Pobierz - Szkoła Podstawowa nr 1 im. III Tysiąclecia w Sycowie

Załącznik nr1
do Uchwały Rady Pedagogicznej
Nr 14 z dnia 17 czerwca 2014 r.
Szkoły Podstawowej Nr 1 im. III Tysiąclecia w Sycowie
OPIS INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ
„Wspieramy uczniów w uczeniu się- stosowanie oceniania kształtującego w pracy na lekcji”
w okresie
od 1 września 2014 r. do 30 czerwca 2017 r.
I. Etap przygotowawczy:
Przygotowania do wprowadzania innowacji pedagogicznej rozpoczęły się od
poszukiwania przez nauczycieli odpowiedzi na pytanie, co jeszcze mogą zrobić, aby
uczniowie i ich rodzice byli świadomi przebiegu procesu uczenia się, by informacja ta była w
pełni zrozumiała prze adresatów i jednocześnie motywowała do podejmowania wysiłku.
W tym celu dyrekcja naszej szkoły wzięła udział w szkoleniu „Zapoznanie z elementami
oceniania kształtującego”, a zdobytą wiedzę przekazała radzie pedagogicznej. Następnie
wiedzę z tego zakresu nauczyciele poszerzali na warsztatach „Elementy oceniania
kształtującego” oraz podczas samokształcenia w zespołach problemowych. Zdobyte
umiejętności nauczyciele wykorzystali praktycznie stosując wybrane przez siebie elementy
oceniania w pracy na zajęciach lekcyjnych. Swoimi spostrzeżeniami z tych doświadczeń
podzielili się z innymi nauczycielami. Poproszono również o wypowiedź w tej kwestii
rodziców i uczniów, z których większość widziała płynące korzyści z tej nowej metody.
Wówczas została podjęta decyzja rady pedagogicznej o wprowadzeniu oceniania
kształtującego począwszy od klasy pierwszej.
II.
Opracowanie innowacyjnego programu „Trzy kolory”
III.
Etap wdrożenia innowacyjnego programu „Trzy kolory”
1.
Wstęp
Jednym z najważniejszych zadań oceniania jest pomaganie uczniowi w uczeniu się.
Profesor John Hattie wraz ze swoim zespołem analizował większość badań z zakresu
edukacji, jakie pojawiły się na świecie. Chodziło o porównywanie efektów różnych strategii
i działań podejmowanych w nauczaniu przez nauczycieli i określenie ich wpływu na
osiągnięcia uczniów. Badania te pokazują, że największy wpływa na osiągnięcia uczniów
2.
mają: samoocena, informacja zwrotna, relacje nauczyciel- uczeń, nauczanie w oparciu o
rozwiązywanie problemów, strategie nauczania, wymagające cele oraz uczenie się w małych
grupach , czyli strategie znane z oceniania kształtującego. Co prawda w klasach I- III nie ma
typowych stopni. Jednakże stosowanie jako oceny cząstkowej pieczątek, symboli czy innych
znaczków to także stawianie ocen, ale w innej postaci. Taka forma oceny nie daje informacji
uczniowi i jego rodzicom jak przebiega proces uczenia się. Natomiast ocena opisowa
wystawiana jest przeważnie w celu podsumowania pracy ucznia na koniec okresu
poświęconego na opanowanie pewnej partii materiału. Zazwyczaj nie zawiera żadnych
wskazówek dotyczących tego co i jak należy poprawić i jak lepiej się uczyć. A jeśli nawet
ocena opisowa zawiera konkretne wskazówki, to są one dawane zbyt późno, bo przecież nie
można cofnąć czasu i zmienić tego, co się stało. Dlatego uważamy, że należy podjąć działania
zmieniające ten stan rzeczy poprzez wprowadzenie od klasy pierwszej elementów oceniania
kształtującego ( na koniec semestru i na koniec roku szkolnego, tak jak do tej pory, uczniowie
będą otrzymywali ocenę opisową). Klasa pierwsza to najlepszy moment, bo uczniowie
jeszcze nie zaznali systemu oceniania opisowego, które nie jest doskonałe i daje informacje za
późno. Za wprowadzeniem oceniania kształtującego przemawia wiele powodów. Stosowanie
tej strategii powoduje poprawę wyników nauczania, zwiększa aktywność uczniów oraz czyni
ich aktywnymi i świadomymi organizatorami procesu uczenia się. Jest to szczególnie
przydatny system dla uczniów mających trudności w nauce, bo nie porównuje ono uczniów i
skutecznie motywuje ich do nauki. System ten również zmienia relacje pomiędzy
nauczycielem i uczniami powodując ich wspólna pracę nad tym, aby nauka była
skuteczniejsza. Tak więc celem nowego sposobu oceniania jest dawanie uczniowi informacji
zwrotnej o tym, co już opanował, a czego powinien się jeszcze nauczyć. Pozwoli to także na
bazowaniu na mocnych stronach każdego dziecka, by nauczyć go czegoś nowego. Ten sposób
oceny ma również na celu przejęcie przez nich odpowiedzialności za własny proces uczenia
się. Pragniemy, aby nasi uczniowie zdobywali wiedzę dla siebie, a nie dla znaczków czy
symboli. Ocenianie kształtujące posłuży poprawie procesu uczenia się miedzy innymi poprzez
wzięcie odpowiedzialności za swoją naukę, a to będzie naszym uczniom bardzo potrzebne w
przyszłości, gdyż współczesny człowiek musi się uczyć przez całe życie.
2.
Cele innowacji
Cele ogólne:

