docInstrumenty wsparcia służące wdrażaniu wzorców
download 
Reklamacja Transkrypt
Instrumenty wsparcia służące wdrażaniu wzorców
Instrumenty wsparcia służące wdrażaniu wzorców zrównoważonej produkcji w MSP Ekspertyza przygotowana na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Wykonawca: Zachodniopomorska Grupa Doradcza Sp. z o.o. Prezentuje: Anna Dmowska Szczecin, październik 2011 Cel ekspertyzy Identyfikacja i ocena obecnego na polskim rynku wsparcia wdrażania wzorców zrównoważonej produkcji, w tym instrumentów wsparcia, usług szkoleniowych i doradczych, które są skierowane do przedsiębiorców z sektora MSP, a dotyczą problematyki wdrażania rozwiązao pro-środowiskowych oraz prowadzenia działalności zgodnie z zasadami zrównoważonej produkcji i zrównoważonego rozwoju Określenie i zaprogramowanie nowych rozwiązao, w tym instrumentów wsparcia, usług szkoleniowych i doradczych, ułatwiających wdrażanie wzorców zrównoważonej produkcji w MSP, które mogą byd świadczone na rzecz przedsiębiorców przez administrację publiczną, instytucje otoczenia biznesu, a także przez samorząd gospodarczy. Cel ekspertyzy ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU Istniejące instrumenty wsparcia wdrażania WZP w Polsce - analiza oferty instytucjonalnej i rynkowej - finansowe instrumenty wsparcia wdrażania WZP Ocena istniejących instrumentów wsparcia wdrażania WZP w Polsce Wzorce zagraniczne w zakresie wsparcia wdrażania WZP w krajach UE oraz w krajach spoza UE Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia przedsiębiorstw z sektora MSP przy wdrażaniu wzorców zrównoważonej produkcji Diagnoza – kluczowe wnioski Otoczenie instytucjonalne + rosnąca liczba instytucji otoczenia biznesu oraz ich coraz większe doświadczenie we wspieraniu przedsiębiorstw + _ ogromne możliwości w przekazywaniu informacji, które kreują świadomośd przedsiębiorców i tworzą motywację do zmian _ zróżnicowana dostępnośd do tego potencjału dla przedsiębiorców - kumulacja instytucji w dużych miastach (w tym głównie ośrodkach akademickich) niedostateczna liczba inicjatyw bezpośrednio związanych z wdrażaniem WZP w MSP + _ rosnąca rola centrów transferu technologii, czemu sprzyjają zmiany w polskiej nauce nastawione na komercjalizację badao naukowych _ brak na szczeblu krajowym i samorządowym mechanizmów fiskalnych oraz administracyjnych wyraźnie motywujących MSP do wdrażania wzorców zrównoważonej produkcji wykorzystywane instrumenty wsparcia (zwykle oferta szkoleo i usług doradczych) są bardzo podobne do instrumentów rynkowych i często z nimi konkurują Diagnoza – kluczowe wnioski Niematerialne instrumenty wsparcia + _ szeroka oferta szkoleo w zakresie prawnych uwarunkowao funkcjonowania podmiotów gospodarczych korzystających z zasobów środowiska _ niewielka ilośd szkoleo związanych z zagadnieniami ochrony środowiska dofinansowanych ze środków UE (POKL) + _ _ _ niedostateczne ukierunkowanie branżowe oferty szkoleniowej, co w powiązaniu z wysokim kosztem specjalistycznych szkoleo wpływa na małe zainteresowanie dobrze rozwinięte usługi doradcze obejmujące zastępcze wykonanie obowiązków formalnoprawnych przedsiębiorcy i doradztwo w procesie inwestycyjnym stosunkowo mała liczba oferentów usług doradczych koncentrujących się na doradztwie technologicznym, sprzyjającym wdrażaniu ekotechnologii wysokie koszty usług doradczych rozproszona oferta usług doradczych – brak firm doradczych oferujących kompleksową usługę w zakresie doradztwa środowiskowego Diagnoza – kluczowe wnioski Finansowe instrumenty wsparcia _ brak wypracowanego spójnego mechanizmu pomocowego skierowanego bezpośrednio na rzecz wdrażania WZP w sektorze MSP _ obecnośd tylko w niektórych Regionalnych Programach Operacyjnych działao skierowanych bezpośrednio na inwestycje związane z ochroną środowiska w MSP _ brak w Programach Operacyjnych mechanizmów wyraźnie motywujących MSP do inwestowania w technologie przyjazne środowisku – mała liczba punktów w działaniach skierowanych na inwestycje w MSP za realizację inwestycji w pozytywny sposób oddziaływujących na środowisko _ ograniczenia dla MSP w dostępie do środków pomocowych w Programach Operacyjnych na szczeblu krajowym (POIŚ) – zbyt wysoka minimalna wartośd inwestycji jako kryterium dostępu + _ obecnośd