docSpór o zasoby wodne Nilu
download 
Reklamacja Transkrypt
Spór o zasoby wodne Nilu
Forum Politologiczne Tom 10 INP UWM Olsztyn 2010 Akhmed Dzhantamirov SPÓR O ZASOBY WODNE NILU W RODKOWEJ I PÓ£NOCNO-WSCHODNIEJ AFRYCE. KRÓTKI ZARYS PROBLEMU A DISPUTE ABOUT THE NILE WATER SUPPLIES IN THE CENTRAL AND NORTH-EAST AFRICA: A SHORT SKETCH OF THE PROBLEM Rzeki od zawsze wywiera³y ogromny wp³yw na powstanie i rozwój cywilizacji ludzkich. Wiele staro¿ytnych kultur swoj¹ potêgê zawdziêcza³o wielkim systemom rzecznym, bo dostêp do wody wp³ywa³ na lokalizacjê pierwszych osad rolniczych. Nieprzypadkowo na terenach zalewowych wielkich rzek (Nil, Tygrys, Eufrat, Indus, Ganges, JangcyCiang i Huang-He) powstawa³y takie cywilizacje jak Egipt, Mezopotamia, Indie, Chiny. Ale równie¿ obecnie te rzeki maj¹ ogromne znaczenie, bowiem w du¿ej mierze to od ich stanu i zasobnoci zale¿y stabilnoæ gospodarcza a w zwi¹zku z tym i polityczna w krajach, przez które przep³ywaj¹. Rzeki zawsze spe³nia³y i spe³niaj¹ takie podstawowe funkcje jak: zapewnienie wody i po¿ywienia. Najlepiej te zale¿noci i powi¹zania miêdzy rzek¹ i ludmi okreli³ grecki historyk Herodot w s³ynnym powiedzeniu: Egipt jest darem Nilu. Wspó³czesne zasady korzystania z zasobów wodnych rzek tak krajowych, jak i miêdzynarodowych s¹ regulowane przepisami prawnymi. Przepisy prawa miêdzynarodowego zajmuj¹ siê przede wszystkim 392 Akhmed Dzhantamirov prawn¹ klasyfikacj¹ i podzia³em rzek miêdzynarodowych, a tak¿e poruszaniem siê po nich transportu wodnego. Oprócz tego, prawo miêdzynarodowe podejmuje kwestiê metod wyznaczania granicy na rzece. W wietle prawa miêdzynarodowego publicznego rzeka miêdzynarodowa powinna spe³niaæ nastêpuj¹ce warunki: geograficzne przep³ywa kolejno przez terytoria co najmniej dwóch pañstw lub stanowi miêdzy nimi granicê, prawne na mocy umowy miêdzynarodowej, zosta³a ustanowiona na rzece wolnoæ ¿eglugi dla statków handlowych wszystkich pañstw, ¿eglownoci jest ¿eglowna, sp³awna, wpada do morza lub jest z nim po³¹czona porednio przez inn¹ rzekê lub kana³. Miêdzynarodowe regulacje prawne dotycz¹ce rzek miêdzynarodowych to wa¿ny i bardzo z³o¿ony problem. Decyduje o tym to, ¿e ka¿da z rzek miêdzynarodowych jest na swój sposób unikalna, a sposoby wykorzystywania zasobów wodnych w poszczególnych krajach zale¿¹ od wielu czynników (ekonomicznych, geograficznych, kulturowych itd.). Dobitnym przyk³adem z³o¿onoci kwestii rzek miêdzynarodowych oraz systemów rzecznych jest Nil. Wspó³czenie dla pañstw dorzecza Nilu, ustalenie nowych norm prawa miêdzynarodowego oraz rozwi¹zañ dotycz¹cych racjonalnego wykorzystywania i podzia³u zasobów wodnych, stanowi pierwszorzêdny problem. Obecny system prawa miêdzynarodowego nie pozwala skutecznie rozwijaæ oraz optymalnie i