Partycypacja obywatelska

Transkrypt

PARTYCYPACJA OBYWATELSKA – ZASADY
i PRAKTYKA
Ewa Stokłuska
Kraków, 14.04.2014r.
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
www.efektywnoscuslug.pl
Po co uruchamiać procesy partycypacyjne?
Partycypacja i… partycypacja
• Partycypacja obywatelska – wertykalna – współpraca
obywateli z władzą
– Np. tworzenie strategii rozwoju miejscowości przy
udziale mieszkańców i organizacji pozarządowych
• Partycypacja społeczna – horyzontalna – współpraca
grup osób w celu osiągnięcia wspólnego celu
– Np. wspólne podjęcie remontu podwórka przez
mieszkańców
Partycypacja obywatelska – to sposób na aktywne branie udziału w
podejmowaniu decyzji, które nas dotyczą. Zakłada zaangażowanie dwóch
podstawowych „aktorów” - obywateli oraz władzy, działania, które opierają
się na komunikacji z władzą. Tym samym, skupia się na wzajemnym
wspieraniu władzy, obywateli oraz organizacji pozarządowych we wspólnym
podejmowaniu decyzji.
Kluczowi aktorzy pierwszoplanowi:
• Władza
• Obywatele – występujący osobiście
• Często również organizacje pozarządowe (obywatele zrzeszeni)
Partycypacja obywatelska jest zjawiskiem, które może
występować z różną „intensywnością”…
Partycypacja obywatelska może mieć różną „intensywność”…
WSPÓŁDECYDOWANIE
KONSULTOWANIE
INFORMOWANIE
komunikacja oraz działanie dwustronne: obywatele i
organizacje pozarządowe występują jako partnerzy w
tworzeniu i realizowaniu działań
komunikacja dwustronna:
władza pyta o zdanie (i wysłuchuje) obywateli
dostarczanie obywatelom wiedzy na temat planowanych i
realizowanych działań – komunikacja jednostronna ze
strony władz
Za: Sh. Arnstein, Drabina partycypacji, w: Partycypacja, Przewodnik
Krytyki Politycznej (2012)
Przykładowe obszary zastosowania
partycypacji
• planowanie przestrzeni
wspólne wymyślanie zagospodarowania
wnętrza klubu, podwórka, parku, konsultowanie planu zagospodarowania
ulicy
• tworzenie oferty/programu
zajęć w ośrodku kultury, bibliotece
ocena przez użytkowników usług
• konsultowanie usług publicznych
transportowych, zdrowotnych
• planowanie budżetu
wspólne decydowanie o przeznaczeniu budżetu
lub jego części
• tworzenie/konsultowanie dokumentów
konsultowanie strategii
rozwoju miasta, planów inwestycyjnych
Podstawy prawne działań partycypacyjnych
• Główna podstawa prawna dla przeprowadzania konsultacji
społecznych - 3 ustawy ustrojowe:
• o samorządzie gminnym z dn. 08.03. 1990 r.
• o samorządzie powiatowym z dn. 05. 06.1998 r.
• o samorządzie wojewódzkim z dn. 05. 06. 1998 r.
Podstawy prawne działań partycypacyjnych
Konsultacje społeczne są obowiązkowe na poziomie
gminnym w przypadku:
• tworzenia, łączenia, podziału i znoszenia
gmin/powiatów oraz ustalania ich granic;
• nadania gminie lub miejscowości statusu miasta i
ustalenia jego granic;
• ustalenia lub zmiany nazw gmin/powiatów oraz
siedzib ich władz;
• utworzenia jednostki pomocniczej na terenie
gminy
• innych spraw ważnych dla gminy/powiatu
• sporządzania projektu studium uwarunkowań i
kierunków rozwoju przestrzennego;
• miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego
ustawa o
samorządzie
gminnym
ustawa o
planowaniu i
zagospodarowaniu
przestrzennym
! Konsultacje społeczne, jako proces inicjowany przez władze, nie są jedyną
formą partycypacji obywatelskiej
•
Istnieje wiele bardzo różnorodnych technik i narzędzi partycypacyjnych –
możliwość doboru odpowiedniej pod względem celu działania, kosztów,
czasu trwania, np.:
partycypacyjne planowanie przestrzeni: konsultacje przy makiecie, mapowanie,
warsztaty Charette
decydowanie o kontrowersyjnych kwestiach: narada/sąd obywatelski, komórki
planujące
Cele partycypacji z perspektywy różnych
aktorów
• Jacy aktorzy biorą udział/uczestniczą w procesach
partycypacyjnych na szczeblu lokalnym?
…
…
…
• Jakie cele w zaangażowaniu partycypacyjnym mają
poszczególni aktorzy?
…
…
…
Relacje między aktorami w procesach
partycypacji
Dlaczego jest potrzebna?
Jest gwarantem
„realizowalności”
Czuwa nad możliwą formą
działań
Bez jej obecności dyskusje często
są bezcelowe
WŁADZA
ORGANIZACJE
Dlaczego są potrzebne?
„ponadjednostkowa”
perspektywa
Rola „łącznika” i
tłumacza
„Adwokat”
