trudności w uczeniu się

TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ
Trudności w uczeniu się - to grupa deficytów uniemożliwiających przyswojenie materiału szkolnego na
poziomie odpowiednim do wieku ucznia i jego ilorazu inteligencji. Najczęściej rozpoznawane jako
dysleksja rozwojowa.
Dysleksja rozwojowa – to w skrócie „trudności ze słowami”, dlatego najczęściej pojawiające się
objawy to:
- „zjadanie” liter,
- przekształcanie wyrazów, pomijanie ich,
- błędy ortograficzne,
- problemy z różnicowaniem dźwięków,
- trudności z powtórzeniem trudnych słów.
Według specjalistów dysleksja może przyjmować odmienne postacie, które występują oddzielnie lub się
łączą.

dysleksja – trudności w płynnym czytaniu, połączone często także z kłopotami w pisaniu,

hiperdysleksja – nieumiejętność czytania ze zrozumieniem mimo dobrego opanowania techniki
czytania,

dysortografia – trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (ortografii),

dysgrafia – problemy z kaligrafią, czyli tzw. brzydkie pismo, trudne do odczytania,

dyskalkulia – trudności z opanowaniem matematyki.
Symptomy powiązane z trudnościami w uczeniu się to najczęściej:
- impulsywność lub obniżone tempo psychomotoryczne,
- problemy z koncentracją uwagi,
- nadruchliwość,
- kłopoty z nauką czytania i pisania,
- kłopoty z nauką matematyki,
- zaniedbania środowiskowe,
- intelekt poniżej przeciętnej,
- schorzenia neurologiczne (napięcie mięśniowe, epilepsja, porażenie mózgowe).
* Trudności w uczeniu się nie dotyczą osób ze zdiagnozowaną niepełnosprawnością intelektualną lub
inną.
MITY NA TEMAT DYSLEKSJI
+ dysleksja nie istnieje,
+ występuje u dzieci mało inteligentnych,
+ to nie choroba, to lenistwo,
+ z dysleksji się wyrasta (możemy jedynie wyrównywać poziom),
+ częściej dotyka chłopców niż dziewczynki (występowanie takie samo bez względu na płeć, chłopcy są
częściej zgłaszani do poradni na diagnozę)
+ jest rzadkim zjawiskiem (występuje u 20% populacji na całym świecie)
*Badania potwierdzają, że dysleksja ma podłoże neurologiczne i genetyczne (jeśli występowała u
któregoś członka rodziny, może wystąpić u dziecka).
*Mózgi dyslektyków funkcjonują inaczej, dłużej przyswajają, a przede wszystkim inaczej (np. jedne lepiej
kanałem słuchowym, inne wzrokowym).
Rozpoznawanie
Według rozporządzenia MEN rozpoznanie i diagnozę trudności szkolnych można postawić po
ukończeniu klasy trzeciej. W szkole podstawowej symptomy zauważane są jednak wcześniej (w tej
sytuacji można wysłać ucznia do poradni, żeby zdiagnozować ryzyko).
Symptomy wieku przedszkolnego i szkolnego u dziecka mogą pojawić się w zakresie takich
obszarów jak:
 MOTORYKA DUŻA (sprawność całego ciała):
- nieporadnie biega, ma trudności z równowagą
- niechęć do uczestnictwa w zabawach ruchowych, kłopoty w ćwiczeniach równoważnych, nauce jazdy
na rowerze, na nartach, hulajnodze (często odmawiają uczestnictwa w zabawach ruchowych)
 MOTORYKA MAŁA
- mała zręczność, trudności w samoobsłudze, niechęć do działań manipulacyjnych
- mała precyzja ruchów, niewłaściwy chwyt narzędzia piszącego, niewłaściwy kierunek pisania i
rysowania od dołu do góry, od prawej do lewej)
 FUNKCJE WZROKOWE
- trudności ze składaniem całości z elementów, dostrzeganiem różnic (puzzle, szlaczki)
- trudności z wyróżnieniem elementów z całości i ich zsyntetyzowaniem, wyodrębnianiem szczegółów,
odróżnianiem kształtów podobnych (rozsypanka literowa, przerysowywanie obrazków, mylenie liter
podobnych d-p, m-w).
 KOORDYNACJA WZROKOWO-RUCHOWA
- trudności z budowaniem z klocków, rysowaniem szlaczków, niechęć do np. nawlekania, nieprawidłowe
trzymanie ołówka, nacisk zbyt mocny lub zbyt słaby, ubogi rysunek
- trudności w rzucaniu i chwytaniu piłki, trafianiem do celu, odtwarzaniu figur geometrycznych,
