| Przedmiotowy system oceniania – Odkrywamy świat. Część 1

Przedmiotowy system oceniania – Odkrywamy świat. Część 1
Wymagania konieczne
ocena dopuszczająca
Wymagania podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania rozszerzające
ocena dobra
Wymagania dopełniające
ocena bardzo dobra
Wymagania wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
Geografia – matka
nauk o Ziemi
• zdefiniować termin geografia.
• wymienić pomocnicze nauki
geografii;
• wskazać naturalne i antropogeniczne formy krajobrazu.
• wskazać przykładowe źródła
informacji geograficznej.
• opisać zastosowanie nowoczesnych źródeł informacji
geograficznej.
• przedstawić ewolucję poglądów dotyczących roli geografii w systemie
współczesnych nauk przyrodniczych
i społecznych.
Dział I. Po prostu mapa
• wskazać różne źródła informacji o Ziemi.
• wskazać najlepsze źródła informacji, pomocne w przygotowaniu
materiałów informacyjnych.
• wykorzystać różne źródła wiedzy do przygotowania informacji
na wybrany temat.
• posłużyć się atlasem geograficznym, rocznikiem statystycznym, literaturą popularnonaukową.
• zastosować zasoby internetu do
pozyskania najnowszych informacji
o funkcjonowaniu środowiska i działalności człowieka.
2. W różnych skalach.
Skale map
• podać definicję skali i mapy.
• wymienić różne rodzaje skal;
• porównywać wielkości skal.
• przeliczać odległości z wykorzystaniem skali.
• obliczyć skalę mapy na podstawie porównania odległości
w terenie i na mapie.
• wskazać różne zastosowania map
wykonanych w różnych skalach.
3. Obraz świata z góry.
Mapy i ich podstawowe rodzaje
• podać definicję mapy;
• wymienić elementy mapy.
• dokonać podziału map ze względu
na skalę.
• dokonać podziału map ze względu na treść; wskazać cechy map
tematycznych.
• porównać treści map wykonanych w różnych skalach.
• dokonać analizy treści wybranej
mapy tematycznej.
4. Bogactwo treści
map. Metody kartograficzne
• wyróżnić typy znaków topograficznych – sygnaturowych,
liniowych, powierzchniowych.
• wskazać rodzaje znaków topograficznych na wybranych mapach
i odczytać ich znaczenie.
• wyróżnić podstawowe rodzaje
metod kartograficznych stosowanych na mapach – izolinii,
kartogramu, kartodiagramu,
zasięgu, barwnych powierzchni.
• dokonać analizy wybranego
zjawiska przyrodniczego lub
społeczno-gospodarczego
przedstawionego na mapach
za pomocą metod kartograficznych.
• wskazać praktyczne strony zastosowania metod kartograficznych
dla zobrazowania i porównywania
zjawisk i procesów.
5. Wysokości na mapach. Przedstawianie
rzeźby terenu na
mapach
• odzczytać różnicę wysokości
między punktami z mapy
poziomicowej.
• odczytać cechy ukształtowania
powierzchni na mapach poziomicowych i hipsometrycznych.
• porównać cechy ukształtowania
obszarów różniących się wysokością.
• odczytać z map poziomicowych i hipsometrycznych zmiany wysokości terenu, uwzględniając gęstość poziomic.
• odczytać cechy ukształtowania dna
oceanicznego.
Część 1.
1. Jak przedstawić
świat? Sposoby prezentacji wiedzy o Ziemi
Przedmiotowy system oceniania | Odkrywamy świat
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011
Temat
Wymagania konieczne
ocena dopuszczająca
Wymagania podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania rozszerzające
ocena dobra
Wymagania dopełniające
ocena bardzo dobra
Wymagania wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
6. Nie zgub się w lesie.
Czytanie map
7. „Odnaleźć się” na
mapie. Orientacja
w terenie
• podać sposoby wykorzystania map.
• obliczyć odległości na mapach,
wykorzystując skale.
• posługiwać się w terenie mapą
topograficzną;
• odszukać wybrane obiekty w terenie, posługując się mapą.
• posłużyć się znajomością określania kierunków świata w celu
orientacji mapy w terenie.
• zaplanować trasę podróży, wykorzystując mapę samochodową,
turystyczną.
8. Jak czytać wykres?
Czytanie i tworzenie
wykresów
• wskazać możliwości przedstawiania różnych cech
i wielkości geograficznych za
pomocą wykresów.
• wykonać przykładowe wykresy
statystyczne – słupkowy, diagram
kołowy, segmentowy.
• dokonać analizy elementów
przedstawionych na wykresie.
• wybrać najbardziej właściwy
wykres do przedstawiania
wybranych wielkości statystycznych.
• porównywać cechy obiektów i zjawisk przedstawiane na wykresach.