we wszystkich programach operacyjnych zarówno na szczeblu regionalnym jak i krajowym działao dedykowanych wsparciu usług doradczych w MSP relatywnie wysoki stopieo skomplikowania dokumentacji aplikacyjnej z kwotą możliwego do uzyskania dofinansowania usług doradczych w MSP Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Kryzys finansów publicznych w krajach Unii Europejskiej wymusza wydatkowanie środków publicznych w sposób bardziej efektywny niż dotychczas, a w konsekwencji skupienie inwestycji na ograniczonej liczbie obszarów priorytetowych, które przyniosą większą wartośd dodaną dla gospodarki. Debata nad nowym modelem wydatkowania środków rozpoczęła się wraz z przygotowywaniem Wieloletnich Ram Finansowych Unii Europejskiej. Nowa polityka zakłada odejście od rozproszonych działao podejmowanych przez władze publiczne na rzecz inwestycji skoncentrowanych na kluczowych obszarach, ze zwróceniem szczególnej uwagi na osiągane efekty. Jednym z obszarów priorytetowych, zgodnie z zatwierdzonym w czerwcu 2020 r. dokumentem „Europa 2020” jest „rozwój zrównoważony” Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Debata nad przyszłym kształtem polityki spójności odzwierciedla przełom w myśleniu o niej jako o mechanizmie wyrównawczym, redystrybucyjnym czy kompensacyjnym i przebiega w kierunku reformy polityki spójności. Zmiany te odzwierciedlają światowe trendy w polityce regionalnej, która dąży w kierunku koncentracji na szansach (potencjale) a nie barierach rozwoju, odejściu od modelu krótkoterminowych, odgórnie dystrybuowanych dotacji dla najsłabiej rozwijających się obszarów do modelu wieloletnich, zdecentralizowanych polityk rozwojowych ukierunkowanych na wspieranie wszystkich regionów (bez względu na stopieo zamożności), odejście od rozproszonej interwencji do bardziej selektywnych (skoncentrowanych) inwestycji, silne ukierunkowanie terytorialne interwencji publicznej realizowanej zarówno w ramach polityk horyzontalnych jak i sektorowych . Przedstawione powyżej trendy w polityce europejskiej dają podstawę do sformułowania rekomendacji, które w większym stopniu skupią dostępne instrumenty wsparcia dla MSP na wdrażaniu wzorców zrównoważonej produkcji w przedsiębiorstwach. Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Nadrzędnym celem proponowanego systemu wsparcia będzie dalsze sukcesywne zmniejszanie materiałochłonności i energochłonności procesów wytwarzania dóbr i usług w gospodarce przy jednoczesnym osiąganiu przez sektor małych i średnich przedsiębiorstw korzyści ekonomicznych Osiągnięcie założonego celu będzie możliwe przy równoległej permanentnej aktywności na dwóch polach: • budowania świadomości przedsiębiorców o wpływie procesów wytwarzania dóbr i usług na stan środowiska oraz ich motywowania do podjęcia działao zmierzających do ograniczenia tego wpływu; • realizacji działao organizacyjnych, technicznych i finansowych, zmieniających aktualny stan w kierunku ograniczenia negatywnego wpływu na stan środowiska. Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Realizowane działania powinny się koncentrowad głównie wokół pojęcia ekoinnowacji. Główna rola ekoinnowacji we wdrażaniu WZP w MSP wynika z faktu łączenia w ich ramach działao rozwojowych i towarzyszących im korzyści środowiskowych. Ekoinnowacje są działaniami ukierunkowanymi na zmniejszenie wpływu produktu lub procesu na środowisko, co odpowiada celom zrównoważonego rozwoju, obejmującym idee wdrażania wzorców zrównoważonej produkcji. Bodźcem do podejmowania przez przedsiębiorców działao wymagających nakładów jest rozwój i związane z nim korzyści ekonomiczne. Aspekty środowiskowe nie stanowią podstawowej motywacji działao przedsiębiorców i uzasadnienia dla ponoszenia kosztów. Stanowią raczej wartośd dodaną do efektów działao rozwojowych lub korzyśd osiąganą niejako przy okazji (korzyści zewnętrzne). Innowacje umożliwiające oszczędnośd surowców i materiałów są źródłem korzyści ekonomicznych i towarzyszących im korzyści środowiskowych. Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Równoległe działania na zdefiniowanych polach aktywności (budowanie świadomości i motywacji oraz realizacja działao) powinny byd prowadzone z zachowaniem logicznej sekwencji w postępowaniu KROK PIERWSZY - DIAGNOZA STANU ORAZ BUDOWANIE ŚWIADOMOŚCI – podniesienie wiedzy MSP na temat zobowiązao środowiskowych, identyfikacja poziomu oddziaływana na środowisko i wypełniania obowiązków środowiskowych KROK DRUGI - WYKONANIE OBOWIĄZKÓW - osiągnięcie standardowych wymagao środowiskowych, wynikających z obowiązków nałożonych na przedsiębiorcę, przede wszystkim w zakresie formalno-prawnym; KROK TRZECI - DOBROWOLNE ZOBOWIĄZANIA - upowszechnienie i podejmowanie ponadstandardowych, dobrowolnych zobowiązao środowiskowych (społeczna odpowiedzialnośd biznesu, systemy zarządzania środowiskowego, ekoznakowanie). Koncepcja rozwoju systemu instrumentów wsparcia Krok 1: Instrumenty wsparcia na etapie diagnozy stanu Cel 1: Podniesienie świadomości przedsiębiorstw w zakresie ciążących na nich obowiązków środowiskowych • Kampanie informacyjno-promocyjne realizowane w ramach projektów systemowych POKL • Tworzenie sieci współpracy – B+R – przedsiębiorstwa: tworzenie internetowych platform wymiany informacji, seminaria • Szkolenia z zakresu WZP (tematyka zaproponowana w ekspertyzie) ze szczególnym akcentem położonym na szkolenia dedykowane dla branż, które charakteryzują się największymi obciążeniami dla środowiska Koncepcja rozwoju systemu instrumentów wsparcia Krok 1: Instrumenty wsparcia na etapie diagnozy stanu Cel 1: Podniesienie świadomości przedsiębiorstw w zakresie ciążących na nich obowiązków środowiskowych – c.d. • Doradztwo środowiskowe - bezpłatny system doradztwa środowiskowego, za które odpowiedzialne byłyby instytucje otoczenia biznesu, • Kontynuacja projektu realizowanego przez PARP w formie pilotażowej PK KSU, rekomendacje zmian: określenie parytetu środków przeznaczonych dla mikroprzedsiębiorstw, rozważenie realizacji usługi w formule innej niż pomoc de minimis, obligatoryjne poprzedzenie szkolenia badaniem indywidualnych potrzeb szkoleniowych uczestników, podział szkolenia na dwa moduły: ogólny i branżowy, Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 1: Instrumenty wsparcia na etapie diagnozy stanu Cel 2: Zidentyfikowanie przedsiębiorców świadomie zaniedbujących ciążące na nich obowiązki środowiskowe i ich motywacja do wywiązywania się z nich. • informowanie nowo powstających przedsiębiorstwa o ciążących na nich obowiązkach już na etapie rejestracji działalności poprzez przedstawienie mu „katalogu obowiązków przedsiębiorcy wynikających z gospodarczego korzystania ze środowiska” • dla firm istniejących „środowiskowa legalizacja działalności” wyznaczenie okresu (np. rocznego, 2-3 letniego) umożliwiającego wykonanie zaległych zobowiązao i rozpoczęcia bieżącego wykonywania obowiązków bez zagrożenia karą. Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 2: Instrumenty wsparcia sprzyjające osiągnięciu standardowych wymagao środowiskowych • doradztwo formalno-prawne, technologiczne i finansowe realizowane przez instytucje otoczenia biznesu w formie bezpłatnej lub częściowo płatnej, lub też przez firmy komercyjne z wykorzystaniem instrumentów finansowego wsparcia • rekomendacje w zakresie zmian w instrumentach finansujących usługi doradcze w Regionalnych Programach Operacyjnych: dostępnośd środków finansujących usługi doradcze dla MSP w każdym RPO niezależnie od realizowanych inwestycji, nabór wniosków - w trybie ciągłym w każdym RPO, dostępna kwota wsparcia określona na podstawie analizy rynku środowiskowych usług doradczych, rozszerzenie katalogu usług doradczych możliwych do finansowania w ramach wydzielonych w tym celu Działao / Poddziałao Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 2: Instrumenty wsparcia sprzyjające osiągnięciu standardowych wymagao środowiskowych • rozbudowany system szkoleo – zwiększenie udziału szkoleo dofinansowanych ze środków POKL • finansowe wsparcie działao inwestycyjnych w zakresie wywiązywania się ze standardowych zobowiązao środowiskowych oparty na systemie preferencyjnych pożyczek ze środków NFOŚiGW oraz WFOŚ (instrumenty finansowe w postaci dotacji inwestycyjnych powinny byd skierowane na te działania przedsiębiorców, które związane są z podejmowaniem dobrowolnych zobowiązao środowiskowych) Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 3. Instrumenty wsparcia pobudzające podejmowanie dobrowolnych zobowiązao środowiskowych • stworzenie