sprawiedliwie eksploatowaæ zasoby wodne Nilu, bo system ten nie obejmuje wiêkszoci pañstw dorzecza rzeki. To z kolei powoduje napiêcia w stosunkach miêdzy tymi pañstwami1. Zgodnie z rejestrem rzek miêdzynarodowych, powierzchnia dorzecza Nilu liczy 3 106 130 km2, tj. zajmuje jedn¹ dziesi¹t¹ terytorium kontynentu afrykañskiego i ustêpuje jedynie dorzeczu rzeki 1 E. H. Nilskij, Problemy regulirowanija stoka Nila, Nauænoje izdanije Bli¿nij Wostok i sowriemiennost, Sbornik statiej (vypusk desiatyj), Moskwa 2001, s. 362. Spór o zasoby wodne Nilu... 393 Kongo. Dorzeczem Nilu uznaje siê wielki obszar geograficzny o okrelonym dziale wodnym, obejmuj¹cy wszelkie wody powierzchniowe i podziemne zasilaj¹ce system rzeki. W myl artyku³u II Regulacji Helsiñskich w sprawie eksploatacji wód i rzek miêdzynarodowych, dorzecze rzeki miêdzynarodowej, to obszar geograficzny po³o¿ony na terenie jednego, dwóch lub wiêcej pañstw, ograniczony dzia³em wodnym oraz obejmuj¹cy wody powierzchniowe i podziemne zmierzaj¹ce do wspólnego ujcia2. Na podstawie tego kryterium do dorzecza Nilu zalicza siê 10 pañstw: Egipt, Sudan, Etiopia, Erytrea, Burundi, Ruanda, Kenia, Uganda, Tanzania i Demokratyczna Republika Konga (dawniej Zair)3. S¹ to kraje rozwijaj¹ce siê, o s³abych, opartych na rolnictwie, gospodarkach. Nil, jako jedna z najwiêkszych i najbardziej zasobnych rzek na wiecie, stanowi dla tych pañstw ogromn¹ szansê rozwoju. Tym bardziej ¿e zgodnie z podstawowymi zasadami prawa miêdzynarodowego wszystkie pañstwa dorzecza maj¹ równe prawo do korzystania z zasobów wodnych rzek. Istotne jest te¿ to, ¿e poszczególne kraje s¹ w ró¿nym stopniu uzale¿nione od dostêpu do wód Nilu. Powodem tego jest miêdzy innymi odmienna sytuacja demograficzna i to, ¿e pañstwa dorzecza Nilu znajduj¹ siê w ró¿nych strefach klimatycznych. Ró¿nica ta odzwierciedla siê przede wszystkim w tym, ¿e pañstwa dolnego biegu (Egipt i Sudan), wykorzystuj¹ wody Nilu jako g³ówne ród³o irygacji u¿ytków rolnych oraz dla produkcji energii elektrycznej. W ostatnich latach Etiopia równie¿ wykorzystuje wodê rzeczn¹ w tych celach. Natomiast kraje górnego biegu Nilu s¹ zainteresowane przede wszystkim rozwojem rybo³ówstwa oraz ¿eglugi, a tak¿e hydroenergetyki. Dla tych krajów nawadnianie gleby nie jest problemem pierwszorzêdnym, poniewa¿ wystêpuje tam wystarczaj¹ca iloæ opadów atmosferycznych. 2 Artyku³ II, Miêdzynarodowe Stowarzyszenie Prawa, Regulacje Helsiñskie w sprawie eksploatacji wód i rzek miêdzynarodowych, Raport z 52 Konferencji Miêdzynarodowego Stowarzyszenia Prawa (1966). 