Program strategicznego rozwoju

Transkrypt

Strategiczny Program Rozwoju Gminy Biszcza
Program strategicznego
rozwoju
Gminy Biszcza
LATA 2001-2011
BISZCZA 2001 r
Siedziba Urzędu:
Urząd Gminy Biszcza
23-425 Biszcza
Powiat biłgorajski
Tel. (0 84 )685 60 22, 685 60 23
Fax. ( 0 84 ) 6856 63 01
e mail. :[email protected]
Wójt Gminy Biszcza
Genowefa Tokarska
Tel. (084) 685 63 01
Z –ca wójta
Henryk Kłało
Tel. (084) 685 60 23
Sekretarz
Adam Wlaź
Tel. (084) 685 60 22
Skarbnik
Lucyna Klimek
Tel. (084) 685 60 23
Zarząd Gminy Biszcza
Przewodniczący Zarządu
Genowefa Tokarska
Wiceprzewodniczący Zarządu
Henryk Kłało
Marian Gałka
Jan Mura
Wiesław Mura
Witold Socha
Michał Szymanik
Rada Gminy Biszcza:
Przewodniczący Rady Gminy:
Józef Buczek
Tel. (084) 685 60 22
Członkowie Rady Gminy:
Ćwikła Dariusz
Gałka Marian
Koszel Mariusz
Leśniak Waldemar
Mura Jan
Mura Wiesław
Pisarczyk Mieczysław
Pudło Aniela
Socha Wiktor
Szymanik Michał
Żyła Eugeniusz
Zań Władysław
Buczek Józef
Komisja Rewizyjna:
Dajnowski Tadeusz
Deryło Czesław
Matys Janusz
Pyć Aleksander
Śmieciuch Eugeniusz
Tok formalno – prawny opracowania i przyjęcia
Programu Strategicznego Gminy Biszcza.
1.
Uchwała nr ………… Rady Gminy Biszcza z dnia …………
w sprawie przystąpienia do sporządzenia ,,Strategicznego
Programu Rozwoju Gminy Biszcza” na lata 2001 – 2011,
zwanego: ,,Strategią Rozwoju Gminy Biszcza”.
2.
Zawiadomienie Zarządu Gminy Biszcza znak ………., z dnia
…………… o przystąpieniu do sporządzenia: ,,Strategii
Rozwoju Gminy Biszcza”.
3.
Zapoznanie Rady Gminy i Zarządu Gminy Biszcza z projektem
,,Strategii Rozwoju Gminy Biszcza” celem przyjęcia do
realizacji w terminie do dnia …………. .
4.
Uchwałą Rady i Zarządu Gminy Biszcza nr …………. z dnia
………… przyjęto przedłożoną STRATEGIĘ w formie
dokumentu jako ,, Strategiczny Program Rozwoju Gminy
Biszcza” na lata 2001 – 2011.
¾ Pełne teksty w/w uchwały znajdują się w dokumentach Zarządu
i Rady Gminy Biszcza.
Spis treści:
Wstęp
8
I. Diagnoza stanu istniejącego
12
1.1. Stan istniejący Gminy Biszcza.
14
1.1.1. Uwarunkowania przyrodniczo – geograficzne.
14
1.1.2. Powierzchnia i surowce naturalne gminy
17
1.1.3. Rys historyczny, zabytki i kultura w Gminie Biszcza
21
1.1.4. Ludność gminy
24
1.1.5. Infrastruktura i połączenia komunikacyjne
29
1.1.6. Bezpieczeństwo w gminie
31
1.1.7. Edukacja
32
1.1.8. Przedsiębiorstwa
35
1.1.9. Analiza budżetu gminy
38
1.1.10. Komunikacja społeczna i sposób zarządzania gminą
42
1.1.11. Analiza stanu gminy w aspekcie mocnych i słabych
stron jak również zewnętrznych szans i zagrożeń
1.1.12. Atuty i bariery Gminy Biszcza
45
48
1.2. Gmina na tle powiatu.
52
1.2.1. Informacje o powiecie
52
1.2.2. Wielkość gminy na tle powiatu
52
1.2.3. Ludność gminy na tle powiatu
54
1.2.4. Ocena gminy przez powiat
55
II. Gmina Biszcza w przyszłości
2.1. Misja i cele Gminy Biszcza
57
58
2.1.1. Misja
58
2.1.2. Cele strategicznego programu rozwoju gminy Biszcza
58
2.2. Kierunki rozwoju Gminy Biszcza
62
2.2.1. Rolnictwo
62
2.2.2. Szkolnictwo
64
2.2.3. Sposób zarządzania w gminie Biszcza oraz procedura
obsługi patenta
66
2.2.4. Środowisko w przyszłości
68
2.2.5. Rozwój gospodarki
69
2.2.6. Planowany budżet gminy
72
III. Strategie rozwoju
77
3.1. Zarządzanie strategiczne w gminie
78
3.2. Komunikacja społeczna w gminie
80
3.3. Promowanie gminy
84
3.4. Przegląd planowania projektu
85
3.5. Plan zadań projektu
90
3.6. Realizacja projektów inwestycyjnych
93
3.7. Realizacja celów
97
3.8. Efekty osiągania celów strategii
106
3.9. Monitoring i kontrola kosztów projektu
107
3.10. Monitorowanie i ocena strategii
110
Podsumowanie
112
Bibliografia
115
Spis wykresów tabel i rycin:
117
Wykresy
117
Tabele
117
Ryciny
119
Załączniki
120
Załącznik nr 1
120
Załącznik nr 2
124
Załącznik nr 3
128
Załącznik nr 4
129
Wstęp
Istota i cel strategicznego programu rozwoju
Reforma administracyjna kraju wdrożona od 1 stycznia
1999 roku wprowadziła nowy podział administracyjny i nowe
szczeble
samorządowe:
samorząd
gminny,
samorząd
powiatowy i samorząd wojewódzki.
Utworzone nowe, duże województwa sa utożsamiane z
regionami. Stąd też polityka rozwoju województw jest
utożsamiana z polityką wewnątrz regionalną1. Ustawą z dnia
5 czerwca 1998 roku2 samorząd województwa został
zobowiązany do określenia strategii rozwoju województwa z
uwzględnieniem celów podanych w rozdziale 2 art. 11 ust 1
w/w ustawy. Cele te zostały uwzględnione w Strategii
Rozwoju Województwa Lubelskiego.
Strategia rozwoju regionu określana jest jako koncepcja
działania zmierzająca do zrównoważonego i długotrwałego
rozwoju
regionu,
przedstawiona
w
formie
zwartego
dokumentu zawierającego procedury osiągania zamierzonych
celów. Strategia nie wchodzi na pole bieżących działań
samorządowych jakim sa gminy, określonym prawem, w tym
art. 14 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa.
1
2
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego.
Dziennik Ustaw nr 91 z dnia 18 lipca 1998 roku o samorządzie województwa.
Programy strategiczne nigdy nie będą stanowiły zbioru
zamkniętego zarówno w województwie jak też na poziomie
lokalnego rozwoju, do którego zaliczane są gminy. Strategia
stanowi podstawę w podejmowaniu wszelkich decyzji, z
których poważna część winna być objęta kontraktem
wojewódzkim i wnioskami projektowymi na dofinansowanie
zadań inwestycyjnych z funduszy ochrony środowiska oraz
przedakcesyjnych i strukturalnych Unii Europejskiej a
dotyczących
programowania
działań
wspierających
długofalowy rozwój całego województwa.
Strategia a lokalny rozwój gospodarczy gminy
Strategia rozwoju Gminy Biszcza jest dokumentem
opracowanym
w
związku
z
wdrożeniem
reformy
administracyjnej kraju od 01.01.1999 roku. Strategia służy
samorządowi lokalnemu do aktywnego oddziaływania na
długotrwały
rozwój
gospodarczy.
Lokalny
rozwój
gospodarczy jest procesem, dzięki któremu samorząd podnosi
jakość życia swoim mieszkańcom, tworząc tym samym ,,nową
społeczność” i pobudzając postęp gospodarczy oddziałujący w
sposób bezpośredni na cały region, województwo i pośrednio
na kraj. Proces ten można przewidzieć, planować i wdrażać
zarówno przez sektor publiczny jak i prywatny. Samorząd i
społeczność dzięki spójnym działaniom o programom
przyśpieszą osiągnięcie wyznaczonego celu.
Sporządzony dokument strategii rozwoju gminy pt.
,,Program Rozwoju Gminy Biszcza” obejmuj acy lata 2001 –
2011 zawiera m. in.:
¾ diagnozę stanu istniejącego gminy,
¾ analizę szans i zagrożeń w oparciu o mocne i stałe strony,
¾ określony cel strategiczny i cele pośrednie,
¾ określenie sposobu realizacji założonych celów, z
wyszczególnieniem roli poszczególnych podmiotów,
wskazanie mechanizmów monitorowania i uzupełnienia
lub poszerzenia wdrażanej strategii.
Przy
konstruowaniu
niniejszego
dokumentu
zastosowano następujące metody badawcze:
¾ analiza dokumentacji;
przeanalizowano dokumenty na podstawie, których
funkcjonuje gmina
¾ wywiad;
przeprowadzono wywiady z pracownikami Urzędu Gminy w
celu określenia szans, uciążliwości, atutów i barier w gminie,
¾
studia literaturowe;
¾
dane statystyczne;
¾
warsztaty robocze.
Opis stanu istniejącego został sporządzony na podstawie
bieżących informacji pisemnych i ustnych uzyskanych w
Urzędzie Gminy Biszcza oraz na warsztatach roboczych
zorganizowanych w marcu 2000, w których udział wzięli:
członkowie Zarządu, Rady Gminy, pracownicy urzędu,
kierownicy jednostek firm i zakładów funkcjonujących na
terenie gminy oraz przedstawiciele sołectw. W czasie
warsztatów powołano zespoły, które opracowały niezależne
analizy SWOT tematycznie związane z nazwa zespołu.
Powołano 4 zespoły w zakresie:
I. rozwoju
infrastruktury,
rolnictwa
i
ochrony
środowiska ,
II. edukacji, kultury, ładu i porządku publicznego,
III. rozwoju przedsiębiorczości,
IV. spraw budżetowo – finansowych.
Skład poszczególnych zespołów został zamieszczony w
załączniku nr 1.
Materiały uzupełniono w lutym 2001 roku.
Dokument powstał na bazie opracowań własnych
autorów na podstawie zebranych informacji oraz po
zapoznaniu się z literaturą fachową związaną z wymogami
formalnymi jakie powinien on spełniać.
I.
Diagnoza stanu
istniejącego.
Gmina Biszcza położona jest w południowej części
powiatu biłgorajskiego. Obecnie gmina zajmuje powierzchnię
ok. 107 km2, jest zamieszkiwana przez ok. 4 tys.
mieszkańców. Cała gmina znajduje się w zlewni rzeki Tanwi,
jednej z najczystszych rzek w Polsce. Otoczona kompleksami
leśnymi Puszczy Solskiej i centralnie oddalona od głównych,
uczęszczanych dróg województwa lubelskiego, posiada
bardzo specyficzny mikroklimat pozwalający na rozwój
dziedzin związanych z lecznictwem, wypoczynkiem i
turystyką. Położenie na uboczu szlaków turystycznych czyni
gminę szczególnie atrakcyjną dla osób poszukujących ciszy,
spokoju, pejzaży z lipą klonem czy sosną.
W jej skład wchodzi 8 wsi i tyleż sołectw. Sa to
następujące wsie: Biszcza, Budziarze, Bukowina, Gózd
Lipiński, Suszka, Wola Kulońska, Wólka Biska, Żary.
Zaczynając od północy i idąc zgodnie ze wskazówkami
zegara gmina Biszcza graniczy z gminami woj. lubelskiego:
Biłgoraj, Księżpol, Tarnogród, Potok Górny oraz Kuryłówka i
Harasiuki – woj. podkarpackie.
1.1. Stan istniejący Gminy Biszcza.
1.1.1 Uwarunkowania przyrodniczo – geograficzne.
Obszar gminy należy do następujących jednostek
geograficznych:
¾ Kotlina Sandomierska (zbudowanej głównie z
utworów piaszczystych i organicznych),
¾ Płaskowyż Tarnogrodzki.
Warunki geograficzne są odzwierciedleniem budowy
geologicznej. Geologicznie teren należy do Zapadliska
Przedkarpackiego. Jest to obszar zawierający iły krakowskie o
miąższości
do 1000 metrów. Gmina w swojej południowej
części (Bukowina, Biszcza) posiada korzystne warunki
naturalne do produkcji rolnej. Występują tutaj gleby
pseudobielicowe powstałe z utworów gliniastych.
Na terenie gminy nie występują jeziora. System wodny
tworzy rzeka Łazobna przepływająca wzdłuż wsi Bukowina i
Biszcza oraz rzeka Tanew przepływająca przez północną
część gminy. Żadna z rzek nie ma uregulowanego koryta.
Istniejący wodociąg komunalny korzysta z wody
podziemnej dobrej jakości pod względem bakteriologicznym,
natomiast następuje konieczność odżelazienia i odmaganienia.
Z surowców mineralnych występują udokumentowane
złoża
gazu
zamontowaniu
ziemnego
przydatne
urządzeń
do
eksploatacji
uzdatniających.
po
Badania
hydrologiczne przeprowadzone w odwiertach, w których nie
było złóż gazu, potwierdzają obecność wód bogatych w jod i
magnez. Mogą być one wykorzystane w lecznictwie,
lecznictwie po uzdatnieniu do produkcji wody mineralnej.
Klimat, fauna i flora.
Specyficzny mikroklimat w rejonie rzeki Tanew i
kompleksy leśne do niej przyległe, stanowią bardzo atrakcyjne
walory turystyczne i zdrowotne. Czyste środowisko, cisza,
atrakcyjne tereny i zdrowa żywność mogą zadecydować o
wyborze właśnie tego regionu na wypoczynek.
Gmina położona jest na Równinie Puszczańskiej i terenie
Puszczy Solskiej. To położenie geograficzne zadecydowało o
specyfice panującego klimatu. Warto wspomnieć, iż jest to
jeden
z
najcieplejszych
regionów
Polski
ze
średnią
temperaturą lata 200C. Długie, gdyż okres wegetacyjny
wynosi 220 dni, gorące lata i mroźne zimy powinny stać się
dewizą regionu dla przyciągnięcia turystów.
Równina Puszczańska i Puszcza Solska wraz z wijącymi się
potokami
tworzą
niepowtarzalny
pejzaż
otoczenia.
Drzewostan lasów tworzą dęby, jodły, buki, lipy i brzozy z
przewagą borów sosnowych./ Natomiast doliny rzek otaczają
olchy. Malownicze lasy dostarczają charakterystycznych dla
siebie kwiatów i owoców pobliskim mieszkańcom. Dzięki
bogatej ściółce możliwe jest przetrwanie łosi, saren i dzików.
Spacerując leśnymi ścieżkami w pobliżu rozlewisk
napotykamy
poogryzane
drzewa,
co
świadczy
o
zamieszkiwaniu bobrów. Spotykamy również ślady kun i
wydr, które upodobały sobie tutejszy klimat.
Czyste i urozmaicone środowisko sprzyja warunkom bytu
wielu gatunków ptactwa. Najczęściej obserwować można
bażanty i kuropatwy, chociaż spotykamy tu rzadkie okazy
bociana czarnego.
Umiejętność obcowania z przyrodą i cierpliwość
obserwatora czynią krajobraz równiny bardzo atrakcyjnym.
1.1.2. Powierzchnia i surowce naturalne gminy.

Powierzchnia poszczególnych miejscowości w gminie.
Wykres uwidacznia dysproporcje powierzchni istniejące
pomiędzy poszczególnymi wsiami.
Wykres 1.1.: Struktura użytkowania gruntów w poszczególnych
miejscowościach.
Biszcza
Suszka
Wola Kul.
Wólka Biska
Gózd Lip.
Bukowina
Budziarze
Żary
4%
10%
42%
20%
12%
4%
2%
6%
Źródło: Opracowanie własne.
Na obszarze gminy dominującą gałęzią gospodarki jest
rolnictwo
wykorzystujące
6 741
ha
gruntów
rolnych.
Południowa część gminy posiada gleby dobrej jakości III i IV
klasy bonitacyjnej. Pozostały obszar gminy to gleby stałe,
piaszczyste V i VI klasy bonitacyjnej. Klasy bonitacyjne
zostały przedstawione w tabeli 1.1. str.18.
Kolejna tabela 1.2. na str. 19 przedstawia strukturę
użytkowania
gruntów
miejscowościach.
gminy
w
poszczególnych
Tabela 1.1.: Klasy bonitacyjne
miejscowościach Gminy Biszcza
Lp. Miejscowość
III a
ornych
w
poszczególnych
Klasa gruntu
III b
IV a
1.
Biszcza
2.
Budziarze
-
-
3.
Bukowina
383,5
4.
Gazd Lipiński
5.
IV b
301,0 1 678,6
V
VI
751,5
342,2
73,0
3,0
24,0
186,5
116,0
812,8
496,2
144,8
52,6
18,8
-
-
7,4
94,0
344,6
168,7
Suszka
-
-
-
0,3
33,5
19,5
6.
Wola Kulońska
-
2,8
40,1
87,4
46,6
3,7
7.
Wólka Biska
-
-
-
18,1
118,7
52,4
8.
