docUM Mrągowo opłaty 2012 -
download 
Reklamacja Transkrypt
UM Mrągowo opłaty 2012 -
LOL – 4101-29-02/2012 P/12/156 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/12/156 – Wykonanie wniosków z kontroli ustalania i egzekwowania przez gminy opłaty adiacenckiej oraz opłaty planistycznej Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Olsztynie Kontroler Cezary Kasznicki, specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do kontroli nr 84310 z dnia 16.10.2012 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Jednostka kontrolowana Kierownik jednostki kontrolowanej Urząd Miejski w Mrągowie („Urząd”), ul. Królewiecka 60 A, kod 11-700 Mrągowo, regon P-000525671 Otolia Anna Siemieniec, Burmistrz Miasta Mrągowa – od 27.10.2002 r. (dowód: akta kontroli str. 3) II. Ocena kontrolowanej działalności Ocena ogólna Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości1, działania Urzędu na rzecz ustalania i egzekwowania opłaty adiacenckiej, negatywnie natomiast ocenia zaniechanie obowiązku ustalenia i pobrania opłaty planistycznej. Uzasadnienie oceny ogólnej Ocenę pozytywną uzasadnia zwłaszcza: − uwzględnienie w regulaminie organizacyjnym Urzędu zadań z zakresu ustalania, poboru i windykacji opłat adiacenckich i opłat planistycznych, − ustalenie przez organ stanowiący Miasta procentowych stawek opłaty adiacenckiej oraz opłaty planistycznej, w wysokościach zgodnych z określonymi w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami2 oraz ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym3, − prawidłowe określenie wysokości ww. opłat, które przyjmowano na podstawie wzrostu wartości nieruchomości określonej przez rzeczoznawcę majątkowego oraz zgodnie ze stawką procentową ustaloną w uchwałach Rady Miejskiej. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły natomiast: − opieszałego działania w zakresie wszczynania postępowań zmierzających do ustalenia i pobrania opłaty adiacenckiej z tytułu budowy urządzeń infrastruktury technicznej, a także w związku z dokonanymi podziałami nieruchomości, − niepodjęcia działań w celu ustalania opłaty planistycznej, mimo występowania sprzedaży nieruchomości objętych m.p.z.p. lub ich zmianami, − nieewidencjonowania oraz niewłaściwego obiegu wpływających do Urzędu wypisów aktów notarialnych dotyczących odpłatnego zbycia nieruchomości objętych m.p.z.p. lub ich zmianami. Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 1 2 3 Dz. U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651 ze zm. Dz. U. z 2012 r., poz. 647 2 III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Warunki organizacyjno-prawne ustalania opłaty adiacenckiej oraz opłaty planistycznej Opis stanu faktycznego 1.1. Urząd był przygotowany organizacyjnie do realizacji zadań obejmujących ustalanie i pobieranie opłaty adiacenckiej oraz opłaty planistycznej. Zgodnie bowiem z obowiązującym od kwietnia 2008 r. regulaminem organizacyjnym Urzędu, prowadzenie spraw związanych z ustalaniem opłaty adiacenckiej przpisano Referatowi Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami („Referat GiGN”, a z ustalaniem opłaty planistycznej – Referatowi Planowania Przestrzennego, Budownictwa i Inwestycji („Referat PBI”). Windykacją należności z tytułu tych opłat powierzono natomiast Referatowi Finansów i Budżetu. Wymienione zadania zostały też przypisane odpowiedzialnym pracownikom w ich zakresach czynności. (dowód: akta kontroli str. 4-7) Opis stanu faktycznego 1.2. W latach 2009-2012 (do 30 września) na terenie Miasta Mrągowa („Miasta”) zrealizowano ogółem pięć inwestycji infrastrukturalnych, o której mowa w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, o łącznej wartości 15.268,4 tys. zł. Dotyczyły one budowy sieci wodno-kanalizacyjnej, kanalizacji deszczowej oraz dróg (ulic). Środki na realizację tych inwestycji pochodziły z budżetu Miasta w kwocie 10.004,6 tys. zł (65,5% ogółu kosztów), Narodowego Programu Poprawy Dróg Lokalnych – 1.870,8 tys. zł (12,3%) oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury 2007-2013 w kwocie 3.393,0 tys. zł (22,2%). (dowód: akta kontroli str. 8) Opis stanu faktycznego 1.3. W okresie od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2012 r., na wnioski właścicieli nieruchomości/użytkowników wieczystych, dokonano