3 M. Shahin, Hydrology and Water Resources of Africa, Dordrecht 2002, s. 6. Akhmed Dzhantamirov 394 W najwiêkszym stopniu uzale¿niony od zasobów wodnych Nilu, jest Egipt, w którym 90% ludnoci zamieszkuje dolinê rzeki. Nic te¿ nie wskazuje na to, ¿e w przysz³oci ten stan rzeczy siê zmieni. Dlatego wiêc Nil jest i pozostanie dla Egipcjan warunkiem egzystencji i gwarancj¹ stabilnoci gospodarczej. W przesz³oci skala wykorzystywania wód Nilu przez poszczególne kraje regionu te¿ kszta³towa³a siê ró¿nie. Od czasów staro¿ytnych dolina i delta rzeki by³y orodkami rolnictwa w Egipcie. Nil równie¿ by³ podstaw¹ gospodarki staro¿ytnych cywilizacji Sudanu, takich jak Kusz i Meroe, oraz su³tanatu Sannar4. Inne kraje dorzecza zaczê³y wykorzystywaæ dobra Nilu w rolnictwie o wiele póniej. Z pocz¹tkiem okresu brytyjskiej kolonizacji pañstw dorzecza Nilu, wraz z ustalaniem nowych granic pañstwowych, nast¹pi³y znaczne zmiany w podziale zasobów wodnych Nilu. Stworzony przez administracjê brytyjsk¹ nowy system prawny, powodowa³ przyznanie wiêkszych praw jednym pañstwom (Egipt i Sudan) oraz sztuczne ograniczenie praw innych (Etiopia, Kongo, Uganda i Kenia). System ten zosta³ dodatkowo zabezpieczony prawnie poprzez zawarcie na pocz¹tku XX wieku szeregu umów. W ten sposób po raz kolejny zapewniono Egiptowi i Sudanowi wiêksze prawo do korzystania z wód Nilu, jednoczenie zobowi¹zuj¹c pañstwa górnego biegu rzeki do niepodejmowania ¿adnych przedsiêwziêæ, które mog³yby zmieniæ jej sp³yw. Pod koniec XIX wieku, po umocnieniu swych wp³ywów w Egipcie, rz¹d brytyjski d¹¿y³ do, wspólnej z Egiptem, kontroli nad Sudanem. W celu zapewnienia swych interesów w regionie, Wielka Brytania podpisa³a 15 kwietnia 1891 roku wspólny protokó³ z W³ochami, a 12 maja 1894 roku porozumienie z rz¹dem Konga. Te dokumenty m.in. gwarantowa³y korzystny dla Brytyjczyków podzia³ dorzecza Nilu. W maju 1902 roku, Wielka Brytania, reprezentuj¹ca interesy Egiptu i Sudanu, podpisa³a w Addis Abebie porozumienie, 4 Sannar su³tanat, a nastêpnie królestwo afrykañskie istniej¹ce na terenie obecnego Sudanu w latach 15031821. Spór o zasoby wodne Nilu... 395 na mocy którego cesarz Etiopii Menelik II zobowi¹za³ siê nie wznosiæ ¿adnych budowli wodnych na Nilu B³êkitnym, jeziorze Tana i rzece Sobat, mog¹cych wp³yn¹æ na sp³yw Nilu. W maju 1929 roku miêdzy rz¹dami Egiptu i Wielkiej Brytanii, przemawiaj¹cej w imieniu Sudanu, (wówczas panuj¹cej nad Ugand¹ i Keni¹), zosta³o osi¹gniête porozumienie w sprawie podzia³u zasobów Nilu. Co ciekawe, zrobiono to bez zgody i uczestnictwa samych Sudañczyków. Zgodnie z tym dokumentem, Brytyjczycy uznali naturalne i historyczne prawo Egiptu do korzystania z wód Nilu. Ponadto porozumienie przewidywa³o obowi¹zek uzyskania przez inne kraje zgody Egiptu na realizacjê wszelkich przedsiêwziêæ zwi¹zanych z eksploatacj¹ rzeki. W wyniku tego porozumienia dokonano podzia³u zasobów wodnych Nilu przeznaczonych dla potrzeb rolnictwa, z których 48 mld m3 (92% wód) przyznano