikemicznej
czu, utrata apetytu, nudności, wymioty, senność, zaczerwieniona, sucha skóra, suchość w ustach, zapach acetonu
w wydychanym powietrzu. Aby przeciwdziałać tego typu powikłaniom, należy regularnie wstrzykiwać insulinę, utrzymywać stałe pory posiłków, wykonywać regularny wysiłek.
HIPOGLIKEMIA – ZBYT NISKI POZIOM CUKRU WE KRWI
Hipo (pod/poniżej) glik (cukier) emia (we krwi)
Należy do najczęstszych powikłań ostrych cukrzycy typu 1.
Zwykle rozwija się nagle a jej przebieg może być bardzo
różny, od łagodnego po ciężki, zakończony uszkodzeniem
mózgu lub zgonem. Podstawowe objawy to: pocenie się,
uczucie słabości, głodu, kołatanie serca, zaburzenie widzenia, bóle głowy.
Przyczynami hipoglikemii są: omyłkowo wstrzyknięty nadmiar insuliny lub ustalenie zbyt dużej dawki, błędy w odżywianiu, tzn. zbyt mały posiłek po wstrzyknięciu insuliny lub zbyt duży
odstęp czasu między posiłkami, brak lub niedostosowanie odpowiedniej dawki insuliny przed
wysiłkiem fizycznym, niespożycie dodatkowej dawki węglowodanów przed planowanym wysiłkiem, spożycie alkoholu.
W przypadku wystąpienia hipoglikemii należy zjeść trzy kostki lub trzy łyżeczki cukru lub wypić
szklankę osłodzonej wody, soku owocowego lub innego słodkiego napoju, następnie zjeść dodatkowy posiłek zawierający węglowodany i białko. W przypadku, gdy stan chorego nie poprawi
się lub straci przytomność, należy wezwać pogotowie lub podać domięśniowo glukagon. Nie
należy jednak podawać glukagonu chorym leczonym preparatami doustnymi oraz po spożyciu alkoholu.
Choroby towarzyszące cukrzycy
Niezaobserwowany, stale podwyższony poziom cukru we
krwi szkodzi naczyniom i nerwom. Mogą być tym dotknięte ważne organy naszego organizmu – zwłaszcza system
krwionośny, oczy, nerki i nerwy.
MOŻLIWYMI ZAGROŻENIAMI SĄ:
•
•
choroba wieńcowa (zakłócenia w funkcjonowaniu
serca, zawał mięśnia sercowego i udar mózgu),
zmiany naczyniowe i zakłócenia w dokrwieniu oczu
(retinopatia cukrzycowa),
•
choroby nerek (nefropatia cukrzycowa)
•
cukrzycowe zmiany nerwów (polineuropatia)
•
zespół stopy cukrzycowej jako skutek zmian naczyniowych i nerwów w kończynach dolnych.
07
WAŻNY ELEMENT TWOJEJ TERAPII CUKRZYCOWEJ:
Samokontrola poziomu cukru
Samokontrola stanowi ważny czynnik motywacyjny i stwarza
poczucie odpowiedzialności oraz bezpieczeństwa w codziennym życiu.
JAK UNIKNĄĆ BŁĘDÓW PODCZAS SAMOKONTROLI
POZIOMU CUKRU WE KRWI
Przed pomiarem poziomu cukru we krwi ręce powinny być
czyste i suche, czyli w idealnym przypadku dopiero co umyte
i dobrze wytarte.
Pozostałości alkoholu ze środków do dezynfekcji muszą zupełnie odparować, ponieważ tak jak w przypadku resztek kremów do rąk czy potu może dojść do zakłamania mierzonych
wartości.
Podczas pobierania krwi należy zwrócić uwagę, by podnieść
dokrwienie w palcu przed nakłuciem poprzez ciepło lub delikatny masaż. W ten sposób, bez konieczności ucisku, można pozyskać wystarczająco dużą kroplę krwi. Pole testowe
paseczka testowego powinno zostać wypełnione w pełni bez
przerwy, aby uniknąć odchyleń wartości pomiarowych.
DOKUMENTACJA WARTOŚCI POMIAROWYCH
Samokontrola
poziomu cukru we krwi daje
możliwość prawidłowej
oceny efektów podjętych czynności terapeutycznych, szybkiego rozpoznawania
zaburzeń
przemiany materii oraz
oszacowania
skutków
najróżniejszych
czynników mających wpływ
na przebieg choroby
(sposób odżywiania, aktywność fizyczna, stres,
schorzenia).