Żary
-
-
-
17,3
101,4
86,3
Źródło: Opracowanie własne
110,7
gruntów
Tabela 1.2.: Struktura użytkowania gruntów gminy w poszczególnych miejscowościach.
Lp.
Pow.
Użytki
Grunty
Sady
Lasy,
Tereny
Nieużytki
Wody
ogółem
rolne
orne
w [ha]
grunty leśne
komunik.
grunty
w [ha]
w [ha]
w [ha]
w [ha]
Miejscowość
w [ha]
drogi w [ha] pozostałe
w [ha]
1.
Biszcza
4 595,81
3 260,50
2 529,70
2.
Budziarze
1 108,39
329,50
219,20
3.
Bukowina
2 146,26
1 908,70
1 507,40
4.
Gazd Lipiński
1 249,76
614,70
5.
Suszka
593,36
6.
Wola Kulońska
7.
8.
1 067,90
128,42
100,72
38,27
743,50
16,60
15,61
3,18
99,27
48,25
78,26
11,78
449,80
565,79
30,66
31,31
7,30
53,00
34,00
520,00
4,00
2,45
14,00
192,26
180,60
115,10
0,77
5,11
4,94
0,84
Wólka Biska
420,92
189,20
105,40
201,50
11,10
7,86
11,26
Żary
424,15
205,50
142,20
165,40
8,88
13,00
31,87
Razem w
10 731
6 741
5 103
3 364
253
254
119
zaokrągleniu
1,83
21,87
0,16
24

Ilość i wielkość gospodarstw.
Gmina Biszcza jest gminą typowo rolniczą. Średnia
wielkość gospodarstwa rolnego na jej terenie wynosi 9,70 ha
Tabela 1.3.: Powierzchnia gospodarstw rolnych.
Powierzchnia
Stan 31.12.1999
gospodarstwa
Do 5, 00 ha
246
5,01 – 10,00 ha
424
10,01 – 20,00 ha
100
20,01 – 50,00 ha
10
Powyżej 50,01 ha
1

Surowce naturalne
Na terenie gminy znajdują się niewykorzystane złoża
gazu ziemnego oraz wód mineralnych.
Gmina posiada atest o przydatności wody podziemnej
zalegającej w pobliżu koryta rzeki Tanew dla celów
leczniczych rozlewnictwa. Opinia ta została załączona do
dokumentu. (Załącznik nr 2)
1.1.3. Rys historyczny, zabytki i kultura w Gminie
Biszcza.

Rys historyczny
Początki wsi Biszcza datuje się od przełomu XV/XVI
wieku. Wtedy to Biszcza wchodziła w skład dóbr Zamojskich
i Starostwa Krzeszowskiego.
Podczas pierwszego rozbioru Polski Biszcza znajdowała
się w województwie lubelskim, które znajdowało się pod
zaborem austriackim. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego
weszła w jego skład, a następnie w 1815 roku w skład
Królestwa Polskiego. Po roku 1831 miejscowość Biszcza
należała do Guberni Lubelskiej. Rok 1863 wpisał się w
historię Polski Powstaniem Styczniowym, w którym brali
udział mieszkańcy wsi, o czym świadczą kopce zbiorowych
mogił na terenie wsi Biszcza i Bukowina. Rok 1893 przyniósł
utratę autonomii Królestwa i Biszcza znalazła się pod zaborem
rosyjskim w, tzw. Przywiślańskim Kraju.
W
roku
1864
powstała
gmina
Biszcza,
której
powierzchnia była zbliżona do obecnej. Podczas wojen wieś
wielokrotnie była tak pod okupacją niemiecką jak i rosyjską.
W latach 1940 – 1944 władzę w gminie sprawowała
komisja powołana przez Komitet Nacjonalistów Ukraińskich.
W tym okresie władza współpracowała z Niemcami, a
językiem urzędowym został język ukraiński.
Życie w gminie biegło spokojnie biorąc pod uwagę, iż
był to okres wojenny aż do listopada roku 1942, kiedy miały
miejsce aresztowania Żydów. Więźniów przewieziono do
Tarnogrodu gdzie zostali rozstrzelani. Gminę Biszcza dotknęła
również
akcja
wysiedleńcza
związana
z
tworzeniem
Niemieckiego Okręgu Osiedleńczego wokół Zamościa.
Po wojnie życie w gminie powracało powoli do normy.
Na mocy układu pomiędzy rządem TRJN Rzeczpospolitej
Polskiej i ZSRR o wzajemnej wymianie ludności obszar
gminy opuściło ok. 1 000 osób pochodzenia ukraińskiego.
Powoli wracały osoby wysiedlone i wywiezione na pracę do
Niemiec ( powróciło 359 osób). Stan ludności po II Wojnie
Światowej wynosiło około 4 400 osób. Na terenie gminy do
dnia dzisiejszego nie miały miejsca masowe zorganizowane
migracje.
Obecnie siedziba gminy znajduje się we wsi Biszcza.
(Biszcza nie była siedziba gminy w latach 1976 – 1982).

Zabytki
¾
Kościół pod wezwaniem Ofiarowania Najświętszej Marii
w Bukowinie
Powstał najprawdopodobniej w miejsce drewnianej kapliczki
wybudowanej około roku 1637 przez profesorów Funduszu
Akademii
Zamojskich.
Kaplica
ta
była
zapewne
prowizoryczna, gdyż wkrótce jej stan był tak zły, że nie
nadawała się do remontu. W 1676 roku została poświęcona
nowa kaplica służąca głównie przebywającym w Bukowinie
profesorom.
W obecnym stanie rzut poziomy tworzy prawie kwadratowa
kruchta, szersza prostokątna nawa i węższe prezbiterium
zamknięte trójbocznie.
Ołtarze i ambona sa barokowe z 1900 roku zdobione
malowidłami malowidłami z około 1918 roku wykonanymi
przez Błażeja Tychanowicza z Bukowiny.
,,….Drewniany kościół filialny z wyposażeniem wnętrz, z
otaczającym go drzewostanem, drewnianym ogrodzeniem i
skarpa wzgórza, na którym stoi, jako charakterystyczny obraz
polskiego budownictwa drewnianego z XVIII w ”
został
wpisany do rejestru zabytków.
¾ Obrazy znajdujące się w Kościele
W kościele znajdują się cztery obrazy z połowy XVII w jako
przykład wczesnobarokowego malarstwa polskiego. Zostały
one uznane za zabytkowe na mocy rozporządzenia w 1951
roku i wpisane do księgi zabytków. Są to:
1.
Adoracja trójcy Świętej przez zakonników,
2.
Adoracja Matki Boskiej z Dzieciątkiem, z widokiem na
Zamość,
3.
Ofiarowanie Marii w Świątyni,
4.
Nawiedzenie.
¾ Cmentarz przykościelny
Otoczony jest drewnianym ogrodzeniem z tarcic. Na nim
znajduje
się
kapliczka
z
rzeźbą
ludową
Chrystusa
Frasobliwego z XIX wieku. Całość uzupełnia dzwonnica z
280 kg dzwonem odlanym pod koniec XIX wieku w
Warszawie. W 1899 roku dzwon otrzymał imię ,,Józef
Oblubieniec Najświętszej Marii Panny”.
¾ Budownictwo
Na terenie gminy spotykamy odnowione i zadbane domy z
początku wieku. Są one wkomponowane w krajobraz
miejscowości i tworzą niepowtarzalny klimat okolicy. Całości
dopełniają
kapliczki napotykane podczas spacerów w
zagajnikach i przy drogach.
Kultura
Pomimo znacznej odległości od dużych ośrodków
kulturalnych na terenie gminy funkcjonują organizacje
wokalno taneczne kultywujące tradycje regionalne.
Na terenie gminy działają trzy koła gospodyń wiejskich,
przy których swoją siedzibę mają zespoły. W Biszczy I działa
zespół śpiewaczy ,,Rutyna” powstały w 1960 roku. Aktywnie
funkcjonuje również zespół z Biszczy II, który w 2000 roku
zajął
czwarte
Piosenki
miejsce w VI Wojewódzkim Konkursie
Partyzanckiej
w
Aleksandrowie.
Repertuary
zespołów tworzą najczęściej pieśni ludowe, patriotyczne i
religijne. Zespół ,,Bab Gózdzieńskich” z siedzibą w Goździe
Lipińskim swój repertuar powiększył o widowiska obrzędowo
kabaretowe oparte na tutejszych obyczajach. Koła gospodyń
energicznie wspierają przygotowywanie imprez lokalnych
oraz tworzą życie kulturalne wsi. Dzięki nim tradycja jest
stałym elementem życia kulturalnego gminy.
Młodsze pokolenie ma możliwość zaprezentowania swoich
umiejętności w zespołach:
• ,,Klaps”
• ,,Pląs”
• ,,Zmierzch”
• ,,MGM”
,,Klaps” działający przy Szkole Podstawowej i Gimnazjum w
Biszczy I często prezentuje się poza gminą. Nagrody
oraz wyróżnienia na festiwalach świadczą o wysokim
poziomie artystycznym prezentowanych utworów.
„Zmierzch” prowadzony przez księdza wikariusza uświetnia
msze niedzielne oraz uroczystości kościelne. Jego
repertuar tworzą pieśni religijne.
„Pląs” jest zespołem, w którym możliwe jest rozwijanie
umiejętności ruchowych. Obok tańców ludowych
zespół prezentuje układy taneczno-gimnastyczne.
„MGM” to zespół rockowy od niedawna działający na terenie
gminy. Zaprezentował się on w czasie festynu „Żyj
zdrowo na sportowo”.
Uroczystości gminne o charakterze patriotycznym i
religijnym uświetniane są przez szwadron ułanów im. 3 Pułku
Ułanów Śląskich.
W domu jednego z mieszkańców istnieje, udostępniany
zwiedzającym, zbiór militariów głównie z II wojny światowej.
W gminie obserwujemy zróżnicowanie aktywności
mieszkańców. Część mieszkańców cechuje brak inicjatyw
niemniej większość wskazuje wysoką aktywność społeczną, w
tym również związana z kultywowaniem tradycji ludowych.
Osoby
prężne,
pomysłowe
mogą
realizować
swoje
zainteresowania. Nagłośnienie nietypowych imprez lokalnych
może przyciągnąć uwagę mieszkańców województwa i
wypromować gminę.
1.1.4. Ludność gminy.
Na terenie gminy zamieszkuje 4 157 osób. Większość z
nich zatrudnionych jest w rolnictwie. Poza rolnictwem pracuje
176 osób, co stanowi 5% ogółu mieszkańców. Około 7%
społeczeństwa jest zarejestrowana w Urzędzie Pracy i posiada
status bezrobotnego. Nie jest możliwe określenie bezrobocia
ukrytego z powodu rolniczego charakteru gminy. Średnia
gęstość zaludnienia w gminie Biszcza wynosi 39os/km.
Poniższy
wykres
ilustruje
liczbę
mieszkańców
w
poszczególnych miejscowościach.
Wykres 1.2.: Gęstość zaludnienia w poszczególnych miejscowościach na 1 km2
wg stanu na 31.12.2000.
Biszcza
Bukowina
Budziarze
Gózd Lip.
Wólka Biska
Wola Kul
Żary
Suszka

Struktura urodzeń gminy Biszcza
Poniższy wykres obrazuje zmiany w ilości urodzeń w
latach 1996 – 1999.
Wykres 1.3.: Urodzenia w latach 1996 – 1999.
30
25
20
15
10
5
0
kobiety
mężczyźni
mężczyźni
kobiety
1996
1997
1998
1999
Jak wynika z przedstawionego wykresu nie występują znaczne
dysproporcje co do liczby urodzeń w poszczególnych latach.
Także nie ma znacznej różnicy pomiędzy liczbą urodzonych
kobiet i mężczyzn.
1.1.5. Infrastruktura i połączenia komunikacyjne.
W
poniższej
tabeli
nr.
1.4.
przedstawiono
inwestycyjne na infrastrukturę techniczną
1997 – 1999.
nakłady
gminy w latach
Tabela 1.4.: Nakłady inwestycyjne w latach 1997 – 1999.
Lp.
Nazwa zadania
Poniesione nakłady w roku
1997
1.
Drogi
2.
Wodociągi
3.
Kanalizacja
4.
Oczyszczalnie ścieków
5.
1998
1999
216 755
57 440
319 039
28 280
9 962
-
1 951 647
370 370
-
115 985
810 051
168 532
Telefonizacja
-
-
-
6.
Szkoły
-
55 600
18 166
7.
Straże
195 651
11 000
3 000
2 508 318
1 314 423
508 737
Razem
Przez teren Gminy Biszcza nie przechodzi żadna droga o
znaczeniu międzynarodowym. Główny układ komunikacyjny
tworzą drogi o znaczeniu wojewódzkim, powiatowym i
gminnym. Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka
Nr 863 relacji Kopki – Cieszynów stanowiąca najkrótsze
połączenie do przejścia granicznego w Hrebennym.
Ważnym węzłem komunikacyjnym są drogi powiatowe,
których stan techniczny w większości jest niezadowalający.
Na terenie gminy jest ich 8, stanowią one dobre połączenie z
gminami sąsiednimi. Sieć uzupełniającą stanowią drogi
gminne na długości 22,5 km są one w dostatecznym i dobrym
stanie technicznym.
Na terenie gminy 90% miejscowości posiada połączenie
drogowe nawierzchni twardej.
Większość dróg twardych pokryta jest regularną siecią
komunikacji zbiorowej.
Na terenie gminy znajdują się dwie stacje paliw CPN w
miejscowości Biszcza przy drodze powiatowej Nr 48519 oraz
we wsi Bukowina.
1.1.6. Bezpieczeństwo w gminie
Nad
stanem
bezpieczeństwa
publicznego
czuwa
Komisariat Policji w Tarnogrodzie. Na terenie gminy
powołano
Rewir
Dzielnicowy
składający
się
z
dwu
policjantów tzw. dzielnicowych. Pełnią oni służbę w określone
dni tygodnia, w swoim rejonie, czyli na terenie całej Gminy
Biszcza.
W
siedzibie
rewiru
pełnią
natomiast
dwa
jednogodzinne dyżury. Do zadań policjantów – dzielnicowych
należy rozpoznawanie spraw, współpraca z mieszkańcami
gminy, przyjmowanie interwencji i przekazywanie wszystkich
ważniejszych spraw zespołom powołanym w komisariacie.
Należy stwierdzić, że tak ustalona praca policji jest
niewystarczająca
i
nie
zabezpiecza
bezpieczeństwa
mieszkańców gminy. Zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim
mieszkańcom powinno wzrosnąć szczególnie ze względu na
chęć rozwoju turystyki.
1.1.7. Edukacja.
Obecnie na terenie gminy funkcjonują trzy Szkoły
Podstawowe:
• SP. Biszcza – do obwodu tej szkoły należą
miejscowości:
Biszcza,
Wólka
Biska,
Żary,
Budziarze i Suszka,
• SP. Bukowina – do obwodu tej szkoły należą:
Bukowina i Wola Kulońska,
• SP. Gózd Lipiński – do obwodu tej szkoły należy
tylko Gózd Lipiński.
Na bazie obiektów SP. w Biszczy utworzone zostało również
Gimnazjum.
Poniższa tabela przedstawia liczbę uczniów uczęszczającą do
poszczególnych szkół.
Tabela 1.5.: Zestawienie liczby uczniów w poszczególnych szkołach.
Szkoła Podstawowa
Rok szkolny
1999/2000
2001/2002
Biszcza
291 232
Bukowina
131
107
Gózd Lipiński
84
74
Gimnazjum
81
150
587
563
Razem
Ważnym czynnikiem coraz częściej decydującym o
rozwoju obszarów wiejskich jest kapitał ludzki. Poniższa
tabela
1.8
przedstawia
poziom
poszczególnych wsiach w Gminie Biszcza.
wykształcenia
w
Tabela 1.6.: Wykształcenie kobiet i mężczyzn.
Nazwa
Poziom wykształcenia kobiet
miejscowości
Bez
Podstawowe
Zasadnicze
Średnie
wykształc.
Niepełne
Wyższe
wyższe
Biszcza I
98
175
58
88
3
28
Biszcza osiedle
32
49
39
44
0
3
Biszcza II
74
173
74
83
1
13
Bukowina I
38
313
38
65
4
4
Bukowina II
36
139
29
71
0
16
Gózd Lipiński
91
165
67
57
2
3
Wólka Biska
10
41
12
3
0
0
Żary
1
16
1
3
0
1
Budziarze
4
23
3
2
0
0
Wola Kulońska
8
27
5
10
0
0
Razem
392
939
326
426
10
68
Suszka
Nazwa
Poziom wykształcenia mężczyzn
miejscowości
Bez
Podstawowe
Zasadnicze
Średnie
Niepełne
wykształc.
Wyższe
Ogółem
wyższe
Biszcza I
98
145
98
65
0
9
415
Biszcza osiedle
34
55
46
14
0
1
150
Biszcza II
82
152
107
41
3
5
390
Bukowina I
30
127
61
29
0
5
252
Bukowina II
30
127
67
55
0
4
283
Gózd Lipiński
73
162
98
27
1
1
362
Wólka Biska
8
41
21
1
0
0
71
Żary
3
13
9
2
0
0
27
Budziarze
4
22
7
2
0
0
35
Wola Kulońska
3
21
11
1
0
0
36
Razem
365
865
525
237
4
25
2021
Suszka
1.1.8. Przedsiębiorczość.
Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na
terenie gminy wynosi 145 wg systemu REGON. Najczęściej
spotykana forma prawna prowadzonej działalności to spółka
cywilna
i
osoba
prawna.