listy technologii przyjaznych środowisku, wpływających bezpośrednio na wdrażanie WZP wraz z katalogiem wskaźników, co umożliwi: • włączenie tych kryteriów do oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięd w trakcie oceny projektów – selekcja kategoryczna projektów • instytucjom udzielającym pomocy - tworzenie jednoznacznych kryteriów udzielenia wsparcia, ale także pozwoli łatwiej zweryfikowad ich efekty i oszacowad realne nakłady na wdrażanie WZP, • motywacja producentów urządzeo do wprowadzenia swoich produktów na tą listę, co powinno byd obwarowane określonymi kryteriami, • za stworzenie listy powinna odpowiadad instytucja koordynująca, Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 3. Instrumenty wsparcia pobudzające podejmowanie dobrowolnych zobowiązao środowiskowych • wyłonienie w każdym PO Działao / Poddziałao dedykowanych bezpośrednio na inwestycje z zakresu wdrażania WZP, • zwiększenie udziału punktów w kryteriach związanych z pozytywnym wpływem inwestycji na środowisko w Działaniach / Poddziałaniach pośrednio przyczyniających się do wdrażania WZP, • wprowadzenie „karty oceny WZP”, która byłaby narzędziem weryfikowania, czy dany projekt faktycznie przyczynia się do wdrażania WZP, na podstawie tej karty dokonywana była ocena na etapie spełniania kryteriów obligatoryjnych w Działaniach bezpośrednio skierowanych na wsparcie wdrażania WZP, oraz na etapie spełniania kryteriów fakultatywnych w Działaniach pośrednio oddziaływujących na wsparcie WZP, „karta oceny WZP” wymagałaby od przedsiębiorcy udowodnienia, że inwestycja faktycznie prowadzi do osiągania wymiernych korzyści ekologicznych przy jednoczesnym pozytywnym efekcie ekonomicznym. Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 3. Instrumenty wsparcia pobudzające podejmowanie dobrowolnych zobowiązao środowiskowych • zwiększenie zaangażowania w system dystrybucji środków europejskich instytucji posiadających doświadczenie w wyborze i współfinansowaniu operacji z zakresu WZP oraz dysponujących kadrą posiadającą wiedzę w zakresie metod pomiaru efektów ekologicznych (NFOŚiGW, WFOŚiGW) poprzez zaangażowanie tych podmiotów w selekcje indywidualną projektów mających przyczyniad się do wdrażania WZP (na podstawie „karty oceny WZP”) • ocena efektów środowiskowych projektów proponowanych do dofinansowania wyłącznie w oparciu o wymierne wskaźniki liczbowe i wartościowe, a nie na podstawie opisów, ocena powinna byd jak najbardziej obiektywna i umożliwiad gromadzenie danych w zakresie oddziaływania środków pomocowych na wdrażanie WZP, Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 3. Instrumenty wsparcia pobudzające podejmowanie dobrowolnych zobowiązao środowiskowych • zwiększenie udziału szkoleo z zakresu WZP w szkoleniach współfinansowanych środkami POKL - uwzględnienie premiowania dodatkowymi punktami strategicznymi instytucji szkoleniowych realizujących szkolenia z zakresu WZP w Planach Działania • opracowanie pakietu przywilejów, obejmujących przedsiębiorstwa, które poniosły trud i koszty związane z wdrożeniem systemu zarządzania środowiskiem, między innymi: • wdrożenie rozwiązao proponowanych w zapisach „Polityki Ekologicznej Paostwa” - uproszczony trybu kontroli przedsiębiorców przez organy ochrony środowiska w zakresie spełnienia wymagao formalno-prawnych lub całkowite odstąpienie od takich kontroli, Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Krok 3. Instrumenty wsparcia pobudzające podejmowanie dobrowolnych zobowiązao środowiskowych INSTRUMENTY FISKALNE • ulgi i zwolnienia w podatku dochodowym np. zwolnienie w zakresie części nakładów poniesionych na realizację inwestycji prośrodowiskowych (od 10% do 40%) • możliwośd zastosowania preferencyjnych stawek amortyzacji przyspieszających umorzenie nakładów inwestycyjnych - możliwośd zastosowania wskaźnika podwyższającego podstawową stawkę amortyzacji na poziomie 2 lub 3, • wzmocnienie systemu Zielonych Zamówieo Publicznych, głównie poprzez zainicjowanie i wdrożenie kampanii podnoszącej wiedzę w tym zakresie i promującej podmioty stosujące te rozwiązania w udzielanych przez siebie zamówieniach • kontynuowanie działao związanych z tworzeniem Zielonych Parków Przedsiębiorczości Koncepcja rozwoju instrumentów wsparcia Dziękuję za uwagę