pozyskiwanie przez nauczyciela i uczniów w trakcie nauczania informacji, które
pozwalają rozpoznać, jak przebiega proces uczenia się, aby uczeń otrzymywał
informację zwrotną jak ma się uczyć, a nauczyciel wiedział, jak najlepiej go
nauczać,

zaaranżowanie współpracy na linii nauczyciel- uczeń- rodzic, aby mogli oni dać
swojemu dziecku wsparcie i pomoc.
3.
Cele szczegółowe:
 uświadomienie uczniom czego i jak się uczą,
 obserwacja pracy uczniów i ocena ich postępów celem zaplanowania dalszych działań,
 motywowanie uczniów do nauki poprzez umożliwienie dokonywania wyborów
i ułatwienie kierowania własna nauką,
 wskazywanie silnych stron ucznia i doradzanie jak je rozwijać,
 zachęcanie i wyposażanie uczniów w umiejętność dokonywania samooceny i oceny
koleżeńskiej,
 wzięcia odpowiedzialności za uczenie się nie tylko przez nauczyciela ale także przez
ucznia.
3.
Termin wprowadzenia i okres trwania innowacji
01.09. 2014 r. – 30.06.2017. 2015 r.
1.
4.
Placówka realizująca innowację
Szkoła Podstawowa nr 1 im. III Tysiąclecia w Sycowie
5.
Autorzy innowacji.
Jolanta Trela
Krystyna Turska
6.
Charakterystyka i opis innowacji.
ETAPY WPROWADZANIA INNOWACJI
I. Podnoszenie kwalifikacji i kompetencji nauczycieli poprzez:
1. Udział w szkoleniu „Ocenianie kształtujące – szkolenie informacyjne”
2. Przystąpienie nauczycieli do 2- letniego programu „Ocenianie w Szkole Uczącej Się”
w celu podniesienia efektywności nauczania i uczenia się.
4.
W ramach tego programu zostaną podjęte następujące działania:

udział dyrektora szkoły w szkoleniu „Zapoznanie z elementami oceniania
kształtującego i przebiegiem programu”

szkolenie rady pedagogicznej „Zapoznanie nauczycieli z elementami OK
i zasadami wdrażania do praktyki szkolnej”

kurs internetowy dla liderów OK. „Wspieranie kursantów we wdrażaniu
poszczególnych elementów OK do swojej pracy – wskazówki, porady,
wymiana doświadczeń”

szkolenie dla nauczycieli „Przygotowanie do zaplanowania i przeprowadzenia
lekcji z elementami OK”

szkolenie rady pedagogicznej „Doskonalenie umiejętności udzielania
prawidłowej informacji zwrotnej, wsparcie w pokonywaniu trudności przy
wdrażaniu OK.”