na terenie Miasta ogółem 37 podziałów nieruchomości, w odniesieniu do których, w przypadku wzrostu wartości nieruchomości, istniała możliwość naliczenia opłaty adiacenckiej na podstawie art. 98a ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. (dowód: akta kontroli str. 9-10) Ustalone nieprawidłowości 1.4. W Urzędzie nie ustalono pisemnych zasad postępowania z wpływającymi do Urzędu wypisami aktów notarialnych zawierających umowy odpłatnego zbycia nieruchomości, objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego („m.p.z.p.”) lub ich zmianami, jak również nie prowadzono odrębnej ewidencji. wypisów tych aktów. Stwierdzono, że tylko w 2012 r. rejestrowano w książce korespondencji wpływające do Urzędu wypisy aktów notarialnych. W okresie od 1 stycznia do 15 listopada odnotowano w niej wpływ 107 aktów. Nie posiadano natomiast wiedzy o ich liczbie wpływających do Urzędu w latach 2009-2011. Dopiero na wniosek kontroli NIK, ustalono, że w latach tych do Urzędu wpłynęło ogółem 496 wypisów aktów notarialnych, przy czym nie określono, które z nich dotyczyły odpłatnego zbycia nieruchomości objętych m.p.z.p. lub zmianami tych planów. Wypisy aktów notarialnych, które wpłynęły w latach 2009-2012 do Urzędu, po dekretacji przez Burmistrza, były kierowane do Referatu GiGN zajmującego się ustalaniem opłaty adiacenckiej. Wypisy tych aktów notarialnych nie były natomiast przekazywane do Referatu PBI, któremu zgodnie z regulaminem organizacyjnym Urzędu przypisano zadania związane z ustalaniem opłaty planistycznej. W Urzędzie nie ustalono też pisemnych procedur postępowania w zakresie ustalania opłaty adiacenckiej oraz planistycznej. Określone zostały natomiast zasady postępowania w zakresie windykacji, w tym dotyczących niepodatkowych należności budżetowych. (dowód: akta kontroli str. 11-13, 57) 3 Andrzej Figura Kierownik Referatu Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami wyjaśnił m.in., że: w Referacie nie ewidencjonuje się przekazanych wypisów aktów notarialnych, gdyż nie wynika to z żadnych przepisów oraz, że nie widział potrzeby ich ewidencjonowania. Nie odnotowywał ich wpływu i nie dokonywał analizy w jakim terminie one wpływały do Urzędu po dacie zawarcia aktu. Po otrzymaniu zadekretowanych wypisów aktów notarialnych, dokonywał sprawdzenia czego one dotyczą i przekazywał właściwym pracownikom swojego Referatu m.in. w celu dokonania zmian w użytkowaniu wieczystym i naliczenia opłat, dokonania zmiany właściciela w ewidencji porządkowej nieruchomości oraz załączał je do akt sprawy danej nieruchomości lub do segregatorów. Wskazał, że w późniejszym czasie w Referacie z wypisami tych aktów nic się nie robi. Podał też, że przed kontrolą NIK nie miał wiedzy ile wypisów aktów notarialnych zostało skierowanych do Referatu, a informację o ich liczbie powziął dopiero po przeliczeniu aktów na wniosek kontrolera NIK. W wyniku tych działań ustalono, że w latach 2009-2012 (do 16 listopada) do Referatu wpłynęło 603 wypisy aktów notarialnych. Nie potrafił jednak podać ile z tych aktów dotyczyło odpłatnego zbycia nieruchomości. Wyjaśnił również, że wypisów aktów notarialnych nie przekazywał do Referatu PBI, do zadań którego należało ustalanie opłaty planistycznej, ponieważ jak stwierdził nie należało to „do jego obowiązków”, a żaden z pracowników PBI nigdy nie zwracał się o przekazanie im wypisów. (dowód: akta kontroli str. 24-33) Karol Walinowicz Kierownik Referatu PBI wyjaśnił, że w latach 2009-2012 nie otrzymywał wypisów aktów notarialnych lub ich kopii zawierających umowy odpłatnego zbycia nieruchomości położonych na obszarach objętych uchwalonymi planami miejscowymi lub ich zmianami, jak również nie posiadał wiedzy, czy takie wypisy bądź ich kopie wpływają do Urzędu Miejskiego w Mrągowie. (dowód: akta kontroli str. 34-37) Otolia Siemieniec Burmistrz Miasta Mrągowa wyjaśniła, że w dotychczasowym zarządzeniu w sprawie wytycznych dotyczących zasad i trybu wykonywania czynności kancelaryjnych w Urzędzie, nie było uwzględnionej szczegółowej procedury obiegu wypisów aktów notarialnych, bo nikt nie zgłaszał problemów i nie zachodziła taka potrzeba. Podała również, że jeszcze w trakcie kontroli NIK, tj. zarządzeniem z dnia 16 listopada 2012 r. wprowadziła szczegółowe procedury