08
Ważne jest zapisywanie mierzonych wartości jak i uwag (np.
zwiększona lub zmniejszona aktywność fizyczna, choroba,
wpisy dotyczące posiłków i tabletek obniżających poziom cukru we krwi, dawka insuliny itp.) np. w dzienniczku.
Staranna dokumentacja stanowi podstawę dla porad u lekarza
prowadzącego.
KSIĄŻECZKA ZDROWIA DLA OSÓB Z CUKRZYCĄ
Książeczka zdrowia dla osób z cukrzycą jest osobistym „dowodem” cukrzyka. Przy starannym prowadzeniu dokumentuje
wszelkie ważne informacje (indywidualne cele terapeutyczne,
wyniki badań itp.) dotyczące choroby stanowi ważny element
w optymalizacji leczenia i opieki.
W ten sposób można poinformować również innych lekarzy
o chorobie cukrzycowej oraz aktualnych sukcesach terapii –
np. podczas pobytu szpitalnego, wizyty u lekarza specjalisty,
urlopu czy zmianie miejsca zamieszkania.
Co ma wpływ na poziom cukru we krwi
OBOK PRZYJMOWANEGO POŻYWIENIA I STOSOWANEJ
TERAPII (NP. LEKI OBNIŻAJĄCE STĘŻENIE CUKRU WE
KRWI I INSULINA) RÓWNIEŻ INNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄ
NA POZIOM CUKRU WE KRWI:
+ SPORT
Aktywność
fizycz-
na przynajmniej trzy
razy w tygodniu, po
pół godziny wpływa
pozytywnie na przemianę materii.
Bardzo korzystny dla cukrzyków jest odpowiedni wysiłek fizyczny, który powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego, stężenia lipidów, pomaga zredukować masę ciała oraz zwiększyć insulinowrażliwość. Najodpowiedniejszą formą aktywności fizycznej jest umiarkowanie intensywny wysiłek, trwający przynajmniej 30 minut, 3-5 razy w tygodniu. W trakcie
wysiłku, który trwa dłużej niż 20 minut, może pojawić się
konieczność spożycia łatwo przyswajalnych węglowodanów
(jak np. sok owocowy, baton). Wzrost wrażliwości komórek
na insulinę, jaki występuje po posiłku, może doprowadzić
do późnego niedocukrzenia, dlatego po zakończeniu ćwiczeń ważne jest spożycie przekąski z dużą zawartością
szybko przyswajalnych węglowodanów.
- ALKOHOL I PAPIEROSY
Bardzo niebezpieczny dla chorych na cukrzycę jest alkohol.
Jego spożycie znacząco zwiększa ryzyko ostrych i przewlekłych powikłań. Wywiera wpływ na poziom cukru we krwi
i może doprowadzić do jego zbyt niskiego stanu. Gdy szeroko zakrojona hipoglikemia pojawi się w trakcie snu, może
stanowić to zagrożenie życia. Niezwykle niebezpieczne dla
chorego na cukrzycę jest palenie papierosów, które zwiększają chorobowość, ryzyko przedwczesnego zgonu związanego z rozwojem powikłań ze strony naczyń krwionośnych.
CHOROBY
Każda choroba towarzysząca stanowi dodatkowe obciążenie dla organizmu i u osób z cukrzycą wpływa na przemianę
materii. Szczególnie infekcje, które objawiają się gorączką
lub stanem podgorączkowym mogą doprowadzić do zachwiania równowagą poziomu cukru we krwi.
Każda choroba infekcyjna obniża wrażliwość insulinową
i zwiększa zapotrzebowanie na insulinę. Przy takim samym
spożyciu posiłków zapotrzebowanie na insulinę wzrasta
często o 30-50%. Może to skutkować przejściową terapią
insulinową. Pacjenci, którzy już leczeni są za pomocą insuliny wyrównują to zapotrzebowanie poprzez częstsze pomiary poziomu cukru we krwi i odpowiednie dopasowanie
dawki insuliny.
09
Diagnoza: cukrzyca
Doustny test tolerancji
glukozy (DTTG):
Przeprowadzenie rano
(po 10-cio do 16-to godzinnej przerwie w spożywaniu posiłków). Podczas testu pacjent powinien być w pozycji siedzącej lub leżącej. Palenie przed lub w trakcie
testu jest niedozwolone.
Diagnoza stawiana jest w oparciu o wartości cukru we krwi.