udział w szkoleniu dyrektora szkoły „ Dobra praktyka”

udział w szkoleniu grupy nauczycieli „Wymiana dobrych praktyk ze
stosowania OK i rozwiązywanie trudności”

szkolenie dla rady pedagogicznej „Przygotowanie szkoły do stałej pracy z OK,
podsumowanie doświadczeń”
3. Powołanie zespołu ds. oceniania kształtującego oraz „Szkolnego koordynatora
oceniania kształtującego w szkole”
Koordynator zajmuje się koordynowaniem i nadzorowaniem wszystkich działań
zespołu oraz wspieraniem ich członków. Jest również odpowiedzialny za
zamieszczanie informacji na stronie internetowej szkoły w zakładce „Ocenianie
kształtujące” w celu dzielenia się pomysłami i rozpowszechniania ich.
4. Dzielenie się doświadczeniami i przemyśleniami w zespołach przedmiotowych oraz
na stronie internetowej szkoły
5. Wzbogacanie szkolnego księgozbioru o literaturę i publikacje o tej tematyce.
II.
Pozyskanie do współpracy rodziców
1. Zorganizowanie spotkania informacyjnego wraz z zajęciami warsztatowymi oraz
podpisanie porozumienia „Umowa między rodzicem i nauczycielem”
Zapoznanie ich z celami i założeniami nowego oceniania. Uświadomienie im, że nowy
sposób oceniania proponowany przez nauczyciela ma pomóc ich dzieciom, bo
najważniejsze jest, aby ich dzieci wiedziały czego się nauczą. Włączanie rodziców do
współpracy, aby wspierali oni nauczyciela w osiąganiu zamierzonych celów oraz
swoje dzieci służąc im wsparciem i pomocą. Zadaniem wychowawcy jest taka
5.
współpraca z rodzicami, aby zachęcić ich do interesowania się tym, co dzieje się w
szkole, by pytali swe dzieci czego się nauczyli?
Położenie nacisku na zadawanie uczniom prac domowych, które sprowokują ich do
rozmowy z rodzicami np. Porozmawiaj z rodzicami o tym, jak wyglądał ich
wymarzony prezent z okazji Dnia Dziecka. Jest to jednocześnie ułatwienie rozmowy z
dzieckiem.
2. Przygotowanie „poradnika” dla rodziców
Poradnik ten będzie swoistym dekalogiem wspierania swojego dziecka w uczeniu się.
III Wprowadzane elementy oceniania kształtującego jako świadome i systematyczne
stosowanie tych metod przez nauczyciela na każdej lekcji
1. Cele lekcji
Określenie celów lekcji ma odpowiedzieć nauczycielowi na pytania: Po co uczę tego moich
dzieci? Do czego przyda im się ta wiedza? Jak wykorzystają ją w przyszłości? oraz Co będą
umieć po moich lekcjach?
Cele lekcji będą przedstawione w formie zrozumiałej dla ucznia i dlatego inaczej będzie to
wyglądać w klasie pierwszej (głównie za pomocą ilustracji, zdjęć, piktogramów), a inaczej w
klasie drugiej czy trzeciej, gdzie już można się oprzeć na słowie pisanym. W trakcie zajęć cel
będzie często powtarzany, gdy zdajemy sobie sprawę, że dzieci w tym wieku szybko
zapominają, a przecież chodzi nam oto, aby uczeń był świadomy, że chodzi do szkoły, by się
czegoś nauczyć. Podsumowanie realizacji celów dokonywać będą sami uczniowie.
2. Kryteria oceniania
Kryteria oceniania będą dotyczyły dwóch aspektów:

Określenie poziomu i sposobu osiągania celów lekcji
Uczniowie muszą wiedzieć czego się mają nauczyć i w jaki sposób mają to zrobić. Tu
również będziemy pamiętać, by forma podania kryteriów była dostosowana do
możliwości odbiorczych dziecka. Jest to umowa pomiędzy uczniem a nauczycielem
określająca, co podlega ocenie. Nauczyciel ocenia tylko to, co zostało wcześniej ustalone.
Podejmowane będą również próby ustalania kryterów przez samych uczniów.

