Kryteria oceniania odpowiedzi

Próbny egzamin maturalny z języka polskiego
poziom podstawowy
Matura
z Akademią Maturalną PWN
Kryteria oceniania odpowiedzi
Kwiecień 2013
Autorka: Dorota Nosowska
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa – Bielsko-Biała 2013.
Część I (0–20)
zadanie 1. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Paradoks ten dotyczy faktu, że o artystach długo
żyjących mniej się wie.
zadanie 9. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Akapit 6 wzbogaca i rozwija myśl rozpoczętą
w akapicie 5.
zadanie 2. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Funkcją zastosowanej w akapicie 2 formy
pierwszej osoby liczby mnogiej jest wciągnięcie
czytelnika w tok rozważań Boya, zasugerowanie
odbiorcy, że staje się niejako wspólnikiem
poglądów autora i podziela jego opinię.
zadanie 10. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Cudzysłów sygnalizuje cytat z wypowiedzi postaci
literackiej (konkretnie Cześnika, bohatera
Zemsty).
zadanie 11. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Cudzysłów sygnalizuje „wypowiedź cudzą”
(krytyków literackich, komentatorów), ale
zarazem jest nośnikiem ironii, pozwala odciąć
się autorowi od intencji owych „komentatorów”,
sygnalizuje, że nie podziela on opinii badaczy
literatury o Gustawie ze Ślubów panieńskich.
zadanie 3. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Metafora pierwsza: „towarzysze jego młodości i lat
męskich wykruszają się, zstępują przed nim do grobu”.
Metafora druga: „Fakt życia pisarza nakłada
niewinnym nawet niedyskrecjom pieczęć
milczenia”.
zadanie 12. (0–1)
Poprawna odpowiedź:
C. wyciągają zbyt daleko idące wnioski dotyczące
podobieństwa twórczości Fredry i Moliera.
zadanie 4. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Czynią one tekst bardziej obrazowym, działają
na wyobraźnię czytelnika.
zadanie 13. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
„Komedia pańska” to komedia konserwatywna,
która nie narusza starego porządku społecznego,
patriarchalnej szlacheckiej rodziny, pogodnie
patrzy w przeszłość, nie krytykuje jej, lecz
akceptuje stary porządek społeczny.
zadanie 5. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Dowodem na to, że twórczość Fredry ma ścisły
związek z jego biografią, jest imię Zofia, które
przewija się aż w sześciu komediach pisarza – tak
właśnie nazywała się ukochana pisarza, potem jego
żona, Zofia Skarbkowa.
zadanie 14. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Komedie Fredry są konserwatywne, bo akceptują
stary porządek społeczny, natomiast cała epoka
romantyzmu, a już na pewno krytycy tej epoki,
preferowali nastroje demokratyczne i rewolucyjne,
z tego względu musiał nastąpić rozdźwięk
między pisarzem (Fredrą) a krytyką,
społeczeństwem.
zadanie 6. (0–1)
Poprawna odpowiedź:
B. inaczej interpretuje te same fakty, które podaje
Kucharski.
zadanie 7. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Użycie zdrobnienia Oleś (Fredro) w odniesieniu
do pisarza.
Ewentualnie:
Użycie zaimka „nasz ex-kapitan” stwarza wrażenie
poufałości.
zadanie 15. (0–4)
Przykładowa odpowiedź:
Styl tekstu Boya odróżnia od wypowiedzi
naukowej:
– po pierwsze: posługiwanie się sformułowaniami
typowymi dla stylu potocznego, np. obrazowymi
frazeologizmami („obyczaje sprzed lat stu ani nas
grzeją, ani ziębią”),
zadanie 8. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Rodzina zaakceptowała wybór młodych, wyraziła
zgodę na rozwód i zapewne go sfinansowała.
2
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa – Bielsko-Biała 2013.