Na czczo lub po posiłku powtórnie zmierzone wartości na poziomie 200 mg/dl (11,1 mmol/l) lub więcej oraz objawy mówią
jednoznacznie o chorobie.
Gdy wartości na czczo po co najmniej ośmiogodzinnej przerwie w spożywaniu posiłków wynoszą ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l), wtedy również diagnozowana jest cukrzyca.
Doustny test tolerancji glukozy stosowany jest wtedy, aby
w przypadku wartości granicznych na poziomie 100-125 mg/
dl (lub 5,6-7,0 mmol/l) otrzymać jasny obraz sytuacji metabolicznej.
ŻYĆ BEZ OGRANICZEŃ
Właściwy i efektywny sposób leczenia ukierunkowany jest wg
typu cukrzycy, życzeń, potrzeb i chorób towarzyszących.
Leczenie cukrzycy jest wieloczynnikowe i obejmuje dietę, normalizację masy ciała, wysiłek fizyczny i leczenie farmakologiczne (insulina, doustne leki przeciwcukrzycowe). Tylko nieliczni z nas wiedzą, że sami decydują o tym, czy będą prowadzić prawie normalne życie. Jednak ku temu potrzebna jest
wiedza na temat choroby oraz sposobów postępowania w życiu codziennym i w najróżniejszych sytuacjach życiowych.
Terapia farmakologiczna
• Leki, które hamują szybki pobór cukru z jelita
(Substancje czynne: akarboza, miglitol) Mają one za zadanie osłabianie szczytu cukru we krwi po posiłkach, hamując przetwarzanie skrobi w glukozę w jelitach.
• Środki lecznicze wspomagające produkcję insuliny
(Substancje czynne: glibencalmide, glimepirid, repaglinid, nateglinid i in.) Leki z tej grupy pobudzają trzustkę do
zwiększonej produkcji insuliny (cukrzyca typu 2)
•
W terapii cukrzycy można stosować leki, jeśli
organizm jest jeszcze
w stanie produkować samodzielnie insulinę.
10
Środki lecznicze zwiększające działanie insuliny lub hamujące tworzenie cukrów w wątrobie
(Metfromina, pioglitazon, rosiglitazon) Substancje te doprowadzają do zwiększenia wrażliwości komórek na działanie insuliny wytworzonej przez organizm przeciwdziałając w ten sposób odporności insulinowej.
Terapia insulinowa
Zastąpienie insuliny wydzielanej przez organizm wstrzykiwaną insuliną jest celem terapii insulinowej.
Indywidualne zapotrzebowanie na insulinę wynika z ilości insuliny potrzebnej przy wzroście
poziomu cukru we krwi po spożyciu posiłku (zapotrzebowanie na porcję/bolus) oraz z zapotrzebowania na insulinę podstawową, która służy do utrzymania stabilnego poziomu cukru we
krwi niezależnie od spożycia posiłków (zapotrzebowanie podstawowe).
KONWENCJONALNA INSULINOTERAPIA (CT)
W przypadku konwencjonalnej terapii insulinowej dochodzi do podania zastrzyku insuliny
o ustalonych porach i ustalonej ilości preparatu. Należy przestrzegać ustalonych pór dnia i podawanych ilości. Z reguły konieczne jest spożywanie przekąsek.
W większości przypadków zastosowanie znajdują mieszanki insulinowe, które wstrzykiwane
są 2 x dziennie. Z reguły wstrzykuje się rano 2/3 i wieczorem 1/3 zapotrzebowania na insulinę
w udo.
Korzyści tej formy terapii: z reguły dziennie potrzebne są tylko dwie iniekcje insuliny. Niestety ta
forma nie dopuszcza zbyt elastycznego spożywania codziennych posiłków. Posiłki powinny być
rozłożone możliwie równomiernie na cały dzień, gdyż w przeciwnym razie pojawia się ryzyko
zbyt niskiego poziomu cukru we krwi (hipoglikemia). Często ta forma terapii nie daje zadowalających efektów przy ustawianiu przemiany materii.
INTENSYWNA KONWENCJONALNA INSULINOTERAPIA (ICT)
W przypadku intensywnej insulinoterapii (zasada bazy i bolusa) dochodzi do odrębnego
wstrzykiwania insuliny posiłkowej i podstawowej, tak że w ciągu dnia koniecznych jest 4-5
iniekcji. Normalna insulina lub insuliny analogowe o szybkim działaniu podawane są w zależności od planowanego spożycia posiłku i aktualnego poziomu cukru we krwi przed posiłkami,
a insulina podstawowa – w zależności od insuliny 1-3 x dziennie. Ta forma terapii jest znacznie
bardziej zbliżona do uwarunkowań fizjologicznych niż terapia CT i stanowi standard w dzisiejszej terapii insulinowej.