Egiptowi, za Sudanowi przydzielono 4 mld m3 (8% wód). Wkrótce po tym miêdzy Belgi¹ a Wielk¹ Brytani¹ zosta³a podpisana umowa o wykorzystywaniu wód na pograniczu dwóch podleg³ych im terytoriów mandatowych (kolonii), Tanganik¹ i Ruand¹-Urundi. W latach 19331937 na Nilu Bia³ym, 48 km powy¿ej Chartumu, za egipskie pieni¹dze zosta³a zbudowana tama Djebel Aulia. Choæ znajdowa³a siê na terenie Sudanu, to by³a zarz¹dzana przez Egipcjan i s³u¿y³a ich interesom. Konstrukcja spowodowa³a zatopienie wiele ¿yznych terenów5. Po oficjalnej wymianie not w maju 1949 i w lipcu 1952 roku, Egipt i Wielka Brytania osi¹gnê³y porozumienie w sprawie budowy na Nilu Bia³ym w Ugandzie elektrowni wodnej Owen Falls (uruchomiona w 1954 roku), która mia³a czêciowo dostarczaæ energiê elektryczn¹ dla Kenii. W tym porozumieniu znów wyranie zaznaczono, ¿e póniejsze wykorzystanie zapory i elektrowni wodnej Owen Falls oraz systemów irygacyjnych nie powinno naruszaæ interesów Egiptu. 5 E. N. Panfilenko, Konfliktnyje situacyi v otnoszenijach mie¿du Sudanom i Egiptom, Problemy socjalno-ekonomicieskogo i obsiestwenno-politicieskogo razvitija, Rossijskaja Akadiemija Nauk, Moskwa 1995, s. 99. 396 Akhmed Dzhantamirov W wyniku tych dzia³añ, pañstwa le¿¹ce w górnym biegu Nilu, mimo swych rzeczywistych potrzeb, nie mog³y w pe³ni wykorzystywaæ potencja³u wodnego Nilu. W tym wzglêdzie znacz¹c¹ rolê odegra³o wspomniane ju¿ porozumienie z 1929 roku, które niesprawiedliwie i nieadekwatnie regulowa³o dysponowanie zasobami Nilu. Istotn¹ rolê, w sprawie korzystania z wód Nilu, mia³ dokument podpisany pomiêdzy Egiptem i Sudanem 8 listopada 1959 roku, który by³ dla nich kolejn¹ prawn¹ gwarancj¹ wiêkszego udzia³u w eksploatacji zasobów rzeki. Stwarza³o to dla tych pañstw wiêksze mo¿liwoci rozwoju gospodarczego. Zgodnie z t¹ umow¹ Chartum uznawa³ prawo Egiptu do budowy w pobli¿u miasta Asuan Wielkiej Tamy oraz elektrowni wodnej, jak równie¿ prawo do wykorzystywania wód rzeki w celach irygacji. Z kolei Egipcjanie zobowi¹zali siê do respektowania praw i interesów Chartumu zwi¹zanych z Nilem, w szczególnoci zgodzili siê na budowê w Sudanie na Nilu B³êkitnym zbiornika wodnego Roseires. Ponadto w umowie ustalono wysokoæ limitów wodnych dla Egiptu i Sudanu, pochodz¹cych z Wielkiej Tamy Asuañskiej. W wyniku porozumienia uczestnicy dokonali miêdzy sob¹ nowego podzia³u wód Nilu 55,5 mld m3 przydzielono Egiptowi i 18,5 mld m3 Sudanowi. Dla monitorowania i kontroli nad przestrzeganiem tych ustaleñ 17 stycznia 1960 roku zosta³ powo³any sta³y komitet techniczny, sk³adaj¹cy siê z przedstawicieli obu stron. Jak widaæ, umowa ta mia³a charakter dwustronny i w rzeczywistoci nie przywidywa³a interesów innych pañstw poza Egiptem i Sudanem. Choæ jeszcze przed jej podpisaniem