Najwięcej
zarejestrowanych
podmiotów gospodarczych to:
¾ handel artykułami przemysłowymi i spożywczymi,
¾ usługi rzemieślnicze,
¾ usługi tartaczne,
¾ transport,
¾ skup i przerób gryki,
¾ usługi budowlane i instalatorskie,
¾ mechanika pojazdowa.
Stopień zaspokojenia potrzeb na instytucje, zakłady i punkty
usługowe,
z
których
przedstawia tabela 1.7.
korzystają
mieszkańcy
gminy
Tabela 1.7.: Stopień zaspokojenia potrzeb na instytucje, zakłady i punkty
usługowe, z których korzystają mieszkańcy gminy
Lp.
Nazwa instytucji
Ilość
Wystarczający
Nie
wystarczający
Brak w gminie
1.
Poczta
1
Tak
2.
Banki
1
Tak
3.
Szkoły podstawowe
3
Tak
4.
Gimnazja
1
Tak
5.
Szkoły zawodowe
-
Tak
6.
Szkoły średnie
-
Tak
7.
Ośrodki zdrowia
1
Tak
8.
Apteki
1
Tak
Telefony
2
Tak – 3
572
Tak – 200
9.
do użytku publicznego
10.
Telefony wiejskie
11.
Świetlice, domy kultu.
1
Tak
12.
Biblioteki
3
Tak
13.
Przystanki autobusowe
18
Tak
14.
Punkty napraw
15.
Sprzętu rolniczego
3
Tak – 2
16.
Sprzętu RTV
1
Tak – 2
17.
Sprzętu AGD
-
Tak – 2
18.
Instalacji elektrycznej
3
Tak – 2
Zakłady usługowo wytwórcze
19.
Budowlano - remontowe
3
Tak
20.
Mechaniki pojazdowej
2
Tak
21.
Krawieckie
1
Tak
22.
Ubojnie – masarnie
-
Tak
23.
Piekarnie
1
Tak
24.
Sklepy
22
Tak
25.
Targowiska
-
26.
Stacje benzynowe
2
Tak
27.
P – poż.
5
Tak
28.
Policja
1/2
Tak
Tak
Gmina Biszcza jest ukierunkowana na produkcję rolną.
W
związku
z
tym
przeanalizowano
punkty
skupu
rozmieszczone na jej terenie.
Tabela 1.8.: Punkty skupu artykułów rolniczych.
Ilość
Wystarczający
Mleka
6
Tak
2.
Żywca
-
Tak – 2
3.
Zbóż (magazyny)
1
Tak – 2
4.
Buraków cukrowych
-
5.
Owoców i warzyw
1
6.
Zioła
-
7.
Miód pszczeli
2
Tak
8.
Kaszarnie
23
Tak
9.
Rozlewnie miodu
3
Tak
Lp.
Nazwa instytucji
1.
Nie
wystarczający
Brak
w gminie
Tak
Tak - 3
Tak
Z przedsiębiorczością związany jest rynek pracy. W
gminie utrzymuje się stały poziom bezrobocia wynoszący
średnio 8 – 10%. W najbliższej przyszłości tj. trzech lat brak
jest szans na powstanie wielu nowych miejsc pracy. Poprawę
sytuacji zapewni ożywienie wielu nowych miejsc pracy.
Poprawę sytuacji zapewni ożywienie gospodarcze kraju a co
za tym idzie i regionu.
1.1.9. Analiza budżetu gminy.
Poniższa tabela 1.10. na str. 39 przedstawia plan i jego
realizację na przestrzeni trzech lat. Celem takiego zestawienia
było porównanie poszczególnych planów do roku 2000 i
uwidocznienie zmian finansowych związanych z realizacją
poszczególnych zadań.
Dochody na 1 mieszkańca w Gminie Biszcza.
Tabela 1.9.: Dochód na 1 mieszkańca w Gminie Biszcza.
Lp.
Rok
Dochód ogółem
1997
Ilość
mieszkańców
4 194
4 871 857
Dochód na 1
mieszkańca
1 161,6
1.
2.
1998
4 157
3 976 858
956,7
3.
1999
4 086
4 174 047
1 021,5
4.
2000
4 044
4 444 766
1 099,1
Tabela 1.10.: Realizacja planu i wykonania budżetu Gminy Biszcza w latach 1997 – 2000
Wyszczególnienie
Dochody ogółem, w tym:
1997
plan
5 083
1998
wykonanie
plan
1999
wykonanie
plan
wykonanie
% zmian
planu roku ’97 do
2000
Plan
2000
4 871,8
4 036,5
3 976,8
4 215,3
4 174,0
4 564,8
-10,21
1. dochody własne
750,0
323,8
696,9
675,0
823,6
810,3
665,4
-11,28
2. udziały w podatkach
329,0
323,8
377,0
374,5
282,0
282,0
312,0
-5,17
1 559,3
1 364,4
429,3
400,9
151,5
134,8
70,0
-95,51
693,4
693,4
492,7
485,8
471,9
460,2
881,3
27,10
1 752,1
1 752,1
2 040,6
2 040,6
2 486,3
2 486,7
3 636,1
107,53
3. ze źródeł poza budżet
4. dotacje celowe
5. subwencje
1997
1998
1999
% zmian
planu roku
’97 do 2000
plan
wykonanie
plan
wykonanie
plan
wykonanie
Plan
2000
Wydatki ogółem, w tym:
5 503,8
5 1946,1
4 246,9
4 193,5
3 890,1
3 844,5
4 359,6
-20,79
1. wydatki bieżące z tego:
2 656,3
2 629,7
2 990,6
2 983,1
3 390,0
3 356,3
3 775,1
42,12
1 063,4
1 058,8
129,4
1 289,9
1 796,6
1 796,6
2 052,7
93,03
687,4
684,7
831,1
831,1
1 195,4
1 195,4
1 396,5
103,16
499,8
497,8
615,3
615,3405,1
406,9
405,9
406,2
18,73
329,2
327,7
405,1
1 077,9
271,5
271,5
280,3
-33,58
9 pozostałe wydatki bieżące
1 093,1
1 073,3
1 084,9
1 210,4
1 153,8
1 153,8
1 316,2
10,95
2. wydatki inwestycyjne
2 847,5
2566,4
1 256,4
500,0
488,2
488,2
584,5
-79,47
Wyszczególnienie
9 wynagrodzenie ogółem
w tym nauczycieli
9 pochodne od wynagrodzeń
w tym nauczycieli
Źródła: Opracowanie własne.
Tabela 1. 11.: Realizacja zadań inwestycyjnych w latach 1997-2000 w tyś zł.
Lp.
1.
Nazwa zadania
Kanalizacja Biszcza III etap, spłata
zobowiązań II etapu
Koszt
Środki
Środki
Środki od
zadania
własne
pomocowe
ludności
2 322,0
358,2
1 283,3
Kredyt
Czas realizacji
249,5
431,0
1997-1998
2.
Oczyszczalnie przyzagrodowe w Bukowinie
1 134,1
282,1
282,4
159,6
410,0
1997-1998
3.
Inwestycje drogowe
777,8
322,7
429,8
25,3
_
1997-2000
4.
Dom Ludowy w Bukowinie
201,6
97,4
104,2
_
_
1997-2000
5.
Inwestycje oświatowe
273,8
73,8
200,0
_
_
1998-1999
6.
Wodociąg Żary - Budziarze
200,0
35,0
130,0
35,0
_
2000-2001
4 909,3
1 169,2
2 429,7
469,4
841,0
Razem
1.1.10. Komunikacja społeczna i sposób zarządzania
Gminą.
Obsługą Urzędu objęto wszelkie zadania własne należące
do
kompetencji
gminy,
zadania
zlecone
administracji
rządowej i zadania powierzone przez Starostwo Powiatowe w
Biłgoraju w zakresie budownictwa, geodezji i ewidencji
gruntów. Do realizacji w/w zadań w strukturze organizacji
urzędu przyjęto 16 stanowisk pracy. Nie stosuje się podziału
stanowisk na wydziały czy referaty, stąd nie ma w strukturze
Urzędu tj. wójtowi, jego zastępcy sekretarzowi i skarbnikowi.
Większość stanowisk pracy jest samodzielna i obejmuje
niejednokrotnie zadania z różnych dziedzin administracji.
Wykaz poszczególnych stanowisk pracy przedstawia się
następująco:
1.
wójt,
2.
z-ca wójta,
3.
sekretarz,
4.
skarbnik,
5.
inspektor ds. księgowości podatkowej,
6.
inspektor ds. księgowości budżetowej,
7.
inspektor ds. wymiaru podatków,
8.
inspektor ds. rolnictwa i ochrony środowiska a także
kasjer Urzędu,
9.
inspektor ds. obsługi Rady i Zarządu Gminy oraz
działalności gospodarczej i promocji gminy,
10. inspektor ds. kancelaryjno – biurowych, osobowych,
zdrowia, kultury i turystyki,
11. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego,
12. inspektor ds. wojskowych, p. poż., obrony cywilnej i
sportu,
13. inspektor
ds.
budownictwa,
architektury
i
drogownictwa,
14. inspektor ds. gospodarczych i społecznych,
15. geodeta gminny,
16. radca prawny (1/4 etatu).
Ponadto powołane są trzy jednostki pomocnicze i zakład
budżetowy. Jednostki pomocnicze to:
o Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Biszczy
zatrudniający kierownika i dwu pracowników
socjalnych,
o Gminny Ośrodek Kultury w Biszczy obejmujący
również bibliotekę i zatrudniający dyrektora na ½
etatu oraz dwie bibliotekarki i instruktora,
o Gminny
Zespół
ds.
Oświaty
w
Biszczy
zatrudniający kierownika, którym jest zastępca
wójta, główną księgową i kierowcę.
Zakładem budżetowym jest Zakład Gospodarki Komunalnej
zatrudniający
kierownika,
główną
księgową,
dwóch
konserwatorów i dozorcę wysypiska.
Obsługa interesantów odbywa się poprzez bezpośredni
kontakt z właściwym pracownikiem referatu lub przez
skierowanie interesanta z sekretariatu Urzędu do pracownika
kompetentnego do obsługi interesanta.
Ilość zatrudnionych pracowników jest minimalna i
niezbędna do właściwej obsługi interesantów. W związku ze
stale rosnącą ilością zadań przekazywanych do realizacji
gminom większość stanowisk pracy jest przeciążona, a
łączenie zadań przez wiele stanowisk pracy z różnych
dziedzin dodatkowo utrudnia pracę.
Dla częściowego usprawnienia pracy urzędu Zarząd
Gminy
podjął
decyzję
o
sukcesywnej
poszczególnych stanowisk pracy.
komputeryzacji
1.1.11. Analiza stanu gminy w aspekcie mocnych słabych
stron jak również zewnętrznych szans i zagrożeń.
Wyniki analizy SWOT, czyli mocnych i słabych stron,
szans i zagrożeń związanych z rozwojem gospodarczo –
społecznym Gminy Biszcza obrazuje poniższa tabela 1. 12.
Tabela 1.12.: Analiza SWOT Gminy Biszcza.
Aktywizacja ekonomiczna gminy
Mocne strony
& dobra sieć dróg dojazdowych do pól
i gospodarstw we wsiach,
& złoża wód mineralnych mineralnych
i gazu ziemnego,
Słabe strony
' brak zakładów przetwórstwa rolno
spożywczego,
' brak wypracowanych metod w
organizowaniu przedsiębiorczości,
& rozwinięta infrastruktura techniczna,
' niski stopień gazyfikacji w gminie,
& gmina zwodociągowana w 98%,
& telefonizacja gminy w 80%,
& gmina skanalizowana w 50%,
Szanse
Zagrożenia
& dobry stan dróg powiatowych i
gminnych,
' brak polityki państwa w zakresie
tworzenia miejsc pracy,
& złoża wód o wysokiej przydatności
do produkcji wody mineralnej
' migracje ludności,
' rosnące bezrobocie
Rozwój turystyki i agroturystyki
Mocne strony
Słabe strony
& dobra infrastruktura techniczna,
' brak oczyszczalni ścieków,
& gmina zwodociągowana w 90%,
' obniżenie poziomu wykształcenia
na wsi,
& telefonizacja gminy 80%,
& gmina skanalizowana w 50%,
& dobra baza lokalowa,
' brak ścieżek rowerowych,
' brak wcześniej przygotowanych
alternatywnych form wypoczynku
& czyste środowisko naturalne,
' niewykorzystany ośrodek
wypoczynkowy w Żarach,
& atrakcyjne warunki
turystyczno – rekreacyjne,
' niskie dochody własne gminy,
& środowisko życia wielu
gatunków ptaków i roślin,
& właściwości lecznicze
mikroklimatu Tanwi
Szanse
& duża odległość od miast (dobre
warunki do wypoczynku),
& nawiązanie stosunków
partnerskich i gospodarczych
z inwestorami zagranicznymi,
& promocja regionu o zasięgu
krajowym,
& współpraca z gminami
ościennymi w celu zwrócenia
na specyfikę klimatu
Zagrożenia
' zanik kultywowania tradycji
i kultury regionalnej przez
młodzież,
' brak korzystnych połączeń
komunikacyjnych z
aglomeracjami miejskimi oraz
województwem,
' rosnąca konkurencja na
krajowym rynku
agroturystycznym,
' silna konkurencja ze strony pobliskiego
Tarnogrodu, Zwierzyńca, Krasnobrodu
Rozwój rolnictwa
Mocne strony
& małe rozdrobnienie gospodarstw,
& wysoka produkcja mleka,
Słabe strony
' brak punktów skupu żywca,
owoców i warzyw,
& wysokie usprzętowienie gospodarstw, ' mała ilość miejsc pracy poza
rolnictwem, a w związku z tym
& rozwinięta uprawa gryki wraz z
zahamowany odpływ
przetwórstwem,
posiadaczy
małych gospodarstw,
& duże skupisko pasiek pszczelich,
& duża obsada bydła mlecznego,
& dobre gleby zmelirowane
w 70% zmeliorowane,
& duża infrastruktura sanitarna,
Szanse
& współpraca z organizacjami
unijnymi
Źródła: Opracowanie własne.
Zagrożenia
' duże odległości od punktów skupu
' brak długofalowej polityki rolnej
1.1.12. Atuty i Bariery Gminy Biszcza.
1. Określenie istotności poszczególnych czynników.
Waga liczbowa określająca istotność atutu, była przyznana w
skali od 1 do 5, kolejne stopnie skali oznaczają:
1) mało ważny
waga [1],
2) przeciętnie ważny
waga [2],
3) ważny
waga [3],
4) bardzo ważny
waga [4],
5) kluczowy
waga [5].
Czynniki, które uzyskały ocenę 1 lub 2, o ile nie towarzyszył
im wektor narastający, zostały usunięte z listy uwarunkowań
strategicznych jako nie mające znaczenia strategicznego.
2. Określenie dla czynników zmian w czasie.
Tendencję zmian danego czynnika w czasie opisuje jeden
z pięciu możliwych stanów ( oznaczonych odpowiednio
skierowanymi strzałkami):
1) gwałtownie narastający
Ï
2) narastający
Ò
3) stabilny
Î
4) malejący
Ô
5) gwałtownie malejący
Ð
W wypadku czynników, których zmienność jest możliwa w
tym momencie do prawidłowego oszacowania, albo, które
zależą od przebiegu planowych przez nas procesów, zamiast
strzałki - wektora w odpowiedniej rubryce pojawi się znak
zapytania.
Oto przykład oznaczenia czynników.
Lp.
Opisz czynnika
1
1.
2.
Środowisko naturalne
całej gminy czyste
ekologicznie
Dobra infrastruktura
techniczna i socjalna
Wektor
Istotność czynnika
2
3
4
Tendencji
5
v
v
Ï
Ò
Należy to odczytać następująco: pierwszy czynnik jest
kluczowy i jego znaczenie będzie gwałtownie rosło. Drugi
czynnik jest bardzo ważny i znaczenie będzie systematycznie
rosło.
Atuty Gminy Biszcza.
Tabela 1.13.: Atuty Gminy Biszcza.
Lp.
Opis czynnika
1.
Bardzo dobry stan środowiska
2.
Dobre połączenie
komunikacyjne
Duży potencjał gospodarstw
rolnych
Wykorzystanie walorów wody
pitnej
Duże rezerwy do rozwoju małej
i dużej przedsiębiorczości
Wysoki potencjał ludzki w
wieku produkcyjnym
Dobrze rozwinięta gospodarka
leśna
Duża ilość dobrze rozwiniętych
gospodarstw o charakterze
towarowym
Dbałość o kultywowanie
tradycji
Dobry potencjał ochrony
zdrowia
Wykorzystanie położenia
geograficznego do rozwoju
agroturystyki i ekoturystyki
Bardzo dobra infrastruktura
komunalna
Środowisko życia wielu
gatunków ptaków i roślin
Bogata i nietypowa szata
roślinna
Bogactwo runa leśnego
(jagody, grzyby)
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Bariery Gminy Biszcza.