TERAPIA POMPĄ INSULINOWĄ
Terapia za pomocą pompy insulinowej może być uważana ze szczególną formę terapii ICT.
Pompa insulinowa jest małym urządzeniem infuzyjnym, które za pomocą cewnika wykonanego z tworzywa sztucznego oraz położonej w tkance tłuszczowej podskórnej kaniuli zaopatruje
organizm w niezbędną insulinę. Zgodne z zapotrzebowaniem, stałe doprowadzanie insuliny
naśladuje uwalnianie insuliny u osoby zdrowej, co może umożliwić jeszcze lepszą kontrolę procesu przemiany materii.
Jak wstrzykuje się insulinę?
ABY WKŁUCIE NIE BYŁO
BOLESNE
Przed każdą iniekcją zmieniaj igły i miejsce nakłucia.
Igły przeznaczone są do zastosowania jednorazowego.
Wstrzyknięcie insuliny powinno nastąpić do tkanki tłuszczowej podskórnej, nie ma konieczności podawania insuliny do
tkanki mięśniowej. Gwarantuje to równomierne rozłożenie
insuliny. Aby być pewnym, że insulina zostanie podana do
tkanki tłuszczowej podskórnej, a nie do tkanki mięśniowej,
można utworzyć fałd skórny pomiędzy kciukiem i palcem
wskazującym.
Kąt wkłucia powinien wynosić, w zależności od przyzwyczajenia, 90° lub 45°.
11
PODSTAWA NASZEGO
ODŻYWIANIA
Produkty zbożowe z pełnego przemiału, warzywa, orzechy, owoce i dużo płynów! (Osoby dorosłe ok. 1,5 l/dziennie)
Woda mineralna, herbatki owocowe, rzadziej soki rozcieńczone z wodą.
„SKROMNIEJ”
Spożywanie
posiłków
bogatych w białko (sery,
produkty mleczne i mięsne, wędliny o małej zawartości tłuszczu)
WYJĄTKI
Powinny stanowić tłuste
mięsa, ciasto, słodycze
i tłuste posiłki gotowe!
Dieta
Powinna uwzględniać indywidualne zapotrzebowanie energetyczne uzależnione od rodzaju wykonywanej pracy i wieku,
modyfikacje związane ze współistniejącymi chorobami oraz
stosowaną farmakoterapią.
Zalecenia dotyczące diety dla osób z cukrzycą opierają się
na ogólnych zaleceniach zdrowego i zrównoważonego sposobu odżywiania się: nie za dużo tłuszczów, nie za dużo cukru,
niewiele alkoholu oraz naturalne, zawierające dużo błonnika
produkty.
Nadwaga nie jest sprzymierzeńcem przemiany materii i przebiegu cukrzycy. Przyczyny nadwagi to zły sposób odżywiania
się (zbyt dużo i zbyt kalorycznie), brak ruchu i obciążenie genetyczne. Normalizacja wagi daje lepsze samopoczucie i przyczynia się do polepszenia procesu przemiany materii.
Stracisz na wadze stosując zdrową dietę i aktywność
fizyczną. Tracąc np. 10 kg wagi, poziom glukozy na czczo
spada o 1,7-2,2 mml/l lub 30-40 mg/dl
INDEKS GLIKEMICZNY
Niektóre produkty spożywcze zawierające węglowodany prowadzą do szybkiego i nagłego
wzrostu poziomu cukru we krwi (wysoki indeks glikemiczny), inne ze względu na dużą zawartość błonnika są przyswajane powoli i powodują opóźniony, płaski wzrost poziomu cukru we
krwi (niski indeks glikemiczny).
Wysoka zawartość błonnika w artykułach spożywczych wpływa zatem pozytywnie na poziom
cukru we krwi.
ARTYKUŁY SPOŻYWCZE:
Z wysokim indeksem glikemicznym: np. cukier gronowy, soki owocowe, miód
Ze średnim indeksem glikemicznym: np. owoce
Ze średniopowolnym indeksem glikemicznym: np. białe pieczywo
Z niskim indeksem glikemicznym: np. produkty z pełnego zboża, warzywa.
