Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy

OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy”
Kluczowa rolę w kształtowaniu bezpiecznych warunków pracy w zakładach pracy
odgrywa kadra kierownicza, która przez swa wiedzę, odpowiednie zaangażowanie,
przestrzeganie przepisów i zasad BHP wspiera budowanie kultury bezpieczeństwa.
Jednak wśród pracodawców mikro i mikroprzedsiębiorstw panuje powszechna opinia,
że zapewnienie optymalnych warunków bezpiecznej pracy powoduje tylko pomnożenie
kosztów, które nie dają dodatnich korzyści. Taka postawa może mieć wpływ na kondycję
ekonomiczną firmy, gdyż w konsekwencji wytwarza się niekorzystny wizerunek
przedsiębiorstwa w oczach klienta.
Badania prowadzone w przedsiębiorstwach dotycząc ponoszenia kosztów na
ulepszanie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy z ekonomicznego punktu widzenia, wskazują
na dużą opłacalność, jednakże dotyczy to danych przedsiębiorstw o charakterze
korporacyjnym (lepsza sytuacja zdrowotna pracowników, zmniejszenie kosztów wypadków).
Polski system prawny nakłada na pracodawców wiele obowiązków w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy, jednak jak wyraźnie pokazują badania, mały przedsiębiorca
gubi się w gąszczu przepisów, a funkcjonujące w tych firmach na zasadzie outsourcingu
służby BHP nie gwarantują należytego wsparcia w tym zakresie.
Zatem pracodawca, aby móc wypełniać swoje obowiązki wynikające z art. 207
Kodeksu pracy podlegające wymogom art. 2372 §21 ma obowiązek odbyć szkolenie w
dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
„Pracodawcą jest jednostka organizacyjna choćby nie posiadała osobowości prawnej,
a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników…”.
W
ramach
obligatoryjnych
szkoleń
dla pracodawców i
osób
kierujących
pracownikami ustawodawca nałożył obowiązek szkolenia z ekonomicznych skutków
niewłaściwych warunków pracy (1 godz.). Jak wynika z badań organizatorzy szkoleń nie
realizują tych wytycznych, a przedsiębiorcy nawet nie biorą tego pod uwagę, nawet służby
BHP powołane do pełnienie funkcji kontrolno-doradczych (Rozporządzenie Rady Ministrów
z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy, Dz. U. Nr 109,
poz. 704), nie wywiązują się z tego obowiązku.
Zatem brak świadomości pracodawcy w tym zakresie powoduje, więc zagrożenie dla
pracownika w trakcie procesu pracy.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
„Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,
mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę”.
Według sprawozdawczości Głównego Urzędu Statystycznego wydatki związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy stanowią zaledwie 1% kosztów pracy. Ta mała wartość
wynika z faktu, że badania GUS dotyczące kosztów pracy ograniczają się tylko do
następujących wydatków:
•
środków ochrony indywidualnej,
•
środków ochrony zbiorowej,
•
odzieży i obuwia roboczego,
•
środków higieny osobistej,
•
posiłków profilaktycznych,
•
dodatków z tytułu pracy w warunkach szkolnych (Badania Rzepecki 2012 r.)
Z art. 22 §1 – stosunek pracy:
„Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy
określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie
wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zatrudnienia pracownika za
wynagrodzeniem…”.
Wynika z tego więc, że po nawiązaniu stosunku pracy pracodawca winien mieć
świadomość uwzględniania następujących kosztów pracy:
•
wprowadzenia do zakładu pracy służb BHP.
•
skierowania na badania lekarskie,
•
przeprowadzania na wysokim poziomie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa
i higieny pracy,
•
wykonywania pomiarów środowiska pracy,
•
zakupu oznakowania dotyczącego bezpieczeństwa pracy,
•
przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego.
Punkty od 1 do 4 mogą być zrealizowane przez przedsiębiorstwo w formie umowy
outsourcingowej z firmą prowadzącą usługi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
NZOZ-em posiadającym swoje laboratorium i lekarzem medycyny pracy, terytorialnie
najbliższym laboratorium wykonującym badania warunków środowiska pracy.
Zakup oznakowania dotyczącego bezpieczeństwa pracy pracodawca również może
zlecić jednostkom zewnętrznym.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Natomiast, co do punktu 6 to pracodawca musi osobiście stawić czoła wszystkim
przeciwnościom związanym z dokonaniem oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy
występujących w jego przedsiębiorstwie.
„Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
związanych
z
wykonywaną
pracą
powodujących
straty,
a
w
szczególności
prawdopodobieństwo wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w
wyniku zagrożeń zawodowych, występujących w środowisku pracy lub sposobie wykonywania
pracy…”.
Pojawia się więc pytanie kiedy tak naprawdę w relacjach pracodawca – pracownik
pojawi się próba wspólnego działania dotyczącego oceny ryzyka zawodowego. Jeśli
w przedsiębiorstwie pojawiły się służby BHP, to już po nawiązaniu stosunku pracy przez
pracodawcę, służby te realizują swoje zadania, a zwłaszcza zadanie 10:
„…udział w ustalaniu zadań osób kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy…”.
Jeśli to mają za sobą, to podczas instruktażu stanowiskowego pojawiają się pierwsze
informacje na temat ryzyka na stanowisku pracy.
Następnie służby przechodzą do zadania 15 służb BHP:
„…udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną
pracą…”.
Dlaczego należy oceniać ryzyko zawodowe?
Podstawowym celem oceny ryzyka jest zapewnienie pracownikom bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia. Działanie to pomaga ograniczyć negatywne skutki
oddziaływania
zagrożeń na ludzi i środowisko w związku z wykonywaną pracą.
