IBPB-2-1/4511-262/15/KrB

1
Sygnatura
IBPB-2-1/4511-262/15/KrB
Data
2015.09.25
Autor
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015
r., poz. 613) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie
upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770, ze
zm.) w związku z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie
upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U., poz. 643) –
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że
stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 23 czerwca 2015 r. (data wpływu do Biura –
26 czerwca 2015 r.), uzupełnionym 4 sierpnia 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa
podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków
podatkowych zasądzonego odszkodowania:

w części, w której odszkodowanie dotyczy szkody rzeczywistej – jest prawidłowe,

w części, w której odszkodowanie dotyczy utraconych korzyści – jest nieprawidłowe.
UZASADNIENIE
W dniu 26 czerwca 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa
podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w
zakresie opodatkowania odszkodowania otrzymanego na podstawie wyroku sądowego.
Ponieważ wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 21 lipca 2015 r. wezwano do jego
uzupełnienia. W dniu 4 sierpnia 2015 r. uzupełniono wniosek.
W przedmiotowym wniosku oraz jego uzupełnieniu został przedstawiony następujący stan
faktyczny:
W roku 2011 została „założona sprawa” w Sądzie, w której Wnioskodawca domagał się od strony
pozwanej, tj. Portu Lotniczego zasądzenia kwoty wraz z ustawowymi odsetkami. W uzasadnieniu
Wnioskodawca podał, iż Uchwałą Sejmiku Województwa z 25 maja 2009 r., która weszła w życie 11
lipca 2009 r. utworzony został obszar ograniczonego użytkowania dla Lotniska zarządzany przez
stronę pozwaną. Obszar ograniczonego użytkowania dzieli się na strefy A, B i C.
Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości położonej w obrębie tego obszaru.
Wysokość szkody spowodowanej ograniczeniem korzystania z nieruchomości na skutek wejścia w
życie przedmiotowej uchwały została określona zgodnie z wyceną biegłego rzeczoznawcy
majątkowego. Pomiędzy stronami bezsporne było to, że Wnioskodawca jest właścicielem
nieruchomości położonej w B. o pow. 0,15 ha.
Sąd ustalił, że przedmiotowa nieruchomość (będąca przedmiotem sporu) położona jest w obszarze
ograniczonego użytkowania.
W dniu 10 marca 2015 r. zapadł wyrok o wypłacenie odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami.
Źródło: Ministerstwo Finansów
http://sip.mf.gov.pl/sip/index.php?rodzaj=2&czystka=1
2
Z uzupełnienia wniosku wynika, że ww. uchwale powołane zostały przepisy Prawa o ochronie
środowiska.
Wskazane odszkodowanie dotyczy zarówno utraconych korzyści, jakie mogłyby być osiągnięte, gdyby
szkoda nie została wyrządzona, jak również szkody rzeczywiście poniesionej.
Wysokość odszkodowania została ustalona przez Sąd na podstawie postępowania dowodowego.
W związku z powyższym zadano następujące pytanie:
Czy od odszkodowania zasądzonego wyrokiem sądowym należy płacić podatek...
Zdaniem Wnioskodawcy od tego odszkodowania nie powinien on płacić podatku dochodowego od
osób fizycznych, na co wskazuje art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.
Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:
Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 361, ze zm.), opodatkowaniu podatkiem
dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art.
21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej
zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 11 ust. 1 pow. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10
zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3
i art. 30f są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i
wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych
świadczeń.
Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1
ustawy o podatku dochodowym od fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania
podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych
określonym w art. 21 ust. 1 ustawy podatkowej, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże
należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest
możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie
stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.
Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od
podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub
zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych
wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich
wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych
opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 §
1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.), z
wyjątkiem:
a.
określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia
umowy o pracę,
b.
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c.
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom
pozostającym w stosunku służbowym,
d.
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e.
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną
działalnością gospodarczą,
Źródło: Ministerstwo Finansów
http://sip.mf.gov.pl/sip/index.php?rodzaj=2&czystka=1
3
f.
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów
specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art.
27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g.
odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie powołanego powyżej art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy
korzystają jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z
przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem
wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.
Stosownie natomiast do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są
inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do
wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a.
otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b.
dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Przywołany przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (zadośćuczynienie) przyznane
na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które jednocześnie nie zostały przyznane w okolicznościach
wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, czyli których wysokość lub zasady ustalania nie
wynikają wprost z przepisów prawnych.
Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw.
szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa
podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez
poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu
utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono,
podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Z wniosku wynika, że w roku 2011 Wnioskodawca złożył pozew w Sądzie, w treści którego domagał
się od strony pozwanej, tj. Portu Lotniczego zasądzenia kwoty wraz z ustawowymi odsetkami. W
uzasadnieniu Wnioskodawca podał, iż Uchwałą Sejmiku Województwa z 25 maja 2009 r., która
weszła w życie 11 lipca 2009 r. utworzony został obszar ograniczonego użytkowania dla Lotniska
zarządzany przez stronę pozwaną. Obszar ograniczonego użytkowania dzieli się na strefy A, B i C.
Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości położonej w obrębie tego obszaru.
Wysokość szkody spowodowanej ograniczeniem korzystania z nieruchomości na skutek wejścia w
życie przedmiotowej uchwały została określona zgodnie z wyceną biegłego rzeczoznawcy
majątkowego. Pomiędzy stronami bezsporne było to, że Wnioskodawca jest właścicielem
nieruchomości położonej w B. o pow. 0,15 ha.
Sąd ustalił, że przedmiotowa nieruchomość (będąca przedmiotem sporu) położona jest w obszarze
ograniczonego użytkowania.
W dniu 10 marca 2015 r. zapadł wyrok o wypłacenie odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami.
Z uzupełnienia wniosku wynika, że ww. uchwale powołane zostały przepisy Prawa o ochronie
środowiska.
Wskazane odszkodowanie dotyczy zarówno utraconych korzyści, jakie mogłyby być osiągnięte, gdyby
szkoda nie została wyrządzona, jak również szkody rzeczywiście poniesionej.
Wysokość odszkodowania została ustalona przez Sąd na podstawie postępowania dowodowego.
W świetle przedstawionego stanu faktycznego należy wskazać, że z art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.) wynika, iż w razie
ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego
Źródło: Ministerstwo Finansów
http://sip.mf.gov.pl/sip/index.php?rodzaj=2&czystka=1
4
użytkowania właściwymi w sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowania lub wykupu
nieruchomości są sądy powszechne.
Natomiast zgodnie z art. 136 ust. 2 cyt. ustawy obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu
nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z
ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.
Stosownie do treści art. 129 ust. 1 powołanej ustawy, jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu
korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z
dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel
nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.
Zgodnie z art. 129 ust. 2 ww. ustawy, w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z
nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje
również zmniejszenie wartości nieruchomości.
Z powołanych przepisów nie wynikają jednakże zasady ustalania bądź konkretna wysokość
odszkodowań.
Tym samym w niniejszej sprawie nie może znaleźć zastosowania zwolnienie z opodatkowania
określone w powołanym wyżej art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Zatem prawo do zwolnienia z
opodatkowania omawianego odszkodowania należy rozpatrywać przez spełnienie warunków, o
których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze
zm.) zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa
działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego
przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które
poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art.
361 § 2 Kodeksu cywilnego).
Stosownie do treści art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według
wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę
odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe
albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie
poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona
według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za
podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego).
Szkodą jest uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia – z wyłączeniem
przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku
(darowizna, zbycie rzeczy).
Uszczerbek w majątku może polegać na:

zmniejszeniu się aktywów majątku (poprzez ubytek, zniszczenie lub utratę np. praw
rzeczowych – w tym własności lub obniżenie ich wartości),

zwiększeniu się pasywów (długów),

udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby
osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Żeby rozstrzygnąć kwestię opodatkowania kwoty, będącej odszkodowaniem, a zasądzonej wyrokiem
sądu należy ustalić jaki rodzaj szkody został pokryty tym odszkodowaniem. Szkoda rozpatrywana jako
uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć – jak wyżej wskazano– w świetle przepisów
Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego
Źródło: Ministerstwo Finansów
http://sip.mf.gov.pl/sip/index.php?rodzaj=2&czystka=1
5
– wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda
rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać,
gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje
się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.
W treści uzupełnienia Wnioskodawca wskazał, że zasądzone odszkodowanie dotyczy zarówno
utraconych korzyści jak również szkody rzeczywistej.
Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że zasądzone Wnioskodawcy odszkodowanie– w części
dotyczącej szkody rzeczywiście poniesionej będzie korzystało ze zwolnienia z opodatkowania na
podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Natomiast część odszkodowania, która została przyznana Wnioskodawcy z tytułu utraconych
korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono nie podlega zwolnieniu z
art. 21 ust.1 pkt 3b podatku dochodowego od osób fizycznych, gdyż ze zwolnienia przewidzianego w
tym przepisie została wyłączona właśnie ta kategoria odszkodowań. Ta część odszkodowania podlega
zatem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy w zakresie skutków podatkowych zasądzonego
odszkodowania w części, w której odszkodowanie dotyczy szkody rzeczywistej należało uznać za
prawidłowe.
Natomiast w części, w której odszkodowanie dotyczy utraconych korzyści stanowisko Wnioskodawcy
uznano za nieprawidłowe.
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego
obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa
podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Krakowie ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie
organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub
mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30
sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270,
ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie
trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a
jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia
tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi
(art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej
w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.
Źródło: Ministerstwo Finansów
http://sip.mf.gov.pl/sip/index.php?rodzaj=2&czystka=1