– po drugie: akcentowanie subiektywizmu –
wrażenie subiektywizmu daje np. stosowanie form
pierwszej osoby liczby pojedynczej i zaimka ja
(„wyznaję, że to, co biograf Fredry przyjmuje jako
rzecz naturalną, mnie wydaje się mniej naturalne).
książek innych badaczy i wskazywanie źródeł,
np. w akapicie 4 („Kucharski, Życiorys literacki
Fredry”).
zadanie 17. (0–1)
Poprawna odpowiedź:
C. Żeleński chce rzucić nowe światło na postać
i twórczość Fredry, unikając zbędnego patosu
i stawiania pisarza na piedestale, stara się
przybliżyć tę postać odbiorcy.
zadanie 16. (0–1)
Przykładowa odpowiedź:
Cechą tekstu Boya upodabniającą go do
dzieł naukowych jest dokładne cytowanie
Część II (0–50)
temat 1.
analizując wiersze Moja piosnka Cypriana
kamila norwida oraz fragment Epilogu z Pana
Tadeusza, porównaj ukazane w nich obrazy
ojczyzny i emigracji. wykorzystaj właściwe
konteksty.
f. obraz ojczyzny wyidealizowany,
g. forma wyrażenia tęsknoty za krajem
(modlitwa),
h. osamotnienie mówiącego w wierszu,
i. brak dystansu do ukazywanego obrazu (brak
komentarza co do idealizacji, bezkrytyczność).
I ROZWINIĘCIE TEMATU
3. Ukazanie obrazu emigracji w Mojej piosnce
(ostatnia strofa), np.: 3 p.
a. sytuacja emigracji zestawiona na zasadzie
kontrastu z sytuacją przebywania w kraju,
b. miejsce pobytu mówiącego w wierszu jako
miejsce osamotnienia,
c. silne odczuwanie obojętności innych na
tułaczy los,
d. brak szans na zmianę sytuacji emigranta, jej
nieuchronność,
e. jedyny możliwy adresat skargi – Bóg (forma
modlitwy).
za rozwinięcie tematu można uzyskać
maksymalnie 25 punktów.
1. Określenie zasady zestawienia tekstów,
np.: 2 p.
a. wiersze z tej samej epoki, romantyzmu, różni
autorzy,
b. ten sam kontekst historyczny – Wielka
Emigracja,
c. refleksyjny charakter wypowiedzi,
d. bohater liryczny – emigrant,
e. autobiograficzny charakter utworów,
w Epilogu podmiot mówiący zbiorowy,
w Mojej piosnce podmiot liryczny, którego
można utożsamić z autorem,
f. nostalgiczny charakter utworów,
g. obecność „ty” lirycznego w Mojej piosnce,
nieobecność w Epilogu.
4. Przedstawienie wizji ojczyzny w Epilogu z Pana
Tadeusza, np.: 5 p.
a. ojczyzna jako kraj pięknych wspomnień,
b. ojczyzna jako kraj dzieciństwa,
c. ojczyzna jako kraj ubogi, ale własny,
d. znaczenie pięknej przyrody,
e. znaczenie więzi międzyludzkich, życzliwości
sąsiadów, rodziny,
f. idealizacja więzi międzyludzkich i całej ojczyzny
(Hiperbola: „Tam, gdzie do pana przywiązańszy
sługa / Niż w innych krajach małżonka do męża;
/Gdzie żołnierz dłużej żałuje oręża / Niż tu syn
ojca; po psie płaczą szczerze / I dłużej niż tu lud po
bohaterze”),
g. świadomość idealizacji obrazu – pamięć usuwa
to, co złe.
2. Przedstawienie obrazu ojczyzny w Mojej
piosnce, np.: 5 p.
a. kraj daleki i nieosiągalny, za którym się tęskni,
b. miejsce przebywania, emigracji,
c. kraj chrześcijański (powitanie „Bądź
pochwalony”, „uszanowanie dla darów Nieba”,
kraj posłuszeństwa biblijnym nakazom, tych,
„co mają tak za tak – nie za nie”),
d. kraj czystości moralnej, niewinności (w którym
winą jest dużą popsucie bocianiego gniazda),
e. obraz ojczyzny budowany za pomocą czytelnych
symboli (chleb, gniazda bocianie),
5. Przedstawienie obrazu emigracji w utworze
Adama Mickiewicza, np.: 4 p.
a. status emigrantów – „nieproszonych gości”,
3
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa – Bielsko-Biała 2013.
