Rewitalizacja małych miast.

Rewitalizacja małych miast.
Rewitalizacja Kołobrzegu – miasta poniżej 50.000 mieszkańców
1. Wstęp
Czym jest Rewitalizacja? Wiele osób myli ją z konserwacją zabytków, rekonstrukcją starych
kamienic, czy fragmentów tkanki miejskiej. Rewitalizacja jest pobudzeniem do życia i wcale
nie musi kojarzyć się z historią.
W dobie postępu i przemian kulturowych pewne fragmenty miasta przestają być atrakcyjne
dla mieszkańców, tracą swą funkcję, czy rangę przestrzenną. Rewitalizacja polega
na przywróceniu tych wartości lub wprowadzeniu nowych atrakcyjniejszych, pobudzających
do życia zapomniane obszary. Można tego dokonać na wiele sposobów. Przetoczę tu jeden
z przykładów rewitalizacji, częściowo już zrealizowanej, dotyczącej znacznej części obszaru
miasta Kołobrzeg.
2. Historia – Katedra jako centralny element kompozycyjny miasta
Od wieków najważniejszym i najbardziej dominującym
obiektem w Kołobrzegu była Katedra. Na przestrzeni lat,
w miarę rozwoju miasta, jej sylweta stawała się coraz
mniejsza. A to dlatego, że tereny otwarte, z których była
ona najlepiej widoczna oddalały się od miasta. Do 1945
roku budynek Katedry stał w otoczeniu zabudowy
o
średniowiecznym
rodowodzie,
o
wysokości
nieprzekraczającej 15 metrów. W wyniku działań
wojennych zniszczeniu uległo 90% tkanki miasta.
Z biegiem lat zaczęto stopniowo odbudowywać miasto,
jednak bezpośrednie otoczenie Katedry pozostawało niezabudowane. Stało się to za sprawą
architektów pracujących wówczas w mieście, którzy wbrew ówczesnym tendencjom starali
się nie dopuścić do realizacji socrealistycznych bloków w bezpośrednim sąsiedztwie Katedry.
3. Rewitalizacja – krok I – na przykładzie odbudowy starego miasta
W latach 70-tych ogłoszono
ogólnopolski konkurs na zabudowę
śródmieścia Kołobrzegu. Jednak
wbrew oczekiwaniom środowiska
miejscowych architektów wygrała
praca, która zakładała realizację
11-piętrowych
bloków
wokół
starego miasta oraz niskich
obiektów
usługowych
w sąsiedztwie Ratusza i Katedry.
Do końca lat 70-tych zrealizowano budynki mieszkalne
wielorodzinne, natomiast tereny przeznaczone pod usługi
pozostały niezabudowane. Na tych właśnie niedoszłych
terenach usługowych, w połowie lat 80-tych podjęto
próbę realizacji zabudowy mieszkalno usługowej
nawiązującej formą do zabudowy średniowiecznej.
Spotkało się to z ogólną aprobatą i do połowy lat 90-tych
zrealizowano zespół kamienic wypełniających przestrzeń
między 11-piętrowymi blokami a budynkami Katedry i Ratusza. W tym samym czasie bryła
Katedry wzbogaciła się o zrekonstruowany hełm, co sprawiło, że z punktów wjazdów
do miasta stała się widoczna ponad dachami okalających ją bloków. Powstał więc problem,
jak sprawić, by Katedra znów górowała nad miastem, tak jak w przeszłości.
4. Rewitalizacja – krok II – eliminacja błędów popełnionych podczas kroku I –
wyeksponowanie osi widokowych
Z obszarów podmiejskich oraz na kierunkach wjazdowych do miasta widoczny jest jedynie
hełm Katedry wystający
ponad bryły 11-piętrowych
bloków.
Są
jednak
przestrzenie pomiędzy tymi
blokami, które pozwalają
na wgląd do wnętrza
struktury staromiejskiej z
bliższych odległości. W
takich właśnie miejscach
można wyznaczyć pola
widoczności, w których
należy lokalizować jak
najwięcej osi widokowych,
zamkniętych
dominantą
Katedry. Realizując drogę
lub inny ciąg komunikacyjny na takiej osi przywracamy Katedrze rangę przestrzenną i
sprawiamy, że staje się ona cennym obiektem krystalizującym przestrzeń miasta. Najwięcej
takich osi wyznaczyć można w południowo zachodniej części Kołobrzegu, bowiem obszar ten
do niedawna zajmowały obiekty wojskowe. Tereny te, w przeważającej części
niezabudowane, stwarzają możliwości realizacji nowej jakości przestrzeni, która
podporządkowana byłaby górującej nad miastem Katedrze. W tej części miasta
opracowywany jest aktualnie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
o powierzchni 492 ha, którego zapisy realizują program rewitalizacji terenów powojskowych.
5. Rewitalizacja – krok III – realizacja detalu – osiedle podporządkowane jednej z osi
widokowych.
Na obszarze objętym wspomnianym planem
występują tereny o zróżnicowanej funkcji i dość
nieuporządkowanej zabudowie. W trakcie prac nad
tym planem podjęto próby przywrócenia miastu
tych „zapomnianych” (wyłączonych z użytkowania)
terenów. Jednym z takich zabiegów było
wyznaczenie na obszarze starego poligonu osi
widokowej skierowanej na bryłę Katedry
i zaprojektowanie w oparciu o nią niewielkiego
osiedla mieszkaniowego. Wzdłuż tej osi
zaprojektowano przestrzenie publiczne, obudowane
nowoczesnymi, 4-, 5-piętrowymi budynkami mieszkalnymi z funkcjami usługowymi
w parterach, wzbogacone o różne akcenty architektoniczne jak pomniki i fontanny.
Autorzy pomysłu mają nadzieję, że tereny te, w miarę stopniowego zaludniania, zostaną
pobudzone do życia i stworzą nową jakość nowoczesnej przestrzeni w historycznej strukturze
miasta.
autor: Maciej Siekierski