Jak wykazują badania przeprowadzone na pracodawcach wśród mikro i małych
przedsiębiorstwach na terenie województwa podkarpackiego, bo takich mamy najwięcej, to
świadomość definiowania znanego pojęcia „ryzyka zawodowego” przez badanych jest bardzo
mała.
Tylko 56% badanych wskazuje poprawną definicje ryzyka - „są to zagrożenia
związane z wykonywaną pracą powodujące starty oraz ich skutki dla zdrowia lub życia
pracowników w postaci chorób zawodowych i wypadków przy pracy”, 22% respondentów
podaje określenie zbliżone - „są to zagrożenia występujące na stanowisku pracy, na które
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
narażony jest pracownik”, natomiast reszta respondentów woli unikać odpowiedzi lub też
podaje pierwszą lepszą z ankiety (Badania Woźny 2014 – Wykres Nr 3).
Zespół doradców BHP prowadzący badania dotyczące podejścia przedsiębiorców do
oceny ryzyka zawodowego dokonał także podziału przedsiębiorstw ze względu na profil
działalności, a mianowicie:
•
usługową,
•
handlową,
•
produkcyjną.
Wnioski wynikające z ankiety pokazują, że profil oraz wielkość działalności
gospodarczej przedsiębiorstw wpływają na definiowanie ryzyka zawodowego przez badanych
przedsiębiorców (Badania Woźny 2014 – Tabela 1,2).
Oceny ryzyka zawodowego najlepiej dokonać metodą 5 kroków, a to mianowicie:
1. Zbieranie informacji,
2. Identyfikacja zagrożeń,
3. Ocena ryzyka zawodowego,
4. Planowanie działań ograniczających ryzyko zawodowe,
5. Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego.
Ostatnim elementem oceny ryzyka zawodowego winna być profilaktyka oraz, jak
zaleca ustawodawca, aktualizacja oceny.
Zespół doradców BHP przeprowadził również badania w zakresie dotyczącym
świadomości konieczności aktualizacji oceny ryzyka zawodowego (Badania Woźny 2014 –
Tabela 5,6 oraz Wykres 19.20).
Z badań wynika, że profil działalności przy wcześniej wspomnianym podziale na
usługi, handel, produkcję wpływa na świadomość przeprowadzania aktualizacji oceny ryzyka,
natomiast wielkość przedsiębiorstwa nie wpływa na świadomość dokonywania aktualizacji
oceny ryzyka zawodowego.
Wobec takiej sytuacji pojawia się kolejne pytanie czy badani pracodawcy poruszają
się swobodnie w gąszczu przepisów dotyczących oceny ryzyka zawodowego, a zawartych
w różnych dokumentach.
Odpowiedź jest prosta, otóż z całą stanowczością stawiam tezę że nie.
Warto przytoczyć kilka aktów prawnych, z którymi winni się zapoznać:
1.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998, Nr 21, poz. 94 ze
zm.)
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
•
art. 1041 k.p. pracodawca ma obowiązek określić w regulaminie pracy
obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników
o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą,
•
art. 201 §3 k.p. zobowiązuje pracodawcę do przekazania młodocianemu
pracownikowi informacji o ryzyku zawodowym, które wiąże się
z wykonywaną przez niego pracą, oraz o zasadach ochrony przed
zagrożeniami,
•
art. 226 k.p. pracodawca:
- ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą
oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
- informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się
z wykonywana pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami,
•
art. 23711a k.p. zobowiązuje pracodawcę do konsultacji z pracownikami
lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z bhp,
w szczególności dotyczących oceny ryzyka zawodowego występującego
przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników
o tym ryzyku,
2.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2008 nr
108 poz. 690),
3.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2008 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy (zmiana § 39. 1.):
•
§39a
Pracodawca
ocenia
ryzyko
zawodowe
występujące
przy
wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia
stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów
chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz
zmianie
organizacji
pracy.
Podczas
oceny
ryzyka
zawodowego
uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy
wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac,
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
4.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy
czynników chemicznych (Dz. U. 2005 nr 11 poz. 86),
5.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas
lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005 nr 157 poz. 1318)
6.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie
szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz
ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U.
2005 nr 81 poz. 716)
7.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r.
w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313,
zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 82, poz. 930),
8.
Polska Norma PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego,
9.
PN-Z-08052:1980
Ochrona
pracy.
Niebezpieczne
i
szkodliwe
czynniki
występujące w procesie pracy. Klasyfikacja.
Troska pracodawcy o zagwarantowanie dobrego samopoczucia pracownika w
zakładzie pracy pozytywnie wpływa na zaangażowanie pracowników, daje lepszą i
wydajniejszą pracę.
Brak jednak odpowiednich standardów bezpieczeństwa i higieny pracy w małych
przedsiębiorstwach i związana z tym wypadkowość dotyka nie tylko wymiaru ludzkiego, ale
ma także niekorzystny wpływ na przedsiębiorstwo.
Istotnym
problemem
jest
podnoszenie
świadomości
pracodawców
–
osób
zarządzających w zakresie analiz kosztów i korzyści związanych z bezpieczeństwem. Bez
promocji tych zagadnień poprzez organy nadzory nad warunkami pracy, pogłębianiem wiedzy
i umiejętności na poziomie uczelni wyższych, gdyż to z nich wychodzą przyszli pracodawcy,
trudno spodziewać się przyszłych zmian.