1
2
3
4
5
Wektor
tendencji
v
Ï
Ï
v
v
Ò
v
Ò
v
Ï
v
Ï
Î
v
Ò
v
v
Î
v
Î
v
v
Ò
Ò
v
Î
v
Î
v
Î
Tabela 1.14.: Bariery Gminy Biszcza.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Opis czynnika
1
2
Niezadowalająca infrastruktura
techniczna
Zły stan niektórych dróg
1.2. Gmina na tle powiatu.
3
4
5
v
Ô
v
v
v
Î
Ô
Î
v
Î
v
Ô
v
Î
v
v
tendencji
Ô
v
Brak ciągów pieszo rowerowych
Sieć utwardzonych dróg
gminnych
Perspektywy dla rozwoju firm
zajmujących się wykorzystaniem
surowców mineralnych
Całodobowa opieka lekarza
rodzinnego
Rozwój małej i średniej
przedsiębiorczości
Istnienie barier
architektonicznych
architektonicznych jednostkach
administracji lokalnej
Brak przydomowych
oczyszczalni ścieków
Tylko jeden szlak turystyczny (
czarny) przechodzący przez
Budziarze
Brak ścieżek rowerowych na
terenie lasów
Brak wcześniej przygotowanych
alternatywnych form
wypoczynku
Brak specyficznego
wyróżniającego czynnika na
terenie powiatu
Wektor
Î
v
Î
v
Î
v
Î
Î
1.2.1. Informacje o powiecie.
Powiat biłgorajski położony jest w południowej części
województwa lubelskiego, na pograniczu Wyżyny Lubelskiej i
Kotliny Sandomierskiej. Składa się z 14 gmin, jego
powierzchnia wynosi 1 331 km2. Jest to typowy powiat
rolniczy, gdzie użytki rolne stanowią 56,5% a lasy 38% całej
powierzchni. Krajobraz i klimat kształtują tu lasy Puszczy
Solskiej, rzeka Łada i Tanew oraz pagórkowaty teren
Roztocza.
1.2.2. Wielkość gminy na tle powiatu.
W skład powiatu wchodzą:
1. gmina Biłgoraj,
2. gmina Turbin,
3. gmina Łukowa,
4. gmina Księżpol,
5. gmina Józefów,
6. gmina Tarnogród,
7. gmina Tereszpol,
8. gmina Obsza,
9. gmina Potok Górny,
10. gmina Frampol,
11. gmina Biszcza
12. gmina Goraj,
13. gmina Aleksandrów,
14. miasto Biłgoraj.
Gmina Biszcza jest, 11 pod względem obszaru w powiecie.
Poniższy wykres przedstawia wielkość poszczególnych
gmin na tle powiatu.
Liczby umieszczone na osi odciętych są zgodne ze spisem
gmin przedstawionym powyżej. Kolorem żółtym zaznaczono
gminę Biszcza.
Wykres 1.4.: Wielkość poszczególnych gmin na tle powiatu w km
300
250
km
200
150
100
50
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika nr 3.
9
10
11
12
13
14
1.2.3. Ludność gminy na tle powiatu.
Powiat biłgorajski zamieszkuje ponad 84 000
mieszkańców. Poniższy wykres przedstawia rozmieszczenie
mieszkańców z uwzględnieniem podziału na gminy. Liczby
umieszczone na osi odciętych są zgodne ze spisem gmin
przedstawionym powyżej. Kolorem żółtym zaznaczono gminę
Biszcza.
Wykres 1.5.: Liczba mieszkańców w poszczególnych gminach w tys. osób.
Mieszkańcy w tys.
30
25
20
15
10
5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14
Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika nr 4.
1.2.3. Ocena gminy przez powiat.
Gmina Biszcza jest jedną z powierzchniowo mniejszych
gmin na terenie powiatu. Warunki jakie posiada sprawiły
jednak, iż jej rozwój przebiega dynamicznie. Jest gminą
posiadającą dobre drogi, w dużej części skanalizowaną,
zwodociągowaną.
Mikroklimat rzeki Tanew oraz zasoby wód mineralnych
spowodowały, że rozwój agroturystyki na jej terenie stał się
priorytetowy dla powiatu Biłgorajskiego.
Wykonanie założonych inwestycji umocni pozycję gminy
na tle powiatu.
Ocena
rozwoju
lokalnego
Gminy
Biszcza
przez
powiatowe władze samorządowe została przedstawiona w
ujęciu szans i możliwości oraz zagrożeń zagrożeń przeszkód.
Szanse i możliwości:
•
wyjątkowo atrakcyjne położenie gminy,
•
niezwykle
wysoka
mineralizacja
wód
powierzchniowych ze zdecydowaną przewagą jonów
sodu (Na+) i chloru (Cl-) nadających się do
bezpośredniego rozlewnictwa,
•
małe rozdrobnienie gospodarstw,
•
dobra i bardzo dobra infrastruktura,
•
dobra współpraca pomiędzy zarządem lokalnym
gminy,
•
możliwość
rozwoju
turystyki
i
agroturystyki
i
szczególnie miejscowościach położonych nad Tanwią,
•
w możliwość rozwoju przedsiębiorczości związanej z
produkcją kaszy gryczanej
•
wykorzystanie
własnych
produktów,
owoców
i
warzyw dla rozwoju przemysłu przetwórczego,
•
wykorzystanie przygotowanej infrastruktury gminy dla
rozwoju przedsiębiorczości rolno – spożywczej.
Zagrożenia i przeszkody:
•
wysokie koszty inwestycji np.: budowy uzdrowiska,
•
brak
zakładów
przetwórstwa
owoców
miękkich
miękkich warzyw,
•
brak inicjatyw wśród młodych mieszkańców gminy w
kierunku rozwoju przedsiębiorczości,
•
brak promocji gminy w województwie,
•
malejące dochody własne ludności wiejskiej oraz
rosnące bezrobocie,
•
brak polityki państwa dla rozwoju gospodarstw
wielkotowarowych,
•
małe
zainteresowanie
inwestorów
zewnętrznych
rozwojem przedsiębiorczości na terenie gminy.
2.1
Misja i cel Gminy Biszcza.
2.1.1
Misja.
Misją Gminy Biszcza jest tworzenie warunków dla
rozwoju gospodarki i wzrostu poziomu cywilizacyjnego całej
społeczności gminnej.
2.1.2
Cele strategicznego programu rozwoju Gminy
Biszcza.
Strategiczny
program
rozwoju
Gminy
Biszcza
opracowany został zgodnie z podstawowymi zasadami
planowania strategicznego, do których należy:
• analiza wewnętrznej i zewnętrznej sytuacji gminy,
• określenie kluczowych zadań mających wpływ na
rozwój gminy,
• określenie wskaźników realizacji celów,
• ustalenie programu realizacji działań.
Opierając się na przyjętych zasadach określono cel główny
(nadrzędny) w brzmieniu:
Tworzenie
nowych
miejsc
przy
pracy
poprzez
wykorzystaniu
rozwój
położenia
geograficznego gminy i wód bogatych w jód i magnez w celu
zrównoważenia poziomu życia wszystkich jej mieszkańców.
Przy tworzeniu celu strategicznego dla gminy ważne było, aby
był
on
spójny
z
celem
strategicznym
województwa
lubelskiego, który zakłada osiąganie trwałego rozwoju
społecznego i gospodarczego poprzez wykorzystywanie
geograficznego położenia regionu jako platformy współpracy
krajów Europy wschodniej i zachodniej.
Natomiast celem operacyjnym jako do osiągnięcia celu
głównego uznano:
Aktywizację ekonomiczną obszaru całej Gminy Biszcza
poprzez:
¾ rozwój turystyki i agroturystyki z zachowaniem ochrony
środowiska,
¾ rozwój infrastruktury związanej z wypoczynkiem,
¾ budowa
sanatorium
opartego
na
zastosowaniu
właściwości leczniczych wód mineralnych,
¾ budowa zbiornika retencyjnego w Żarach.
Aby osiągnąć cel generalny strategicznego Programu Rozwoju
Gminy Biszcza zostały określone cele cząstkowe. Ich
realizacja przyczyni się do osiągnięcia zamierzonego rezultatu
i pozwoli ocenić czy podejmowane
działania pozwolą
zrealizować cel główny, czy też nie.
Cele cząstkowe zostały podzielone na dwie grupy i
sformułowane następująco:
I. Aktywizacja ekonomiczna gminy
•
rozwój
inwestycji na rzecz spójności społeczno –
gospodarczej z lokalnymi sąsiednimi samorządami oraz
województwem,
•
przygotowanie kadry menedżerskiej dla małej i średniej
przedsiębiorczość,
przy
wykorzystaniu
dobrej
bazy
lokalowej,
•
wspieranie
i
rozwój
infrastruktury
technicznej
i
ekonomicznej dla strukturalnych przemian na wsi, tzn.
wzrost rolniczych gospodarstw towarowych,
•
rozwój
przetwórstwem
owoców
związanej
i
ze
warzyw
zbytem
o
i
zasięgu
ponadlokalnym,
II Rozwój turystyki i agroturystyki
•
wykorzystanie mikroklimatu rzeki Tanwi,
•
rozwój
powiązań
społecznych,
kooperacyjnych
kulturalnych
w
celu
gospodarczych
integracji
przy
równoczesnej ochronie własnych zachowań zwyczajowych,
kulturowych ludności oraz przemian demograficzno –
osadniczych całej gminy,
• promocja związana z zasobami wód leczniczych,
• wspieranie
i
usług
opartych
na
innowacyjności obejmującej wykorzystanie zasobności
gminy tj. atrakcyjne położenie, bogactwo własnych
produktów (miód pszczeli i gryka), dobrą i bardzo dobrą
bazę lokalową.
2.2
Kierunki rozwoju Gminy Biszcza.
2.2.1
Rolnictwo.
Powierzchnia gruntów gruntów gminie wynosi 10 731 h.
Obecnie
obserwuje
zagospodarowania
się
tendencję
poszczególnych
przedstawia poniższa tabela 2.1.
zmian
użytków,
sposobu
którą
Tabela 2.1.: Przewidywana struktura użytkowania gruntów w Gminie
Biszcza na lata 2002 – 2010.
Pow.
Rok
Użytki rolne [ha]
Lasy i Pozostałe
ogólna
gruntów
[ha]
Razem
Grunty
rolne
Sady Łąki
Pastwiska
trwałe
grunty
grunty
leśne
[ha]
2002 10 731
6 725
5 095
24
960
646
3 380
626
2003 10 731
6 731
5 090
24
957
642
3 392
626
2004 10 731
6 701
5 085
24
952
640
3 404
626
2005 10 731
6 691
5 085
24
947
635
3 414
626
2006 10 731
6 681
5 082
24
944
631
3 424
626
2007 10 731
6 671
5 082
24
940
625
3 434
626
2008 10 731
6 661
5 092
24
940
615
3 444
626
2009 10 731
6 651
5 082
24
930
615
3 454
626
2010 10 731
6 641
5 072
24
930
615
3 464
626
Źródło : Opracowanie własne.
Prognozuje się, że zmianie ulegnie liczba gospodarstw
rolnych, jak również ich średnia powierzchnia. Według
dotychczasowych obserwacji przewiduje się, że liczba
gospodarstw rolnych w przyszłości będzie wynosić:
• 725 w roku 2005,
• 670 w roku 2010.
Wraz ze zmianą liczby gospodarstw rolnych zmianie ulegnie
również
średnia
powierzchnia
gospodarstwa,
i
będzie
wynosić:
• 10,03 ha w roku 2005,
• 15,00 ha w roku 2011.
Szacuje się, że gospodarstwa rolne będące zakładami rolnymi
nastawione zostaną głównie na: produkcję gryki, zbóż,
ziemniaków, w mniejszym stopniu zaś na produkcję tytoniu
oraz pozostałych upraw rolniczych. Rolniczych uprawach
dominować będą ziemniaki, warzywa i owoce jagodowe.
Powierzchnię
użytków
rolnych
miejscowościach przedstawia tabela 2.2.
w
poszczególnych
Tabela 2.2.: Prognozy powierzchni użytków rolnych w poszczególnych
Miejscowościach.
2005
Miejscowość
Użytki rolne w
[ha]
Biszcza I
1 780
2010
Grunty
Użytki
Grunty
orne w
rolne w [ha] orne w [ha]
[ha]
1 363
1 775
1 361
Biszcza osiedle
Biszcza II
1 471
1 162
1 461
1 160
Budziarze
319
218
312
215
Bukowina I
908
697
908
697
1 000
810
995
810
600
445
592
442
53
34
48
31
Wola Kulońska
181
115
181
115
Wólka Biska
179
103
174
103
Żary
200
138
195
138
6 691
5 085
6 641
5 072
Bukowina II
Gózd Lipiński
Suszka
Razem:
Przewiduje się, że w przyszłości zostanie zalesiona znaczna
część gruntów V i VI klasy botanicznej.
2.2.2. Szkolnictwo.
Ilość szkół w okresie do 2008 roku na terenie gminy nie
ulegnie zmianie. Natomiast będzie potrzeba obniżenia stopnia
organizacji:
• SP. w Gwoździe Lipińskim do klas I – III w roku
szkolnym 2002/2003
• SP. w Bukowinie do klas I – III w roku szkolnym
2003/2004.
Zestawienia dokonane na podstawie uzyskanych informacji,
przedstawionych w tabeli 2.3. pozwalają na stwierdzenie, iż
liczba dzieci w wieku szkolnym będzie systematycznie
malała.
Spowoduje
to
powstanie
problemu
z
zagospodarowaniem obiektów szkolnych. Aby poprawić
sytuację ekonomiczną oświaty przewiduje się wykorzystanie
budynków szkolnych jako domów dziennej i tygodniowej
opieki społecznej lub też jako bazy noclegowej dla
rozwijającej się turystyki i agroturystyki.
Tabela 2.3.: Zestawienie liczby uczniów w poszczególnych szkołach.b
Szkoła Podstawowa
Rok
szkolny
Biszcza
Bukowina
Gózd Lip. Gimnazjum
Razem
2001/2002
224
94
71
226
615
2002/2003
192
80
66
232
570
2003/2004
180
69
59
237
545
2004/2005
163
58
57
225
503
2005/2006
142
58
58
204
462
2006/2007
137
60
60
176
433
2.2.3. Sposób zarządzania w Gminie Biszcza oraz
procedura obsługi interesanta.
Proces zmian w administracji publicznej musi zacząć się
od jej wnętrza, reorganizacji oraz zmiany poziomu
wykształcenia jej pracowników. Pracowników związku z
tym w interesie gminy leży, aby patent był zadowolony z
obsługi w urzędzie. Aby cel ten uzyskać należy
poinformować interesanta, w jaki sposób i gdzie ma
pozyskać informacje i niezbędne dokumenty. Dużym
ułatwieniem będzie zastosowanie niżej przedstawionego
schematu obsługi patenta.
2.2.4. Środowisko w przyszłości.
Obszar gminy Biszcza należy do jednych z najmniej
skażonych obszarów na terenie Polski ( część obszaru gminy
wchodzi w skład kompleksów leśnych Puszczy Solskiej i
Lasów Janowskich ). Dużym zagrożeniem dla czystego
środowiska jest nasilający się w regionie ruch samochodowy i
związane z nim zwiększenie emisji spalin oraz podniesienie
poziomu
hałasu.
Aby
zminimalizować
to
szkodliwe
oddziaływanie należałoby zadrzewić lub częściowo zalesić
pasy biegnące wzdłuż arterii drogowych usytuowanych w
obszarze Gminy Biszcza, a przynależących do obszarów
chronionych.
Naturalnie
utworzona
bariera
spowoduje
wytłumienie hałasu oraz będzie stanowić filtr dla spalin.
W przyszłości Gmina Biszcza planuje budowę zbiornika
retencyjnego „ Biszcza – Żary”, który zapewni stałe
nawodnienie użytków rolnych, położonych w okolicy
zbiornika. Lepsze nawodnienie spowoduje wzrost i znaczna
polepszenie jakości otrzymywanych plonów.
Zbiornik retencyjny przyczyni się do wzrostu poziomu wód
gruntowych w jego otoczeniu oraz m.in. do likwidacji
zagrożenia pożarowego dla położonych w tym rejonie
rezerwatów leśnych i zabudowań mieszkalnych.
Efektem wyżej wymienionych przedsięwzięć będzie:
• zachowanie
czystego
i
zdrowego
mikroklimatu regionalnego, głównie w
obszarze Gminy Biszcza i Gminy Księżpol ,
• tworzenie stałych miejsc pracy w usługach
związanych z agroturystyką, rekreacją i
wypoczynkiem,
• wzrost produkcji zdrowej żywności w
związku
z
tworzeniem
agroturystycznego
się
zagłębia
obejmującego
także
gminy Księżpol, Tarnogród, Biłgoraj.
2.2.5. Rozwój gospodarki.
Rozwój placówek handlowych i usługowych w gminie
winien być usytuowany głównie przy drodze numer 863
prowadzącej przez Stalową Wolę, Tarnogród, Tomaszów
Lubalski do przejścia granicznego w Hrebennem.
Ponadto w
latach ( 2001 – 2005), po wybudowaniu
zbiornika retencyjnego w miejscowościach Biszcza i Żary, w
rejonie tym nastąpi rozwój handlu, gastronomii, bazy
noclegowej i związanych a z tym różnego typu usług.
