oznaczenie sprawy - Szkolenia Ekspert

UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7
USTAWY - PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Unieważnienie postępowania jest czynnością niweczącą całość postępowania,
powodującą, że cel prowadzenia postępowania, tj. udzielenie zamówienia
publicznego, nie zostaje osiągnięty. Katalog przesłanek unieważnienia postępowania
ma charakter numerus clausus (katalogu zamkniętego) i nie może podlegać wykładni
rozszerzającej.
Unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 6 Pzp
Zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 6 Pzp zamawiający unieważnia postępowanie o
udzielenie zamówienia, jeżeli wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że
prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie
publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć.
Unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 6 Pzp zachodzi w
sytuacji, jeżeli zachodzą łącznie następujące okoliczności: wystąpiła istotna zmiana
okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia
nie leży w interesie publicznym oraz istotnej zmiany okoliczności nie można było
wcześniej przewidzieć.
W wyroku KIO 815/12; KIO 826/12; KIO 837/12 Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła
uwagę, że ustawodawca nie przesądził charakteru okoliczności uzasadniających
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
czynność unieważnienia postępowania. Przyjąć zatem należy, że mogą mieć one
charakter okoliczności faktycznych lub prawnych. Ocena, czy prowadzenie danego
postępowania lub wykonanie zamówienia leży w interesie publicznym, należy do
zamawiającego. Należy pamiętać, że w przepisie jest mowa o interesie publicznym,
który niekoniecznie musi być zbieżny z interesem zamawiającego.
Wskazane przesłanki muszą mieć charakter trwały i nieprzewidywalny w chwili
wszczęcia postępowania. Przesłankę wystąpienia istotnej zmiany okoliczności należy
zaliczyć do kategorii przesłanek zobiektywizowanych. Oznacza to, że przy
zachowaniu należytej staranność istotnej zmiany okoliczności nie mógł wcześniej
zarówno zamawiający, jak również wykonawca. Na zamawiającym ciąży zatem
obowiązek wskazania, o jaki interes publiczny chodzi oraz wykazania, że jest on na
tyle ważny, że postępowanie musi być unieważnione. Istotnej zmiany okoliczności,
której nie można było wcześniej przewidzieć, uzasadniającej unieważnienie
postępowania nie może stanowić wzrastające bezrobocie na terenie gminy, powiatu
lub województwa. Naruszeniem interesu publicznego nie będą także zdarzenia
powstałe wskutek niedbalstwa zamawiającego. Zamawiający musi także wykazać, że
przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wcześniej przewidzieć istotnej
zmiany okoliczności powodującej, że prowadzenie postępowania lub wykonanie
zamówienia nie leży w interesie publicznym, przy czym interes publiczny nie może
być utożsamiany z interesem zamawiającego (zob. wyrok Zespołu Arbitrów z dnia
28 stycznia 2005 r., UZP/ZO/0-143/05 oraz wyrok Zespołu Arbitrów z dnia 31 marca
2005 r., UZP/ZO/0-545/05).
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
Do zastosowania art. 93 ust. 1 pkt 6 Pzp konieczne jest stwierdzenie, że zmiana
wystąpiła, a nie powstała jedynie możliwość jej wystąpienia. Przepis ten może
dotyczyć sytuacji, gdy na skutek nadzwyczajnych okoliczności, już po wyborze
najkorzystniejszej oferty lub wynegocjowaniu warunków zamówienia, wykonanie
zamówienia będzie niecelowe lub wiązać się będzie z wyrządzeniem szkody w
mieniu publicznym; dotyczy zatem zdarzeń wyjątkowych i może mieć zastosowanie
tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Unieważnienie postępowania może nastąpić nawet po wyborze najkorzystniejszej
oferty lub wynegocjowaniu warunków zamówienia i powiadomieniu o tym
wykonawców. Powołanie się na powyższą przesłankę unieważnienia wymaga od
zamawiającego prawidłowego posłużenia się pojęciem „interes publiczny”, który nie
musi być tożsamy z interesem zamawiającego. Zamawiający powinien zatem
wskazać, jaki interes publiczny wymagał dokonania przez niego unieważnienia
postępowania, gdyż tylko w ten sposób będzie bowiem w stanie udowodnić, że
przesłanka ta wystąpiła.
Zgodnie z wyrokiem KIO/UZP 76/08 w każdym wypadku zamawiający ma
obowiązek wskazać, o jaki interes publiczny chodzi i udowodnić, że jest on na tyle
ważny
i
znaczący,
że
bezwzględnie
wymaga
ograniczenia
uprawnienia
wykonawców. Zarówno istnienie takiego interesu, jak i jego znaczenie, a także
przesłanki powodujące konieczność przedłożenia w konkretnym przypadku interesu
publicznego nad interes indywidualny podlegać muszą zawsze wnikliwej kontroli
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1993 r., III ARN 49/1993, OSNC 1994,
nr 9, poz. 181).
