ZESPÓŁ JEDZENIA KOMPULSYWNEGO

ZESPÓŁ JEDZENIA KOMPULSYWNEGO
2 LEKCJA
3 LEKCJA
5. Nauczyciel na dużym arkuszu papieru wypisuje nazwy
trzech emocji: smutek, złość, lęk.
Uwaga: Wymienione emocje zostały wybrane w sposób nieprzypadkowy. Trudności w radzeniu sobie z nimi oraz z ich
pochodnymi skłaniają do sięgania po destrukcyjne sposoby
radzenia sobie, w tym uzależnienia.
6. Nauczyciel prosi uczniów, aby w swoich zespołach odpowiedzieli na poniższe pytania:
● Kiedy powstaje dana emocja? W reakcji na jakie wydarzenia?
● Po czym rozpoznajemy tę emocję (ciało, zachowanie)?
● O czym informuje dana emocja? Co dzieje się w relacji
ja – inni, ja – świat?
7. Zespoły dzielą się na forum rezultatami swoich prac. Nauczyciel pyta uczniów o ich wrażenia, płynące z przeprowadzonego zadania oraz wnioski, dotyczące znaczenia i roli
emocji. Pytania pomocnicze:
● Czy trudno było ustalić, po czym poznajemy daną emocję?
● Czy emocje takie jak lęk, smutek złość są potrzebne
człowiekowi?
● Co by się stało, gdyby człowiek pozbawiony był możliwości odczuwania emocji takich jak smutek, lęk, złość?
Czego byłby pozbawiony?
8. Nauczyciel dzieli klasę na 5 zespołów. Następnie każdemu z zespołów przydziela jedną z pięciu emocji: radość, złość, smutek,
lęk, zdziwienie. Zadaniem każdego zespołu będzie stworzenie
w ciągu 15–20 min. kompozycji dźwiękowej wykorzystującej ciało oraz elementy muzyki konkretnej (z wykorzystaniem brzmienia otaczających przedmiotów), przedstawiającej daną emocję.
W tym czasie nauczyciel zapisuje dużymi literami na osobnych
kartkach papieru nazwy wszystkich pięciu emocji. Następnie
wyjaśnia uczniom, że za chwilę stworzą symfonię emocji. Wciela się on w rolę dyrygenta. Poprzez podnoszenie do góry kartki
z daną nazwą emocji, daje znak, który z zespołów ma grać. Na początku nauczyciel podnosi pojedyncze kartki po kolei, by każdy
z zespołów miał szansę zagrać. Następnie coraz bardziej urozmaica i komplikuje linię melodyczną (może wywoływać dwa, trzy
zespoły jednocześnie, różnicować czas gry, może sygnalizować
natężenie dźwięku poprzez ruch kartką do góry i na dół).
9. Omawiając ćwiczenie nauczyciel pyta o wrażenia płynące
z wykonania zadania. Pytania pomocnicze:
● Jak się czuliście w trakcie wykonywania tego ćwiczenia?
● Jak przebiegał proces tworzenia kompozycji w zespołach?
Czy dzielenie uczuć na negatywne i pozytywne jest
zasadne?
W omówieniu warto podkreślić, że emocje dostarczają
człowiekowi informacji o tym, co się z nim dzieje w relacjach:
z otoczeniem, z innymi ludźmi, z samym sobą.
●
10. W podgrupach ukonstytuowanych podczas omawiania
takich emocji jak: lęk, smutek, złość uczniowie tworzą katalog
znanych im sposobów wyrażania emocji i uczuć (rozmowa,
krzyk, agresja, rysunek, muzyka itp.).
11. W drugiej części ćwiczenia uczniowie zakreślają te sposoby wyrażania emocji i uczuć, które uważają za konstruktywne
i pomocne.
Zadanie domowe: Twoim zadaniem jest przekonanie jak największej liczby osób do stosowania wybranego przez Ciebie
konstruktywnego sposobu wyrażania emocji. Zareklamuj
ten sposób i spróbuj przekonać do niego innych.
Tem at: Kiedy jedzenie staje się przekleństwem?