Przeprowadzenie
planowanych
zadań
inwestycyjnych
takich jak: budowa dróg, oczyszczalni ścieków, itp. Przyczyni
się do spadku bezrobocia w gminie. Powstanie około 50
nowych
miejsc
pracy
w
działalności
turystycznej
i
agroturystcznej w ciągu trzech lat. Spowoduje to tym samym
rozwój
gospodarczy
gminy
oraz
poprawę
bytu
jej
mieszkańców. W związku z
ograniczeniem powierzchni
małych
przewiduje
gospodarstw
gospodarstw
rolnych
agroturystycznych,
się
produkujących
powstanie
znacznej
mierze żywność na własne potrzeby. Istnieje realna szansa dla
mieszkańców gminy na utworzenie Stowarzyszenia lub
Związku Agroturystycznego wspólnie z miastem – gminą
Tarnogród. Wykorzystując swoje uwarunkowania geograficzne,
klimatyczne oraz historyczne i kulturowe gmina ma szanse być
wyjątkową na tle powiatu.
Potencjalną szansą na powstanie nowych miejsc pracy i
wzrost gospodarczy będzie wykorzystanie zasobów źródła
wody, o wskaźniku identycznym jak dla wody mineralnej, do
utworzenia
Zakładu
Produkcji
Wody
Mineralnej
np.
„Biszczanka”, która pomoże również w promocji regionu i
gminy.
Program rozwoju lokalnej przedsiębiorczości może zostać
oparty na bazie uprawianej gryki i miodu pszczelego.
Odpady stałe i ścieki.
Na terenie miejscowości Biszcza jest zlokalizowane
wysypisko śmieci. Pojemność istniejącego wysypiska pozwala
przypuszczać, że do roku 2010 gmina nie będzie miała
kłopotu ze składowaniem odpadów. W następnych latach
gmina będzie korzystała z dużego wysypiska śmieci
zlokalizowanego w miejscowości Korczów w Gminie
Biłgoraj. W tym celu został utworzony Związek Komunalny
„Tanew”, którego gmina Biszcza jest członkiem. Aby
powiększyć możliwości składowe ww. wspólnego wysypiska
konieczna jest jego modernizacja w celu właściwej utylizacji
odpadów stałych oraz ponownego ich wykorzystania –
recyklingu.
W
gminie
jest
jedyna
oczyszczalnia
ścieków
o
przepustowości 480 m3/d zlokalizowana w miejscowości
Biszcza. Zdolności przerobowe oczyszczalni są jednak
niewystarczające dla potrzeb gminy, w związku z tym planuje
się dalszą rozbudowę przydomowych oczyszczalni ścieków w
miejscowościach
Budziarze,
i
Suszka
oczyszczalni
Bukowinie
i
Goździe
w
oraz
budowa
Lipińskim
o
przepustowości rzędu 200m3/d. wykonanie planowanych
inwestycji pozwoli na utrzymanie odpowiedniej czystości wód
powierzchniowych powierzchniowych i podziemnych.
Ponadto budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach:
Bukowina, Wola Kulońska, Gózd Lipiński, Wólka Biska i
Żary znacznie poprawi stan wód powierzchniowych.
2.2.6. Planowany budżet gminy.
Budżet Gminy Biszcza na lata 2001 – 2008 przedstawia
tabela 2.4.
Na inwestycje w 2001 roku przeznaczono 15,08% dochodów
ogółem, które będą stanowiły 15,26% wydatków ogółem.
Natomiast na oświatę planowane są wydatki na poziomie 53%
dochodów gminy. Poziom wydatków na oświatę gmina
planuje utrzymać do roku 2010. W związku z tym gmina nie
będzie
mogła
realizować
żadnych
infrastrukturalnych ze środków własnych.
inwestycji
Tabela 2.4.: Plan budżetu Gminy Biszcza na lata 2001 – 2008 w tyś. zł.
Wyszczególnienie
Lp.
I.
II.
Rok
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Dochody ogółem w tym:
5 040
9 750
10 745
11 760
7 650
8 470
9 250
9 890
1. dochody własne w tym:
1 140
1 300
1 545
1 580
1 600
1 770
1 875
2 065
•
podatek rolny
360
380
400
440
500
550
580
600
•
podatek od nieruchomości
150
200
250
300
400
500
600
800
•
wpływy od ludności
65
220
340
360
150
190
270
380
2. Środki pomocowe
350
4 550
4 900
5 580
1 100
1 500
1 895
1 875
3. Dotacje celowe
450
500
550
600
650
700
730
750
4. Subwencje ogólne
3 100
3 400
3 750
4 000
4 300
4 500
4 750
5 200
Wydatki ogółem w tym:
4 980
10 350
11 445
12 360
7 200
8 020
8 800
9 440
1. wydatki bieżące
4 220
4 450
4 800
5 200
5 520
5 800
6 000
6 300
760
5 900
6 645
7 160
1 680
2 220
2 800
3 140
2. wydatki inwestycyjne
•
na infrastrukturę techniczną
480
5 730
6 125
7 160
780
1 420
2 300
3 140
•
na infrastrukturę edukac.
280
170
520
-
900
800
500
-
-
600
700
600
-
-
-
-
60
-
-
-
450
450
450
450
Planowany kredyt
Spłata kredytu
Gmina Biszcza planując przeprowadzenie inwestycji
infrastrukturalnych ubiega się i ubiegać się będzie w
przyszłości o środki na ich pokrycie pochodzące ze źródeł
pozabudżetowych. Uzyskanie tych środków uzależnione jest
od stanu przygotowania zarządu do wykorzystania tych
środków.
Poniżej
przedstawiono
źródła
pozyskiwania
środków. Od których należą m. in.:
• Kontakty wojewódzkie i środki budżetu Państwa,
• Bank Światowy,
• Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
bierze ona udział w finansowaniu na terenach wiejskich
budowy wodociągów, kanalizacji i dróg. Warunkiem
koniecznym do skorzystania ze środków ARiMR jest
zgromadzenie odpowiedniej ilości środków własnych
np.: w 1999 roku należało udokumentować środki na
pokrycie 60% wartości inwestycji przy budowie drogi
gminnej.
• Fundusze i środki pomocowe,
Z EkoFundusz,
Udziela wsparcia finansowego wyłącznie w formach
bezzwrotnych dotacji. Wysokość dotacji dla władz
samorządowych może sięgać 50%. Fundusz za
priorytetowe
uznał:
powodujących
ograniczenie
zmiany
emisji
klimatu,
gazów
ograniczenie
transgranicznego transportu zanieczyszczeń powietrza,
zmniejszenie
zanieczyszczenia
Bałtyku,
ochronę
zasobów wód pitnych orza różnorodności biologicznej.
· Fundacje wspierające rozwój rolnictwa i obszarów
wiejskich
Fundacja Programów dla Rolnictwa FAPA,
Fundusze przeznaczone są na rozwój obszarów
wiejskich oraz przygotowanie Polskiego rolnictwa i
wsi na integrację z Unią Europejską,
Program Aktywizacji obszarów Wiejskich,
Jest on realizowany przy udziale Banku Światowego i
środków pochodzących z budżetu Państwa
Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej,
Uzyskanie tych funduszy warunkuje realizowanie
inwestycji związanych z infrastrukturą jak również z
oświatą o ochroną środowiska na wsi.
• Banki komercyjne,
Z
reguły
banki
komercyjne
oferują
wyższe
oprocentowanie i krótsze okresy odroczenia spłat
kredytów.
Niewątpliwą
zaletą
usług
banków
komercyjnych jest szybsza i prostsza procedura
przyznania kredytu.
W
poniższej
tabeli
zaproponowano
pozyskanie
środków na planowane inwestycje na lata 2001 – 2008
Tabela2.5.: Pozyskanie środków na planowane inwestycje na lata 2001- 2008 w tyś zł.
Lp.
Nazwa zadania
Koszt
zadania
520
Środki
własne
450
-
Środki od
ludności
70
85
100
540
240
150
1.
Don Ludowy Bukowina
2.
Wodociąg Żary - Budziarze
220
3.
Droga Gminna Suszka – Wólka Biska
4.
Modernizacja szkoły Gimnazjum
5.
Zbiornik wodny Biszcza - Żary
6.
Środki pomocowe
Kredyt
Czas realizacji
-
2001 - 2002
35
-
2001
300
-
-
2001 – 2002
50
100
-
-
2001
12.500
500
11.200
-
800
2002 – 2004
Kanalizacja Wólka Biska, Żary, Budziarze
1.980
200
1.100
280
400
2002 – 2003
7.
Kanalizacja: Bukowina, Gózd Lip. Wola Kul.
3 595
455
1.900
540
700
2003 – 2004
8.
Modernizacja kotłowni w szkołach
300
100
200
-
-
2003
9.
Modernizacja drogi gminnej w Bukowinie
360
40
280
40
-
2004
10.
Budowa drogi lokalnej Biszcza II
200
60
120
20
-
2004
11.
Budowa drogi lokalnej Biszcza II 0,3 km
100
20
80
-
-
2004
12.
Budowa drogi lokalnej do stadionu 0,7 km
180
80
100
-
-
2005
13.
Modernizacja szkoły w Bukowinie
700
280
350
70
-
2005 – 2006
14.
Budowa chodników Żary, Biszcza I i II i inne
2.330
580
1.500
250
-
2005 – 2008
15.
Stworzenie terenów rekreacyjnych nad Tanwią
1.500
300
1.200
-
-
2005 – 2007
16.
Modernizacja dróg gminnych
2.180
460
1.420
300
-
2006 - 2008
17.
Budowa stadionu
1.000
250
750
-
-
2007 – 2008
18.
Budowa dróg gminnych
1.950
530
1.050
370
-
2006 – 2008
30.305
4.680
21.750
1.975
1.900
Razem
3.1. Zarządzanie strategiczne w gminie.
Koniecznym warunkiem w
zarządzaniu strategicznym
Gminy Biszcza na lata 2001 – 2011 będzie wybór celów.
Bowiem
istotą
zarządzania
strategicznego
samorządów
lokalnych jest ukierunkowaniem działalności organizacyjnej w
gminie tak, aby wyznaczone w programie strategicznym cele
były
najlepiej
ekonomicznym
i
najskuteczniej
wykorzystaniu
realizowane,
wszystkich
przy
środków
pieniężnych.
W tym celu należy również dbać o utrzymanie odpowiednio
wykształconej kadry pracowników, która będzie:
• wyczerpująco i w sposób zrozumiały załatwiała
swoich interesantów,
• posiadała wiedzę w interpretacji dostosowania
przepisów prawnych do potrzeb gminy,
• posiadała bardzo dobrą orientację dotyczącą:
gospodarki,
możliwości
rozwoju
przedsiębiorczości, zabytków kultury, rekreacji i
rozwoju bazy turystycznej,
• każdy pracownik powinien opracować plany
zadaniowe ( miesięcznie lub kwartalnie ), na
podstawie, których jego bezpośredni przełożony
może ocenić jego efektywność i wydajność,
• gmina powinna w krótkim okresie czasu tzn. już
w roku 2001/2002 posiadać dostęp do Internetu
mieć swoją stronę internetową z informacjami o
gminie i jej potencjale gospodarczym,
• księgowość
powinna
być
bezwzględnie
prowadzona w formie zapisów komputerowych,
wymóg ten staje się szczególnie ważny w
momencie
przepływu
środków
Banku
Światowego, Phare, NFOŚ, WFOŚ, oraz innych
funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,
• utworzenie
dodatkowego
realizującego w
stanowiska
pracy
sposób profesjonalny wszelką
pomoc bezrobotnym i przedsiębiorcom w celu
realizowania pomysłów dla nowych lub już
realizowanych przedsięwzięć.
3.2. Komunikacja społeczna w gminie .
Komunikacja społeczna w Gminie Biszcza może być
realizowana w formach biernych i czynnych.
Formy bierne obejmują jednokierunkową komunikację,
w której mieszkańcy otrzymują informację o przebiegu i
wynikach prac prowadzonych w ramach podejmowania
decyzji przez samorząd.
Do form biernych zalicza się m.in.: audycje radiowe i
telewizyjne,
folderach,
artykuły
ulotkach,
prasowe,
na
informacje
tablicach
zawarte
w
informacyjnych,
na
plakatach, bilbordach, ogłoszeniach.
Formy czynne obejmują dwukierunkową komunikację, gdzie
mieszkańcy są odbiorcami informacji jednocześnie mogą
reagować na przekazywane informacje, przedstawiając swoje
propozycje oraz wyrażając swoje opinie i oceny. Do form
czynnych zalicza się m.in.:
• spotkania konsultacyjne,
• spotkania reprezentacyjne,
• warsztaty diagnostyczno – projektowe,
• zebrania wiejskie,
• forum społeczności lokalnej – spotkanie, w którym
bierze udział kilkudziesięciu lub nawet kilkuset
mieszkańców, w czasie, którego wypracowuje się plany
i koncepcje, nad którymi następnie dyskutuje się, zbiera
opinie i wnioski, które powinny być wykorzystane
przez władze samorządu gminy,
• debaty publ8iczne,
• ankiety,
• Internet.
Najważniejsze i najsilniejsze konflikty związane z decyzjami
dotyczącymi
inwestycji
komunalnych
sprzecznych
interesów
różnych
wynikają
grup
ze
mieszkańców,
przedsiębiorców i organizacji pozarządowych.
Najlepsza drogą do ich rozwiązania będzie znalezienie
wspólnych celów, które mogą być kompromisem, (ale nie
muszą) pomiędzy celami grup społecznych. Znajomość źródeł
tych konfliktów, polegających na różnicy w sposobie
interpretacji otaczającej rzeczywistości pozwoli skutecznie je
rozwiązać.
Badania ankietowe będą zaś użytecznym źródłem informacji
o tych konfliktach.
Taki sukcesywny i ciągły proces wspólnej pracy
przedstawicieli
władz
i
pracowników
samorządowych
reprezentantami mieszkańców Gminy Biszcza wydaje się
najwłaściwszą formą prowadzenia dialogu społecznego i
szukania porozumienia wśród wszystkich grup społecznych,
zawodowych
i politycznych, nawet o bardzo sprzecznych
interesach.
Wypracowany w ten sposób kierunek to konsensus osiągnięty
przez uczestników tego procesu dla poprawy życia wszystkich
mieszkańców gminy.
Ryc. 3.1.: Proces komunikacji
Pracownicy
Urzędu Gminy
Otoczenie
wewnętrzne
Otoczenie
wewnętrzne
dalsze
Urząd Gminy
Biszcza
Otoczenie
wewnętrzne bliższe
powiat,
samorząd województwa
sołectwa, stowarzyszenia,
przedsiębiorcy, szkoły, związki
administracja wojewódzka
i rządowa
i organizacje społeczne, obiekty
użyteczności społecznej
Obok normalnych zadań realizowanych przez gminę
zachodzi konieczność zapewnienia jak najszybszego poziomu
usług dla obywateli i podmiotów gospodarczych. Istotna grupa
zadań dotyczy spraw związanych z integracją europejską, a
zwłaszcza
przygotowania
się
do
absorpcji
środków
pomocowych z Unii Europejskiej i Banku Światowego.
Programy Rozwoju Instytucjonalnego zapewnią Gminie
Biszcza pełne wsparcie merytoryczne, doradcze, a także
częściowo materialne dla zadań związanych z poprawą
poziomu kształcenia np.: wyposażenie w sprzęt komputerowy.
Niestety plan budżetowy wiejskiej Gminy Biszcza zakładany
na lata 2000/2008 nie pozwala na ponoszenie stosunkowo
wysokich
kosztów
na
np.:
szkolenia
pracowników
administracyjnych ani też na wyposażenie poszczególnych
stanowisk biurowych w nowoczesny sprzęt komputerowo –
biurowy. Na ten cel potrzebne będą środki zewnętrzne, które
mogą
pochodzić
z
budżetu
Państwa,
kontaktów
wojewódzkich, Banku Światowego, Know How, itp..
3.3 Promowanie gminy.
1. Powołanie
w
odpowiedzialnego
strukturze
za
urzędu
komunikację
stanowiska
społeczną
(KS).
W tym celu należy opracować system przekazywania
informacji
na
temat
działalności
urzędu
przez
poszczególne komórki organizacyjne do pracownika
odpowiedzialnego za komunikację społeczną.
2. Usprawnienie
przepływu
informacji
pomiędzy
pracownikami a kierownictwem urzędu.
3. Informacja o realizowaniu zadań przez pracowników
urzędu na tablicach informacyjnych w poszczególnych
sołectwach i w gablotach Urzędu Gminy Biszcza.
4. Utrzymanie kontaktów bezpośrednich władz gminy z
mieszkańcami.
5. Usprawnienie współpracy z mediami.
6. Promocja gminy na zewnątrz przez:
¾ umieszczenie informacji na temat gminy w mediach,
¾ utworzenie strony internetowej dla Gminy Biszcza,
¾ regularne wzmianki o gminie w prasie regionalnej.
7. Promowanie osób przedsiębiorczych poprzez tworzenie
możliwości nabywania wiedzy o przedsiębiorczości np.:
utworzenie Klubu Przedsiębiorczości we współpracy ze
starostwem powiatowym.
3.4. Przegląd planowania projektu.
Proces szczegółowego planowania ma za zadanie
przypisywanie każdemu z celów odpowiednich mierników.
Mierniki te określają stopień realizacji rozpatrywanego celu w
każdym momencie jego realizacji. Dany miernik został tak
umiejscowiony, aby Gmina Biszcza osiągnęła wyznaczony cel
i w konsekwencji określony wynik ekonomiczny, co
przedstawia tabela 3.1.
Cele
Poprawa i
modernizacja dróg i
ulic gminnych
Poprawa
i
modernizacja
dróg
powiatowych
Budowa kanalizacji i
oczyszczalni ścieków
Gmina
zwodociągowana
Zorganizowana
Źródła
mierników
Tabela 3.1. Cele i wyniki, których realizacja jest bezpośrednio uzależniona od gminy.