regulujące obieg wypisów aktów notarialnych. (dowód: akta kontroli str. 14-23) Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli negatywnie ocenia nienależytą współpracę pomiędzy komórkami organizacyjnymi Urzędu realizującymi zadania w zakresie ustalania opłaty adiacenckiej i planistycznej, a także brak ewidencji wypisów aktów notarialnych oraz ich niewłaściwy obieg. NIK zwraca też uwagę, że brak wewnętrznych uregulowań dotyczących zasad współpracy między dwoma referatami zajmującymi się opłatami, skutkowało tym, że referat, któremu przypisano zadania w zakresie ustalania opłaty planistycznej nie otrzymywał wypisów aktów notarialnych dotyczących odpłatnego zbycia nieruchomości objętych m.p.z.p lub ich zmianami, a tym samym nie miał możliwości ustalenia przesłanek do wszczęcia postępowania w sprawie opłaty planistycznej. 2. Ustalenie przez Radę Miejską w Mrągowie („Radę”) wysokości stawek opłaty adiacenckiej i opłaty planistycznej Opis stanu faktycznego 2.1. W latach 2009-2012 obowiązywały dwie uchwały Rady z 4 grudnia 2003 r. (ogłoszone w dzienniku urzędowym województwa warmińsko-mazurskiego) w sprawie ustalenia stawki procentowej opłaty adiacenckiej. W uchwałach tych 4 przyjęto stawkę opłaty w wysokości 20% wzrostu wartości nieruchomości w wyniku budowy urządzeń infrastruktury technicznej oraz 30% wzrostu wartości nieruchomości spowodowanym podziałem nieruchomości. (dowód: akta kontroli str. 38) Opis stanu faktycznego 2.2. W latach 2004-2012 (30 września) Rada uchwaliła/zmieniła 13 planów miejscowych (w tym 9 uchwalonych do końca 2009 r.), które były ogłoszone w dziennikach urzędowych województwa warmińsko-mazurskiego. W uchwałach dotyczących 12 m.p.z.p. określono stawkę opłaty planistycznej dla terenów objętych planem w wysokości 5%, 15% oraz 30% wzrostu wartości nieruchomości. W jednym planie (z sierpnia 2010 r.) nie określono stawek opłat dla terenów zieleni parkowej, zespołów garażowych i parkingów, ujęć wody, ulic publicznych, ulic wewnętrznych i przejść pieszych. Należy zaznaczyć, że we wszystkich dziewięciu planach miejscowych uchwalonych do końca 2009 r., stawka opłaty planistycznej wynosiła 15% dla wszystkich terenów bez względu na ich przeznaczenie. W dwóch uchwałach podjętych w 2010 r. i jednej w 2011 r. dla terenów o tym samym przeznaczeniu ustalono różne stawki. I tak w uchwale nr: • • • L/2/2010 z 13.08.2010 r. dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z dopuszczeniem zabudowy usługowej ustalono się stawkę 5 %, podczas gdy w innych uchwałach dla takich samych terenów określono stawkę 15%, L/3/2010 z 13.08.2010 r. dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zabudowy usług medycznych oraz drogi wewnętrznej, ustalono stawkę 5%, zaś we wcześniejszych planach wynosiła ona 15%, XI/3/2011 z 29.09.2011 r. dla terenów zabudowy usługowej, zabudowy śródmiejskiej, placu miejskiego, drogi publicznej (klasy lokalnej i dojazdowej) oraz przejścia pieszego ustalono stawkę 30%, a w innych uchwałach albo jej nie ustalono albo ustalono w wysokości 15%. (dowód: akta kontroli str. 39-42) Burmistrz Miasta wyjaśniła, że zaproponowane w projektach uchwał dotyczących uchwalenia lub zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zróżnicowane stawki opłaty planistycznej wynikały z propozycji projektantów. Podała również, że stawki opłaty były przez nią oraz kierownika Referatu PBI analizowane oraz akceptowane w wysokościach proponowanych przez projektantów, gdyż nie było przesłanek merytorycznych do ich zmiany. (dowód: akta kontroli str. 14-18) Analiza prognoz skutków finansowych uchwalenia 13 m.p.z.p. w zakresie opłat planistycznych (art. 36 ust. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) wykazała m.in., że w prognozach: • dwóch planów przewidywane kwotowe wpływy dochodów Urzędu z tytułu tych opłat ustalono w kwocie 223.390 zł (w planie z 2006 r.) oraz w kwocie 2.680 zł (2010 r.), • w sześciu planów podano, że nie ulega zmianie stawka opłaty planistycznej, przy czym nie wskazano przewidywanych dochodów Urzędu, • w trzech planach wskazano, że bez wykonania szczegółowych operatów szacunkowych, trudno oszacować wzrost wartości nieruchomości, • w dwóch planach podano, że nie przewiduje się dochodów związanych z rentą planistyczną, wskazując jednocześnie, że wielkości podane w prognozie nie mogą stanowić podstawy do wydania decyzji związanych z pobieraniem opłat. (dowód: akta kontroli str. 43-46) 5 Burmistrz Miasta Mrągowa wyjaśniła, że wprowadzane zmiany do planów zagospodarowania przestrzennego były niewielkie, dlatego przewidywane wpływy dochodów do Urzędu z tytułu opłaty planistycznej w prognozie skutków finansowych, były trudne do ustalenia, gdyż wymagałoby to opracowania szczegółowych operatów. (dowód: akta kontroli str. 14-18, 47-56) Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie ustalenie przez organ stanowiący Miasta procentowych stawek opłaty adiacenckiej oraz opłaty planistycznej, które były zgodne z określonymi w art. 98a ust. 1 i art.146 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz w art. 36 ust. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 3. Wyceny wzrostu wartości nieruchomości Opis stanu faktycznego 3.1. W latach 2009 – 2012 (III kw.) wykonanie wyceny wzrostu wartości nieruchomości Urząd zlecił rzeczoznawcom majątkowym tylko w odniesieniu do: • 16 nieruchomości będących w zasięgu oddziaływania zakończonej w grudniu 2009 r. przebudowie ul. Polnej, polegającej m.in. na budowie jezdni o nawierzchni utwardzonej oraz kanalizacji deszczowej. Ze sporządzonych przez rzeczoznawców operatów szacunkowych wynikało, że w 13 przypadkach nastąpił wzrost wartości nieruchomości na łączną kwotę 145,4 tys. zł. Do czasu kontroli NIK, nie zlecono jednak dokonania wycen wzrostu wartości nieruchomości, zlokalizowanych w zasięgu oddziaływania czterech pozostałych inwestycji infrastrukturalnych zrealizowanych w latach 2010-2012 (III kwartał). • 22 podziałów nieruchomości, w tym 7 dokonanych w latach 2006-2008 oraz 15, spośród 37 dokonanych w latach 2009-2012. Wyceny te wykazały, że w 16 przypadkach wystąpił wzrost wartości nieruchomości na łączną kwotę 317,6 tys. zł, w pozostałych nie było takie wzrostu. Do czasu kontroli NIK, nie zlecono sporządzenia wycen w odniesieniu do 22 podziałów nieruchomości dokonanych w latach 2009-2012 (30.09.). Do czasu kontroli NIK, Urząd nie zlecił również wykonania wycen 106 nieruchomości zbytych odpłatnie w latach 2006-2012, położonych na obszarach objętych m.p.z.p. lub ich zmianami. (dowód: akta kontroli str. 8-9, 58-67, 114-124) Karol Walinowicz Kierownik Referatu PBI wyjaśnił, że nie zlecano wykonania operatów szacunkowych do określenia ewentualnego wzrostu wartości nieruchomości objętej sprzedażą, gdyż nie było takiej potrzeby. (dowód: akta kontroli str. 34-37) Opis stanu faktycznego 3.2. Wyboru rzeczoznawców Urząd dokonał w oparciu w oparciu o oferty złożone w wyniku publikowania ogłoszeń w BIP oraz w siedzibie Urzędu. Wartość zleconych wycen nie przekraczała w danym roku kwoty 14.000 euro, a tym samym nie zachodziła konieczność stosowania ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych4. Za wykonane wyceny zapłacono rzeczoznawcom ogółem 18.785,50 zł, w tym 10.525,00 zł w 2009 r., 4.140,00 zł w 2010 r., 3.013,50 zł w 2011 r. oraz 1.107,00 zł w III kw. 2012 r (dowód: akta kontroli str. 67, 83-113) Opis stanu faktycznego 3.3. Urząd w pełni wyegzekwował od rzeczoznawców majątkowych wykonanie wszystkich 38 operatów szacunkowych objętych umowami. Stwierdzono jednak, że 4 Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm. 6 w przypadku dwóch operatów (zapłacono za nie 861 zł), które były powodem uchylenia przez SKO (m.in. ze względu na błędną metodologię wyceny) dwóch decyzji ustalających opłatę adiacencką z tytułu podziału nieruchomości, Urząd nie wyegzekwował umownego zobowiązania rzeczoznawcy do ustosunkowania się, w terminie 14 dniowym, do zarzutów SKO. Wprawdzie Urząd czterokrotnie (w okresie od 3 listopada 2011 r. do 14 lutego 2012 r.) wzywał rzeczoznawcę do zajęcia stosownego stanowiska, lecz nie otrzymał żadnej odpowiedzi. W konsekwencji, zlecono wykonanie nowych operatów innemu rzeczoznawcy, za które zapłacono 1.107 zł. (dowód: akta kontroli str. 67, 83-113) Andrzej Figura Kierownik Referatu GGN wyjaśnił, że podjęcie skutecznych działań w celu wyegzekwowania od rzeczoznawców majątkowych wywiązania się z postanowień umowy, wymagałoby dochodzenia roszczeń na drodze postępowania sądowego. Roszczenie z umowy przedawniają się z upływem