Określenie kryteriów oceniania przed pracą domową czy sprawdzianem
W klasie pierwszej będzie ono podawane w formie pisemnej, w klasach drugich i
trzecich albo pisemnej albo ustnej. Określenie kryteriów to także duże ułatwienie dla
rodziców oraz potwierdzenie oczekiwań współpracy z nauczycielem.
Nauczyciel musi pamiętać o tym, by ocenie podlegały tylko te elementy, które zostały podane
w kryteriach .
6.
3. Pytania kluczowe
Pytanie kluczowe może dotyczyć jednej lekcji lub całego bloku i dlatego uczniowie będą
poszukiwać na nie odpowiedzi podczas jednej lekcji lub podczas kilku. Nauczyciel pytaniem
tym ma pobudzić uczniów do twórczego myślenia i zmobilizować do aktywnego
poszukiwania na nie odpowiedzi lub samodzielne dojście do wniosku, że odpowiedź jest
bardzo trudna lub wręcz niemożliwa.
4. Technika zadawania pytań
By zapobiec sytuacjom (charakterystycznym dla klas młodszych), iż po zadaniu pytania
zgłaszają się do odpowiedzi uczniowie nie znający odpowiedzi nauczyciele wprowadzą
następujące zasady:

zwiększenie oczekiwania na odpowiedź uczniów

wyeliminowanie praktyki podnoszenia rąk ( jeśli jest konieczność zadania pytania
uczeń podnosi czerwoną kartkę )

stosowanie dyskusji w parach

dopuszczanie odpowiedzi „nie wiem”

redukcja ilości pytań zamkniętych na korzyść pytań problemowych, które maja
pobudzić ucznia do twórczego myślenia

stwarzanie okazji do zadawania pytań przez uczniów
5. Informacja zwrotna nauczyciela dla ucznia
Będzie miała formę komentarza pisemnego lub ustnego. Komentarz pisemny nie będzie
łączony ze znaczkiem obrazkowym. Dzięki niej uczniowie będą wiedzieli co jest ich
sukcesem, co mają poprawić, w jaki sposób mają to zrobić i w jaki sposób powinni pracować
dalej. Będzie również ważna informacja dla rodziców, która pozwoli im współuczestniczyć w
zdobywaniu kolejnej wiedzy i umiejętności przez ich dzieci. Dzięki tej informacji zwrotnej
od nauczyciela mogą na bieżąco śledzić postępy dziecka i czuwać nad jego rozwojem.
6. Informacja zwrotna ucznia dla nauczyciela
Metoda ta służy uzyskaniu informacji od uczniów:

kiedy najlepiej się uczą?

co im pomaga w uczeniu się?

jakie metody są dla nich najlepsze?
Wszystkie te informacje nauczyciel przeanalizuje i uwzględni przy planowaniu kolejnych
zajęć.
Od uczniów klas młodszych będziemy uzyskiwać za pomocą następujących technik
podsumowujących::

światła drogowe (sygnalizowanie za pomocą trzech kolorów stopnia
zrozumienia zagadnienia zielony- bardzo dobrze, żółty- z usterkami,
czerwony- słabo. Pomaga to zaplanować np. prace grupową zieloni wyjaśniają
żółtym, czerwoni tworzą odrębna grupę, której pomaga nauczyciel )

kosz i walizka (metoda pobudzająca do refleksji każdego ucznia)
7.


tarcza strzelnicza (kolory jak w światłach drogowych. Uczniowie przyklejają
na niej metki cenowe Dzięki tej metodzie mogą ocenić wszystko np.
atmosferę, zastosowane pomoce, osiągnięcie celu itp.)
termometr (duży termometr ze skalą dostosowana do umiejętności dzieci. Na
nim również za pomocą naklejek uczniowie wyrażają swoją opinię na różne
tematy.
7. Ocena koleżeńska
Jest niezwykle wartościowa z kilku powodów:

perspektywa poddania się takiej ocenie motywuje uczniów do lepszej pracy

uczniowie często przyjmują od swoich kolegów takie krytyczne uwagi, których nie
wzięliby pod uwagę, gdyby wypowiedział je nauczyciel

