WITKÓWKI

WITKÓWKI
WITKÓWKI Wieś wymieniana w źródłach od 1444 r. kiedy to stanowiła własność Jędrzeja i Jana Jaszkowskich. Na pocz. XVI w. należała do
Ostrorogów z Lwówka. W 1580 r. Marcin Ostroróg-Lwowski sprzedał Witkówki oraz Słonin, Jaszkowo, Jasień i Gołębin wdowie Katarzynie
Stanisławowej Rydzyńskiej. W 1583 r. Rydzyńscy sprzedali Witkówki wraz ze Słoninem Janowi Gajewskiemu z Czacza i Pawłowi
Koszutskiemu za sumę 8.000 zł. Syn Jana Gajewskiego, Wojciech odsprzedał Witkówki i Słonin Gołutowskiemu z Racotu. Odtąd majątek
związany z dobrami racockimi i w rękach ich kolejnych właścicieli (patrz Racot). W okresie międzywojennym folwark wydzierżawiony
został Wiktorowi Gółkowskiemu, a po parcelacji dóbr w 1928 r. resztówka sprzedana Wojciechowi Wojciechowskimu. Folwark w
Witkówkach znany od 1681 r., kiedy to wzmiankowane "domostwo folwarkowe dobre nowe, obory nowe, owczarnia dobra, sypanie,
stodoły stare dobre".
W 1889 r. na terenie folwarku znajdowało się 6 domów zamieszkanych przez 94 osoby.
ZESPÓŁ FOLWARCZNY usytuowany w zachodniej części wsi, ograniczony od strony pd. drogą prowadzącą przez wieś, od zachodu
drogą z Czempinia do Racotu. Składa się z podwórza gospodarczego i kolonii domów pracowników folwarcznych. Podwórze na rzucie
prostokąta o dłuższej osi wsch.-zach. z zabudową wzdłuż wszystkich pierzei. Wjazdy na dziedziniec prowadzą od strony zach. i pd., gdzie
zachowane murowane z cegły ogrodzenie z tynkowanymi przęsłami i pozostawionymi w cegle słupami nakrytymi ostrosłupowym
zwieńczeniem. Od strony pd. mur o przęsłach z charakterystycznie układanej pod kątem cegły. Z dawnej zabudowy zachowana
rządcówka w pierzei pn., a w pierzei wsch. stajnia, obecnie obora. Od pd. podwórze zamyka od strony wschodniej budynek mieszkalny z
4 ćw. XIX w., murowany z cegły, parterowy, z użytkowym poddaszem, z ceglanym detalem, połączony z budynkiem
inwentarsko-spichrzowym, a dalej za bramą wjazdową dawna stodoła, przebudowana na stajnię. W pierzei zach. wznosi się nowa
stodoła.
RZĄDCÓWKA wzniesiona przypuszczalnie ok. 1880 r., rozbudowana na pocz. XX w., murowana z cegły, parterowa, z użytkowym
poddaszem, część środkowa nakryta dachem dwuspadowym, boczne niskim czterospadowym, krytym papą. Podpiwniczona tylko część
środkowa, gdzie występuje sklepienie odcinkowe na podciągach stalowych. Elewacje budynku tynkowane z zachowanym częściowo
detalem. Przyziemie w części wsch. pokryte boniowaniem pasowym. Otwory okienne ujęte w proste tynkowe opaski, powyżej gzyms
kordonowy, a nad nim kwadratowe okienka poddasza. W starszej środkowej części pośrodku dwuosiowy ryzalit z dwoma półkoliście
zamkniętymi oknami w partii parteru, z boku ryzalitu główne wejście do budynku. Po pn. stronie budynku zachowany drzewostan
dawnego ogrodu.
STAJNIA (obecnie obora) z ok. 1880 r., jednokondygnacyjna, z magazynowym poddaszem, nakryta dachem dwuspadowym pokrytym
dachówką. We wnętrzu sklepienie odcinkowe na gurtach wspartych na kamiennych kolumnach, częściowo zachowany dawny bruk.
Elewacje tynkowane z ceglanym detalem w postaci gzymsów lizen i obramień okiennych. W przyziemiu okna zamknięte półkoliście,
wyżej prosto. W partii poddasza kwadratowe otwory wentylacyjne, wypełnione ażurowo murowaną cegłą. W szczytach podwójne okna
we wspólnym obramieniu.
BUDYNEK INWENTARSKI ZE SPICHLERZEM wzniesiony ok. 1880 r., murowany z cegły, jednokondygnacyjny, z magazynowym
poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym dachówką ceramiczną karpiówką. Obiekt na planie prostokąta, we wnętrzu
sklepienie krzyżowe wsparte na żeliwnych kolumnach. Zachowane ceglane posadzki oraz dawne żłoby. Elewacje tynkowane z ceglanym
detalem w postaci cokołu, lizen dzielących ściany na jednoosiowe przęsła, obramień wokół zamkniętych odcinkowo okien. W szczytach
prostokątne płyciny nie tynkowanej ściany z biforyjnym oknem, nad którym podwójny nadokiennik z cegły.
STODOŁA, obecnie stajnia, wzniesiona w 4 ćw. XIX w., murowana z cegły, nakryta dachem dwuspadowym pokrytym dachówką
karpiówką, na planie wydłużonego prostokąta. Pierwotnie obiekt jednoprzestrzenny, z dwoma parami klepisk, obecnie przekształcony na
budynek inwentarski. Elewacje tynkowane urozmaicone w przyziemiu rzędem ceglanych, odcinkowo zamkniętych płytkich arkad. Od
strony podwórza wstawione wtórnie otwory okienne.
KOLONIA DOMÓW PRACOWNIKÓW FOLWARCZNYCH położona na pd.-wsch. od podwórza po przeciwnej stronie drogi, składa się
obecnie z dwóch domów nr 11 i 13 połączonych niskim budynkiem gospodarczym. Oba domy parterowe z mieszkalnymi poddaszami,
nakryte dachami dwuspadowymi z wystawkami od strony drogi. Pierwotnie elewacje obu budynków tynkowane z ceglanym detalem,
zatynkowanym w domu nr 13, w postaci lizen, gzymsu kordonowego i opasek okiennych. Otwory pierwotnie zamknięte odcinkowo,
obecnie w budynku nr 11 prosto.
Źródło:
Redakcja naukowa serii prof. dr hab. Jan Skorutowicz "Dawne budownictwa folwarczne" Jolanta Goszczyńska, Majątki Wielkopolskie, Tom V, Powiat Kościański, Wydawnictwo Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno
Spożywczego w Szreniawie 1998r., wyd. cyt., s. 287-288
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)