V ZAPIS
b. ukazanie „innych krajów” na zasadzie kontrastu
z „krajem lat dziecinnych”,
c. doświadczenie wspólnego losu Polaków
emigrantów (podmiot zbiorowy),
d. jedyny możliwy sposób ucieczki z kraju
emigracji – mentalna, powrót do wspomnień.
za zapis pracy można uzyskać 0–3 punktów.
VI SZCZEGÓLNE WALORY PRACY.
za szczególne walory pracy można uzyskać
0–4 punktów.
6. Funkcjonalne zastosowanie kontekstów
interpretacyjnych, np.: 3 p.
a. biograficznego (Mickiewicz i Norwid na
emigracji),
b. historycznego (Wielka Emigracja),
c. historycznoliterackiego (epoka romantyzmu).
temat 2.
analizując podane fragmenty powieści bolesława
Prusa Lalka, przedstaw obraz przeszłości
wokulskiego, widziany przez różne postaci.
zwróć uwagę na sposób mówienia o przeszłości
bohatera. uwzględnij kontekst historyczny
i historycznoliteracki.
7. Podsumowanie, np.:
wymienienie podobieństw w obrazach ojczyzny
w obu utworach (np. dostrzeżenie podobieństwa:
w obu tekstach następuje idealizacja ojczyzny
i ukazanie jej pozytywnego obrazu na zasadzie
kontrastu z wizją świata emigracji), wskazanie
różnic (np. dostrzeżenie, że Mickiewicz sam
traktuje przywołanie wspomnień jako ucieczkę
emigranta, i wskazuje na to, że przywołany
obraz jest wyidealizowany, inna różnica:
w Mojej piosnce poeta wypowiada się w swoim
imieniu, jako samotnik, w Epilogu z Pana
Tadeusza Mickiewicz mówi w imieniu grupy
emigrantów, eksponując wspólnotę tułaczego losu,
trzecia różnica: u Norwida skarga i przywołanie
obrazu ojczyzny ma formę modlitwy), dostrzeżenie
związków utworów z kontekstem historycznym
i historycznoliterackim (Wielka Emigracja,
literatura Wielkiej Emigracji, epoka romantyzmu).
Za wskazanie podobieństw i różnic i dostrzeżenie
ich związków z kontekstami: 3 p.
(jeśli nastąpiło jedynie wskazanie podobieństw/
podobieństwa i różnicy: 2 p., jeśli nastąpiło
wskazanie podobieństwa lub różnicy: 1 p.).
I ROZWINIĘCIE TEMATU
za rozwinięcie tematu można uzyskać
maksymalnie 25 punktów.
1. Wstępne rozpoznanie fragmentów powieści,
np.: 2 p.
a. funkcjonalne wobec tematu określenie
problematyki powieści – dzieje Stanisława
Wokulskiego i jego miłości do panny Łęckiej,
awans społeczny Wokulskiego i jego wahania
pomiędzy różnymi drogami życiowymi,
b. umiejscowienie fragmentów w utworze
(to m.in. retrospekcje bohaterów, opowiadające
o czasach, których nie obejmuje właściwa
akcja Lalki),
c. przedstawienie bohaterów (Wokulski – główny
bohater powieści, kupiec o niejasnym, skromnym
szlacheckim pochodzeniu, bogaty, z patriotyczną
przeszłością, Łęcka – zubożała i piękna, pusta
arystokratka, w której zakochał się Wokulski,
Florentyna – uboga krewna i cień Łęckiej, stara
panna, Pan Tomasz – ojciec Łęckiej, o nawykach
i manierach arystokraty, bankrut, który powierzył
Wokulskiemu swe interesy, radca i inni goście –
postaci nieistotne z punktu widzenia głównego
wątku powieści),
d. dostrzeżenie, że każdy z bohaterów widzi
Wokulskiego nieco inaczej.