wzmacnia głos uczniów i poprawia komunikacje między uczniami i nauczycielami w
kwestii uczenia się
Ocena koleżeńska może być dokonana w formie ustnej lub np. za pomocą techniki „światłą
drogowe”. Nauczyciel musi podjąć działania mające pomóc uczniom, szczególni słabszym, w
opanowaniu tej umiejętności.
8. Samoocena
Działania nauczyciela musza być skierowane na to, aby każdy uczeń zrozumiał, że
samoocena jest niezbędnym elementem uczenia się. Jest to proces trudny i długotrwały ale
warty trudu. Samoocena będzie stosowana podczas lekcji, gdyż zaoszczędzi ona wtedy
nauczycielowi czas, a uczniowie natychmiast dostają informacje zwrotną. Zostaną
zastosowane następujące techniki samooceny:

technika: zdań podsumowujących (uczeń kończy zdanie np. „dziś na lekcji
dowiedziałem się ….; chciałbym zapamiętać…; trudne było…..

technika: TAK – NIE (podnoszenie rąk przez uczniów, dla których zrozumiałe są
kolejne elementy zajęć)

technika: Wiem, czego chciałbym się dowiedzieć, nauczyłem się
Przed przystąpieniem do nowego tematu uczniowie odpowiadają na pytania: Co wiem
na dany temat? Czego chciałbym się dowiedzieć? Natomiast na koniec zajęć
odpowiadają na pytanie, czego się nauczyłem?

technika oceniana trudności
Na zakończenie lekcji czy bloku uczniowie odpowiadają na pytania: czego się
nauczyłem? Co było dla mnie łatwe? Co było dla mnie trudne? Czego chciałbym
jeszcze się nauczyć?

technika małych kroków
Nauczyciel dzieli cel lekcji lub blok lekcji na cele cząstkowe. Podczas realizacji
tematu wskazuje kolejno te cele, które uczniowie już osiągnęli i sprawdza (np. przez
podniesienie ręki) , czy ten cel został przez wszystkich osiągnięty.

Kosz i walizka
8.
Dzięki niej nauczyciel może się dowiedzieć, co uczniowie wynieśli z lekcji i czy
sposób przedstawienia tematy był dla nich atrakcyjny.
1. Metoda „Teczka”, Która ma przynieść następujące korzyści:

wzrosła motywacja uczniów do podejmowania zadań na coraz wyższym
poziomie,

ich większe zaangażowanie na lekcjach i w pracy domowej,

systematyzacja i rejestr twórczości dziecka oraz jego osiągnięć,

uczą dzieci planowania własnej nauki,

gromadzenie najważniejszych dla ucznia informacji, dotyczących jego
zainteresowań.
Dzieci mogą przechowywać w teczkach niektóre prace pisemne, karty pracy i rysunki. Pod
koniec tygodnia można poprosić, by przejrzały swoje teczki, napisały kilka zdań
podsumowujących na temat dorobku ostatnich dni, oznaczyły gwiazdką te rzeczy, które
najbardziej im się podobają i wybrały kilka prac do pokazania rodzicom w domu
.
VII.
Źródła finansowania.
Realizacja tej innowacji nie wymaga zabezpieczenia żadnych środków finansowych.
VIII.
Ewaluacja innowacji.
Prowadzona przez zespół ewaluacja dokonywana będzie zawsze na koniec I semestru oraz
na koniec roku szkolnego. Ma ona odpowiedzieć na zasadnicze pytania:

Czy ocenianie kształtujące. sprawdza się w naszej szkole?

Co ocenianie kształtujące daje naszej szkole?

Czy taki model wdrażania jest odpowiedni dla naszych uczniów?

Jakie wady i zalety mają wprowadzane elementy oceniania kształtującego?
Ewaluacji będą podlegać nauczyciele, uczniowie i ich rodzice. Główne narzędzia badawcze to
ankiety oraz obserwacja, a także analiza dokumentacji związanej z uzyskiwanymi
osiągnięciami uczniów podczas testów zewnętrznych i wewnętrznych.