rz¹d Etiopii w roku 1957 roku skierowa³ do w³adz w Kairze i w Chartumie oficjaln¹ notê, w której wyrazi³ chêæ uczestnictwa w negocjacjach. To pokazuje, ¿e istnia³a szansa w³¹czenia wiêkszej liczby uczestników w proces ustalania wspólnych zasad podzia³u wód Nilu. Tymczasem dominowa³y ró¿nice polityczne miêdzy krajami dorzecza, szczególnie miêdzy Etiopi¹ a Egiptem. Niedopuszczona do uczestnictwa w negocjacjach i do podpisania umowy reguluj¹cej eksploatacjê zasobów Spór o zasoby wodne Nilu... 397 wodnych Nilu, Etiopia praktycznie zosta³a pozbawiona z mo¿liwoci korzystania z wód rzeki. Mimo ¿e w porozumieniu z 1959 roku Egipt i Sudan formalnie uzna³y prawo innych pañstw do udzia³u w eksploatacji wody, do dzi nie dosz³o do ustalenia jednolitego miêdzynarodowego systemu prawnego obejmuj¹cego wszystkie pañstwa dorzecza Nilu. Za podpisaniem wielostronnego porozumienia w sprawie Nilu opowiada³ siê swego czasu premier rz¹du sudañskiego w latach 19861989 Sadiq al-Mahdi6. Wielokrotnie ten temat by³ tak¿e podejmowany podczas corocznych sesji Zgromadzenia Szefów Pañstw i Rz¹dów organu naczelnego OJA (Organizacji Jednoci Afrykañskiej od 2002 roku Unia Afrykañska). Dwustronny charakter ustaleñ dotycz¹cych zasobów Nilu spowodowa³, ¿e Egipt i Sudan sta³y siê tradycyjnymi partnerami, maj¹cymi w tej kwestii wspólne stanowisko i interesy. Oba te kraje postrzegaj¹ sprawê podzia³u wód Nilu przez pryzmat bezpieczeñstwa narodowego. Warto te¿ podkreliæ, ¿e to Egiptowi bardziej zale¿y na dobrych stosunkach z Sudanem oraz na stabilnoci politycznej w tym kraju m.in. dlatego, ¿e 2/3 obszaru dorzecza Nilu znajduje siê na terytorium Sudanu. Tak samo Brytyjczycy, w okresie swego panowania w tym regionie, uwa¿ali, ¿e kontrola nad dorzeczem Nilu w Sudanie oznacza kontrolê nad Egiptem. Te postulaty i dowiadczenie historyczne wywar³y du¿y wp³yw na wspó³czesn¹ politykê bezpieczeñstwa narodowego Egiptu, w której Sudanowi przypisuje siê rolê partnera strategicznego. W II po³owie lat 90. nast¹pi³o pogorszenie siê stosunków egipsko-sudañskich. Szczególnie po tym, gdy Chartum zosta³ oskar¿ony o zorganizowanie podczas szczytu OJA w Addis Abebie, 26 czerwca 1995 roku, zamachu na prezydenta Egiptu Hosni Mubaraka. Mimo tego kwestia miêdzynarodowych regulacji wód Nilu pozostawa³a najwa¿niejszym punktem w relacjach miêdzy obu krajami. W lutym 1998 roku w Chartumie odby³o 6 S. A. Guriejew, I. N. Tarasowa, Me¿dunarodnoje rieænoje prawo, Moskwa 1993, s. 140. 