Dział II. Ziemia – pyłek we Wszechświecie
• podać podstawowe dane
o rozmiarach Ziemi.
• porównać kształt i wielkość Ziemi
z innymi planetami Układu Słonecznego.
• wskazać różnice między kulistym
a elipsoidalnym kształtem Ziemi.
• opisać zmiany poglądów na
kształt Ziemi, korzystając z różnych źródeł wiedzy.
• podać informacje o odkrywcach
i podróżnikach, bazując na dostępnych źródłach informacji geograficznej.
10. Odnaleźć się na
Ziemi. Współrzędne
geograficzne
• podać cechy południków
i równoleżników.
• zdefiniować długość i szerokość
geograficzną;
• wskazać na globusie i mapie świata półkule: wschodnią, zachodnią,
północną, południową.
• odczytać położenie punktów
i obszarów na mapach i na
globusie.
• obliczyć odległości na mapie
z zastosowaniem współrzędnych geograficznych.
• zaplanować trasę podróży, określając
położenie miejsc względem równika
i południka zerowego.
11. Dzień i noc. Ruch
obrotowy Ziemi i jego
konsekwencje
• podać przyczynę występowania dnia i nocy.
• podać cechy ruchu obrotowego
Ziemi.
• wymienić bezpośrednie i pośrednie skutki ruchu obrotowego Ziemi.
• omówić wpływ ruchu obrotowego na kształt Ziemi.
• wskazać przykłady wpływu ruchu
obrotowego Ziemi na życie i działalność człowieka.
12. Dookoła Słońca.
Ruch obiegowy Ziemi
i jego następstwa
• opisać zmiany wysokości
Słońca w ciągu roku nad
horyzontem w południe nad
Polską.
• zdefiniować ruch obiegowy Ziemi;
• podać konsekwencje ruchu Ziemi
wokół Słońca.
• wyjaśnić znaczenie stałego
nachylenia osi ziemskiej dla
zróżnicowania oświetlenia Ziemi
w ciągu roku.
• opisać drogę Ziemi wokół Słońca w ciągu roku i zdefiniować
peryhelium i aphelium.
• określić wpływ oświetlenia Ziemi na
klimat.
Część 1.
9. Kula ziemska czy nie
kula? Kształt i wymiary
Ziemi
Przedmiotowy system oceniania | Odkrywamy świat
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011
Temat
Wymagania konieczne
ocena dopuszczająca
Wymagania podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania rozszerzające
ocena dobra
Wymagania dopełniające
ocena bardzo dobra
Wymagania wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
13. A czas płynie... Czas
na Ziemi
• podać różne sposoby mierzenia czasu na Ziemi.
• odczytać czas z mapy stref czasowych.
• określić różnice między czasem słonecznym, strefowym, urzędowym;
• obliczyć różnice czasu słonecznego.
• podać zastosowanie czasu
letniego i zimowego.
• określić sposób zmiany czasu na linii
zmiany daty.
14. Wysokość Słońca.
Strefy oświetlenia
Ziemi
• opisać zmiany wysokości
Słońca w ciągu roku w różnych szerokościach geograficznych.
• obliczyć wysokość Słońca w południe w dniach równonocy
i przesileń.
• scharakteryzować widomą
dzienną drogę Słońca w różnych
szerokościach geograficznych.
• wskazać cechy stref oświetlenia Ziemi.
• określić zależności między strefami
oświetlenia Ziemi a strefami krajobrazów strefowych na Ziemi.
Dział III. Delikatna powłoka
• wymienić sfery Ziemi – atmosfera, hydrosfera, litosfera, biosfera, pedosfera.
• określić zasięg poszczególnych
sfer ziemskich.
• wskazać na przykładach, w jaki
sposób oddziałują na siebie
sfery Ziemi.
• wskazać pozytywne i negatywne przykłady oddziaływania
człowieka na środowisko.
• omówić etapy kształtowania się
poszczególnych sfer ziemskich.
16. Niezbędna otoczka.
Atmosfera, pogoda
a klimat
• podać główne składniki
gazowe atmosfery.
• analizować na schemacie zmiany
cech atmosfery wraz ze wzrostem
wysokości n.p.m.
• określić znaczenie troposfery
dla kształtowania się warunków
środowiska na Ziemi.
• omówić znaczenie poszczególnych składników gazowych
atmosfery;
• omówić znaczenie warstwy
ozonowej dla życia na Ziemi.
• omówić schemat bilansu cieplnego
Ziemi.
17. Tu ciepło, tam
zimno. Temperatura
powietrza na Ziemi
• wykonać wykresy zmian
temperatury powietrza na
podstawie danych.
• wskazać na mapach obszary najcieplejsze i najzimniejsze na Ziemi;
• obliczyć średnią dobową, roczną
temperaturę powietrza;
• obliczyć amplitudę temperatury.