Nie tylko w małych przedsiębiorstwach służby BHP muszą walczy z pracodawcami
o dodatkowe środki na bezpieczeństwo i higiena pracy. Niestety występującą jeszcze nadal
luką w naszym prawie jest brak standaryzowanych narzędzi do oceny poziomu ryzyka, gdyż
ustawodawca nie nakłada na pracodawcę obowiązku przeprowadzenia oceny ryzyka w danym
przedsiębiorstwie na podstawie konkretnej metody ilościowej lub jakościowej.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Stad też różne interpretacje organów nadzoru nad warunkami pracy tych samych
przypadków występujących w jednakowych podmiotach gospodarczych.
Ocena ryzyka zawodowego jest nieustannym obowiązkiem pracodawcy. Niestety nie
jest czynnością jednorazową. Zatem każdy pracodawca winien przygotować w swoim
przedsiębiorstwie długookresowy plan działania w zakresie oceny ryzyka zawodowego,
zapewniając tym samym korzystne i zgodne z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ergonomii warunki bezpiecznej pracy dla swoich pracowników.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
ZAŁĄCZNIK NR 1
RAPORT Z BADAŃ
Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy?
Ryzyko zawodowe zgodnie z §2 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze. zm.)
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa pracy – to prawdopodobieństwo wystąpienia
zdarzeń niepożądanych, które są związane z wykonywaną praca i powodują straty,
a w szczególności powodują u pracowników negatywne skutki zdrowotne w wyniku zagrożeń
zawodowych, które wynikają w środowisku pracy lub ze sposobu wykonywania pracy.
Ocena
ryzyka
stanowi
podstawę
dla
pracodawcy
do
organizacji
pracy
i stworzenia stanowisk pracy, poprzez zabezpieczenie pracowników przed zagrożeniami
wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych oraz uciążliwych dla zdrowia.
W celu identyfikacji zagrożeń wynikających z funkcjonowania działalności
gospodarczej właściciel dokonuje przeglądu wszystkich stanowisk pracy. Na podstawie
zawodowych doświadczeń oraz analizy poszczególnych prac określa występujące zagrożenia.
Podczas
opracowywania
oceny
ryzyka
niezbędne
jest
przeprowadzenie
wywiadu
z pracownikiem w celu zidentyfikowania zagrożeń, które mogą być niezauważalne przez
jednostkę identyfikującą.
Regulacje prawne w polskim ustawodawstwie wyraźnie określają czym jest ryzyko
zawodowe oraz kiedy należy je diagnozować. W przedsiębiorstwach, które zatrudniają
pracowników odpowiedzialnych za stan BHP ów diagnoza dokonywana jest w sposób
zabezpieczający pracodawcę, a w szczególności pracownika. Jednak warto się zastanowić nad
faktycznym stanem ryzyka zawodowego w przedsiębiorstwach, w których nie ma prawnego
obowiązku tworzenia komórek, czy stanowisk BHP. Kluczem do rozważań nad ryzykiem
zawodowym są mikro i małe przedsiębiorstwa.
Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy? Postawienie takiego pytania, a zarazem
obranie takiego tematu badań jest interesującym zjawiskiem, gdyż w mikro i małych
przedsiębiorstwach bezpieczeństwo i higiena pracy często jest lekceważone. Przez lata
doświadczeń w zakresie obsługi BHP dla mikro i małych przedsiębiorstw zauważalny był
problem ryzyka zawodowego. W zdecydowanej większości przypadków pracodawcy
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
zorientowani byli na jak najmniejszym koszcie obsługi z zakresu BHP, czego skutkiem było
i zapewne wciąż jest nieodpowiednie szacowanie ryzyka zawodowego.
Niniejszy raport z badań przeprowadzonych na przełomie września i października
2014 r. ukazuje czym dla pracodawcy jest ryzyko zawodowe, oraz odpowiada na kluczowe
pytanie; Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy?
Charakterystyka badanych przedsiębiorstw
Przedmiotem badań nad ryzykiem zawodowym pracodawców byli właściciele mikro i
małych przedsiębiorstw funkcjonujących w Rzeszowie i okolicach. Metoda doboru celowego
wraz z zastosowaniem kuli śnieżnej pozwoliło na zebranie 132 poprawnie wypełnionych
kwestionariuszy ankiety. Dane w wykresie 1 i 2 ukazują rozkład badanej populacji
przedsiębiorców ze względu na wielkość oraz główny profil działalności.
Wykres 1. Wielkość badanych przedsiębiorstw. (N=132)
58%
60%
42%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Mikro
przedsiębiorstwo
Małe przedsiębiorstwo
Źródło: Badania własne.
Wykres 2. Główny profil działalności.(N=132)
39%
34%
40%
35%
27%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Usługowa
Handlowa
Źródło: Badania własne.
Produkcyjna
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Świadomość ryzyka zawodowego
Pierwszą poruszaną kwestią jest świadomość pracodawcy co do definicji ryzyka
zawodowego. Zgodnie z definiendum pojęcia, które określa §2 pkt. 7 Rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.
1650 ze zm.) w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa pracy, są to zagrożenia,
związane z wykonywaną pracą, powodujące straty oraz ich skutki dla zdrowia lub życia
pracowników w postaci chorób zawodowych i wypadków przy pracy.
Wszystkie wskaźniki w mniejszym lub większym stopniu charakteryzują ryzyko
zawodowe. Ponad połowa badanych, a mianowicie 56,1% przedsiębiorców w pełni
zdefiniowała pojęcie ryzyka zawodowego. Warto zaznaczyć, że 22,7% respondentów
odpowiedziało, iż ryzyko zawodowe to zagrożenia występujące na stanowisku pracy, na które
jest narażony dany pracownik.
Reasumując, zdecydowana większość badanych przedsiębiorców utożsamia ryzyko
zawodowe ze stanowiskiem pracy i pracownikiem. Można więc uznać za słuszność to, iż
pracodawcy mikro i małych przedsiębiorstw poprawnie definiują ryzyko zawodowe.