398 Akhmed Dzhantamirov siê posiedzenie egipsko-sudañskiej komisji technicznej, na którym strony zobowi¹za³y siê do konsultowania miêdzy sob¹ wszelkich planów zwi¹zanych z budow¹ obiektów hydrotechnicznych oraz potwierdzi³y zamiar dalszego prezentowania wspólnego stanowiska w relacjach z innymi pañstwami dorzecza Nilu. Oba kraje dowiod³y tego podczas spotkania ministrów do spraw zasobów wodnych pañstw dorzecza Nilu, które odby³o siê w marcu 1998 roku w Tanzanii. W³adze Sudanu równie¿ zdaj¹ sobie sprawê z tego, jakie znaczenie ma dla nich Egipt, tak w sensie gospodarczym, jak i politycznym. Chartum próbuje te¿ wykorzystywaæ sprzecznoci interesów miêdzy Etiopi¹ a Egiptem, dotycz¹cych takich kluczowych spraw jak podzia³ zasobów Nilu oraz konflikt miêdzy Pó³nocnym a Po³udniowym Sudanem. Ale dotychczas taka taktyka nie przynios³a Sudanowi oczekiwanych rezultatów. Przyczyn¹ tego miêdzy innymi by³o to, ¿e inne pañstwa dorzecza Nilu, takie jak Etiopia, Uganda i Erytrea, w zasadzie stworzy³y w latach 90. antysudañsk¹ koalicjê, opowiadaj¹c siê za oddzieleniem siê od Sudanu chrzecijañskiego po³udnia i utworzenia niepodleg³ego pañstwa Po³udniowego Sudanu. W oficjalnych owiadczeniach i dzia³aniach Chartum konsekwentnie i cis³e trzyma siê porozumienia z Egiptem z 1959 roku, podkrelaj¹c jego prawomocnoæ. Ta postawa jest spowodowana tym, ¿e warunki zawarte w tej umowie do dzi s¹ dla Sudañczyków bardzo korzystne. Z 18,5 mld m3 swego przydzia³u Sudan wykorzystuje tylko 14,5 mld m3. Podpisanie nowego wielostronnego dokumentu miêdzy pañstwami dorzecza Nilu raczej spowodowa³oby zmniejszenie przydzia³u wody dla Sudanu. A to, w sytuacji coraz wiêkszego zapotrzebowanie na wodê oraz wzrastaj¹cej liczby ludnoci, by³oby dla tego kraju bardzo niekorzystne. Kluczow¹ rolê w sporze o zasoby Nilu odgrywa Etiopia, na terytorium której znajduj¹ siê ród³a Nilu B³êkitnego, najd³u¿szego i najbardziej zasobnego w wodê dop³ywu Nilu. W zwi¹zku z tym z Etiopii pochodzi oko³o 85% wody zasilaj¹cej Nil. Mimo tego faktu traktat z epoki kolonialnej, podpisany w 1929 roku i przejrzany Spór o zasoby wodne Nilu... 399 w 1959 roku, gdy wiêkszoæ pañstw regionu znajdowa³a siê wci¹¿ pod wp³ywem brytyjskim, pierwszeñstwo w podejmowaniu decyzji dotycz¹cych tej rzeki dawa³a Egiptowi (korzystaj¹cemu z 82% zasobów Nilu), ca³kowicie pomijaj¹c przy tym Etiopiê. Podczas szczytu OJA w Addis-Abebie w lutym 1998 roku, wiceminister spraw zewnêtrznych Etiopii Takeda Alemu owiadczy³, ¿e dotychczasowy podzia³ wód Nilu, przewidziany w porozumieniu egipsko-sudañskim z 1959 roku, jest nie do zaakceptowania, bo godzi w prawa innych pañstw dorzecza i nie pozwala im w dostateczny sposób zaspokajaæ potrzeb zwi¹zanych z wod¹. W tym samym roku zosta³o opublikowane oficjalne owiadczenie ministra spraw zewnêtrznych Etiopii Seyouma Mesfina, który domaga³ siê w nim przejrzenia ustaleñ z 1959 roku mówi¹c, ¿e czas najwy¿szy budowaæ tamy i zbiorniki wodne na dop³ywach Nilu w Etiopii7. By³y to sygna³y adresowane w pierwszej kolejnoci do Egiptu. Stosunki pomiêdzy Etiopi¹ a Egiptem