dwóch lat, dlatego też wystąpi z wnioskiem o skierowanie sprawy na drogę sądową. (dowód: akta kontroli str. 24-33) Burmistrz Miasta Mrągowa wyjaśniła, że ponieważ Urzędowi nie udało się, pomimo kilkukrotnych wezwań, wyegzekwować stanowiska rzeczoznawcy, kierownik Referatu GGN, który był projektodawcą i realizującym zapisy umów zawieranych z rzeczoznawcami majątkowymi wyjaśnił mi, że w umowach tych są zapisy zabezpieczające interes Gminy, które mówią, że niezależnie od kar umownych, zamawiający może dochodzić, na zasadach ogólnych, odszkodowania przewyższającego karę umowną. Działania te zostaną podjęte niezwłocznie. (dowód: akta kontroli str. 14-18) Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia to, że wysokość opłat adiacenckich we wszystkich przypadkach była ustalana na podstawie wzrostu wartości nieruchomości określonej przez rzeczoznawcę majątkowego. Wyegzekwowano też wykonanie wszystkich operatów szacunkowych objętych umowami, o co Najwyższa Izba Kontroli wnioskowała do Burmistrza Mrągowa w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 28 grudnia 2006 r. (Nr kontroli P/06/144). 4. Prowadzenie postępowań w sprawach o ustalenie opłat adiacenckich i planistycznych Opis stanu faktycznego 4.1. Urząd tylko wobec jednej, spośród pięciu inwestycji zrealizowanych w latach 2009-2012, podjął działania w celu ustalenia opłaty adiacenckiej. Dotyczyły one oddanej do użytku w dniu 17 grudnia 2009 r. inwestycji infrastrukturalnej w zakresie przebudowy ul. Polnej. W tym celu, w marcu 2012 r. (po upływie ok.27 miesięcy od daty oddania jej do użytku) wykonano operaty szacunkowe dla 16 nieruchomości położonych w zasięgu oddziaływania tej inwestycji, z których wynikało, że w 13 przypadkach wystąpił wzrost wartości nieruchomości. Po otrzymaniu operatów, wszczęto postępowania administracyjne wobec właścicieli 13 nieruchomości oraz zawiadomiono ich o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Jednakże do czasu kontroli NIK (13.11.2012 r.) postępowania te nie zostały zakończone wydaniem decyzji ustalających opłatę adiacencką. W odniesieniu do pozostałych czterech inwestycji zrealizowanych w latach 20102012, do dnia 13 listopada 2012 r. Urząd nie podjął jeszcze żadnych działań w celu wymierzenia opłaty adiacenckiej. (dowód: akta kontroli str. 58, 65-67) Kierownik Referatu GiGN wyjaśnił m.in., że w przypadku inwestycji zrealizowanych w latach 2010–2012, jest jeszcze czas na przeanalizowanie stosownej dokumentacji 7 i podjęcie właściwych działań w celu ustalenia opłaty adiacenckiej. Podał też, że informację o wykonaniu inwestycji w 2010 r. i 2011 r. otrzymał dopiero w styczniu 2012 r., po trzykrotnej pisemnej prośbie skierowanej do kierownika Referatu PBI. (dowód: akta kontroli str. 24-33) Uwagi dotyczące badanej działalności Opis stanu faktycznego NIK zwraca jednak uwagę, ze zgodnie z art. 145 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wydanie decyzji o ustaleniu opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie do trzech lat, od dnia stworzenia warunków do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej. Zbyt późne wszczęcie postępowania i wydanie decyzji ustalających opłatę, przy uwzględnieniu możliwości wniesienia odwołań od tych decyzji, może spowodować utratę dochodów z tego tytułu ze względu na upływ 3-letniego terminu, w którym można wymierzyć tę opłatę. 4.2. W latach 2009 – 2012 (III kw.) Urząd prowadził 16 postępowań w celu ustalenia opłaty adiacenckiej, w związku z dokonanymi podziałami nieruchomości, w których wystąpił wzrost wartości nieruchomości. W wyniku tych postępowań wydanych zostało 16 decyzji administracyjnych ustalających tę opłatę (wydano je w terminie od 147 do 1.263 dni od uprawomocnienia się decyzji o podziale nieruchomości), z czego 11 z nich na kwotę 48,1 tys. zł stało się decyzjami ostatecznymi. W przypadku pozostałych pięciu decyzji, właściciele nieruchomości skorzystali z prawa wniesienia odwołania. Według stanu na 13 listopada 2012 r.: • Postępowania w stosunku do dwóch decyzji na kwotę 46,3 tys. zł nie zostały jeszcze zakończone. • Jedna decyzja na kwotę 1,4 tys. zł została uchylona po ponownym rozpatrzeniu z powodu braku wzrostu wartości nieruchomości wykazanej w kolejnej opinii rzeczoznawcy. • Dwie na kwotę 5,9 