Wykres 3. Definiowanie ryzyka zawodowego przez badanych przedsiębiorców. (N=132)
Są to świadome czynności pracy, wynikające z
wykonywanego zawodu
Są to zagrożenia, które występują w środowisku pracy,
na które jest narażona każda jednostka przebywająca w
zakładzie pracy/stanowisku pracy w firmie (pracodawca,
pracownik, klient itp.)
Są to zagrożenia wynikające z działalności
przedsiębiorstwa
3,8%
6,8%
10,6%
Są to zagrożenia występujące na stanowisku pracy, na
które jest narażony dany pracownik
Są to zagrożenia, związane z wykonywaną pracą,
powodujące straty oraz ich skutki dla zdrowia lub życia
pracowników w postaci chorób zawodowych
i wypadków przy pracy
22,7%
56,1%
0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0%
Źródło: Badania własne.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Uzyskane dane empiryczne związane z definiowaniem ryzyka zawodowego zostały
poddane korelacji ze względu na profil działalności. Spośród badanych przedsiębiorstw
wyraźnie uwidaczniają się różnice w wartościach procentowych. Dane z wykresu 4 wyraźnie
wskazują, iż profil działalności wpływa na definiowanie ryzyka zawodowego:
•
największy odsetek świadomości pojęcia zaobserwowano wśród właścicieli firm
produkcyjnych (60,8%). Taki stan rzeczy zapewne podyktowany jest tym, iż
przeważnie w procesie produkcji używa się specjalistycznego sprzętu oraz
materiałów, czy półproduktów, które zwiększają zagrożenie wypadkiem,
•
większe ryzyko wypadku w przedsiębiorstwie produkcyjnym mimowolnie wymusza
na pracodawcy precyzyjne określenie ryzyka zawodowego,
•
w przypadku działalności handlowej odsetek procentowy pracodawców poprawnie
definiujących ryzyko zawodowe jest na dość wysokim poziomie (48,9%),
•
w przypadku pracodawców firm usługowych odsetek ten jest dramatycznie niski
(22,2%). Czynnikiem decydującym o tak niskim poziomie świadomości ryzyka
zawodowego może być to, iż pracodawcy specjalizujący się w usługach nie
dostrzegają faktycznych zagrożeń na stanowisku pracy.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Wykres 4. Definiowanie ryzyka zawodowego przez badanych przedsiębiorców. Podział ze względu na profil działalności
(N=132)
13,9%
8,9%
11,8%
Są to świadome czynności pracy, wynikające z
wykonywanego zawodu
8,3%
11,1%
7,8%
Są to zagrożenia wynikające z działalności
przedsiębiorstwa
44,4%
Są to zagrożenia występujące na stanowisku pracy, na
które jest narażony dany pracownik
17,8%
9,8%
Są to zagrożenia, które występują w środowisku pracy,
na które jest narażona każda jednostka przebywająca w
zakładzie pracy/stanowisku pracy w firmie
(pracodawca, pracownik, klient itp.)
11,1%
13,3%
9,8%
Są to zagrożenia, związane z wykonywaną pracą,
powodujące straty oraz ich skutki dla zdrowia lub życia
pracowników w postaci chorób zawodowych i
wypadków przy pracy
22,2%
48,9%
60,8%
0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0%
Usługowa
Handlowa
Produkcyjna
Źródło: Badania własne.
Dane z tabeli 1 przedstawiają wartość testy chi-kwadrat, chi2 = 19,998, df = 8 dla
p<0,05. Uzyskane w toku analizy statystycznej wartości testu zależności wykazują, że należy
odrzucić zakładaną hipotezę zerową o niezależności badanych zmiennych i przyjąć hipotezę
alternatywną stanowiącą o zależności między zmiennymi. Współczynnik kontyngencji
wyniósł 0,363 co stanowi o słabej sile związku ze wskazaniem na umiarkowaną. Zatem
można stwierdzić, że profil działalności wypływa na definiowanie ryzyka zawodowego
przez badanych przedsiębiorców.
Tabela 1. Definiowanie ryzyka zawodowego przez badanych przedsiębiorców. Podział ze względu na profil działalności. Test
zależności chi-kwadrat i współczynnik kontyngencji. (N=132)
Wartość
Chi-kwadrat Pearsona
Współczynnik kontyngencji
Istotność asymptotyczna
df
(dwustronna)
19,998a
8
0,010
0,363
8
0,010
N Ważnych obserwacji
132
*22,2% komórek (3) ma liczebność oczekiwaną mniejszą niż 5. Minimalna liczebność oczekiwana wynosi 3,27.
Źródło: Badania własne.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Kolejną zmienną, która różnicuje świadomość ryzyka zawodowego jest wielkość
przedsiębiorstwa. Pracodawcy często nie są świadomi tego, iż w przypadku zatrudniania kilku
osób należy szacować ryzyko zawodowe:
•
wartości procentowe zaprezentowane na wykresie 5 ukazują, iż pracodawcy
zatrudniający więcej, niż 10 pracowników w większym stopniu są świadomi definicji
ryzyka zawodowego, aniżeli właściciele mikro przedsiębiorstw. Spowodowane to
może być tym, że liczba pracowników często przekłada się na częstotliwość
występowania wypadków przy pracy,
•
często w mikro przedsiębiorstwach proces pracy odbywa się na jednym stanowisku pracy,
dlatego też aż 33,8% właścicieli wskazało, że ryzyko zawodowe to zagrożenia występujące na
stanowisku pracy, na które jest narażony dany pracownik.