Uwarunkowania zewnętrzne
Ilość km rocznie
UG
Lepszy stan dróg i ulic, niższe koszty
transportu płodów rolnych
Ilość km rocznie
UG
Dobre połączenie komunikacyjne z
powiatem i województwem
Ilość przyłączy
rocznie
Ilość przyłączy
rocznie
Ilość indywidualnych
UG
Gmina skanalizowana
UG
Sprawna sieć energetyczna
UG
Rozwinięte przetwórstwo i usługi
Mierniki stopnia
osiągnięcia celów
Rozwinięta
agroturystyka
6 – 8 gospodarstw do
2003 roku
UG
Cele
Mierniki stopnia
osiągnięcia celów
Źródła
mierników
gospodarka odpadami umów wywozu
śmieci
Gospodarstwa
towarowe
Wzrost dochodów na
jednego mieszkańca
Zalesienie słabych
gruntów
Ilość hektarów
Dobra baza sportowa
Ilość placówek w
roku
Szeroka oferta
kulturalna
Zadbane środowisko Likwidacja dzikich
naturalne
wysypisk śmieci
UG
UG
UG
UG
UG
rolno – spożywcze , poprawa
warunków socjalno – bytowych
mieszkańców
Ograniczenie migracji młodych ludzi
Uwarunkowania zewnętrzne
Tworzenie stanowisk pracy, opłacalna
produkcja rolna, poprawa warunków
ekonomicznych mieszkańców
Szersza baz rekreacyjno wypoczynkowa
Spadek przestępczości wśród
młodzieży, baza dla agroturystyki
Zintegrowane społeczeństwo ,
wypromowana gmina, kultywowanie
tradycji historycznych
Czyste środowisko, rozwój
wypoczynku, rekreacji i agroturystyki
Każdy z wymienionych celów można osiągnąć etapowo:
I. Etap:
¾ wspólna bieżą analiza potrzeb lokalnych
II. Etap:
¾ analiza ( segmentacje ) potrzeb społecznych,
¾ określenie różnych możliwych sposobów
działania
¾ ustalenie priorytetów dla realizowanych przedsięwzięć.
III. Etap:
¾ wdrażanie przedsięwzięć priorytetowych,
¾ ścisła współpraca z przedsiębiorcami i organizacjami
pozarządowymi,
¾ stała
i
systematyczna
nowelizacja
sposobów
przekazywania informacji.
IV. Etap:
¾ ocena
wyników
realizowanych
programów
i
przedsięwzięć
¾ ocena ekonomiczna rocznych wydatków budżetowych,
¾ ocena
merytoryczna
samorządu
lokalnego
pracowników
w
celu
administracji
i
wyeliminowania
negatywnych odchyleń,
¾ stałe i systematyczne komunikowanie się z otoczeniem
społecznym, z którym muszą się komunikować władze
administracyjne gminy.
Diagram ( ryc. 3.2.) przedstawia etapy planowania
strategicznego gminie.
Kontrola
realizacji
strategii
Konsultacje
społeczne
Kryteria oceny
Realizacja
strategii
Wybór strategii
optymalnej
rozwoju gminy
Instrumenty
stymulowania
rozwoju lokalnego
Najważniejsze
wpływ
przy
organizacji
zadań
strategicznych, planowych do osiągnięcia wyznaczonych
celów operacyjnych mają :
9 czynniki wewnętrzne tzn. mocne i słabe strony gminy,
szanse i zagrożenia gminy ( określenie w kolejnym
rozdziale ),
9 czynniki zewnętrzne, których częścią składową są
elementy otoczenia gminy jak niżej:
Ryc. 3.3.: Otoczenie gminy.
Inne gminy
Prawo
Gospodarka
Gminy i jej zasoby
Środowisko
społeczne
Środowisko
przyrodnicze
Rozwój przemysłu
Inwestycje
3.5. Plan zadań projektu.
Projekt inwestycyjny należy rozumieć jako wydzieloną część
całości
programu
strategicznego.
Przygotowując
do
wdrożenia kolejne zadania inwestycyjne należy dokładnie je
zaplanować. Projekty posiadają charakterystyczne wspólne
cechy:
¾ projekt to zaplanowane odrębne przedsięwzięcie, zadanie,
za którego realizację odpowiada specjalnie wyznaczona do
tego osoba,
¾ projekt
powinien
być
realny
tzn.
powinny
być
zabezpieczone środki finansowe na jego realizację,
¾ projekty
zawierają
wymierne
parametry
tzn.
czas
rozpoczęcia i zakończenia, szczegółowo określone cele.
¾ Projekt
posiada
granice
koncepcyjne,
geograficzne,
organizacyjne.
Plan zadań stanowi szczegółowo rozpisany wykaz
kolejnych zadań zawierający:
1. Zwięzły opis zadań.
2. Horyzont czasowy trwania danego zadania.
3. Określenie
jednostki
odpowiedzialnej
za
realizację
zadania.
4. Określenie wysokości niezbędnego budżetu.
5. Zdefiniowanie źródeł tego budżetu.
Planowane zadania zostały przedstawione w tabeli 3.2.
Tabela 3.2.: Zadania inwestycyjne na lata 2000 – 2010.
1. Dom Lukowy – Bukowina
520 000
Udział
środków
własnych
450 000
2. Budowa wodociągu Żary –
Budziarze
3. Modernizacja szkoły, gimnazjum
w Biszczy
4. Budowa zbiornika wodnego
Biszcza – Żary
5. Budowa kanalizacji we wsiach:
Budziarze, Żary, Wólka Biska
6. Budowa kanalizacji we wsiach:
Bukowina, Gózd Lipiński, Wola
Kulońska
7. Modernizacja kotłowni w szkołach
220 000
85 000
150 000
50 000
12 500 000
500 000
1 980 000
200 000
3 595 000
455 000
300 000
100 000
360 000
40 000
200 000
60 000
Zadanie:
8. Modernizacja drogi gminnej w
Bukowinie
9. Modernizacja drogi gminnej w
Biszcza II
Czas trwania zadania
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
Przewidywany
koszt
Czas trwania zadania:
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10
100 000
Udział
środków
własnych
20 000
180 000
80 000
700 000
280 000
2 330 000
580 000
1 500 000
300 000
540 000
240 000
2 180 000
460 000
17. Budowa stadionu
1 000 000
250 000
18. Budowa dróg gminnych
1 950 000
530 000
Zadanie:
10. Budowa drogi lokalnej w
Biszcza I
11. Budowa drogi lokalnej do
stadionu
12. Modernizacja szkoły w
Bukowinie
13. Budowa chodników w Żarach,
Biszcza i innych
miejscowościach
14. Zagospodarowanie terenów nad
Tanwią
15. Budowa drogi gminnej Suszka –
Wólka Biska
16. Modernizacja dróg gminnych
Przewidywany
koszt
Źródło: Opracowanie własne. Przyjęto koszty bieżące, szacunkowe na podstawie zebranych informacji.
3.6. Realizacja projektów inwestycyjnych.
Kryteria tworzenia priorytetów inwestycyjnych dla
Gminy
Biszcza
Inwestycyjnymi
zwane
dalej
określać
Wieloletnimi
będą
kolejność
Planami
inwestycji
prowadzonych w gminie.
Kryterium
podstawowym
przy
opracowywaniu
priorytetów dla realizowanych projektów inwestycyjnych
winna być zgodność priorytetów i potrzeb inwestycyjnych. Do
roku 2003 winna być przygotowana wieloletnia prognoza
finansowa obejmująca lata 2003 – 2008 oraz wdrożony
system komputerowego przebiegu finansowania inwestycji w
gminie.
Proponowane kryteria przykładowe są następujące:
A. Grupa kryteriów określających zbieżność inwestycji z
celami strategicznymi gminy:
1. Czy
inwestycja
jest
bezpośrednio
związana
z
rozwojem turystyki, przedsiębiorczości, itp.?
2. Czy
inwestycja
jest
związana
z
rozwojem
gospodarczym w innych dziedzinach nie kolidującym
z rozwojem turystyki, przedsiębiorczości, itp.?
3. Czy inwestycja dotyczy infrastruktury gospodarki
wodno ściekowej?
4. Czy
inwestycja
dotyczy
infrastruktury
komunikacyjnej?
5. Czy
inwestycja
dotyczy
innych
elementów
infrastruktury technicznej, istotnych dla rozwoju
gospodarki w gminie?
6. Czy inwestycja dotyczy szeroko rozumianej edukacji?
7. Czy
inwestycja
dotyczy
bezpośrednio
poprawy
warunków dla rekreacji?
8. Czy inwestycja bezpośrednio wpłynie na korzystny
wizerunek i promocję gminy?
9. Czy
inwestycja
przyczynia
się
w
do
inny
sposób
poprawy
bezpośrednio
warunków
życia
mieszkańców?
B. Grupa kryteriów określających możliwości korzystnego
finansowania w danym momencie, w szczególności –
dofinansowania ze źródeł zewnętrznych:
1. Czy inwestycja jest dofinansowana ze środków
zewnętrznych
prywatnych?
lub
z
miejscowych
kapitałów
2. Czy inwestycja jest kredytowana na warunkach
korzystniejszych, niż rynkowe?
3. Czy inwestycja po dokończeniu będzie generować
dochody dla gminy?
4. Czy inwestycję poprzedza studium wykonalności?
5. Czy inwestycja jest w trakcie realizacji?
(kryterium przejściowe).
Aby ułatwić planowanie przedsięwzięcia inwestycyjnego,
przez pracownika Banku Światowego, został stworzony model
cyklu projektu.
Ryc. 3.4.: Cykl projektu wg Bauma.
Identyfikacja
Ocena
Przygotowanie
Realizacja
Analiza i wybór
Źródło: Poradnik – Planowanie i realizacja inwestycji na obszarach wiejskich.
Identyfikacja
Dotyczy
pierwszego
Podejmowana
jest
etapu
realizacji
decyzja
przystąpienia
przedsięwzięcia.
do
realizacji
przedsięwzięcia
9 Przykładowa inwestycja: budowa drogi lokalnej do
stadionu.
Przygotowanie
Obejmuje
planowanie
koncepcji
przedsięwzięcia
inwestycyjnego. Zostają zebrane oferty, informacje dotyczące
sposobu wykonania, technologii
9 Informacje dotyczące drogi, kosztów
Analiza i wybór
Przegląd zebranych informacji w celu podjęcia decyzji, czy
należy przystąpić do realizacji przedsięwzięcia. Analiza
dotycz aspektów: technicznych, finansowych, ekonomicznych
i społecznych, zarządczych, organizacyjnych.
9 Wybór nawierzchni, inwestora, który wykona drogę,
wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za planowanie i
realizację zadania
Realizacja
Niniejszy etap obejmuje działania związane z realizacją
zadania zgodnie z wcześniej nakreślonym harmonogramem.
9 Nadzór pracownika nad jakością i terminowością budowy
drogi, sporządzanie raportów z przebiegu prac
Ocena
Ocenie podlega zrealizowane zadanie, aby móc porównać
zakładane wyniki i osiągniętym efektem. Proces ten jest
niezbędny do wychwycenia błędów i uzyskania informacji
użytecznych przy opracowaniu przyszłych projektów.
9 Wnioski
dotyczące
kosztów,
jakości,
terminowości
wybudowanej drogi.
3.7. Realizacja celów.
Kierując się Strategią Województwa Lubelskiego i
wymienionymi tam szansami gmin położonych w rejonie tzw.
ściany wschodniej, wskazującymi także na duże możliwości
wykorzystania wysokich walorów środowiska naturalnego
oraz rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z elementami podstaw
rozwoju
przemysłu
rekreacyjno
–
rolno
przetwórczego
wypoczynkowej.
Swoje
i
szanse
turystyki
winna
wykorzystać również Gmina Biszcza.
Realizacja wcześniej opisanych celów winna także
stworzyć
odpowiednie
warunki
do
przygotowania
odpowiedniej kadry urzędniczej, młodzieży szkolnej w
zakresie podstawowym i gimnazjalnym oraz ukierunkowania
dalszego kształcenia poprzez lepsze warunki funkcjonowania
szkół. Patrz diagram.
Ryc. 3.5.: Diagram obrazujący lepsze funkcjonowanie szkół.
Realizacja celów to etap wdrażania, sprawdzenia czy cele
zawarte w strategii są realne. Strategiczny Program Rozwoju
powinien być dokumentem ogólnie znanym i popieranym
przez społeczeństwo lokalne oraz przedsiębiorstwa działające
na terenie gminy. Promocja treści zawartych w dokumencie
musi być przeprowadzana tak przed, jak i w trakcie realizacji
wyznaczonych celów. Jedynie poparcie i zaangażowanie
mieszkańców gwarantuje pomyślne wdrożenie projektu.
Wdrażanie powinno wiązać się z takimi działaniami jak:
¾ instytucjonalizacja programu strategicznego,
¾ wsparcie organizacyjne i techniczne przez radę i
urząd gminy,
¾ ustalenie
więzi
pomiędzy
organizacjami
a
elementami planu strategicznego,
¾ promocja planu strategicznego wewnątrz i na
zewnątrz gminy,
¾ pakiety zachęt i udogodnień dla inwestorów.
Wykonanie misji określonej w celu generalnym będzie
możliwe poprzez konsekwentną realizację wyznaczonych, w
programie strategicznego rozwoju gminy Biszcza, warunków
i zasad do których należą:
I.
Realizacja ponadlokalnych projektów inwestycyjnych
wspólnych
dla
co
najmniej
jednej
z
gmin
sąsiadujących:
WYNIK
· Niższe do poniesienia nakłady finansowe dla danego
projektu przez gminę oraz realna szansa do
uzyskania zewnętrznych środków pomocowych na
realizowane zadanie.
II. Budowa tras i ścieżek rowerowych:
WYNIK
· Zwiększenie atrakcyjności turystycznej.
· Szybszy rozwój turystyki i agroturystyki już w ciągu
3 lat.
· Zapewnienie lepszych warunków do wypoczynku.
III. Wykorzystanie
zasobów
i
bogactw
naturalnych
znajdujących się w obszarze gminy dla rozwoju
lecznictwa uzdrowiskowego w ciągu 5 lat:
WYNIK
· Likwidacja bezrobocia.
· Zwiększenie atrakcyjności gminy dla inwestorów
zewnętrznych.
· Poprawa
zamożności
gminy
i
wszystkich
jej
mieszkańców,
IV. Opracowanie systemu informacyjnego i zarządzania w
gminie:
WYNIK
· Uporządkowany i efektywniej wykorzystany czas
pracy poszczególnych pracowników urzędu.
· Przygotowanie biuletynu o procedurze załatwiania
poszczególnych spraw w urzędzie gminy.
· Informacja na tablicach ogłoszeń o przedsięwzięciach
inwestycyjnych realizowanych przez urząd oraz
ważniejszych aktach prawnych podjętych przez radę i
zarząd
wraz
z
interpretacją
zrozumiałą
dla
mieszkańców gminy.
· Wyznaczenie dnia lub kilku dni, w które urząd
pracuje do godzin wieczornych tak, aby umożliwić
obsługę osobom pracującym.
V.
Wydawanie lokalnej gazety.
WYNIK
· Bieżąca informacja o pracach zarządu i rady gminy
między sesjami.
· Informacje kulturalne.
· Informacja o planach i poczynionych inwestycjach.
VI. Szeroka
promocja
turystycznych
gminy
oraz
w
informacji
informatorach
powiatowej,
wojewódzkiej i krajowej:
WYNIK
· Promocja własnej rodzinnej zdrowej żywności miodu
i gryki.
· Rozwój małej przedsiębiorczości rodzinnej.
· Większe zainteresowanie wypoczynkiem i turystyką
w gminie.
· Rozwój gastronomii z wykorzystaniem własnych
rodzinnych tradycji kulturowych.
VII. Rozbudowa i pełne wyposażenie w sprzęt audio
wizualny oraz sportowy szkół podstawowych i
gimnazjum.
WYNIK
· Poziom
nauczania
dostosowany
do
szkół
wielkomiejskich.
· Poprawa możliwości korygowania wad fizycznych u
młodzieży np.: wada postawy.
· Odpłatne wykorzystanie sal i boisk po godzinach
lekcyjnych.
· Poprawa sytuacji finansowej w dziale oświata i
kultura.
· Udostępnienie
sal
gimnastycznych
i
boisk
sportowych w okresie wakacyjnym młodzieży z
innych regionów Polski lub turystom.
· Większe możliwości dla młodzieży szkolnej dalszego
kształcenia.
VIII. Wykorzystanie Agencji Rozwoju Regionalnego do
wypromowania gminy:
WYNIK
· Promocja gminy poza powiatem i województwem.
· Wzrost zainteresowania gminą.
· Wyznaczenie szlaków turystycznych przez obszar
gminy (obecnie przebiega tylko jeden)
· Przyjazd pierwszych ,,letników”
IX. Budowa zbiornika wodnego Żary – Biszcza i
sanatorium:
WYNIK
· Wpływ na wzrost atrakcyjności wypoczynkowej
gminy i regionu.
· Powstanie
małych,
rodzinnych
przedsiębiorstw
handlowych.
· Powstanie stadnin koni.
· Powstanie wypożyczalni rowerów, sprzętu wodnego.
X.
Nawiązanie współpracy pomiędzy dziećmi i młodzieżą
z innych regionów Polski i z zagranicy poprzez
kontakty szkolne.