II KOMPOZYCJA
za kompozycję pracy można uzyskać 0–5
punktów.
Kompozycja wypracowania jest oceniana, gdy
przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.
III STYL
2. Obraz przeszłości Wokulskiego widziany
oczyma pana radcy, np.: 5 p.
a. „wariat” – dawny subiekt, który miał ambicje
zostania studentem,
b. dumny wobec klientów,
c. człowiek, który zdał do Szkoły Głównej,
za styl pracy można uzyskać 0–5 punktów.
IV JĘZYK
za język pracy można uzyskać 0–12 punktów.
4
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa – Bielsko-Biała 2013.
niedopowiedzenie (ręce odmrożone na
Syberii – język ezopowy), dążenie do idealizacji
i uwznioślenia bohatera (porównanie
do posągu), np.: 3 p.
d. człowiek, który zrezygnował ze studiów, by
„gotować wraz z innymi piwo, które do dziś dnia
pijemy, i sam w rezultacie oparł się aż gdzieś koło
Irkucka” (aluzja do działalności patriotycznej,
udziału w powstaniu styczniowym i zesłania) –
zaangażowany w działalność patriotyczną zesłaniec.
8. Podsumowanie, np.:
dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów
o przeszłości Wokulskiego (radca ocenia go
jako „wariata” zdolnego do wielkich rzeczy,
panna Florentyna jako bohatera, Łęcki jako
skutecznego człowieka, któremu można
wybaczyć grzechy młodości), związek oceny
przeszłości pana Stanisława z postawami
i pozycją życiową bohaterów, sposób mówienia
o tej przeszłości – we wszystkich przypadkach
zakamuflowany (język ezopowy, mowa
ezopowa) – maksymalnie 3 p.
3. Sposób mówienia o przeszłości Wokulskiego
przez pana radcę – język aluzji, język ezopowy (pił
piwo, oparł się aż gdzieś koło Irkucka), np.: 2 p.
4. Wizja przeszłości Wokulskiego według pana
Tomasza Łęckiego, np.: 3 p.
a. pozytywny stosunek pana Tomasza
do teraźniejszych osiągnięć Wokulskiego,
b. pobłażliwy, protekcjonalny ton
w opowiadaniach o przeszłości Wokulskiego –
zesłanie na Syberię jako „pokutowanie
za uniesienia młodości”,
c. skomentowanie patriotycznej przeszłości jako
błędów młodości, które można panu Stanisławowi
„wybaczyć”.
II KOMPOZYCJA
za kompozycję pracy można uzyskać
0–5 punktów.
5. Sposób mówienia o przeszłości Wokulskiego
przez pana Tomasza – język aluzji, język ezopowy
(„Uniesienia młodości” – działalność patriotyczna,
„pokutowanie za uniesienia młodości” –
zesłanie), np.: 2 p.
Kompozycja wypracowania oceniana jest, gdy
przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.
6. Obraz przeszłości Wokulskiego widziany
oczyma panny Florentyny, np.: 5 p.
a. pozytywna ocena postaci,
b. podobieństwo Wokulskiego do bohaterów –
Trostiego, posągu gladiatora,
c. podziw dla „nowego” Wokulskiego – milionera,
d. aluzja do przeszłości Wokulskiego – czerwone
ręce odmrożone na Syberii.
IV JĘZYK
za język pracy można uzyskać 0–12 punktów.
7. Sposób mówienia panny Florentyny
o przeszłości pana Wokulskiego –
za szczególne walory pracy można uzyskać
0–4 punktów.
III STYL
za styl pracy można uzyskać 0–5 punktów.
V ZAPIS
za zapis pracy można uzyskać 0–3 punktów.
VI SZCZEGÓLNE WALORY PRACY
5
© Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa – Bielsko-Biała 2013.