• określić cechy zmian rocznych
temperatury powietrza w różnych regionach Ziemi.
• analizować cechy obszarów,
gdzie zanotowano skrajne wartości temperatury powietrza na
kuli ziemskiej.
• wskazać przykłady działalności
człowieka wpływające na zmiany
średniej temperatury powietrza na
Ziemi.
18. Zawsze gdzieś pada.
Opady atmosferyczne
na Ziemi
• opisać rodzaje opadów
atmosferycznych;
• obliczyć roczną sumę opadów atmosferycznych.
• wskazać na mapach przykłady
obszarów o najwyższych i najniższych opadach.
• opisać związek występowania
opadów z ośrodkami ciśnienia
i cechami środowiska przyrodniczego;
• wyjaśnić powstawanie deszczów
zenitalnych.
• opisać kształtowanie się frontów atmosferycznych;
• omówić przebieg pogody na
frontach;
• wyjaśnić zasady powstawania
monsunów, fenu, bryzy.
• podać przykłady występowania
huraganowych wiatrów i opisać ich
skutki.
Część 1.
15. Nasza Ziemia. Ziemia i jej sfery
Przedmiotowy system oceniania | Odkrywamy świat
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011
Temat
Wymagania konieczne
ocena dopuszczająca
Wymagania podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania rozszerzające
ocena dobra
Wymagania dopełniające
ocena bardzo dobra
Wymagania wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
19. Różnorodność
klimatów. Klimaty na
Ziemi
• wskazać na mapach występowanie głównych stref
klimatycznych.
• analizować wykresy klimatyczne –
klimatogramy.
• scharakteryzować, korzystając
z map klimatycznych i wykresów,
podstawowe typy klimatu.
• określić cechy klimatu najbardziej sprzyjające życiu i działalności człowieka.
• podać przykłady i scharakteryzować
cechy klimatów astrefowych.
20. Woda w oceanach.
Woda na Ziemi
• podać znaczenie wody
w różnych dziedzinach życia.
• omówić rozmieszczenie wody na
Ziemi.
• podać cechy ruchów wody morskiej – falowanie, prądy morskie.
• wyjaśnić zjawisko pływów
morskich.
• omówić wpływ prądów morskich na
warunki środowiska wybrzeży.
21. Wody na lądach.
Wody powierzchniowe
– rzeki i jeziora
• wykazać znaczenie wód
powierzchniowych dla życia
na Ziemi.
• zdefiniować terminy: rzeka, dopływ, dorzecze, zlewisko, dział
wodny.
• określić na mapach zasięgi zlewisk poszczególnych oceanów;
• wskazać na mapach obszary
bezodpływowe
• wskazać na mapach kontynentów przykłady jezior o różnej
genezie.
• omówić układ sieci rzecznej
w różnych warunkach środowiska przyrodniczego;
• wskazać na mapach przykłady
basenów artezyjskich.
• omówić na przykładach negatywne
skutki niewłaściwego wykorzystania
wód powierzchniowych.
22. Podróż od równika
do bieguna. Strefowość
krajobrazów na Ziemi
• omówić znaczenie świata
organicznego dla człowieka.
• scharakteryzować, korzystając map, • opisać, na podstawie ilustracji,
główne zbiorowiska leśne na Ziemi.
cechy różnych gatunków roślin
i zwierząt;
• omówić dostosowanie się roślin
i zwierząt do warunków środowiska.
• omówić cechy zróżnicowania
krajobrazów strefowych na
Ziemi wraz z przemieszczaniem
się od równika ku biegunom.
• przedstawić informacje o rzadkich
gatunkach roślin i zwierząt na podstawie różnych źródeł informacji.
• omówić procesy prowadzące
do powstania gór fałdowych;
• odczytywać na mapach nazwy pasm górskich i określać
ich położenie na kontynentach.
• wskazać cechy procesów w strefie
subdukcji i ryftu (spreadingu).
Przedmiotowy system oceniania | Odkrywamy świat
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011
Temat
Dział IV. Dynamiczna planeta
23. Ziemskie puzzle.
Płytowa budowa litosfery
• podać podstawowe wielkości
Ziemi i opisać je na schematycznym rysunku.
• wskazać na schemacie i wymienić
ogólne cechy warstw wnętrza
Ziemi.
• wyjaśnić, czym są płyty litosfery;
• zdefiniować terminy: fałdy,
niziny, wyżyny, góry.
Część 1.
Wymagania konieczne
ocena dopuszczająca
Wymagania podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania rozszerzające
ocena dobra
Wymagania dopełniające
ocena bardzo dobra
Wymagania wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
• wskazać przykłady obszarów
aktywnych sejsmicznie.
• opisać przyczyny powstawania
trzęsień ziemi.