Cukrzyca i nadciśnienie
CIŚNIENIE KRWI MOŻESZ OBNIŻYĆ EFEKTYWNIE RÓWNIEŻ BEZ
STOSOWANIA LEKÓW!
Należy używać mniej soli
kuchennej, a więcej potasu, ruch, redukcja masy ciała, mniej alkoholu.
Nie pal i nie stresuj się.
12
Około 75% cukrzyków z cukrzycą typu 2 i 20% typu 1 cierpi
na podwyższone ciśnienie krwi. Nadciśnienie pojawia się bardzo często w związku z cukrzycą typu 2, nadwagą, niezdrowym
sposobem odżywiania się i brakiem aktywności fizycznej.
DLACZEGO POMIARY CIŚNIENIA MAJĄ TAKIE ZNACZENIE?
Niestety nie ma żadnych oznak, które mogłyby ostrzec relatywnie szybko o nadciśnieniu. Można je tylko mierzyć. Większość osób z hipertonią czuje się zdrowo, nawet przy wysokich wartościach. Często właśnie te osoby postrzegamy jako
szczególnie sprawne. Objawy jak zawroty głowy, piszczenie
w uszach, krwawienie z nosa czy bóle głowy pojawiają się
raczej rzadko. Jeśli hipertonia pozostanie niestwierdzona
przez kilka lat, może dojść do niewydolności serca, udaru
mózgu, zawału, zamknięć naczyń krwionośnych i niewydolności układu nerwowego. Ciśnienie należy mierzyć w pozycji siedzącej, po chwili wytchnienia. Najlepiej jest dokonywać pomiarów o stałej porze dnia i na tym samym ramieniu.
Skuteczne zapobieganie kłopotom ze
stopami!
To jedno z najpoważniejszych powikłań źle wyrównanej cukrzycy.
W wyniku uszkodzenia włókien nerwowych dochodzi do zaniku
czucia w obrębie stopy i chory często nie jest świadomy skaleczenia. Może wówczas dojść do infekcji, która u osoby chorej na
cukrzycę stwarza poważne zagrożenia, szczególnie przy współistniejących zmianach miażdżycowych i związanym z tym niedokrwieniem. Konsekwencją niekorzystnych zmian zachodzących
w układzie nerwowym jest zniekształcenie stóp (przykurczone
i zgięte palce). Co powoduje zmianę rozkładu sił nacisku, prowadząc do zwiększenia tarcia i tworzenia się zrogowaciałych warstw
(modzeli). U niektórych pacjentów występują samoistne dolegliwości bólowe, określane jako mrowienie, pieczenie, drętwienie
lub nadwrażliwość na dotyk. Leczenie zespołu stopy cukrzycowej
jest bardzo żmudne i kosztowne, ale zaniedbanie może prowadzić
do ciężkiego kalectwa.
Większość chorych nie odczuwa zwykle żadnych dolegliwości. Istnieją jednak
pewne objawy, na podstawie których można podejrzewać istnienie zmian
w naczyniach, należą do
nich:
- brak wyczuwalnego tętna na grzbiecie stopy, pojawiający się po przejściu
pewnego dystansu ból
w łydkach, który zmusza
do zatrzymania się i odpoczynku. tzw. chromanie
przystankowe.
DZIĘKI WCZESNEMU ROZPOZNANIU ZMIAN NA
STOPACH UNIKNIESZ CIĘŻKICH KOMPLIKACJI!
ZADBAJ O TO SAM:
-
codzienna kontrola stóp – spód stopy najłatwiej oglądać wykorzystując lusterko,
-
właściwa higiena – stopy muszą być zawsze czyste i suche,
należy je myć w letniej wodzie i delikatnie osuszyć, szczególnie przestrzenie między palcami.
-
W przypadku skóry suchej należy stosować kremy nawilżające, natomiast gdy skóra jest nadmiernie wilgotna - talk,
-
paznokcie należy skracać prosto, niezbyt krótko, wyłącznie
przy użyciu pilnika,
-
usuwanie zrogowaciałego naskórka powinno odbywać się
w gabinetach stopy cukrzycowej przy użyciu jałowych narzędzi. Nie należy używać pumeksu, ostrych narzędzi oraz preparatów na odciski,
13
- buty powinny być wykonane z miękkiej skóry z szerokim
przodem i na grubej podeszwie. Przed założeniem butów
należy dokładnie sprawdzić ich wnętrze. Nie należy nosić
butów na gołe stopy,
- nie należy chodzić boso,
- należy unikać źródeł ciepła, takich jak: kaloryfer, piec, termofor, poduszka elektryczna,
- w przypadku skaleczenia ranę należy zabezpieczyć jałowym opatrunkiem i skontaktować się z lekarzem.