Wykres 5. Definiowanie ryzyka zawodowego przez badanych przedsiębiorców. Podział ze względu na wielkość
przedsiębiorstwa. (N=132)
Są to świadome czynności pracy, wynikające z
wykonywanego zawodu
Są to zagrożenia wynikające z działalności
przedsiębiorstwa
Są to zagrożenia występujące na stanowisku pracy, na
które jest narażony dany pracownik
Są to zagrożenia, które występują w środowisku pracy,
na które jest narażona każda jednostka przebywająca w
zakładzie pracy/stanowisku pracy w firmie
(pracodawca, pracownik, klient itp.)
7,8%
16,4%
9,1%
9,1%
33,8%
5,5%
10,4%
12,7%
Są to zagrożenia, związane z wykonywaną pracą,
powodujące straty oraz ich skutki dla zdrowia lub życia
pracowników w postaci chorób zawodowych i
wypadków przy pracy
0,0%
Mikro przedsiębiorstwo
39,0%
56,4%
10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0%
Małe przedsiębiorstwo
Źródło: Badania własne.
Dane z tabeli przedstawiają wartość testy chi-kwadrat, chi2 =16,037, df = 4 dla p <
0,05. Uzyskane w toku analizy statystycznej wartości testu zależności wykazują, że należy
odrzucić zakładaną hipotezę zerową o niezależności badanych zmiennych i przyjąć hipotezę
alternatywną stanowiącą o zależności między zmiennymi. Współczynnik kontyngencji
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
wyniósł 0,329 co stanowi o słabej sile związku ze wskazaniem na umiarkowaną. Zatem
można stwierdzić, że wielkość przedsiębiorstwa wypływa na definiowanie ryzyka
zawodowego przez badanych przedsiębiorców.
Tabela 2. Definiowanie ryzyka zawodowego przez badanych przedsiębiorców. Podział ze względu na wielkość
przedsiębiorstwa. Test zależności chi-kwadrat. (N=132)
Istotność asymptotyczna
Wartość
Chi-kwadrat Pearsona
Współczynnik kontyngencji
df
(dwustronna)
a
4
0,003
0,329
4
0,003
16,037
N Ważnych obserwacji
132
*0% komórek (0) ma liczebność oczekiwaną mniejszą niż 5. Minimalna liczebność oczekiwana wynosi 5,00.
Źródło: Badania własne.
Szacowanie ryzyka zawodowego
Jednym z głównych obowiązków pracodawcy jest stworzenie takich warunków, aby
zapewniały one bezpieczne wykonywanie pracy. Obowiązek ten jest w Polsce prawnie
usankcjonowany. Pracodawca ponosi więc pełną odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa
i higieny pracy w zakładzie pracy. Aby obowiązek ten mógł być rzetelnie zrealizowany
pracodawca musi przeprowadzać okresowo ocenę ryzyka zawodowego poszczególnych
stanowiskach. Jest to warunek dbania o ochronę zdrowia zatrudnionych pracowników.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 169, poz. 1650 ze
zm.) jasno określa, na kim spoczywa odpowiedzialność sporządzenia ryzyka zawodowego.
Zgodnie z
§39a. pkt 1. pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy
wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc
pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub
mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia
się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz
sposoby wykonywania prac.
Dane z wykresu ukazują, że pracodawcy zrzucają obowiązek szacowania ryzyka na
specjalistów ds. BHP z firmy zewnętrznej lub pracowników posiadających wiedzę w tym
zakresie. W niewielkim stopniu pracodawca oraz pracownik uczestniczy w procesie
szacowania ryzyka zawodowego. Zaledwie 24% badanych pracodawców odpowiedziało, że
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
uczestniczy w szacowaniu ryzyka zawodowego, a 15% badanych zadeklarowało, że
pracownik również uczestniczy w procesie szacowania ryzyka zawodowego.
Wykres 6. Osoba szacująca ryzyko zawodowe w badanych przedsiębiorstwach. (N=132)
Inny pracownik, jaki?
Pracownik
Ja sam (jako pracodawca)
1%
15%
24%
43%
Pracownik posiadający wiedzę z zakresu BHP
75%
Specjalista ds. BHP z firmy zewnętrznej
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
*Wartości procentowe nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli udzielić więcej, niż jedną odpowiedź.
Źródło: Badania własne.
Wykres 7 wskazuje, że profil działalności oraz wielkość przedsiębiorstwa istotnie nie
wpływa na postępowanie pracodawców w przypadku szacowania ryzyka zawodowego. Taki
stan rzeczy jest niewątpliwie niepokojący, ponieważ jeśli pracodawca, a w szczególności
pracownik, dla którego sporządzane jest ryzyko zawodowe, nie uczestniczy w procesie to
rezultat prac nie może odzwierciedlać rzeczywistego zagrożenia. Można stwierdzić, iż ryzyko
zawodowe traci swoją rolę, jeśli jest sporządzane wyłącznie prze z pracownika BHP:
•
firmy produkcyjne w ocenie ryzyka głównie opierają się na specjalistach BHP z firmy
zewnętrznej
oraz
pracownika
posiadającego
wiedzę
z
zakresu
BHP.
W przedsiębiorstwach tego typu ów pracownikiem przeważnie jest kierownik, czy
brygadzista, który zarazem odpowiada za proces produkcji i sprzęt,
•
przedsiębiorcy prowadzący firmę handlową i usługową wykazują wyższy odsetek
zaangażowania w ocenę ryzyka, niż pracodawcy firm produkcyjnych. Właściciele firm
produkcyjnych wykazują wyższy poziom świadomości zagrożeń występujących
w zakładzie pracy, dlatego też w ich przeświadczeniu wolą powierzyć ów zadanie
specjaliście i pracownikowi posiadającemu wiedzę w zakresie BHP.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Wykres 7. Osoba szacująca ryzyko zawodowe w badanych przedsiębiorstwach. Podział ze względu na profil działalności.