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
Unieważnienie postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 Pzp
Zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 6 Pzp zamawiający unieważnia postępowanie o
udzielenie zamówienia, jeżeli postępowanie obarczone jest niemożliwą do usunięcia
wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie
zamówienia publicznego.
W odniesieniu do art. 93 ust. 1 pkt 7 Pzp oznacza to, że zamawiający unieważnia
postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli postępowanie obarczone jest
niemożliwą
do
usunięcia
wadą
uniemożliwiającą
zawarcie
niepodlegającej
unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Przesłanka unieważnienia postępowania określona w art. 93 ust. 1 pkt 7 Pzp składa
się z koniunkcji trzech okoliczności, których łączne wystąpienie skutkuje
koniecznością zastosowania tego przepisu. Po pierwsze musi wystąpić naruszenie
przepisów Pzp regulujących udzielanie zamówienia (wada postępowania). Po drugie
wada ta ma skutkować niemożliwością zawarcia niepodlegającej unieważnieniu
umowy w sprawie zamówienia publicznego. A zatem nie może to być jakakolwiek
wada, którą obarczone jest postępowanie, ale wada powodująca niemożliwość
zawarcia niepodlegającej unieważnieniu umowy. Konieczne jest więc wystąpienie
związku przyczynowego pomiędzy zaistniałą wadą, a niemożnością zawarcia
umowy. Po trzecie wada ta musi być niemożliwa do usunięcia.
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
Niemożliwa do
usunięcia wada uniemożliwiająca zawarcie
niepodlegającej
unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego, w rozumieniu art. 93
ust. 1 pkt 7 Pzp, jest związana z zaistnieniem przesłanek unieważnienia umowy
określonych w art. 146 ust. 1 Pzp.
Zgodnie z art. 146 ust. 1 Pzp umowa w sprawie zamówienia publicznego podlega
unieważnieniu, jeżeli zamawiający (przesłanki unieważnienia umowy są co do
zasady
odzwierciedleniem
postanowień
dyrektywy
2007/66/WE
Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniającej dyrektywy Rady
89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie poprawy skuteczności procedur odwoławczych
w dziedzinie udzielania zamówień publicznych (Dz. Urz. UE L 335 z 20.12.2007 r., s.
31), zwanej dalej „dyrektywą odwoławczą):
1) z naruszeniem przepisów ustawy zastosuje tryb negocjacji bez ogłoszenia
lub zamówienia z wolnej ręki (art. 2d ust. 1a dyrektywy odwoławczej),
2) nie zamieści ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych
albo nie przekaże ogłoszenia o zamówieniu Urzędowi Oficjalnych Publikacji
Wspólnot Europejskich (art. 2d ust. 1 lit. a dyrektywy odwoławczej),
3) zawrze umowę przed upływem terminu, o którym mowa w art. 94 ust. 1 i 2
Pzp, jeżeli uniemożliwi to wykonawcy wniesienie odwołania podlegającego
uwzględnieniu, tj. potwierdzającego, iż w postępowaniu doszło do
naruszenia przepisów ustawy mających wpływ lub mogących mieć wpływ
na wynik postępowania (art. 2d ust. 1 lit. b dyrektywy odwoławczej),
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
4) uniemożliwi
składanie
ofert
orientacyjnych
albo
ofert
w
ramach
dynamicznego systemu zakupów (art. 2d ust. 1 lit. c dyrektywy
odwoławczej),
5) udzieli zamówień na podstawie umowy ramowej przed upływem terminu
określonego w art. 94 ust. 1 Pzp, jeżeli nastąpiło naruszenie art. 101 ust. 1 pkt
2 Pzp (art. 2d ust. 1 lit. c dyrektywy odwoławczej),
6) z naruszeniem przepisów Pzp zastosuje tryb zapytania o cenę.
Poza przypadkami określonymi w art. 146 ust. 1 Pzp wyłączona jest zatem
możliwość unieważnienia umowy w sprawie zamówienia publicznego z przyczyn
odnoszących się do wad postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przez
same strony tej umowy. Wadą taką (wadą postępowania) jest sytuacja, gdy
zamawiający w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu ograniczonego
dokonuje wezwania wykonawców, na podstawie art. 26 ust. 3 Pzp, którzy w
określonym terminie nie złożyli wymaganych przez zamawiającego oświadczeń lub
dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1 Pzp, albo którzy złożyli wymagane
przez zamawiającego oświadczenia i dokumenty, o których mowa w art. 25 ust. 1
Pzp, zawierające błędy, do ich złożenia w wyznaczonym terminie oraz oceny tych
wniosków - przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do
udziału w przetargu ograniczonym.
Należy jednak zauważyć, że Prezes Urzędu Zamówień Publicznych na podstawie
art. 146 ust. 6 Pzp jest uprawniony do wystąpienia do sądu o unieważnienie umowy
w sprawie zamówienia publicznego, w przypadku dokonania przez zamawiającego
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
czynności lub zaniechania dokonania czynności z naruszeniem przepisu ustawy,
które miało lub mogło mieć wpływ na wynik postępowania.
