Urszula Świderska-Burek e-mail: urszula.swiderska

Urszula Świderska-Burek
e-mail: [email protected]
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Zakład Botaniki i Mykologii
ul. Akademicka 19
20-033 Lublin
Tytuł pracy doktorskiej: Grzyby cerkosporoidalne Polski
Przygotowywana praca doktorska jest szczegółowym studium taksonomicznym, które
dotyczy grzybów patogenicznych, z grupy zwanej umownie „grzybami cerkosporoidalnymi”.
Jest to grupa morfologiczna, w skład której wchodzi 4 taksony w randze rodzajów:
Cercospora, Pseudocercospora, Passalora i Pseudocercospora. Odgrywają one bardzo
waŜną rolę w gospodarce rolnej. Objawy poraŜenia widoczne są najczęściej w postaci plam
na liściach, jak równieŜ na innych organach Ŝywicieli. Ze względu na słaby stopień poznania
oraz trudności w oznaczaniu gatunków z omawianej grupy grzybów, w wielu przypadkach
oznaczenia pasoŜytów budzą powaŜne wątpliwość. W wielu opublikowanych pracach
fitopatologicznych grzyby cerkosporoidalne oznaczono tylko do rodzaju, w oparciu o objawy
poraŜenia zewnętrznego. W przypadku tych grzybów konieczna jest identyfikacja przy uŜyciu
mikroskopu.
Cele główne pracy to m.in.:
1. Zestawienie danych, opis, klasyfikacja itp. dotycząca grzybów występujących w całej
Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem regionu Lubelszczyzny, na którego terenie
znajduje się nasz ośrodek badawczy i który w tym względzie jest najczęściej
penetrowany.
2. Zbadanie stopnia rozprzestrzenienia grzybów patogenicznych na wybranych, szczególnie
istotnych gospodarczo, gatunkach roślin.
3. Zbadanie fenologii rozwoju grzybów patogenicznych, czyli początku ich rozwoju,
określenie okresu optymalnego rozwoju, a w efekcie określenie okresu najbardziej
sprzyjającego występowaniu grzybów, a tym samym określenie okresu początku działań
mających na celu zapobieŜenie, a następnie ograniczenie ich rozwoju poprzez stosowanie
określonych środków grzybobójczych.
4. Przygotowanie specjalistycznych kluczy do oznaczania gatunków naleŜących do tej grupy
gzrybów, słuŜących zarówno do identyfikacji grup wyŜszych rangą, jak i gatunków
występujących na wykazywanych gatunkach roślin Ŝywicielskich, w tym zwłaszcza
kluczy do oznaczania patogenów waŜnych z punktu widzenia epidemiologicznego.
5. Jednym z rozdziałów pracy będzie zestawienie danych dotyczących ochrony roślin przed
infekcjami patogenicznymi oraz wskazanie środków i sposobów walki z chorobami
powodowanymi przez te grzyby.
Wśród grzybów cerkosporoidalnych Polski występują gatunki bardzo waŜne pod
względem gospodarczym. 7 gatunków grzybów z rodzaju Cercospora umieszczono na liście
organizmów patogennych mogących wywoływać epidemie wśród roślin uprawnych
(Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 29 listopada 2002 r., Dz. U. z dn. 16 grudnia
2002 r., nr 212, poz. 1798, zał. nr 1). Tylko trzy z siedmiu podawanych gatunków zostały
wykazane z Polski, natomiast cztery pozostałe wymagają podjęcia badań w celu
potwierdzenia zagroŜenia epidemiologicznego. NajwaŜniejszym, zwłaszcza dla naszego
regionu, gatunkiem jest Cercospora beticola wywołująca chorobę zwaną chwościkiem
buraczanym. Największe zagroŜenie chorobą stwierdza się dla terenów południowowschodniej i południowej Polski. Związane jest to ściśle z intensywnością uprawy buraków
cukrowych, zwłaszcza na terenie naszego regionu. Równie waŜnym ze względów
gospodarczych jest Cercospora apii poraŜająca selery.
Grzyby cerkosporoidalne wywołują szkody w róŜnych uprawach, powodując m. in.
zaburzenie prawidłowego funkcjonowania procesów fotosyntezy, oddychania, transpiracji i
pobierania wody przez Ŝywiciela. Badania nad wybranymi patogenicznymi gatunkami z
omawianej grupy grzybów, w kilku przypadkach, wykazały istotny wpływ poraŜenia przez
patogeny m.in. na wartości sensoryczne roślin.
Aktualnym bardzo waŜnym zadaniem jest poznanie chorób, w tym wywoływanych
przez grzyby, które mają znaczenie gospodarcze (rzeczywiste lub potencjalne), oraz ustalenie
ich czynników sprawczych. W tym celu niezbędne jest zebranie informacji m.in. o biologii i
ekologii patogenów, co stanowi jednocześnie pierwszy krok do opracowania strategii ochrony
przed chorobami, a więc planu działania w zakresie tej choroby w dalszej perspektywie.
Prowadzone badania mają na celu opracowanie, usystematyzowanie, a zwłaszcza
poszerzenie dotychczasowej wiedzy na temat omawianej grupy. Otrzymane wyniki, jak
równieŜ zdolność szybkiej identyfikacji gatunków, staną się pomocne w badaniach
związanych z nowoczesnym i ekonomicznym rolnictwem.