tys. zł zostały uchylone przez SKO, a postępowania w tych sprawach umorzone z uwagi na upływ 3-letniego terminu, w którym można ustalić opłatę adiacencką. Dotyczyło to decyzji: − wydanej po upływie 623 dni od zatwierdzenia podziału nieruchomości, a w związku z nieuzyskaniem stanowiska rzeczoznawcy do kwestionowanej przez SKO wyceny, postępowanie w sprawie zostało umorzone z dniem 19 września 2012 r., − wydanej po 176 dniach od zatwierdzenia podziału, przy czym w związku z nieuzyskaniem stanowiska rzeczoznawcy do zarzutów SKO odnośnie wyceny, Urząd dopiero po upływie kolejnych 649 dni zlecił wykonanie nowej wyceny, a po jej uzyskaniu wydał kolejną decyzję ustalająca opłatę. Od decyzji tej wniesiono ponowne odwołanie, w wyniku czego SKO uchyliło tę decyzję, kwestionując po raz kolejny operat szacunkowy, W konsekwencji Burmistrz decyzją z dnia 13 maja 2009 r. umorzył postępowanie. (dowód: akta kontroli str. 114-124) Z wyjaśnień Kierownik Referatu GGN wynika, że przyczyną późnego wszczynania postępowań administracyjnych w sprawie ustalenia opłaty adiacenckiej z tytułu podziału nieruchomości i wydawania w tym zakresie decyzji, było wykonywanie przez pracownika również wielu innych zadań, które nie pozwalały na bieżące zajęcie się ustaleniem tych opłat. Podał, że opóźnienia te wynikały również z ograniczonych środków w budżecie Urzędu na realizację tych zadań. (dowód: akta kontroli str. 24-33) 8 Uwagi dotyczące badanej działalności Opis stanu faktycznego NIK zwraca jednak uwagę, że opieszałe działania Urzędu zarówno w zakresie wszczynania postępowań, jak i zlecania nowych wycen, może spowodować utratę możliwości ustalenia opłaty adiacenckiej w trzyletnim okresie, o którym mowa w art. 98 a ust. ustawy o gospodarce nieruchomościami. 4.2.1. Do czasu zakończenia kontroli NIK, Urząd nie wszczął postępowań zmierzających do ustalenia opłaty adiacenckiej, po zatwierdzeniu 21 podziałów nieruchomości dokonanych w latach 2009-2012 (III kwartał). Kierownik Referatu GiGN w wyjaśnieniu podał m.in., że nie podejmował działań w celu ustalenia wysokości opłat adiacenckich z tytułu podziału nieruchomości, gdyż z dokonanej wstępnej analizy decyzji zatwierdzających te podziały wynikało, że nie zachodziły przesłanki o wzroście wartości nieruchomości. Z analiz tych nie sporządzał żadnej pisemnej dokumentacji, jak również nie informował Burmistrza lub jego zastępcy o wynikach tych analiz. Podał też, że nie pamięta kiedy dokonywał tych analiz, a bez posiłkowania się dokumentacją źródłową nie był w stanie określić, których podziałów dotyczyła analiza. (dowód: akta kontroli str. 24-33) Opis stanu faktycznego 4.3. Spośród 11 decyzji ostatecznych ustalających opłaty adiacenckiej w łącznej kwocie 48,1 tys. zł, w dwóch przypadkach, na wnioski właścicieli nieruchomości, należności z tego tytułu w kwocie 6,2 tys. zł rozłożono na 10 rocznych rat. W każdej z tych decyzji, zgodnie z art. 147 ustawy o gospodarce nieruchomościami, określono, że raty podlegają oprocentowaniu przy zastosowaniu stopy procentowej równej redyskonta weksli stosowanej przez Narodowy Bank Polski oraz ustanowiono stosowne zabezpieczenie. Opis stanu faktycznego 4.4. Przeprowadzona w toku kontroli analiza wszystkich 24 decyzji ustalających opłatę adiacencką w związku z podziałami nieruchomości dokonanymi w latach 2004 – 2011 wykazała m.in., że: - przed wydaniem decyzji każdorazowo powiadomiono strony o wszczęciu postępowania, - decyzje zawierały wszystkie elementy wymagane postanowieniami art. 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego5, tj. m.in. oznaczenie organu i stron postępowania, datę wydania decyzji, podstawę prawną, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, a także pouczenie o możliwości odwołania, - do określenia wysokości opłaty przyjęto wzrost wartości nieruchomości określony przez rzeczoznawcę majątkowego oraz stawkę procentową ustaloną w uchwale Rady Miejskiej. (dowód: akta kontroli str. 143-146) (dowód: akta kontroli str. 114-124) Opis stanu faktycznego 4.5. W latach 2009-2012 (III kw.) Urząd nie podjął działań zmierzających do ustalenia i pobrania opłaty planistycznej, mimo że w okresie tym, według ustaleń kontroli NIK, wystąpiło 106 przypadków odpłatnego zbycia nieruchomości objętych m.p.z.p. lub zmianami tych planów, w których ustalone były 15% stawki opłaty. Stwierdzone przez NIK, na podstawie wypisów aktów notarialnych, przypadki dotyczyły: − 65 nieruchomości zbytych w latach 2006-2011, położonych na terenach objętych czterema m.p.z.p., które weszły w życie w latach 2005-2006, co oznacza, że upłynął już 5-letni termin na ustalenie w tych przypadkach opłaty planistycznej, a tym samym uzyskania ewentualnych dochodów własnych Miasta, 5 Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. 