BGP 9 _mini_makietka

Żywienie kobiet
w ciąży
Gdańsk 2013
Redaktor prowadzący:
Anna Roman
Redakcja: Anna Roman
Korekta: Hanna Negowska
Projekt okładki i skład: Andrzej Owsiany
Seria wydawnicza rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne
Copyright © Via Medica
ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk
tel.: 58 320 94 94, faks: 58 320 94 60
www.viamedica.pl
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Żaden fragment poniższej publikacji nie może być kopiowany, przechowywany w jakimkolwiek układzie pamięci i transmitowany elektronicznie, mechanicznie, za pomocą
fotokopii, nagrań lub w jakikolwiek inny sposób bez wcześniejszej pisemnej zgody wydawcy.
Jakkolwiek dołożono wszelkich starań, aby informacje zawarte w tej książce, szczególnie
na temat dawkowania leków, zostały podane właściwie, ostateczne decyzje dotyczące
ich stosowania spoczywają na lekarzu. Zarówno autor, jak i wydawca nie mogą ponosić
odpowiedzialności za błędy ani konsekwencji wynikających z zastosowania informacji
zawartych w tej książce. Nie uwzględnia się roszczeń prawnych w wypadku leków i substancji chemicznych znajdujących się obecnie w fazie badań klinicznych.
ISBN seria: 978–83–7555–245–4
ISBN tom 9: 978–83–7555–358–1
Gdańsk 2013
Spis treści
Wstęp1
1. Przygotowanie do ciąży
3
1.1. Zasady prawidłowego żywienia
3
1.2. Zasady prawidłowego żywienia autorstwa
Instytutu Żywności i Żywienia z 2009 roku
6
1.3. Czynniki wpływające na płodność
14
1.4.Podsumowanie
16
2. Zasady żywienia w ciąży niepowikłanej
18
2.1.Wstęp
18
2.2. Masa ciała kobiety przed ciążą i jej przyrost w czasie ciąży
19
2.3. Żywienie w ciąży
21
2.3.1. Produkty mleczne
21
2.3.2. Mięso, ryby i jaja
22
2.3.3. Zboża
25
2.3.4. Warzywa i owoce 25
2.4.Podsumowanie
3. Żywienie w wybranych patologiach ciąży 26
32
3.1. Otyłość
32
3.2. Cukrzyca
34
3.3. Nadciśnienie tętnicze
45
3.4. Niedożywienie
48
3.5. Choroby nerek
49
3.5.1. Przewlekła niewydolność nerek 49
3.5.2. Zespół nerczycowy
51
4. Suplementacja witaminowa w ciąży
54
4.1. Kwas foliowy
55
4.2. Żelazo
56
4.3. Jod
58
4.4. Magnez
58
4.5. Wapń
59
4.6. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3
59
4.7. Probiotyki
60
4.8. Witamina D3
61
5. Nawodnienie kobiet w ciąży
64
5.1. Ciąża i połóg
65
5.2. Jak uzupełniać płyny
67
5.3. Jaką wodę wybrać
68
5.4. Napoje polskich kobiet w wieku prokreacyjnym
69
6. Żywienie kobiet podczas laktacji
73
7. Fakty i mity w żywieniu kobiety w ciąży 81
Autorzy
prof. dr hab. n. med. Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka1
dr n. med. Ewa Kurowska2
prof. dr hab. n. med. Tomasz Niemiec
2, 3
dr inż. Katarzyna Okręglicka4
dr n. med. Dorota Szostak-Węgierek4
prof. nazdw. dr hab. n. med. Halina Weker5
prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś6
lek. Anna Ziółkowska4
1Klinika
Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka,
Warszawski Uniwersytet Medyczny
2Klinika
Położnictwa i Zdrowia Kobiety, Szpital Medicover
3Katedra
Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Zielonogórski
4Zakład
Medycyny Zapobiegawczej i Higieny, Instytut Medycyny Społecznej,
Warszawski Uniwersytet Medyczny
5Zakład
6I
Żywienia, Instytut Matki i Dziecka
Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
1.
Przygotowanie do ciąży
Anna Ziółkowska
Prawidłowe żywienie połączone z utrzymaniem odpowiedniej masy ciała, aktywnością fizyczną oraz nieobecnością nałogów należą do czynników wpływających
na płodność kobiet i mężczyzn. Żywienie kobiety w okresie koncepcyjnym
odgrywa istotną rolę w zapewnieniu optymalnych warunków rozwoju płodu
oraz zmniejsza ryzyko powikłań wynikających z niedoborów poszczególnych
składników pokarmowych. Jest to szczególnie istotne w wypadku często występującego nieplanowanego poczęcia dziecka (według Finner i Henshaw aż
49% ciąż w Stanach Zjednoczonych było nieplanowanych) lub zbyt częstych ciąż
(przerwa między kolejnymi ciążami krótsza niż 18–23 miesiące). Dzięki edukacji
zdrowotnej w zakresie tych czynników wdrożonej od wczesnego dzieciństwa
można osiągnąć optymalny stan odżywienia osób w wieku rozrodczym oraz
zwiększyć szanse na posiadanie zdrowego potomstwa. Młodzi dorośli powinni
wdrażać zasady prawidłowego żywienia w celu optymalizacji stanu odżywienia
organizmu już w okresie przedkoncepcyjnym [1–7].
1.1. Zasady prawidłowego żywienia
Prawidłowe żywienie człowieka to „całkowite pokrycie zapotrzebowania
organizmu na energię oraz wszystkie składniki pokarmowe potrzebne do
rozwoju życia i zachowania zdrowia” [1, 2, 6].
Zarówno międzynarodowe organizacje, czyli WHO, jak i towarzystwa krajowe oraz rządy publikują wytyczne dotyczące prawidłowego żywienia (tab.
1.1 i 1.2). Polską instytucją sprawującą nadzór nad żywnością i żywieniem
mieszkańców naszego kraju jest Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ), który powstał w 1963 roku jako kontynuacja Działu Higieny Żywności Państwowego
Zakładu Higieny. Od lat IŻŻ publikuje w formie książkowej lub elektronicznej
aktualne zalecenia prawidłowego żywienia (ryc. 1.1, tab. 1.3) [1, 2, 4, 8, 9].
3