pomijanych kwestii
Co mogą zyskać?
Wzmacnianie
kontaktu ze
społecznością
lokalną
Możliwość szerszego
informowania o
swojej działalności
Co może zyskać?
Zmniejszenie ilości protestów
Poprawa wizerunku,
nawiązanie kontaktu z
obywatelami
Możliwość rezygnacji z
ekspertów
MIESZKAŃCY
Dlaczego są potrzebni?
Bezpośrednie źródło
informacji
Wielość opinii i
perspektyw
Sposób na aktywizację
obywatelską
Co mogą zyskać?
Poczucie sprawczości,
wpływ na decyzję
Integracja
wewnętrzna
społeczności
Kontakt z władzą,
możliwość kontroli
„Mądra” partycypacja krok po kroku
Kluczowe zasady prowadzenia działań
partycypacyjnych – z perspektywy różnych
aktorów
• ….
• …
• …
Kluczowe zasady prowadzenia działań
partycypacyjnych
• Przejrzystość i otwartość
• Różnorodność technik/metod
• Włączanie różnych grup
• Szukanie lokalnych partnerów, współpraca z innymi
instytucjami/organizacjami
• Otwartość na różnorodne głosy i opinie
• Partycypacja to nie negocjacje!
Kiedy uruchamiać partycypację
• gdy toczy się proces podejmowania decyzji, do którego konsultacje się odnoszą
• gdy jest jasne kto ma wziąć pod uwagę wyniki procesu partycypacyjnego
• gdy istnieje możliwość realnej zmiany w wyniku procesu
Natomiast:
• gdy nie toczy się żaden proces -> partycypacja będzie jałowa (rozczarowanie,
nadużycie zaufania)
• gdy decyzja jest już podjęta -> partycypacja jest fasadowa (j.w., zniechęcenie do
przyszłego zaangażowanie)
7 zasad konsultacji społecznych
1. DOBRA WIARA
2. POWSZECHNOŚĆ
3. PRZEJRZYSTOŚĆ
4. RESPONSYWNOŚĆ
5. KOORDYNACJA
6. PRZEWIDYWALNOŚĆ
7. POSZANOWANIE
INTERESU OGÓLNEGO
Konsultacje prowadzone są w duchu dialogu obywatelskiego. Strony
słuchają się nawzajem, wykazując wolę zrozumienia odmiennych racji.
Każdy zainteresowany tematem powinien móc dowiedzieć się o
konsultacjach i wyrazić w nich swój pogląd.
Informacje o celu, regułach, przebiegu i wyniku konsultacji muszą być
powszechnie dostępne. Dobrze, gdy wiadomo, kto reprezentuje jaki
pogląd.
Każdemu, kto zgłosi opinię, należy się merytoryczna odpowiedź w
rozsądnym terminie, co nie wyklucza odpowiedzi zbiorczych.
Konsultacje powinny mieć gospodarza odpowiedzialnego za konsultacje
tak politycznie, jak organizacyjnie. Powinny one być odpowiednio
umocowane w strukturze administracji.
Konsultacje powinny być prowadzone od początku procesu decyzyjnego.
Powinny być prowadzone w zaplanowany sposób i w oparciu o czytelne
reguły.
Ostateczne decyzje podejmowane w wyniku przeprowadzonych
konsultacji powinny reprezentować interes publiczny i dobro ogólne.
Etapy procesu partycypacyjnego
DIAGNOZA
INFORMOWANIE
ZASIĘGANIE
OPINII
INFORMACJA
ZWROTNA
EWALUACJA
Etapy planowania działań partycypacyjnych
Dokładne określenie celu
zdefiniowanie rezultatu, który
chcemy osiągnąć wyznacza ogólny
kierunek wszelkich kolejnych
działań, porządkuje myślenie o
procesie jako całości
Wybór metody/technik zasada FFF: Form
Follows Function, czyli nie wszystko nadaje się
do wszystkiego, to na jaką technikę się
zdecydujemy może zwiększyć skuteczność
naszych działań
Jak?
METODA
CEL
Po co?
UCZESTNICY
Z kim?
Określenie grupy uczestników naszych działań
nie zawsze
każdy MUSI partycypować: istotne jest zidentyfikowanie grup
interesariuszy – ludzi, których przedmiot naszych działań
faktycznie dotyczy. Taka wiedza pozwala wybrać formę i
sposób przekazania informacji o naszych działaniach
Planowanie działań partycypacyjnych
Trochę praktyki…
Dziękuję za uwagę.
W prezentacji wykorzystano m.in. materiały opracowane i udostępniane na portalu
www.partycypacjobywatelska.pl, prowadzonym przez Pracownię Badań i Innowacji
Społecznych „Stocznia.
PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO
PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Partycypacja obywatelska

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wprowadzenie Kuby Wygnańskiego

Szkolenie partycypacyjne

listy projektów/ tematów badawczych

2. Partycypacja obywatelska

Krótki poradnik partycypacji społecznej

Zapraszamy na webinaria Decydujmy razem

formularz rejestracyjny - Aliquanta

program konferencji - Uniwersytet Śląski

Partycypacja Kobiet - Wyniki analiz w powiecie

Sztuka partycypacji Sz