CELE:
●
●
●
●
zwiększanie wiedzy na temat kompulsywnego objadania się oraz jego przyczyn
rozwijanie umiejętności konstruktywnego radzenia sobie z emocjami i z sytuacjami trudnymi
zapobieganie uzależnieniom od jedzenia
zwiększenie wiedzy i umiejętności w obszarze samopomocy w sytuacji kompulsywnego objadania się
POMOCE DYDAKTYCZNE:
●
kartki papieru
●
duże arkusze papieru
CZAS TRWANIA:
●
flamastry
1 x 45 min
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Nauczyciel czyta na głos fragment historii osoby cierpiącej
z powodu kompulsywnego objadania się:
Magda: Kiedy dopada mnie napięcie, muszę coś zjeść. Od kiedy
wiem, że mam z tym problem, staram się odwracać uwagę od tej
silnej ochoty. Ale to tylko powoduje, że czuję się coraz gorzej i odpuszczam. Otwieram lodówkę, myszkuję w szafkach z zapasami,
przeglądam wszystkie zakamarki, w których mogłabym znaleźć
jedzenie. Kiedy tylko znajdę coś, co lubię, z miejsca to pochłaniam.
Pochłaniam, bo to w jaki sposób jem, trudno chyba nazwać jedzeniem. Każdy kęs jest jak koło ratunkowe, które muszę w siebie
wepchnąć, żeby nie zwariować. A może to co robię, to jest czyste wariactwo?! Naprawdę można oszaleć. Jem, co wpadnie mi
w ręce: schabowe, czekoladę, serki, ciasta, frytki. Nie ma już dla
mnie znaczenia to, jak to wszystko razem smakuje. Byle wypełnić
pustkę w sobie. Jeżeli w domu zabraknie mi jedzenia, idę do pobliskiego sklepu. Kupuję chipsy, czekoladę i produkty, które wymagają większego zachodu. Podczas gdy w rondlu podgrzewam sobie zupę, fasolkę po bretońsku, zajadam się chipsami i czekoladą.
Po takich napadach nie dość, że źle czuję się fizycznie, mdli mnie,
to mam jeszcze strasznego doła. Czuję się okropnie z tym, że robię coś takiego. Ale nie mogę tego powstrzymać. Mimo tego, że
wiem, że potem będę czuła się strasznie, miała poczucie winy, to
i tak to robię. To jakiś koszmar….
2. Nauczyciel wprowadza uczniów do tematu lekcji: W trakcie
dzisiejszej lekcji zajmiemy się tematyką kompulsywnego jedzenia.
Prosi uczniów, aby podzieli się wrażeniami z wysłuchanego fragmentu opisu przeżyć „jedzenioholiczki”. Pytania pomocnicze:
● Kiedy Magda sięga po jedzenie?
Jakie pojawiły się myśli, odczucia, kiedy słuchaliście tego,
co i w jakiej ilości zjada Magda?
● Co Magdzie ma dać jedzenie?
Czy chodzi tylko o zaspokojenie głodu fizycznego?
3. Po wysłuchaniu odpowiedzi uczniów nauczyciel podsumowuje
rozmowę na temat problemu Magdy i wspólnie z uczniami i odpowiadają sobie na pytanie – czym jest kompulsywne objadanie się?
●
4. Nauczyciel dzieli klasę na trzy lub sześć zespołów, których zadaniem będzie stworzenie na dużym arkuszu portretu osoby kompulsywnie objadającej się. W tym celu zespoły na arkuszu rysują
sylwetkę osoby cierpiącej na niekontrolowane napady jedzenia,
w taki sposób, aby zostawić odpowiednią ilość miejsca na wypisanie haseł. Zespoły będą zastanawiały się nad tym, co czuje i myśli
osoba nałogowo objadająca się: przed napadem jedzenia, podczas jedzenia i po nim. Wokół głowy mogą zostać zapisane myśli,
natomiast wokół reszty ciała – uczucia.
Uwaga: Podczas wykonywania ćwiczenia nauczyciel powinien
sprawdzać, jak uczniowie sobie z nim radzą. Być może będą potrzebowali pomocy lub wyjaśnienia. Zarówno podczas wykonywania
zadania, jak i jego omawiania warto uwypuklić znaczenie problemu
– narastającego napięcia poprzedzającego napad jedzenia, utratę
kontroli nad swoim zachowaniem, zaburzenie w ocenie stanu sytości, poczucie winy, które pojawia się po zakończeniu czynności.