• ocenić skutki trzęsień ziemi występujących w obszarach gęsto
zaludnionych.
• opisać sposoby zabezpieczenia
się ludzi przed skutkami trzęsień ziemi.
• wskazać skutki podwodnych trzęsień ziemi – fala tsunami.
25. Naturalne eksplozje.
Wybuchy wulkanów
• zdefiniować termin wulkan.
• opisać elementy budowy stożka
wulkanicznego i wulkanu tarczowego.
• odczytać na mapach nazwy
największych wulkanów i rejony
koncentracji zjawisk wulkanicznych.
• scharakteryzować produkty
wybuchu wulkanu.
• wyszukać i opracować opisy wybuchów wulkanów w czasach historycznych i współczesnych.
26. Niewidoczni rzeźbiarze. Wietrzenie
i ruchy masowe
• zdefiniować proces wietrzenia.
• opisać różnice między wietrzeniem fizycznym i chemicznym.
• omówić, na podstawie schematycznych rysunków i fotografii,
przebieg procesów masowych.
• scharakteryzować zjawisko
osuwania i jego skutki;
• wskazać miejsca występowania
zjawiska obrywania i spełzywania.
• wskazać zagrożenia dla życia
i działalności człowieka wynikające
z gospodarowania na terenach zagrożonych ruchami masowymi.
27. Pustynna rzeźba.
Rzeźbotwórcza działalność wiatru
• omówić, na podstawie
ilustracji, cechy krajobrazu
pustynnego.
• wskazać wpływ zmian temperatury powietrza w ciągu doby
i w ciągu roku na kształtowanie
warunków pustynnych.
• omówić warunki powstawania
różnych rodzajów pustyń: skalistej, żwirowej, piaszczystej.
• omówić cechy form erozyjnych
i akumulacyjnych.
• wskazać cechy dostosowawcze
roślin i zwierząt do warunków pustynnych;
• podać możliwości zagospodarowywania obszarów pustynnych.
28. W rzecznej dolinie.
Rzeźbotwórcza działalność rzek
• zdefiniować terminy: rzeka,
dopływ, dorzecze, zlewisko,
dział wód.
• odczytać na mapie hipsometrycznej odcinki biegu rzeki.
• opisać proces erozji wgłębnej
i powstawania doliny V-kształtnej;
• opisać proces powstawania
zakoli i starorzeczy.
• opisać proces powstawania
deltowych i lejkowatych ujść
rzecznych.
• podać przykłady gospodarczego wykorzystania rzek i dolin rzecznych.
29. Lodowy pancerz.
Lodowce i ich rzeźbotwórcza działalność
• zdefiniować terminy: lodowiec górski, lądolód.
• opisać warunki powstawania
i rozwoju lodowców górskich.
• opisać, na podstawie schematycznego rysunku lub fotografii,
elementy lodowca górskiego.
• określić, na podstawie map,
zasięg lodu na oceanach i lądach oraz stref wieloletniej
zmarzliny.
• opisać formy powstałe w wyniku
niszczącej i budującej działalności
lodowca górskiego i lądolodu.
Część 1.
24. Niszczące siły przyrody. Trzęsienia ziemi
Przedmiotowy system oceniania | Odkrywamy świat
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011
Temat
Wymagania konieczne
ocena dopuszczająca
Wymagania podstawowe
ocena dostateczna
Wymagania rozszerzające
ocena dobra
Wymagania dopełniające
ocena bardzo dobra
Wymagania wykraczające
ocena celująca
Uczeń potrafi:
30. Na styku lądu i morza. Rzeźbotwórcza
działalność mórz
• opisać na schematycznych
rysunkach cechy wybrzeża
wysokiego i niskiego.
• omówić proces cofania się wybrzeża wysokiego i powstawania
klifu.
• opisać rozwój wybrzeża płaskiego i tworzenia się wydm
nadmorskich.
• opisać procesy prowadzące do
powstawania jezior przybrzeżnych.
• scharakteryzować cechy wybrzeży:
klifowego, mierzejowego, riasowego,
fiordowego, szkierowego i dalmatyńskiego.
31. Krajobrazy krasu.
Procesy krasowe
• wskazać na schematycznych
rysunkach formy występowania wód podziemnych.
• opisać przebieg procesu krasowienia.
• opisać proces tworzenia się
form krasu powierzchniowego
i omówić charakterystyczne
formy krasowe: żłobki, żebra,
lejki, uwały, polja i ostańce.
• scharakteryzować proces tworzenia się jaskiń i form naciekowych: stalaktytów, stalagmitów
i stalagnatów.
• podać przykłady obszarów krasowych (w Polsce, Europie, na świecie)
oraz wskazać je na mapie.
Przedmiotowy system oceniania | Odkrywamy świat
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011
Temat
Część 1.