Widzieć nie spostrzegając, słyszeć nie słuchając. Mechanizmy

Widzieć nie spostrzegając, słyszeć nie słuchając.
Mechanizmy przetwarzania danych wzrokowych i słuchowych.
Prof. dr hab. Anna Preis, Instytut Akustyki UAM
Prof. dr hab. Andrzej Klawiter, Instytut Psychologii UAM
Przyjmuje się zwykle, iŜ podstawową funkcją wzroku jest spostrzeganie
przedmiotów, a podstawową funkcją słuchu jest słyszenie dźwięków. Ustalenia
współczesnej neuronauki i kognitywistyki doprowadziły do daleko idącej modyfikacji
tych poglądów. Okazało się mianowicie, Ŝe sprawne działanie wymaga widzenia, a
nie spostrzegania, natomiast sprawne mówienie wymaga słyszenia lecz nie
słuchania własnej mowy. W referacie omówimy teorię dwóch mózgów wzrokowych,
zgodnie z którą informacja docierająca do siatkówki oka i przekazywana do struktur
kory wzrokowej jest od pewnego momentu przetwarzana przez dwa niezaleŜne
systemy: jeden umoŜliwia korzystanie z niej podczas spostrzegania (percepcji), drugi
natomiast - w trakcie działania. W konsekwencji, okazuje się, Ŝe dane wzrokowe
niezbędne do skutecznego działania są nieuświadamiane, gdyŜ nie przetwarza ich
system brzuszny, pracujący na potrzeby percepcji lecz system grzbietowy,
kontrolujący
ruchy
rąk
i
manipulowanie
przedmiotami.
Omówione
zostaną
eksperymenty dostarczające nowych danych, wspierających teorię widzenia dla
działania i podwaŜających pogląd, Ŝe system wzrokowy wykorzystywany jest przede
wszystkim do świadomego spostrzegania przedmiotów. Następnie pokaŜemy, Ŝe w
słyszeniu wyróŜnić moŜna – podobnie jak w widzeniu – dwa odrębne systemy
przetwarzania informacji słuchowej. Jeden z nich działa na potrzeby percepcji
słuchowej
i
umoŜliwia
świadome
słuchanie,
natomiast
drugi
dostarcza
nieuświadamianej informacji słuchowej, niezbędnej do kontroli własnego głosu
podczas mówienia.
Przedstawimy zaprojektowany i przeprowadzony w Instytucie Akustyki UAM
eksperyment, który przyczynił się do sformułowania hipotezy o słyszeniu dla fonacji.