WYNIK
· Zaangażowanie grup młodych i przywiązanie ich do
regionu,
gminy,
zapobiegnie
odpływowi
mieszkańców.
· Chęć nauki języków i poszerzanie wiadomości,
związany z tym wzrost poziomu nauczania.
· Promocja
regionu
poprzez
wymianę
dzieci
i
młodzieży.
XI. Rozwój współpracy partnerskiej z sąsiadami spoza
granic Polski:
WYNIK
· Wzrost działalności turystycznej i agroturystycznej w
gminie.
· Wzrost
inicjatyw
ludzi
młodych
do
rozwoju
przedsiębiorczości lokalnej.
· Poprawa warunków społeczno – ekonomicznych i
socjalnych mieszkańców gminy.
· Stała integracja społeczeństwa lokalnego z władzami
samorządowymi.
Wraz z rozwojem przedsiębiorczości należy również
rozwijać
inspiracje
wśród
dzieci
i
młodzieży poprzez prowadzenie już od roku 2001 szkoleń
edukacyjnych dla dorosłych wykraczających poza dotychczas
zdobytą
wiedzę
szkolnego,
by
nowoczesnej gospodarki rynkowej.
przygotować
ich
do
Zrealizowanie Strategicznego Programu Rozwoju Gminy
Biszcza do roku 2010 będzie możliwe przy pełnym poparciu
władz powiatowych i wojewódzkich, będą wszechstronnie
wspierały rozwój miejscowej przedsiębiorczości, rozwój
turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej oraz poprawę
dostępności komunikacyjnej gminy.
3.8. Efekty osiągania celów strategii.
Efektami celu strategicznego są te cele, których realizacja
nastąpi po realizowaniu celów operacyjnych.
Tak, więc efektami wynikającymi ze zrealizowania głównego
celu strategii będą:
• rozwinięta przedsiębiorczość w postaci średnich i
małych firm, głównie w postaci zakładów usługowo
wytwórczych opartych na własnych tradycjach
regionalnych i zwyczajowych,
• opłacalna produkcja rolna,
• rozwinięta agroturystyka,
• rozwinięte usługi turystyczne,
• ochrona
środowiska
naturalnego
terenów
położonych w obrębie obszarów chronionych oraz
w ich bezpośrednim sąsiedztwie,
• systematyczny spadek bezrobocia a co za tym idzie
poprawa sytuacji społeczno – ekonomicznej wielu
rodzin zamieszkałych na terenie gminy,
• kultywowanie tradycji historycznych,
3.9. Monitoring i kontrola kosztów projektu.
Monitoring i kontrola kosztów projektu stanowią jeden z
podstawowych
elementów
warunkujących
prawidłową
realizację projektu. Aby monitoring mógł spełnić swoje
zadanie projekt musi być realny.
Tak monitoring jak i kontrola kosztów opierają się na
informacji.
Ważne
jest
aby
było
określone
przed
przystąpieniem do realizacji projektu kto zapewnia, jakie
informacje i kiedy. Solidność i rzetelność przekazywanych
wiadomości może
zaważyć na jakości podejmowanych
decyzji. Należy również zwrócić uwagę na dobranie stopnia
szczegółowości
przekazywanych
informacji.
Zbyt
szczegółowe
sprawozdania
nie
są
konieczne
gdyż
niepotrzebnie obciążają pracowników odpowiedzialnych za
ich
zbieranie
a
nie
zostają
w
pełni
wykorzystane.
Szczegółowość powoduje niską przejrzystość i przydatność
monitoringu przy podejmowaniu decyzji.
Aby monitoring był czytelny i przejrzysty dobrze jest
prowadzić go w kilku płaszczyznach:
¾
czasowej,
¾
wykonalności fizycznej,
¾
jakościowej,
¾
kosztowej.
We wszystkich płaszczyznach można prowadzić monitoring
dzieląc
projekt
względem
czasu
(np.:
sprawozdania
comiesięczne) lub etapów wdrażania projektu (np.: I etap
wykonania obejmuje 5 km drogi). Sposób sprawozdawczości
oraz forma (np.: częstsza ustna, rzadsza pisemna) powinny
być ustalone przed rozpoczęciem wdrażania projektu.
Monitoring wykonalności czasowej
Wykonalność czasową mierzymy porównując czas trwania
prac do czasu zaplanowanego dla danego projektu. Czas jest
bardzo silnie skorelowany z wykonalnością fizyczną. Projekt
powinien określać powiązanie zaawansowania robót, prac z
czasem niezbędnym do ich wykonania.
Monitoring wykonalności fizycznej
Przed rozpoczęciem monitoringu należy przygotować plan
charakterystycznych momentów. Ułatwi ona nam trzymanie
się harmonogramu i kontrolę projektu. Szczególnie ważne jest
aby monitorować przyczyny odchyleń od planu tak pozytywne
jak i negatywne. Odchylenia mogą wynikać z przyczyn
zależnych ( np.: zbyt późne zamówienie materiałów
powodujące przestoje) lub niezależnych (np.: niesprzyjające
warunki atmosferyczne) od pracowników.
Monitoring jakościowy
Wykonalność jakościowa w przeciwieństwie do wykonalności
czasowej i fizycznej jest trudno mierzalna. Monitoring
jakościowy opiera się na subiektywnym osądzie oraz
kompetencji osób odpowiedzialnych za projekt. Pracownicy
monitorujący
np.: wykonanie inwestycji muszą znać
specyfikację oraz normy związane z wdrażaniem projektu
wynikających z rozbieżności pomiędzy rzeczywistością
a
planami. Kompleksowa kontrola prowadzona przez osoby o
wysokich kwalifikacjach znacznie podnosi koszty. Ważne jest
aby w związku z tym koszty administracyjne wprowadzenia
projektu nie były zawyżone.
Monitoring kosztowy
Pozwala na wykonanie planu zgodnie z założonym budżetem.
Skupia się on na kontroli faktur oraz wpłat. Ważne jest aby
część należności została uiszczona po realizacji projektu.
Projekt jest wewnętrznie zrównoważony gdy spełnia
zależność:
koszt dotyczący prac
czas w jakim zrealizowano powyższe prace
_ koszt pozostałych prac
czas pozostałych prac
Zachowanie proporcji poniesionych kosztów pracy do czasu
ich realizacji świadczy o poprawności merytorycznej projektu.
3.10. Monitorowanie i ocena strategii.
Corocznie w I kwartale będzie dokonywane przez Zarząd
Gminy
podsumowanie
realizacji
zadań
strategii
przypadających na poprzedni rok bieżący. Podsumowanie
realizacji strategii w roku ubiegłym będzie przekładane do
oceny Radzie Gminy.
W
okresie
jesiennym,
podczas
prac
nad
przyszłorocznym budżetem, będzie analizowany zakres zadań
strategicznych na rok następny. Zadania wpisane w strategię
będą miały priorytet w przyznawaniu finansowania.
Zadania
o
charakterze
inwestycyjnym
będą
porównywane z innymi planami inwestycyjnymi gminy w
formule Wieloletnich Planów Inwestycyjnych, opisanych
powyżej.
Co dwa lata zostanie dokonana aktualizacja strategii, a co
cztery lata zostanie zwołany Konwent Rozwoju Gminy, który
wykona
generalny
przegląd
dokonań
strategicznych
i
zaproponuje aktualizację strategii, przedłużając ją o kolejne
cztery lata w przyszłość. Takie uaktualnienie zostanie
rozpatrzone i przyjęte przez Radę Gminy podobnie jak
pierwsza strategia.
Aby przyjęta strategia mogła być realizowana należy
określić ,,ścieżki”, którymi należy dążyć. Należy również
prowadzić ogólną politykę rozwoju gminy, jak i politykę w
stosunku
do
poszczególnych
sfer
funkcjonalnych,
tj.
społecznej,
gospodarczej,
ochrony
środowiska,
infrastrukturalnej, przestrzennej.
Opracowane
plany
muszą
zawierać
konkretne
przedsięwzięcia realizacyjne z podaniem ich szczegółowego
wykazu, terminu realizacji, a także niezbędnych środków
finansowych i rzeczowych koniecznych do ich zrealizowania.
Monitorowanie
strategii
służy,
więc
rozwiązaniu
problemów. Jest ono ukierunkowanie na wykrywanie i
zapobieganie problemom związanym z wdrażaniem strategii.
Monitorowanie
jest
przedłużeniem
i
uzupełnieniem
planowania strategicznego rozwoju Gminy Biszcza, a tym
samym
pozwala
na
zwiększenie
zdolności
władz
samorządowych do szybszej i skuteczniejszej reakcji na
zmiany zachodzące w otoczeniu gmin, jak i wewnątrz niej.
Monitorowanie dotyczy nie tylko całości projektu, ale również
poszczególnych zadań inwestycyjnych.
Przy wdrażaniu przedsięwzięcia poprawne i fachowe
monitorowanie pozwoli uniknąć niektórych komplikacji, gdyż
zostaną one przewidziane przed ich pojawieniem.
Podsumowanie.
Strategia rozwoju Gminy Biszcza opracowana na lata
2001/2010 jest dokumentem określającym strategiczne cele
podporządkowane misji wspomagania rozwoju społecznego i
gospodarczego Gminy Biszcza.
W podstawowej części tego dokumentu określone zostały
kierunki działań adekwatne do aspiracji rozwojowych, słabych
i mocnych stron oraz atutów i barier jako uwarunkowań
zewnętrznych rozwoju Gminy Biszcza. Cele te zostały
sformułowane w następujących częściach:
I. Stan istniejący.
II. Gmina w przyszłości.
III. Strategia rozwoju.
Sformułowany generalny (nadrzędny) cel strategiczny dla
Gminy Biszcza, który określony został podczas warsztatów
roboczych, kierunkuje działanie głównie na uaktywnienie
najważniejszych
potencjałów
rozwojowych
gminy
w
połączeniu z jej położeniem w województwie i kraju.
Priorytety rozwojowe gminy uwzględniają likwidację słabych
stron gminy, w tym zagrożeń oraz efektywne wykorzystanie
mocnych stron, także szans, z uwzględnieniem konieczności
wsparcia finansowego przez fundusze przedakcesyjne oraz
strukturalne Unii Europejskiej, pożyczki Banku Światowego,
Phare, SAPARD, itp. Ponadto priorytety te warunkują
jednoznacznie osiągnięcie celu generalnego.
Cele wiodące (cząstkowe) uszczegóławiają wybór kierunków
działań gminy, jakie w ramach wdrażania należy osiągnąć.
Cele operacyjne określają zadania i grupy zadań konieczne do
realizacji na rzecz rozwoju gminy spójnego
z rozwojem
województwa.
Wszystkie cele strategiczne określone dla systematycznego i
długofalowego rozwoju społeczno – gospodarczego oparte są
w głównej mierze na wspomaganiu rozwoju gospodarki
rynkowej, pomnażającej kapitał i upowszechniającej jego
obrót, z możliwością dostępu całej społeczności regionu.
Pozostawiono w niniejszym dokumencie swobodę wyboru
działań do realizacji, zapewniając przy tym elastyczność
wdrażania
zadań
rzeczowych
w
celu
dywersyfikacji
(urozmaicenia) struktury gospodarczej w gminie, zachodzącej
pod
wpływem
zróżnicowanego
wzrostu
zamożności
wszystkich jej mieszkańców jako szansy na wywołanie zmian
w strukturze społecznej. Niezaprzeczalną wartością są także
dobra dziedzictwa kulturowego, miejsca pamięci historycznej
i tradycji, stanowiące podstawę tożsamości cywilizacyjnej
tutejszej społeczności lokalnej, lecz wymagające ochrony i
odnowienia.
Gmina Biszcza jest gminą bezpieczną ekonomicznie i
atrakcyjna przyrodniczo. Dlatego też rozwój działalności
gospodarczej winien być realizowany poprzez proekologiczny
sposób zagospodarowania przestrzeni przyrodniczej.
Bibliografia
¾ M. E. Porter, Strategia konkurencji, PWE, Warszawa
1997,
¾ A.
Witkorowska,
Komunikacja
i
współpraca
sektorów w gminie, MUNICIPOUM, Warszawa
2000,
¾ D. C. Wagner, Sterowanie rozwoju gospodarczego
miast i gmin, MUNICIPOUM, Warszawa1999,
¾ Agrisystems
LTD,
Planowanie
i
organizacja
inwestycji na terenach wiejskich, Brytyjski Fundusz
Know How, Warszawa 2000,
¾ Informator
Samorządowy
Województwa
Lubelskiego, Urząd Marszałkowski Województwa
Lubelskiego, Atut Biuro Promocji, Zamość 2000,
¾ Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego ,
Lublin1999,
¾ Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego,
Lublin 2000,
¾ Województwo Lubelskie – między wschodem a
zachodem, Urząd Marszałkowski Województwa
Lubelskiego, Meritum 1999,
¾ Strategia
Rozwoju
Województwa
Lubelskiego,
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego,
Rehema – Promocja 2000,
¾ Ziemia Lubelska, Pismo Samorządu województwa
Lubelskiego.
Spis wykresów tabel i rycin:
Wykresy:
Wykres 1.1.: struktura użytkowania gruntów w
poszczególnych miejscowościach.
17
Wykres 1.2.: Gęstość zaludnienia w poszczególnych
miejscowościach na 1 km2 wg stanu na
31.12.2000.
Wykres 1.3.: Urodzenia w latach 1996 – 1999.
28
28
Wykres 1.4.: Wielkość poszczególnych gmin na tle
Powiatu w km2
53
Wykres 1.5.: Liczba mieszkańców poszczególnych
gminach w tys. osób.
54
Tabele:
Tabela 1.1.: Klasy bonitacyjne gruntów ornych w
poszczególnych miejscowościach Gminy
Biszcza.
18
Tabela 1.2.: Struktura użytkowania gruntów gminy
w poszczególnych miejscowościach.
19
Tabela 1.3.: Powierzchnia gospodarstw rolnych.
20
Tabela 1.4.: Nakłady inwestycyjne w latach 1997-1999.
29
Tabela 1.5.: Zestawienie liczby uczniów w
poszczególnych szkołach.
Tabela 1.6.: Wykształcenie kobiet i mężczyzn.
32
33
Tabela 1.7.: Stopień zaspokojenia potrzeb na instytucje,
zakłady i punkty usługowe, z których
korzystają mieszkańcy gminy.
Tabela 1.8.: Punkty skupu artykułów rolniczych.
36
37
Tabela 1.9.: Dochód na 1 mieszkańca w Gminie Biszcza. 38
Tabela 1.10.: Realizacja planu i wykonania budżetu Gminy
Biszcza w latach 1997 – 2000.
39
Tabela 1.11.: Realizacja zadań inwestycyjnych w latach
1997 – 2000 w tyś zł.
41
Tabela 1.12.: Analiza SWOT Gminy Biszcza.
45
Tabela 1.13.: Atuty Gminy Biszcza.
50
Tabela 1.14.: Bariery Gminy Biszcza.
51
Tabela 2.1.: Przewidywana struktura użytkowania gruntów
gruntów w Gminie Biszcza na lata 2002-2010 62
Tabela 2.2.: Prognozy powierzchni użytków rolnych
w poszczególnych miejscowościach.
64
Tabela 2.3.: Zestawienie liczby uczniów
w poszczególnych szkołach
65
Tabela 2.4.: Planowany budżet Gminy Biszcza na lata
2001 – 2008 w tyś. zł.
73
Tabela 2.5.: Pozyskanie środków na planowane inwestycje
na lata 2001 – 2008 w tyś zł.
76
Tabela 3.1.: Cele i wyniki, których realizacja jest
bezpośrednio uzależniona od gminy.
Tabela 3.2.: Zadania inwestycyjne na lata 2000 – 2010.
85
91
Ryciny:
Ryc. 2.1.: Schemat obsługi petenta w Urzędzie Gminy.
67
Ryc. 3.1.: Proces komunikacji.
82
Ryc. 3.2.: Diagram obrazujący etapy planowania
w gminie.
88
Ryc. 3.3.: Otoczenie gminy.
89
Ryc. 3.4.: Cykl projektu wg Bauma.
95
Ryc. 3.5.: Diagram obrazujący lepsze funkcjonowanie
Szkół.
98
Załączniki
Biszcza, 29 marca 2000r.
Załącznik nr 1:
Zespół do spraw edukacji, kultury,
ładu i porządku publicznego
powołany na czas do opracowania strategii rozwoju
miasta i gminy Biszcza.
Lp.
Nazwisko i imię
Adres
1.
Zawada Irena
Biszcza
2.
Cichórz Bernadeta
Gózd
Lipiński
3.
Sarzyńska Maria
Biszcza
4.
Rączka Genowefa
Biszcza
5.
Dajnowska Anna
Biszcza
6.
Pyć Aleksander
Gózd
Lipiński
Stanowisko
Dyrektor
Szkoła
Podstawowa
Dyrektor
Szkoła
Podstawowa
Bibliotekarz
Gminny
Ośrodek
Kultury
Inspektor
Urząd Gminy
Dyrektor
Gimnazjum
Nauczyciel –
radny Szkoła
Podstawowa
Podpis
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Zespół do spraw budżetowo-finansowych
Lp.
Nazwisko i imię
Adres
Stanowisko
Podpis
1.
Buczek Józef
Biszcza 210
Przewodn.
Rady
Nieczytelny
2.
Pych Edward
Gózd
Lipiński 27
Sołtys
Nieczytelny
3.
Sołtys Czesław
Biszcza 344
Sołtys
Nieczytelny
4.