(N=132)
79%
80%
74%
68%
70%
60%
51%
45%
50%
33%
40%
31%
30%
27%
24%
17%
20%
11%
9%
10%
0%
Specjalista ds. BHP z
Pracownik
firmy zewnętrznej posiadający wiedzę
z zakresu BHP
Produkcyjna
Ja sam (jako
pracodawca)
Handlowa
Pracownik
Usługowa
*Wartości procentowe nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli udzielić więcej, niż jedną odpowiedź.
Źródło: Badania własne.
•
Korelacja ze względu na wielkość przedsiębiorstwa nie wykazała istotnych różnic
procentowy,
•
Można założyć, iż wielkość przedsiębiorstwa nie wpływa na osoby szacujące
ryzyko zawodowe.
Wykres 8. Osoba szacująca ryzyko zawodowe w badanych przedsiębiorstwach. Podział ze względu na wielkość
przedsiębiorstwa. (N=132)
80,0%
77,0%
72,0%
70,0%
60,0%
50,0%
48,0%
39,3%
40,0%
24,0%24,6%
30,0%
14,0%16,4%
20,0%
10,0%
0,0%
Specjalista ds. BHP
Pracownik
z firmy zewnętrznej posiadający wiedzę
z zakresu BHP
Małe przedsiębiorstwo
Ja sam (jako
pracodawca)
Pracownik
Mikro przedsiębiorstwo
*Wartości procentowe nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli udzielić więcej, niż jedną odpowiedź.
Źródło: Badania własne.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Zapoznanie pracownika z oceną ryzyka zawodowego
Pracodawca ma obowiązek (Kodeks Pracy art. 226, pkt 2) zapoznać każdego
pracownika z ryzykiem zawodowym na jego stanowisku pracy oraz o zasadach ochrony
przed zagrożeniami. Pracownik powinien własnoręcznym podpisem potwierdzić zapoznanie
się z ryzykiem poprzez:
•
podpisanie Karty oceny ryzyka zawodowego,
•
podpisanie „Oświadczenia o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym”
(do akt osobowych).
Pracownik powinien zostać poinformowany o ryzyku zawodowym podczas szkolenia
wstępnego ogólnego. Z przeprowadzonych badań jasno wynika, że jest to pomijane przez
pracodawców. Spośród badanych przedsiębiorców to głównie pracownik posiadający wiedzę
z zakresu BHP oraz sam pracodawca zostaje zapoznany z ryzykiem zawodowym. Rozkład
procentowy wartości pokazuje, iż pracodawca lekceważy ryzyko zawodowe. Można założyć,
że każdy nowoprzyjęty pracownik wyłącznie podpisuje kartę oceny ryzyka oraz oświadczenie
o zapoznaniu z ryzykiem zawodowym.
Wykres 9. Osoby, które w badanych przedsiębiorstwach zostały zapoznane z oceną ryzyka. (N=132)
16%
Każdy pracownik
Pracownik odpowiedzialny za stanowiska pracy
typu: kierownik komórki, brygadzista
31%
34%
Pracownik obsługujący specjalistyczny sprzęt
52%
Ja sam (jako pracodawca)
67%
Pracownik posiadający wiedzę z zakresu BHP
0%
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
*Wartości procentowe nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli udzielić więcej, niż jedną odpowiedź.
Źródło: Badania własne.
Profil działalności oraz wielkość przedsiębiorstwa nieznacznie różnicuje osoby, które
zostały zapoznane z ocenę ryzyka:
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
•
niezależnie od profilu działalności to pracownik posiadający wiedzę z zakresu
BHP oraz pracodawca posiadają wiedzę z zakresu ryzyka zawodowego,
•
znaczny procent pracodawców firm produkcyjnych (31%) zaznajamia każdego
pracownika z ryzykiem zawodowym,
•
przeważnie
w
firmach
produkcyjnych
i
usługowych
wykorzystuje
się
specjalistyczny sprzęt, dlatego też w ów profilach działalności większy odsetek
pracodawców zaznajamia pracownika obsługującego specjalistyczny sprzęt
z ryzykiem zawodowym, niż w przypadku firm handlowych,
Wykres 10. Osoby, które w badanych przedsiębiorstwach zostały zapoznane z oceną ryzyka. Podział ze względu na profil
działalności (N=132)
69%70%
63%
70%
60%
60%
47%
50%
41%
37%
40%
50%
39%
31%
26%
23%
30%
26%
20%
11%13%
10%
0%
Pracownik
posiadający wiedzę z
zakresu BHP
Pracownik
Pracownik
obsługujący
odpowiedzialny za
stanowiska pracy
specjalistyczny sprzęt
typu: kierownik
komórki, brygadzista
Produkcyjna
Ja sam (jako
pracodawca)
Handlowa
Każdy pracownik
Usługowa
*Wartości procentowe nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli udzielić więcej, niż jedną odpowiedź.
Źródło: Badania własne.
•
pracodawcy małych przedsiębiorstw z ryzykiem zawodowym głównie zapoznają
pracowników
posiadających
wiedzę
z
zakresu
BHP,
pracowników
odpowiedzialnych za stanowisko pracy oraz obsługujących specjalistyczny sprzęt.