niestaranne pismo)
 FUNKCJE SŁUCHOWO – JĘZYKOWE (najczęściej)
- opóźniony rozwój mowy, problemy z artykulacją głosek, zapamiętaniem rytmu, sekwencji (dni tygodnia,
pory roku, miesiące)
- seplenienie, nadmierne zmiękczanie, nierozróżnianie głosek, trudności w zapamiętywaniu wierszyków,
piosenek, przekształcenie liter i wyrazów, przestawianie ich, analizą i syntezą wyrazową, problemy z
opanowaniem tabliczki mnożenia
 POZOSTAŁE
- orientacja w schemacie ciała i przestrzeni (prawa, lewa, nad, pod, w itd.),
- czytanie (wolne tempo, przekręcanie, nieprawidłowa synteza),
- pierwsze pisanie (odbicia lustrzane, pisanie od prawej do lewej)
- lateralizacja nieustalona (obuoczne, oburęczne)
Ryzyko trudności w uczeniu się
+ brak podjęcia stosownych oddziaływań powoduje rozwinięcie się istniejących trudności.
+ wtórne objawy emocjonalne to: niska samoocena, zaburzenia nerwicowe, niska motywacja do nauki,
wytworzenie się u dziecka niekorzystnych cech osobowościowych.
Diagnozowanie polega na:
- zebraniu danych rozwojowych od rodziców
- uzyskaniu informacji o dziecku (wniosek, opinia, przykładowe zeszyty i książki)
- wykluczeniu innych zaburzeń nie współistniejących ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się.
Badanie Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej zawiera ocenę poziomu intelektu, umiejętność
koncentracji uwagi, funkcji wzrokowych, słuchowych itd.), lateralizacji, znajomość zasad ortograficznych,
umiejętność pisania, czytania i liczenia oraz funkcjonowania dziecka w szkole.
Po przedstawieniu opinii nauczycielom należy przygotować plan wspierania.
Organizacja edukacji dla zdiagnozowanych uczniów lub posiadających opinię polega między
innymi na:
- uwzględnieniu wskazówek do pracy z dzieckiem,
- dostosowaniu zaleceń w klasie np. uczeń ma siedzieć blisko nauczyciela
- wydłużeniu czasu pracy,
- ilości stosowanych powtórzeń
- odpowiednim posegmentowaniu materiału
- modyfikacji sposobu formułowania poleceń
Dziecku z trudnościami w uczeniu się należy okazać cierpliwość, nie oceniać, chwalić, dawać zadania
do wykonania, w których ma ono szansę na odniesienie sukcesu, często doceniać i zauważać np. jego
zainteresowania.
Należy pamiętać, iż uczniowie ci muszą włożyć dużo większy wysiłek w przygotowanie się do lekcji.
Dziecku należy wytłumaczyć dlaczego musi poświęcić więcej czasu na naukę.
Trudności są odczuwalne przez cały okres edukacji, jeśli jednak uczeń jest właściwie prowadzony
wykształca sobie takie techniki, które mu pomagają.
Praca nie powinna skupiać się jedynie na deficytach, ale trzeba określić zasoby i bazować na mocnych
stronach dziecka.
Dysleksja u dziecka to zaburzenie, wymagające wielu godzin codziennych ćwiczeń i terapii.
Najwięcej zależy od rodziców, bo dziecko musi ćwiczyć codziennie. W opinii specjalistów terapia
pedagogiczna, aby była skuteczna, musi trwać 3–4 lata i powinna się zacząć już w zerówce lub
w pierwszej klasie. Niekiedy się wydaje, że jeśli po roku ćwiczeń nie ma wyraźnej poprawy, to nie warto
ich kontynuować. Rezultaty zależą od stopnia zaburzeń, od tego, w ilu sferach występują deficyty oraz
od inteligencji dziecka. Intelekt pozwala kompensować trudności, choć także maskować je. Istotna jest
profilaktyka już w wieku przedszkolnym, świadome ćwiczenia z 6-latkami i codzienna praca, do czwartej
klasy. Terapia u specjalisty raz w tygodniu niestety nie będzie skuteczna.
A zatem obserwacja – rozmowa – reakcja stają się fundamentami by zacząć budować na tym, co
uczeń z dysleksją potrafi i robi dobrze.
Joanna Karaś
*Opracowanie na podstawie internetowej e-konferencji przygotowanej przez wydawnictwo Mac Edukacja (ekspert
Marta Żysko-Pałuba) i innych zasobów internetowych na temat „Jak pomóc dziecku z dysleksją”.