Terapia psychomotoryczna

Terapia psychomotoryczna
Od 2000 roku na Wydziale
Fizjoterapii Akademii Wychowania Fizycznego we
Wrocławiu we współpracy
z VI Uniwersytetem w Paryżu odbywają się zajęcia
z psychomotoryki, prowadzone przez psychomotoryków z Francji pod kierunkiem Profesor Renée de Lubersac – wybitnego specjalisty w tej dziedzinie.
Zdaniem specjalistów francuskich, terapia psychomotoryczna nie działa bezpośrednio „na objawy” i to jest jej główną cechą.
Zgodnie z zasadami obowiązującymi w naukach medycznych i paramedycznych - szuka się przyczyn zaburzeń i wówczas rozpoczyna
terapię. Bardzo ważny jest fakt, że nie ma przeciwwskazań do psychomotoryki. Terapia psychomotoryczna nie jest skierowana tylko do dzieci, może być stosowana bez względu na wiek, także u osób dorosłych,
mających problemy, ze swoją psychiką jak i z motoryką. Za pośrednictwem sensoryczności i aktywności ruchowej ciała poprawia zaburzone funkcje umysłowe i cielesne. Terapia psychomotoryczna stanowi istotne uzupełnienie terapeutycznych oddziaływań specjalistów
fizjoterapii. Połączenie tradycyjnych metod fizjoterapeutycznych, takich jak: kinezyterapia, masaż, fizykoterapia z elementami psychomotoryki wykorzystującymi relaksację, taniec czy metodę Orlik zwiększa
efektywność terapii. Terapia psychomotoryczna dzięki swojej wszechstronności z powodzeniem może być wykorzystywana przez specjalistów z zakresu medycyny, fizjoterapii, psychologii czy psychiatrii.
Podczas terapii realizowane są trzy główne elementy: ruchowy, emocjonalny i poznawczy. Główne założenia koncepcji terapeutycznej zostały opracowane przez belgijską kinezyterapeutkę Marcelle Procus.
Jej idee kontynuowane są w praktyce klinicznej przez Michelle Block
oraz dr Zofię Kułakowską. Podczas swojej długoletniej praktyki w Belgii dr Kułakowska spotkała się z wieloma przypadkami dzieci, którym
nie pomagały stosowane wobec nich różne formy terapii, również farmakologiczne. Najczęściej podłożem zaburzeń obserwowanych dzieci
była minimalna dysfunkcja mózgu (MBD – minimal brain disorder).
Według Procus i Block terapia psychomotoryczna jest owocem skutecznego poszukiwania pomocy dla małych pacjentów. Dr Zofia Kułakowska ujęła całość w zwięzłej definicji: „Terapia psychomotoryczna
wg Procus i Block jest przeznaczona dla dzieci w wieku 3-7 lat, a nawet do 10 roku życia, z zaburzeniami funkcjonowania, których podłożem jest minimalna dysfunkcja mózgu, spowodowana nieprawidłowością w dojrzewaniu mózgowych struktur integracyjnych (struktur
m. in. odpowiedzialnych za funkcję somatognozji, mowy i zachowań,
a także zaburzenia typu dyslektycznego)”. Głównym celem, którego
osiągnięcie zakłada opisywana metoda jest stworzenie lub aktywizacja sieci neuronalnych, odpowiadających za mózgowe procesy integracyjne. W rezultacie dziecko uzyskuje zdolność do koncentracji,
zdolność do organizacji własnych czynności, ułatwienia procesów nauki, opanowanie, pewność siebie, poczucie własnej wartości, dominację jednej ze stron ciała. Wynikiem terapii psychomotorycznej jest
osiągnięcie przez dziecko możliwości optymalnego funkcjonowania
20
Wrzesień - Październik Nr 6/2009
w swoim środowisku, stosownie do wieku i predyspozycji psychofizycznych. Jej celem jest zorganizowanie, utrwalenie nowych połączeń
synaptycznych. Terapia psychomotoryczna oddziałuje na psychikę
poprzez aktywność ruchową. Aktywność ta rozpoczyna się od ciała,
bo to ono ma nieświadomą świadomość tego co dla niego dobre.
“Zanim dziecko zacznie mówić przystosowanie się do życia będzie
sposobem odbierania świata zewnętrznego. Bodźce między światem
zewnętrznym, a dzieckiem wyzwalają emocje zaś te przekształcają
się w odczucia, a wszystko razem jest rejestrowane przez układ nerwowy. Terapia przez aktywność cielesną jest czasem jedyną możliwością, która pozwala dotrzeć do pacjenta, niezależnie od wieku.
Istotne w psychomotoryce jest globalne spojrzenie na jednostkę, terapia dotyczy nie tylko samego pacjenta, ale także jego otoczenia. Jest
więc to leczenie kompleksowe, czasem z udziałem psychologa, psychiatry. Ważne jest aby w terapii brała udział rodzina, bo musi ona
nadążać za zmianami, które zachodzą w dziecku. Terapia psychomotoryczna ma na celu tak dobrać środki i postępowanie z pacjentem,
aby całość była adekwatna do potrzeb jednostki. Diagnozowanie powinno odbywać się na podstawie dobrej obserwacji, która wymaga
czasu i dobrej znajomości osoby. Ważne, aby diagnoza nie była szufladkowaniem, gdyż błędne ustalenie terapii może spowodować nasilenie problemu. Obserwacja ta nazywana jest obserwacją nieoceniającą lub bilansem psychomotorycznym. Pierwsze spotkanie z pacjentem jest niezwykle istotne, często od niego zleży powodzenie terapii.
Dla terapeuty jest to czas, w którym zaczyna zbierać informacje o pacjencie. Na bilans psychomotoryczny składają się następujące elementy: napięcie mięśniowe - lateralizacja w obrębie rąk i nóg - równowaga statyczna i dynamiczna - koordynacja ruchowa - zdolność uwagi
i koncentracji - rysowanie, pisanie - orientacja w czasie i przestrzeni
- strukturalizacja czasu, rytmu - znajomość ciała: nieruchomego,
w ruchu, w przestrzeni; znajomość części ciała; znajomość schematu
ciała - zahamowanie zależne od woli - naśladownictwo gestów - lustrzane lub nielustrzane - motoryka twarzy w naśladowaniu oraz spontaniczna - zdolność do działań symbolicznych - udawanie czegoś, kogoś. Obserwować należy całość zachowania, uwagę, współpracę z terapeutą, agresję, poziom aktywności, stosunek do innych członków rodziny. Terapeuta szuka przyczyn obserwowanego zachowania, tworzy
terapię adekwatną do potrzeb pacjenta. Terapia jest dostosowana do
wieku, rozwoju jednostki - inne będzie postępowanie u przypadku
dziecka sześcioletniego, inne u dwunastolatka.