•
mikro przedsiębiorcy głównie sami zapoznają się z ryzykiem zawodowym oraz
przekazują ów wiedzę pracownikowi posiadającemu wiedzę z zakresu BHP.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Wykres 11. Osoby, które w badanych przedsiębiorstwach zostały zapoznane z oceną ryzyka. Podział ze względu na wielkość
przedsiębiorstwa. (N=132)
80%
75%
68%
70%
59%
53%
60%
50%
37%
40%
30%
38%
37%
21%
21%
16%
20%
10%
0%
Pracownik
posiadający wiedzę z
zakresu BHP
Pracownik
odpowiedzialny za
stanowiska pracy
typu: kierownik
komórki, brygadzista
Pracownik
obsługujący
specjalistyczny
sprzęt
Małe przedsiębiorstwo
Ja sam (jako
pracodawca)
Każdy pracownik
Mikro przedsiębiorstwo
*Wartości procentowe nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli udzielić więcej, niż jedną odpowiedź.
Źródło: Badania własne.
Świadomość aktualizacji ryzyka zawodowego
W badaniu poruszone zostały również kwestie aktualizacji ryzyka zawodowego. Nie
ma precyzyjnego wymogu prawnego określającego sposób aktualizacji oceny ryzyka
zawodowego. Żaden przepis nie określa formy aktualizacji, a także nie mówi jak często jej
dokonywać. Polska Norma PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i
higieną pracy - Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego formułuje, że szacowanie
ryzyka zawodowego jako proces ciągły, który daje podstawy do stałej poprawy warunków
bezpieczeństwa i higieny pracy. Według ów normy ocena ryzyka zawodowego dostarczać ma
informacji, które są niezbędne usuwania niezgodności zidentyfikowanych w procesie oceny
ryzyka, poprzez działania korygujące i zapobiegawcze.
Warto jednak wspomnieć, że na konkretnych stanowiskach pracy należy dokonywać
aktualizacji, tudzież weryfikacji ryzyka, gdy:
•
utworzono nowe stanowiska pracy,
•
zamontowano nowe maszyny lub urządzenia,
•
wprowadzono nowe materiały i pomocnicze środki produkcji,
•
wdrożono nową technologię lub organizację pracy,
•
dokonano modernizacji maszyn, urządzeń lub obiektów,
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
•
warunki środowiska pracy uległy zmianie,
•
zmieniły się środki ochrony zbiorowej lub indywidualnej,
•
nastąpiła zmiana przepisów,
•
nastąpił wzrost lub spadek wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych,
•
ujawniły się nowe zagrożenia.
Dane z wykresu ukazują, że pracodawcy nie są świadomi tego, iż ryzyko zawodowe
należy aktualizować. Zaledwie 15% badanych (odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak)
jest świadoma konieczności dokonywania aktualizacji ryzyka zawodowego. Ponad jedna
czwarta ankietowanych uważa, że aktualizacja ryzyka w dużej mierze zależy od profilu
działalności i występujących zagrożeń. Ponad połowa badanych, a mianowicie (57%) traktuje
ryzyko zawodowe jako zbędną konieczność, która wynika z obowiązku pracodawcy.
Wykres 12. Świadomość aktualizacji oceny ryzyka zawodowego. (N=132)
Zdecydowanie nie, ryzyko zawodowe jest
nieistotne w procesie bezpieczeństwa pracy
17%
Raczej nie, jednorazowe szacowanie ryzyka w
zupełności ukazuje poziom bezpieczeństwa
40%
Ani tak, ani nie, jest to zależne od profilu
przedsiębiorstwa i zagrożeń w nim występujących
26%
Raczej tak, jest to ważne, ale nie kluczowe dla
spraw bezpieczeństwa
Zdecydowanie tak, jest to istotne w procesie
bezpieczeństwa pracy
11%
6%
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%
Źródło: Badania własne.
Ogólny obraz świadomości konieczności aktualizacji oceny ryzyka zawodowego
wskazuje,
iż
pracodawcy lekceważą
znaczenie
ryzyka
zawodowego
w
procesie
bezpieczeństwa i higieny pracy. Korelacja ze względu na profil i wielkość przedsiębiorstwa
ukazuje nieznaczne różnice:
•
pracodawcy firm produkcyjnych wykazują największą świadomość konieczność
aktualizacji oceny ryzyka zawodowego. Firmy produkcyjne często wprowadzają nowe
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
maszyny, lub zmieniają proces produkcji dlatego też zwracają uwagę na aktualizację
oceny ryzyka,
•
większość pracodawców o profilu usługowym jest zdania, że jednorazowe szacowanie
ryzyka zawodowego w pełni ukazuje poziom bezpieczeństwa,
•
poziom zagrożenia wypadkiem w firmie produkcyjnej jest wyższy przez co zwraca się
większą uwagę na aktualizację oceny ryzyka, aniżeli w firmach usługowych, czy
handlowych,
Wykres 13. Świadomość aktualizacji oceny ryzyka zawodowego. Podział ze względu na profil działalności. (N=132)
8%
Zdecydowanie nie, ryzyko zawodowe jest
nieistotne w procesie bezpieczeństwa pracy
24%
16%
67%
Raczej nie, jednorazowe szacowanie ryzyka w
zupełności ukazuje poziom bezpieczeństwa
36%
25%
8%
Ani tak, ani nie, jest to zależne od profilu
przedsiębiorstwa i zagrożeń w nim występujących
27%
37%
14%
Raczej tak, jest to ważne, ale nie kluczowe dla
spraw bezpieczeństwa
2%
18%
3%
Zdecydowanie tak, jest to istotne w procesie
bezpieczeństwa pracy
11%
4%
0%
Usługowa
10%
Handlowa
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Produkcyjna
Źródło: Badania własne.