5. Po prezentacji i omówieniu prac każdego z zespołów na forum
klasy, nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje wnioski. Pod-
kreśla jednocześnie, że osoby mające problem z kompulsywnym
objadaniem się robią to często dlatego, że nie potrafią radzić sobie
z napięciem i emocjami.
6. Jak można pomóc takim osobom jak objadająca się Magda?
Uczniowie w utworzonych podgrupach wypisują dla Magdy listę
alternatyw: sposoby, metody, po które Magda może sięgać, kiedy
zaczyna się gorzej czuć i doświadcza rosnącego napięcia.
7. Na zakończenie lekcji nauczyciel rozdaje uczniom minitest do
autodiagnozy oraz miniprzewodnik po sposobach radzenia sobie
z niekontrolowanym jedzeniem
Minitest: Czy mogę mieć problem z kompulsywnym objadaniem się?
Odpowiedz na poniższe pytania Tak lub Nie i sprawdź, czy jesteś
narażony na trudności z kompulsywnym objadaniem się!
A. Czy jesz wtedy, kiedy nie jesteś głodn(a)y?
B. Czy zdarza Ci się często bez powodu sprawiać sobie
„sekretne uczty”?
C. Czy odczuwasz wstyd i poczucie winy, kiedy się objesz?
D. Czy poświęcasz jedzeniu bardzo dużo czasu
i często o nim myślisz?
E. Czy czekasz z niecierpliwością na chwile, kiedy będziesz
mógł zjeść w samotności?
F. Czy z wyprzedzeniem planujesz „sekretne uczty”?
G. Czy jesz umiarkowanie w towarzystwie innych, aby później zjeść duże ilości w samotności?
H. Czy wbrew faktom nadal żywisz przekonanie, że możesz
przejść na dietę, kiedy tylko zechcesz?
I. Czy pożądasz jedzenia o różnych porach dnia i nocy,
innych niż pory normalnych posiłków?
J. Czy jesz, aby uciec od problemów, trudnych emocji czy stresu?
K. Czy kiedykolwiek twoje zdrowie było zagrożone w wyniku
otyłości lub sposobu odżywiania się?
L. Czy twoje zachowania związane z jedzeniem czynią Ciebie
lub Twoich bliskich nieszczęśliwymi?
Jeżeli odpowiedziałeś twierdząco na trzy lub więcej pytań, to
możliwe, że masz problem z kompulsywnym jedzeniem. W takiej sytuacji skorzystaj z poniższych wskazówek, by odzyskać
kontrolę nad tym zachowaniem oraz skontaktuj się ze specjalistą!
Gdzie szukać pomocy?
Telefon Zaufania – uzależnienia behawioralne 801-889-880, adresowany do osób cierpiących z powodu uzależnień
behawioralnych oraz ich bliskich. Konsultanci udzielają informacji na temat placówek oferujących profesjonalną pomoc
psychologiczną tej grupie osób. Telefon czynny jest codziennie w godz. 17.00 – 22.00.
Warto przeczytać (książki i artykuły)
●
●
●
●
●
●
●
Hollis J. (2000). Nadwaga jest sprawą rodziny. Poradnik dla cierpiących na zaburzenia łaknienia oraz osób, które ich kochają. Gdańsk: GWP.
Ogińska-Bulik N. (2010). Uzależnienie od czynności. Mit czy rzeczywistość? Warszawa: Difin.
Ogińska-Bulik N. (2004). Psychologia nadmiernego jedzenia. Łódź: Wyd. UŁ.
Michałek D. (2001). Nałogowe zachowanie jedzeniowe. Kraków: Wyd. ARC-EN-CIEL.
Michałek D. (2001). Syndrom uzależnienia od jedzenia. Kraków: Wyd. ARC-EN-CIEL.
Mroczkowska D. (2006). Uwiedzeni przez jedzenie. Kontekst społeczno-kulturowy wybranych zaburzeń odżywiania.
W: L. Cierpiałkowska (red.), Oblicza współczesnych uzależnień. Poznań: Wyd. UAM.
Woronowicz B. (2009). Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia. Poznań: Wyd. Media Rodzina.
Konsultacja merytoryczna: dr Krzysztof Ostaszewski