recenzje

R
E
C
E
N
Z
J
E
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom LXII, zeszyt 3 –
2014
H i p p o k r a t e s, Aforyzmy, Wstp, przekad i komentarz Krzysztof G o m b i o w s k i, Gdask: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdaskiego 2013, ss. 166.
ISBN 978-83-7328-788-6.
W Polsce tytu i termin Corpus Hippocrateum znany jest jedynie wskiej grupie
specjalistów, m.in. z tego powodu, e dzieo to w caoci nigdy nie doczekao si
przekadu na jzyk polski. Przekad Aforyzmów Hippokratesa, którego dokona Krzysztof Gombiowski, zosta oparty na francuskim wydaniu tekstu greckiego: Œuvres
complètes d’Hippocrate, traduction nouvelle avec le texte grec en regard […] par
É. Littré, tom quatrième, Paris 1844, s. 396-609. Dodatkowo orygina by porównywany z angielskim wydaniem tekstu W.H.S. Jonesa: Hippocrates, Vol. IV, with an
English Translation by W.H.S. Jones, Cambridge, Mass.–London 2005.
Wydanie Krzysztofa Gombiowskiego poprzedza krótki i interesujcy Wstp,
w którym autor wymienia pisma z Corpus Hippocrateum, jakie zostay przetumaczone na jzyk polski przez jego poprzedników: w wieku XIX przez Henryka uczkiewicza, w XXI przez Mariana Wesoego. Autor nie uwzgldni natomiast tych przekadów pism Hippokratesa, które ukazyway si w „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” oraz w „Przegldzie Lekarskim”, chocia wymienia je M. Wesoy w opublikowanym przez siebie tomie Hipokrates. Wybór pism, t. I, Warszawa 2008, s. 32.
Faktem natomiast jest, e ze zbioru liczcego 53 anonimowe dziea na jzyk
polski przeoono zaledwie kilka pism, przy czym tekst Przysigi doczeka si, ze
zrozumiaych wzgldów, a kilku przekadów.
We Wstpie Krzysztof Gombiowski przedstawia take krótk histori wyda Corpus Hippocrateum, jak równie wyjania, dlaczego Aforyzmy Hippokratesa byy
w staroytnoci uznawane za „Bibli lekarsk”.
Autor przekadu przyj zaoenie, e w swojej publikacji nie bdzie zamieszcza
ani obszernych przypisów, ani podobnych komentarzy. W przypadku tego konkretnego dziea przypisywanego Hippokratesowi jest to zaoenie suszne. Zbiór Aforyzmów bowiem – jak pisze o tym Gombiowski – to „w istocie kompilacja niezliczonych gnomicznych poucze, bdcych przez dugi czas w obiegu w rónych szkoach
medycznych”, które miay uatwia zapamitywanie wskaza lekarskich. Nie s one
144
RECENZJE
ani trudne do zrozumienia, ani nie zawieraj takich fragmentów, które wymagayby
specjalnych lekcji czy wielostronicowych objanie. Dziki tak przyjtemu zaoeniu
zaprezentowany przekad jest bliszy staroytnej postaci tego utworu.
Na uznanie zasuguje zarówno szata graficzna tego tomu, jak i zamieszczenie
w nim bilingwicznej wersji (grecko-polskiej) samego tekstu. Na zachodzie Europy,
taka forma wydawania staroytnych autorów ma dug tradycj i gboki sens, sprawia bowiem, e po kolejne tomy dobrze znanych i rozpoznawanych serii sigaj
zarówno filolodzy klasyczni, jak i ci wszyscy, którzy, chocia nie znaj jzyków
klasycznych, to jednak pragn si zapozna z dzieami, które budoway podstawy kultury i wiadomoci Europejczyków.
Przekad Aforyzmów Hippokratesa autorstwa Krzysztofa Gombiowskiego jest
wyrazem sumiennej pracy filologicznej, gdzie z jednej strony zadbano o wierno
oryginaowi, z drugiej natomiast dooono stara, aby te krótkie powiedzenia gnomiczne zabrzmiay take w sposób jasny i zrozumiay w jzyku polskim. Moemy
jedynie zachci profesora Krzysztofa Gombiowskiego do podejmowania prac nad
przekadem kolejnych utworów zaliczanych do Corpus Hippocrateum i z niecierpliwoci oczekiwa na ich wydanie.
Joanna Rybowska
Katedra Filologii Klasycznej U
Grzegorz K o t o w s k i, Elbieta S t a r e k, aciskie inskrypcje w kocioach
Gdaska. Bazylika Mariacka, Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum 2013, ss. 108.
ISBN 978-83-7823-215-5.
Wydana przez Bernardinum z Pelplina skromna objtociowo ksika autorstwa
gdaskich filologów klasycznych w swym zaoeniu ma peni funkcj szczególnego
rodzaju przewodnika po gdaskiej Bazylice Mariackiej: poprowadzi zwiedzajcego
nietypowym dla przecitnego turysty szlakiem licznych aciskich inskrypcji i epitafiów wmurowanych w ciany tej monumentalnej budowli.
Sami autorzy w krótkiej przedmowie-przesaniu do czytelników – zarówno gdaszczan, jak i przybyszów – okrelaj swoj publikacj jako „niewielk ksieczk”
(w tym miejscu, by moe nieprzypadkowo, przychodzi na myl lepidus novus libellus z utworu dedykacyjnego Katullusa) i wyranie opisuj jej cel: wzbogacenie wiedzy o historii Gdaska poprzez pochylenie si nad informacjami o indywidualnych
losach kilkunastu jego mieszkaców, zawartymi w lapidarnych tekstach epitafiów.
„Przeczytawszy je wszystkie, a dziki tej ksieczce moecie to uczyni, zdziwicie
si, ile osób o tak odmiennych losach ycia i rónych profesjach przyczynio si do
wielkoci tego miasta” – pisz autorzy, zapraszajc do spaceru po wityni, którego
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 62:2014 z. 3