Klimek Lucyna
Biszcza 54
Skarbnik
Nieczytelny
5.
Ćwikła Kazimierz
Sołtys
Nieczytelny
6.
Borek Jan
Wólka Biska
1
Wola
Kulońska 11
Sołtys
Nieczytelny
7.
Mazurek Ewa
Bukowina 62
Inspektor
Nieczytelny
8.
Tokarska Genowefa
Biszcza 73
Wójt
Nieczytelny
Zespół do spraw rozwoju przedsiębiorczości
Lp.
Nazwisko i imię
Adres
Stanowisko Podpis
1.
Gałka Marian
Biszcza
2.
Mura Wiesław
Wólka
Biska
Radny
rolnik
Radny
rolnik
3.
Dajnowski
Tadeusz
Biszcza
Radny
4.
Deryło Czesław
Wola
Kulońska
5.
Żyła Eugeniusz
Biszcza
6.
Wlaź Adam
Biszcza
7.
Mura Jan
Biszcza
Radny
rolnik
Radny
rolnik
Prac.
Urzędu
Radny
rolnik
8.
Pisarczyk
Mieczysław
Bukowina
Radny
Nieczytelny
9.
Kiesz Jan
Wólka
Biska
Prac.
Urzędu
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
LISTA OBECNOŚCI
Zespół do opracowania programu strategicznego rozwoju w
zakresie rozwoju infrastruktury, rolnictwa
i ochrony środowiska
Lp.
1.
2.
3.
Nazwisko i imię
Tadeusz
Maciocha
Kazimierz
Kustrzyk
Adres
Bukowina
Bukowina
Michał Szymanik Bukowina
4.
Dariusz Ćwikła
Gózd Lip.
5.
Eugeniusz
Śmieciuch
Bukowina
6.
Janusz Matys
Biszcza
7.
Waldemar
Leśniak
Bukowina
8.
Mariusz Koszel
Bukowina
Stanowisko
Inspektor
rolnik
Radny
rolnik
Radny
rolnik
Radny
rolnik
Radny
rolnik
Radny
rolnik
Radny
rolnik
Radny
rolnik
Podpis
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Nieczytelny
Biuro Projektów Technicznych Branży Uzdrowiskowej
„BALNEOPROJEKT”
02-729 Warszawa ul. Rolna 179 /181
Załącznik nr 2:
OPINIA
NA TEMAT PRZYDATNOŚCI WÓD MINERALNYCH W
REJONIE BISZCZY
DLA CELÓW BALNEOLOGICZNYCH I ROZLEWNICZYCH
Gmina:
Biszcza
Powiat:
Biłgoraj
Województwo:
lubelskie
Opracował
Dyrektor
Mgr Kazimierz Dulski
Nr upr 040032
dr Mieczysław Kucharski
Warszawa, listopad 1999 r
1.
WSTĘP
Niniejsza „Opinia …” opracowana na zlecenie Gminy Biszcza z dnia 25
października 1999 roku nr BAD.2222/21/99.
Ma ona pomóc miejscowemu samorządowi w podjęciu ewentualnych dalszych
kroków sprzyjających rozwojowi gospodarczemu regionu.
Podstawowe dane archiwalne z wierceń uzyskano z Przemysłu Naftowego
(PGN i G S A, Biuro Geologiczne Geonafta – Ośrodek Regionalny Krosno)
przy okazji wierceń w poszukiwaniu gazu ziemnego.
3.
PRZYDATNOŚĆ WÓD DO CELÓW BALNEOLOGICZNYCH.
Przegląd analiz wód mineralnych wskazuje, że są one typowe dla utworów
trzeciorzędnych solanek podkarpackiej prowincji wodonośnej.
Są to wody chlorkowo – sodowe, o zdecydowanej przewadze jonów Cl i Na,
zawierające również farmakodynamiczne cenne składniki jak brom, jod i
magnez. Według zestawienia ogólna mineralizacja waha się od poniżej jednego
do powyżej pięciu procent.
Tego typu wody, lub zbliżone używane są w wielu uzdrowiskach w Polsce np.
Ciechocinek, Kołobrzeg, Świnoujście, Połczyn, Wieniec, Busko, Ustroń, Rabka,
Iwonicz, Romanów, Konstancin.
Zakres możliwości stosowania solanek jakie występują w rejonie Biszczy jest
szeroki.
Mogą być używane do kąpieli solankowych dla leczenia chorób reumatycznych,
neurologicznych, ortopedyczno – urazowych, chorób dróg oddechowych,
niedokrwienia kończyn dolnych, nerwic wegetatywnych.
Solanki używane są też do inhalacji i do płukań.
Istnieje również możliwość wykorzystania solanek w basenach, szczególnie dla
zabiegów rehabilitacyjnych narządów ruchu. Dodatkowo mogą być
wykorzystane dla celów rekreacyjnych.
Trzeba jednak zaznaczyć, że sama obecność wód mineralnych nie stanowi o
możliwościach powstania ośrodka lecznictwa balneologicznego.
Konieczne jest stworzenie bazy noclegowej i zabiegowej ( sanatoria i zakłady
przyrodnicze ). Koszty tworzenia są niestety bardzo wysokie i praktycznie bez
ściągnięcia inwestorów z dużym kapitałem nie będzie to możliwe.
Dla zachęcenia inwestorów konieczne są też walory krajobrazowe, łatwy
dojazd, dobra infrastruktura komunalna (wodociągi, zrzut ścieków)
odpowiednie warunki rekreacji w czasie wolnym od zabiegów.
Możliwość rozwoju uzdrowiska hamuje również bardzo poważna sprawa zrzutu
solanek pozabiegowych.
Przy obecnych coraz bardziej zaostrzonych przepisach o ochronie środowiska
problem ten stał się właściwie najważniejszym przy określeniu możliwości
powstania i rozwoju ośrodka balneologicznego wykorzystującego wody
chlorkowo – sodowe (z jodem, bromem itd.). W istniejących uzdrowiskach
sprawy te są rozwiązywane na ogół przez zrzut do ścieków powierzchniowych
(Iwonicz, Romanów, Rabka, Konstancin, Ciechocinek, Połczyn). W najlepszym
położeniu są uzdrowiska nadmorskie (Świnoujście, Kołobrzeg), gdzie
rozcieńczone ściekami komunalnymi wody pozabiegowe nie odbiegają od
ostatecznego a bliskiego odbiornika jakim jest morze Bałtyckie.
Proponowane przed wieku laty uzyskiwanie soli z wód pozabiegowych nie
zostało zrealizowane ze względu na bardzo wysokie koszty związane z dużym
zużyciem energii.
Uzdrowisko Ustroń w Beskidzie Śląskim korzysta obecnie, zresztą jako jedyne
w Polsce, z możliwości zatłaczania solanek pozabiegowych do górotworu.
Wody pozabiegowe wymagają jednak wstępnego podczyszczenia, głównie dla
zlikwidowania możliwych skażeń bakteriobójczych.
Analizując położenie Biszczy byłoby to chyba jednak możliwość pozbywania
się wód pozabiegowych, niestety również niosąca za sobą pewne koszty,
wyższe niż zrzut do powierzchniowych cieków.
Reasumując: wody mineralne Biszczy kwalifikują się do uznania ich za wody
lecznicze i mogą być wykorzystane do zabiegów balneologicznych. Przy pełnej
analizie możliwości powstania uzdrowiska trzeba uwzględnić wszystkie
wykazane wyżej zagadnienia a przede wszystkim wysokie koszta inwestycji
zarówno podstawowych (sanatoria, zakłady przyrodolecznicze) jak i
związanych z ochroną środowiska.
Aby wystąpić o uznanie wód za lecznicze trzeba wykonać pełną analizę fizyko
– chemiczną i bakteriologiczną.
3.
PRZYDATNOŚĆ
WÓD
MINERALNYCH
BISZCZY
DLA
ROZLEWNICTWA (BUTELKOWANE WODY MINERALNE).
Wysoka mineralizacja ze zdecydowaną przewagą jonów Na+ i Cl- w wodach
mineralnych Biszczy nie pozwala zaliczyć ich do wód nadających się do
bezpośredniego rozlewnictwa.
Możliwe jest natomiast mieszanie silnie mineralizowanych wód z wodami
zwykłymi o niskiej mineralizacji.
Ten sposób wytwarzania wód mineralnych jest stosowany w wielu rozlewniach
np. w rozlewni w Wysokie. Woda ta, gdzie proporcje wód zwykłych do silnie
mineralizowanych są dobrze dobrane, uchodzi za jedną ze smaczniejszych,
butelkowanych wód mineralnych w Polsce. Oczywiście wody nie mogą być
zanieczyszczone bakteriologicznie i nie mogą posiadać wśród rozpuszczonych
związków chemicznych takich, których obecność wyklucza Polska Norma dla
butelkowanych wód mineralnych.
Dla prawidłowej oceny wód konieczne byłoby wykonanie pełnych analiz (z
uwzględnieniem również związków azotowych, trujących metali jak arsen i
chromi innych oraz pierwiastków śladowych.
Według dotychczasowych analiz przy ewentualnej produkcji butelkowanych
wód mogłaby być przydatna woda z przelotu 557– 584 m w otworze Biszcza 3
o typie chemicznym chlorkowo – sodowo – magnezowa (proporcjonalnie
najwyższa zawartość magnezu w porównaniu do jonu chlorkowego i sodowego;
głębsze poziomy mają niekiedy więcej magnezu w ilości bezwzględnej ale w
niekorzystniejszej proporcji do jonów sodowego i chlorkowego.
Planując ewentualne wykorzystanie wód do rozlewnictwa konieczne jest
rozpoznanie możliwości zbytu tych wód w najbliższej okolicy (do
kilkudziesięciu kilometrów).
Przewóz wód na większe odległości powoduje zwiększenie ceny sprzedaży i
obniżenie konkurencyjności.
Zał. Tabela analiz wód Biszczy.
1
Nazwa
otworu
2
1
Biszcza-1
324-327
4,7866
0,0189
0,0038
1
Biszcza-1
509-512
20,9196
0,0745
0,0190
1
2
Biszcza-1
Biszcza-3
523-526
577-584
18,9694
23,0470
0,0916
0,0772
0,0177
0,03420
1
Biszcza-2
690-692
28,5428
0,0970
0,0380
1
Biszcza-1
695-700
29,1633
0,1326
0,0317
1
Biszcza-1
741-745
23,5789
0,0857
0,0253
1
Biszcza-1
756-760
28,8974
0,0889
0,0342
1
Biszcza-1
767-770
30,4930
0,1001
0,0355
1
Biszcza-2
809-814
30,8475
0,1246
0,0324
1
2
Biszcza-3
Biszcza-4
834-836
833-838
33,6842
29,6952
0,0895
0,309
0,0623
0,0837
1
2
3
4
5
Biszcza-2
Biszcza-3
Biszcza-3
Biszcza-4
Biszcza-4
847-852
842-849
856-865
846-849
860-864
31,9113
33,3296
30,4930
27,479
30,1384
0,1257
0,1473
0,0304
0,0330
0,0373
0,0330
0,0393
0,0482
0,0507
0,0685
1
Biszcz-3
879-888
29,0747
0,1332
0,0533
1
Biszcza-1
939-1050
20,5650
0,0697
0,0076
Lp
Interwał
opróbow.
3
Cl’
5
Br’
6
J’
7
Oznaczenie chemiczne[g/l]
CO3
SiO3
SO4
Fe’”
Ca”
9
10
11
12
13
pow. HORYZONT I
1,5102
0,1200
n.b.
0,0870
n.s
0,0320
HORYZONT I
0,8542
0,4483
0,0640
0,5210
pon. HORYZONT I
0,5491
n.s
n.b
0,0870
0,0000
0,2484
0,3661
n.s
n.b
0,0640
n.s.
0,4409
pow. HORYZONT II
0,1220
0,300
n.b.
0,1408
n.s
0,5210
HORYZONT II
0,4881
n.s.
n.b.
0,0922
0,0430
0,6412
HORYZONT III
1,0983
n.s.
n.b.
0,167
0,0320
0,4969
HORYZONT IV
0,4881
n.s.
n.b.
0,1511
0,0250
0,6252
HORYZONT V
0,6406
n.s
n.b.
0,1614
0,0000
0,6813
HORYZONT VI
0,3966
n.s
n.b.
0,0947
0,0000
0,7214
HORYZONT VII
0,5492
n.s.
n.b.
0,0012
0,0520
0,8817
0,6102
n.s.
n.b.
0,1102
0,0660
0,5932
HORYZONT VIII
0,4271
n.s.
n.b.
0,0666
0,0000
0,9619
0,0458
n.s.
n.b.
0,0384
0,0062
1,1623
0,6712
n.s.
n.b.
0,1345
0,0560
1,0402
0,0915
0,0300
n.b.
0,2139
n.s.
0,8657
0,6712
n.s.
n.b.
0,0903
0,0075
0,8176
HORYZONT IX
0,1831
0,1200
n.b.
0,3202
n.s.
0,8417
pon. HORYZONT IX
0,2898
n.s.
n.b.
1,1384
0,0380
1,2024
HCO3
8
Mg”
14
K’+N’
15
Typ
genetc.
17
Typ
chenicz.
18
Cl-Ca
Cl-HCO3-Na
0,0194
3,7404
0,2675
12,9485
0,1896
0,4134
11,9392
13,9148
Cl-Ca
Cl-Ca
0,3404
17,4206
0,3891
Gęst. w
[g/cm3]
19
pH
20
Sucha
poz.[g]
21
Tw.og.
N
22
1,0070
8,43
9,20
80,0
1,0264
7,13
36,00
120,0
Cl-Na
Cl-Na-Mg
1,0223
1,0286
7,28
7,6
31,98
36,58
70,0
140,0
Cl-Ca
Cl-Na
1,0342
8,66
47,37
135,0
17,6644
Cl-Ca
Cl-Na
1,1339
6,52
47,95
160,0
0,3307
14,5824
Cl-Ca
Cl-Na
1,0313
7,12
39,80
130,0
0,3988
17,5303
Cl-Ca
Cl-Na
1,0357
7,12
49,30
160,0
0,4183
18,5608
Cl-Ca
Cl-Na
1,0360
7,10
50,90
172,0
0,3648
18,729
Cl-Ca
Cl-Na
1,0362
7,75
51,35
165,0
0,3891
0,5642
20,2825
17,7397
Cl-Ca
Cl-Ca
Cl-Na-Ca
Cl-Na-Ca
1,0383
1,0339
6,54
6,90
55,14
49,10
190,0
190,0
0,3648
0,3162
0,4134
0,3502
0,4766
19,1410
19,921
18,068
16,3476
18,0202
Cl-Ca
Cl-Ca
Cl-Ca
Cl-Ca
Cl-Ca
Cl-Na
Cl-Na-Ca
Cl-Na-Ca
Cl-Na-Ca
Cl-Na-Ca
1,0374
1,0354
1,0358
1,0323
1,0363
7,20
6,85
7,20
8,52
6,58
53,15
55,79
50,92
45,22
50,02
195,0
210,0
215,0
180,0
200,0
0,3162
17,6582
Cl-Ca
Cl-Na-Ca
1,0412
9,38
42,20
170,0
0,4134
11,8052
Cl-Ca
Cl-Na
1,0291
7,84
35,45
235,0
Cl-Ca
Cl-Na
Załącznik nr 3:
Wielkość poszczególnych gmin na tle powiatu.
1.
Gmina Biłgoraj,
Powierzchnia
w km2
261
2.
Gmina Turbin,
162
3.
Gmina Łukowa,
149
4.
Gmina Księżpol,
140
5.
Gmina Józefów,
124
6.
Gmina Tarnogród,
114
7.
Gmina Tereszpol,
114
8.
Gmina Obsza,
113
9.
Gmina Potok Górny,
111
10.
Gmina Frampol,
108
11.
Gmina Biszcza,
107
12.
Gmina Goraj,
67
13.
Gmina Aleksandrów,
53
14.
Miasto Biłgoraj.
21
Lp.
Gminy powiatu biłgorajskiego
Źródło: Informator Samorządowy Województwa Lubelskiego., Zamość 2000.
Załącznik nr 4:
Rozmieszczenie mieszkańców z uwzględnieniem podziału na gminy.
1.
Gmina Biłgoraj,
Liczba
mieszkańców
12 379
2.
Gmina Turbin,
7 950
3.
Gmina Łukowa,
4 717
4.
Gmina Księżpol,
6 805
5.
Gmina Józefów,
7 700
6.
Gmina Tarnogród,
7 200
7.
Gmina Tereszpol,
4 218
8.
Gmina Obsza,
4 588
9.
Gmina Potok Górny,
6 000
10.
Gmina Frampol,
6 960
11.
Gmina Biszcza,
4 200
12.
Gmina Goraj,
4 787
13.
Gmina Aleksandrów,
3 200
14.
Miasto Biłgoraj.
Lp.
Gminy powiatu biłgorajskiego
27 000
Źródło: Informator Samorządowy Województwa Lubelskiego., Zamość 2000.
Głównym
pt.:
„Strategiczny
modelatorem
Program
całości
Rozwoju
dokumentu
Gminy
Biszcza
na lata 2001 – 2011” jest PUH „KRYST – DAR”
Biuro
Doradczo
–
Konsultacyjne
przez:
•
dr mgr inż. Krystynę Kowalczyk,
•
mgr inż. Annę Skałecką,
•
mgr inż. Dariusza Kowalczyk.
reprezentowane