9 − 41 nieruchomości sprzedanych w latach 2011-2012, objętych pięcioma m.p.z.p., które weszły w życie w latach 2009-2010, a tym samym w tych przypadkach istnieje możliwość ustalenia i poboru opłaty, gdyż nie upłynął jeszcze 5-letni okres. (dowód: akta kontroli str. 68,71-78, 125-140) Kierownik Referatu PBI wyjaśnił, że w przypadku gdy uzyskał informację, że dana nieruchomość może podlegać zbyciu, prowadził ocenę, na podstawie której stwierdzał, czy w wyniku uchwalenia m.p.z.p. albo jego zmiany wartość nieruchomości wzrosła. Dokonywał ją poprzez bieżącą ocenę zaświadczeń wydawanych przez Referat, gdyż tylko i wyłącznie na podstawie tych dokumentów mógł domniemywać, że nastąpi zbycie danej nieruchomości. Podał też, że analizy te dokonywał w momencie, gdy właściciel nieruchomości składał wniosek o wydanie zaświadczenia o przeznaczeniu nieruchomości w m.p.z.p. i w rubryce „cel zaświadczenia” wpisał „akt notarialny”, „notariusz”. Dokonywał jej również na podstawie innych dokumentów (w/w wnioski, uchwały rady miejskiej), jak również danych dostępnych w elektronicznej bazie (EWMAPA i EWOPIS). Z dokonywanych analiz nie posiadał żadnej dokumentacji potwierdzającej jej przeprowadzanie. Wskazał również, że ze względu na swoje wykształcenie, posiada wiedzę pozwalającą na stwierdzenie z dużym prawdopodobieństwem czy wystąpił wzrost wartości nieruchomości. Ze względu na brak dostępu do wypisów aktów notarialnych lub ich kopii, przyjął następującą zasadę - w momencie stwierdzenia przesłanki sugerującej możliwość wzrostu wartości nieruchomości w wyniku uchwalenia bądź zmiany m.p.z.p., przekazywał ustnie taką informację pracownikowi odpowiedzialnemu za prowadzenie spraw związanych z pobieraniem opłat planistycznych, wraz z poleceniem wszczęcia postępowania. Zdaniem wyjaśniającego, w latach 2009-2012 nie wystąpiły żadne przesłanki do ustalenia opłaty planistycznej, ze względu na to, że przy uchwalaniu planu miejscowego bądź zmianie, w tym okresie, nie nastąpił przypadek „znacznej zmiany” przeznaczenia gruntu w Mieście, w związku z czym nie sporządzano „przykładowych” operatów szacunkowych. (dowód: akta kontroli str. 34-37) Otolia Siemieniec Burmistrz Miasta wyjaśniła, że kierownicy Referatów GGN i PBI (upoważnieni do wydawania decyzji) nie informowali o liczbie wydanych decyzji ustalających opłaty adiacenckie i planistyczne, ani też o niepodjęciu działań i przyczyn ich niepodjęcia. Podała również, że nadzór nad funkcjonowaniem kierowników referatów w Urzędzie Miasta jest prowadzony na poziomie operacyjnym, na bieżąco, w zależności od zadań oraz przypadków generujących problemy, tak po stronie kierowników, jak i wynikających z moich oczekiwań. Kierownicy mają powierzone w zakresach czynności nie tylko zadania, ale również odpowiedzialność za ich rzetelne i prawidłowe wykonywanie. Ponadto, ze względu na zmianę około 3 lat temu pracownika na stanowisku planowania przestrzennego oraz potrzebę poprawy jakości pracy na tym stanowisku, o czym kierownik referatu PBI dokładnie wiedział, uważała, że nie występują zaniechania ani problemy z opłatą planistyczną. Kierownik referatu PBI na moje zapytania o opłatę planistyczną, informował mnie, że: „nie ma problemów z tą sprawą”. Nie zleciłam kontroli wewnętrznej w tym zakresie, ze względu na inne, pilne sprawy wymagające objęcia kontrolą, tym bardziej, że odpowiedzialni kierownicy referatów informowali mnie, że wszystko jest w porządku. Mogę tylko zapewnić, że zagadnienia te zostaną dokładnie przeanalizowane, a wszelkie uchybienia jak najszybciej usunięte. (dowód: akta kontroli str. 14-18) 10 W ocenie NIK podane w wyjaśnieniach Burmistrz i kierownika Referatu PBI przyczyny i okoliczności, wskazują na niewłaściwą organizację pracy w Urzędzie, a także nienależyte funkcjonowanie kontroli wewnętrznej. Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Brak działań zmierzających do ustalenia opłaty planistycznej w odniesieniu do 65 transakcji sprzedaży nieruchomości objętych m.p.z.p., przyczyniło się do utraty przez Miasto możliwości uzyskania ewentualnych dochodów, ze względu na upływ ustawowego 5-letniego okresu, w którym można było ustalić tę opłatę. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, działania Urzędu w zakresie ustalania opłaty adiacenckiej, negatywnie ocenia natomiast brak działań zmierzających do ustalenia i pobrania opłaty planistycznej. 5. Działania podejmowane w celu ściągalności wymierzonych należności z opłat adiacenckich i planistycznych Opis stanu faktycznego 5.1. W budżecie Miasta planowano i uzyskano dochody wyłącznie z tytułu opłat adiacenckich, które prawidłowo ewidencjonowano w księgach rachunkowych. Wykonanie planu dochodów Miasta z tytułu tej opłaty wyniosło: − w 2009 r. ogółem 25.338 zł, tj. 573% kwoty zaplanowanej (4.423 zł), − w 2010 r. – 12.462 zł, tj. 112% kwoty planowanej (11.100 zł), − w 2011 r. – 16.439 zł (100% planu), − za trzy kwartały 2012 r. – 3.890 zł, tj. 39% rocznego planu (10.000 zł). (dowód: akta kontroli str. 142, 152-153) 5.2. Właściciele nieruchomości należycie regulowali swoje zobowiązania z tytułu wymierzonej im opłaty adiacenckiej. Stwierdzono bowiem, że według stanu na koniec września 2012 r., z przypisanej 11 prawomocnymi decyzjami ustalającymi tę opłatę należności wynoszącej łącznie 48.071 zł, uregulowana została kwota 43.528 zł (91%), zaś pozostała kwota 4.543 zł została rozłożona na raty. W badanym okresie Urząd nie wykazywał należności wymagalnych. Stwierdzono jednak, że według stanu na 30 września 2012 r. wystąpiła zaległość w kwocie 347,90 zł pochodząca od jednego dłużnika z tytułu odsetek od jednej raty. Zaległość ta powstała w styczniu 2011 r., a wezwanie do zapłaty wysłano dopiero w trakcie kontroli NIK (6 listopada 2012 r.). (dowód: akta kontroli str. 143-151) Według wyjaśnień Anety Romanowskiej - Skarbnika Miasta nieprawidłowość ta wynikała z pomyłki pracownika oraz wadliwie działającego programu, służącego do obliczania oprocentowania zmiennej stopy redyskonta weksli. Podała również, że należność ta zostanie wyegzekwowana w trybie postępowania egzekucyjnego, gdyż zobowiązany wystąpił o odstąpienie od żądania uiszczenia tej kwoty. (dowód: akta kontroli str. 154-155) Ustalone nieprawidłowości Ocena cząstkowa Niedochodzenie przez okres 663 dni od daty płatności raty należności od jednego zobowiązanego. Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność w badanym obszarze, mimo stwierdzonej ww. nieprawidłowości. IV. Uwagi i wnioski Wnioski pokontrolne Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli6, wnosi o: 6 Dz. U. z 2012 r., poz.82 11 1) niezwłoczne podejmowanie działań zmierzających do ustalenia i pobrania opłaty adiacenckiej, celem niedopuszczenia do upływu 3-letniego terminu, w którym można ją wymierzyć, 2) niezwłoczne podjęcie działań w celu ustalenia przesłanek do wymierzenia opłaty planistycznej w odniesieniu 41 transakcji sprzedaży nieruchomości objętej m.p.z.p. oraz ponowne przeanalizowanie pozostałych transakcji w tym zakresie, 3) podjęcie działań w celu ustalenia opłaty planistycznej niezwłocznie po otrzymaniu wypisów aktów notarialnych dotyczących sprzedaży nieruchomości objętych m.p.z.p. lub ich zmianami, 4) ewidencjonowanie oraz prawidłowy obieg wpływających do Urzędu wypisów aktów notarialnych dotyczących odpłatnego zbycia nieruchomości objętych m.p.z.p. lub ich zmianami, 5) wyegzekwowanie zaległości w kwocie 347,90 zł od jednego dłużnika. V. Pozostałe informacje i pouczenia Prawo zgłoszenia zastrzeżeń Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli. Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się do dyrektora Delegatury NIK w Olsztynie. Obowiązek poinformowania NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 14 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań. W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego. Olsztyn, dnia 21 grudnia 2012 r. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Olsztynie Kontroler Cezary Kasznicki specjalista kontroli państwowej Dyrektor Antoni Stupiński 12