Ponadto, art. 146 ust. 1 Pzp nie wyłącza możliwości żądania przez zamawiającego
unieważnienia umowy na podstawie art. 705 Kodeksu cywilnego, tj. w sytuacji, gdy
organizator oraz uczestnik aukcji albo przetargu może żądać unieważnienia zawartej
umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w
porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z
prawem lub dobrymi obyczajami. Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek,
jej unieważnienia może żądać także ten, na czyj rachunek umowa została zawarta,
lub dający zlecenie.
Uprawnienie powyższe wygasa jednak z upływem miesiąca od dnia, w którym
uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak
niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.
Przepis art. 93 ust. 1 pkt 7 nie odwołuje się jednak wyłącznie do art. 146, a tym
samym przesłanki określone w art. 146 ust. 1 nie stanowią wyłącznej podstawy do
zastosowania art. 93 ust. 1 pkt 7. Odniesienie „niemożliwej do usunięcia wady
uniemożliwiającej zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia
publicznego” wyłącznie do przesłanek unieważnienia umowy określonych w art. 146
ust. 1 (z uwzględnieniem ust. 2) prowadziłoby do nieracjonalnego i jednocześnie
niemożliwego do zaakceptowania wniosku, że nawet wystąpienie nieusuwalnej
wady w sposób oczywisty mającej wpływ na wynik postępowania, ale nie
wymienionej w art. 146 ust. 1, uniemożliwi zamawiającemu unieważnienie
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
postępowania, nakładając tym samym na zamawiającego obowiązek zawarcia
umowy. Wykładnia celowościowa przepisu art. 93 ust. 1 pkt 7 prowadzi do wniosku,
że niemożliwa do usunięcia wada uniemożliwiająca zawarcie niepodlegającej
unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego to każda niedająca się
usunąć wada uniemożliwiająca zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy.
W wyroku KIO 1900/12 Krajowa Izba Odwoławcza zwróciła uwagę, iż „zamawiający
są uprawnieni do badania okoliczności skutkujących unieważnieniem postępowania, które
mieszczą się w dyspozycji art. 146 ust. 6 ustawy Pzp. Przeciwny pogląd prowadziłby do
wniosku, że zamawiający nie może unieważnić postępowania, w którym doszło do naruszenia
przepisów ustawy Pzp (którego nie można usunąć) mającego wpływ na wynik postępowania,
jeśli nie jest to wada wymieniona w art. 146 ust. 1 ustawy Pzp. W konsekwencji stanowiłoby
to przyzwolenie na zawieranie umów nawet w sytuacji, gdy postępowanie obarczone byłoby
poważną wadą, jeśli wada ta jest nieusuwalna. Taki pogląd wydaje się nie do
zaakceptowania.”.
Należy zauważyć, że stosowanie art. 93 ust. 1 Pzp nie zostało wyłączone w stosunku
do trybu zamówienia z wolnej ręki. Do unieważnienia postępowania prowadzonego
w trybie zamówienia z wolnej ręki Krajowa Izba Odwoławcza odniosła się w
wyroku KIO 2808/11 stwierdzając, że „Żadna z przesłanek unieważnienia postępowania
określonych w art. 93 ust. 1 nie odnosić do postępowania prowadzonego w trybie zamówienia
z wolnej ręki. (…). Podkreślenia wymaga, iż zamawiający zawsze, gdy nie będzie chciał
udzielić zamówienia wykonawcy, którego zaprosił do negocjacji, uprawniony jest do
stwierdzenia,
iż
warunki
przyszłej
umowy
proponowane
przez
wykonawcę
mu
nieodpowiadaną, co skutkować będzie niezawarciem umowy. Zatem uprawnionym wydaje się
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI
być pogląd, iż wprowadzenie przez ustawodawcę katalogu przesłanek unieważnienia
postępowania nieprzystający do postępowania prowadzonego w trybie zamówienia z wolnej
ręki, oznacza, iż instytucja unieważnienia postępowania (ewentualnie z wyłączeniem art. 93
ust. 1 pkt 7 Pzp) nie znajduje zastosowania do postępowania prowadzonego w trybie
zamówienia z wolnej ręki. Zamawiający zatem zawsze jest uprawniony do zakończenia
postępowania poprzez odstąpienie od negocjacji (nieuzgodnienie warunków przyszłej
umowy). Decyzja taka może być podjęta aż do zatwierdzenia wyników postępowania przez
kierownika zamawiającego, a nawet później, bowiem, jak wynika z art. 68 ust. 2 Pzp
najpóźniej wraz z zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego wykonawca składa
oświadczenie o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu, a jeżeli wartość zamówienia
jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust.8
Pzp, również dokumenty potwierdzające spełnianie tych warunków.”.
UNIEWAŻNIENIE POSTĘPOWANIA NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 PKT 6 I 7 USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH
Autor komentarza: Józef Edmund NOWICKI