Dane z tabeli przedstawiają wartość testy chi-kwadrat, chi2 =27,511, df = 8 dla p <
0,05. Uzyskane w toku analizy statystycznej wartości testu zależności wykazują, że należy
odrzucić zakładaną hipotezę zerową o niezależności badanych zmiennych i przyjąć hipotezę
alternatywną stanowiącą o zależności między zmiennymi. Współczynnik kontyngencji
wyniósł 0,415 co stanowi o słabej sile związku ze wskazaniem na umiarkowaną. Zatem
można stwierdzić, że profil działalności wypływa na świadomość aktualizacji oceny
ryzyka.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Tabela 3. Świadomość aktualizacji oceny ryzyka zawodowego. Podział ze względu na profil działalności. Test zależności chikwadrat. (N=132)
Istotność asymptotyczna
Wartość
Chi-kwadrat Pearsona
df
27,511
Współczynnik kontyngencji
(dwustronna)
a
8
0,001
0,415
N Ważnych obserwacji
0,001
132
*20% komórek (4) ma liczebność oczekiwaną mniejszą niż 5. Minimalna liczebność oczekiwana wynosi 2,18.
Źródło: Badania własne.
•
Korelacja ze względu na wielkość przedsiębiorstwa nie wykazała istotnych różnic
procentowy,
•
Można założyć, iż wielkość przedsiębiorstwa nie wpływa na świadomość
aktualizacji oceny ryzyka.
Wykres 14. Świadomość aktualizacji oceny ryzyka zawodowego. Podział ze względu na wielkość przedsiębiorstwa. (N=132)
18%
15%
Zdecydowanie nie, ryzyko zawodowe jest
nieistotne w procesie bezpieczeństwa pracy
44%
Raczej nie, jednorazowe szacowanie ryzyka w
zupełności ukazuje poziom bezpieczeństwa
35%
23%
Ani tak, ani nie, jest to zależne od profilu
przedsiębiorstwa i zagrożeń w nim występujących
29%
8%
Raczej tak, jest to ważne, ale nie kluczowe dla
spraw bezpieczeństwa
16%
6%
5%
Zdecydowanie tak, jest to istotne w procesie
bezpieczeństwa pracy
0%
Mikro przedsiębiorstwo
5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%
Małe przedsiębiorstwo
Źródło: Badania własne.
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Dane z tabeli przedstawiają wartość testy chi-kwadrat, chi2 =3,531, df = 4 dla p >
0,05. Uzyskane w toku analizy statystycznej wartości testu zależności wykazują, że należy
przyjąć zakładaną hipotezę zerową o niezależności badanych zmiennych. Zatem można
stwierdzić, że wielkość przedsiębiorstwa nie wypływa na świadomość aktualizacji oceny
ryzyka zawodowego.
Tabela 4. Świadomość aktualizacji oceny ryzyka zawodowego. Podział ze względu na wielkość przedsiębiorstwa. Test
zależności chi-kwadrat. (N=132)
Istotność asymptotyczna
Wartość
Chi-kwadrat Pearsona
df
3,531a
(dwustronna)
4
N Ważnych obserwacji
132
*20,0% komórek (2) ma liczebność oczekiwaną mniejszą niż 5. Minimalna liczebność oczekiwana wynosi 3,33.
Źródło: Badania własne.
0,473
OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA „BEZPIECZNY W PRACY”
„Ryzyko zawodowe problemem pracodawcy” – dr Artur Woźny
Podsumowanie
Ryzyko
zawodowe
problemem
pracodawcy?
Przenalizowane
wyniki
badań
empirycznych jednoznacznie wykazują, iż zagadnienie formułujące ryzyko zawodowe jest
problemem pracodawcy, zwłaszcza pracodawcy mikro i małego przedsiębiorstwa.
Niewątpliwie jednym z głównych zarzutów wobec pracodawców jest to, iż mimo
świadomości definiendum oceny ryzyka zawodowego, nie do końca poprawnie realizują
obowiązki, jakie nakłada na nich prawo.
Niepokojącym zjawiskiem jest to, iż w ocenie ryzyka zawodowego pracownik
praktycznie nie jest brany pod uwagę. Brak świadomości zagrożeń, które nie tylko wynikają
z środowiska pracy, ale również z indywidualnych cech zewnętrznych, ale i wewnętrznych
pracownika powodują większe prawdopodobieństwo wypadku. Główne zadanie szacowania
ryzyka zawodowego przypada specjaliście z firmy zewnętrznej, jednak skuteczny, a zarazem
uczciwy specjalista ds. BHP przejdzie przez wszystkie etapy szacowania ryzyka, nie
pomijając pracownika i pracodawcę.
Mimo, że każdy pracownik ustawowo musi podpisać oświadczenie o zapoznaniu się
z ryzykiem zawodowym to z danych wynika, iż taki stan rzeczy nie ma miejsca. Zjawisko
traktowania bhp jako zło konieczne staje się coraz rzadsze, lecz wciąż zauważalne.
Niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa, czy profilu działalności to na pracodawcy ciąży
zapoznanie pracownika z oceną ryzyka zawodowego. Jednak jak wynika z badań
rzeczywistość jest daleka od normalności.
Warto jednak poddać weryfikacji istotną konkluzję, czy za niski stan świadomości
pracodawców w zakresie ryzyka zawodowego odpowiadają firmy świadczące usługi BHP na
zasadach outsourcingu? Moim zdaniem, zdecydowanie nie, gdyż to pracodawca odpowiada
za stan bezpieczeństwa i higieny w zakładzie pracy. Jednak głównym kryterium wyboru firmy
przez pracodawcę jest cena, a nie zakres usług i doświadczenie specjalisty, czy zespołu
specjalistów.