W przypadku nieprawidłowości i złego gojenia się lub zakażonych ran udaj się natychmiast do lekarza prowadzącego.
Również drobne skaleczenia traktuj poważnie!
Wymogi stawiane właściwym skarpetom:
BĄDŹ WYBREDNY KUPUJĄC SKARPETKI,
ZAFUNDUJ SWOIM STOPOM COŚ DOBREGO!
Luźny ściągacz, bez
gumki otaczającej ściągacz, bez uciskających
szwów
wewnętrznych,
amortyzowanie za pomocą gąbeczek w obszarze pięty i poduszeczek, materiał ułatwiający regulację wilgotności
i temperatury, ochrona
antybakteryjna za pomocą jonów srebra (bakterie, grzyby i inne zarazki), zapobiega i usuwa brzydki zapach stóp,
efekt regulacji klimatu.
Dr n. farm. Magdalena Babuśka-Roczniak
14
Zalecenia i wartości odniesienia dla
osób z cukrzycą
ZALECENIA I WARTOŚCI ODNIESIENIA
Cukier we krwi
Na czczo/rano: nie poniżej 60 mg/dl (lub 3,3 mmol/l)
Przed posiłkiem: pomiędzy 80 i 110 mg/dl (lub 4,4-6,1
mmol/l)
Po posiłku: nie więcej niż 140 mg/dl (lub 7,8 mmol/l)
Cukier w moczu/Aceton
Ujemny
HbA1C
Poniżej 6,5%
Ciśnienie krwi
Poniżej 130/85 mm Hg
W przypadku choroby nerek poniżej 120/80 mm Hg
BMI
Poniżej 25 kg/m2
Obwód w pasie
Kobiety: poniżej 88 cm
Mężczyźni: poniżej 103 cm
Cholesterol całkowity
Poniżej 4,7 mml/l, poniżej 180 mg/dl
Cholesterol LDL
Poniżej 2,6 mmol, poniżej 100 mg/dl
Cholesterol HDL
Ponad 1,2 mmol/l, ponad 45 mg/dl
Nikotyna
Nie
Alkohol
Max. 1-2 kieliszki dziennie
Sport wytrzymałościowy
Przy nadwadze: 30-40 minut, 3 x tygodniowo
W przypadku błędów w druku lub pomyłek w parametrach technicznych nie przejmujemy żadnej odpowiedzialności. Zmiany zastrzeżone. Zapis, rozpowszechnianie w pełni lub częściowo oraz przenoszenie zawartości w formie elektronicznej, mechanicznej, kopii lub zapisu jest zabronione bez uprzedniej zgody Mediq
Direkt Diabetes GmbH na podstawie ustawy o prawach autorskich.
15
Klub Zdrowia Mediq
Z myślą o tych, dla których zdrowie i dobre samopoczucie jest w życiu najważniejsze stworzyliśmy Klub Zdrowia Mediq.
Klub Zdrowia Mediq daje szybki i łatwy dostęp do informacji na temat chorób, profilaktyki, stylu życia oraz innych czynników, które utrzymują nas w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej.
Celem jest uspokojenie oraz uświadomienie naszych pacjentów o potencjalnych zagrożeniach związanych z różnymi dolegliwościami.
W Klubie Zdrowia Mediq znajdziesz następujące materiały informacyjne:
- Poradniki Mediq: To bezpłatne książeczki informacyjne. Znajdziemy w niej pogłębione informacje dotyczące danej choroby lub problemu, jak i wskazówki na temat stylu życia:
jak mam funkcjonować z moją dolegliwością? - Ulotki Mediq: Przedstawiają podstawowe informacje o chorobie
Klub Zdrowia Mediq jest dla każdego, kto chce korzystać z porad w zakresie profilaktyki zdrowia, zdrowego stylu życia, dietetyki oraz aktywnego
wypoczynku. Pozostałe poradniki dotychczas wydane w Klubie Zdrowia Mediq:
• Poradnik Osteoporoza
• Poradnik Choroba Wrzodowa
• Poradnik Przeziębienie • Poradnik Antykoncepcja, Ciąża
• Poradnik Alergia, Astma
• Poradnik Odchudzanie
ZAPRASZAMY!
16
www.apteka-mediq.pl