w kwestii podzia³u wód Nilu nadal pozostaj¹ napiête. Spory zwi¹zane z podzia³em wód Nilu bardziej maj¹ pod³o¿e polityczne ni¿ prawne. W celu osi¹gniêcia kompromisu i ustalenia miêdzynarodowych norm prawa obowi¹zuj¹cych wszystkie pañstwa dorzecza, musi istnieæ polityczna wola ich przywódców. Nowe porozumienie bêdzie dawa³o wszystkim krajom po³o¿onym w dorzeczu Nilu prawo do dysponowania jego wodami w zrównowa¿ony sposób. Na pocz¹tku XXI wieku s¹ podejmowane niektóre dzia³ania zmierzaj¹ce do pokojowego i sprawiedliwego podzia³u zasobów Nilu. Choæby podpisana 20 maja 2003 roku w Dar es Salaam przez ministrów energetyki 10 krajów dorzecza Nilu Deklaracja o Regionalnym Handlu Pr¹dem (DREPT). Przewidywa³a ona zainwestowanie w ci¹gu 4 lat 13 mln USD w budowê elektrowni wodnych, linii przesy³owych, rozbudowê i integracjê rynku pr¹du. Nieco wczeniej w lutym 2003 roku powo³ano Fundusz Powierniczy Dorzecza Nilu (NBTF), do którego wesz³y: Burundi, DR Konga, Egipt, Etiopia, 7 M. Shahin, A 50 Year Oppression, The Middle East, May 1998, s. 7. Akhmed Dzhantamirov 400 Erytrea, Kenia, Rwanda, Sudan, Tanzania i Uganda8 . Optymizmem napawaj¹ te¿ dzia³ania podejmowane ostatnio przez Egipt. Na przyk³ad podczas tegorocznego posiedzenia Komisji Rz¹dowej ds. Zasobów Wodnych Nilu podjêto decyzjê o realizacji szeregu du¿ych inwestycji wspólnie z krajami dorzecza Nilu. maj¹ one obejmowaæ miêdzy innymi po³¹czenie sieci energetycznych Egiptu, Sudanu oraz Etiopii oraz wykorzystywaæ zasoby wodne do produkcji energii elektrycznej. W odpowiedzi na probê pañstw dorzecza Nilu posiedzenie ministerialne potwierdzi³o tak¿e dobr¹ wolê Egiptu w kwestii udzielenia pomocy technicznej, która mia³aby byæ finansowana ze rodków Funduszu Rozwoju Afrykañskiego znajduj¹cych siê w gestii Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Wed³ug Banku wiatowego, w dolinie Nilu mieszka oko³o 160 mln ludzi, a prawie 300 mln ¿yje w krajach, przez które przep³ywa ta rzeka. W ci¹gu najbli¿szych 25 lat dojdzie do podwojenia tej liczby mieszkañców. A wiêc w przysz³oci brak porozumienia pomiêdzy pañstwami dorzecza Nilu w kwestii podzia³u zasobów wodnych mo¿e dla nich mieæ tragiczne skutki. BIBLIOGRAFIA Guriejew S. A., Tarasowa I. N., Me¿dunarodnoje rieænoje prawo, Moskwa 1993. Nilskij E. H., Problemy regulirowanija stoka Nila, Nauænoje izdanije Bli¿nij Wostok i sowriemiennost, Sbornik statiej (vypusk desiatyj), Moskwa 2001. Panfilenko E. N., Konfliktnyje situacyi v otnoszenijach mie¿du Sudanom i Egiptom, Problemy socjalno-ekonomicieskogo i obsiestwenno-politicieskogo razvitija, Rossijskaja Akadiemija Nauk, Moskwa 1995. Przegl¹d mediów wiatowych, Biuletyn Regionalny: Afryka i Bliski Wschód 2003, nr 32. 8 Przegl¹d mediów wiatowych, Biuletyn Regionalny: Afryka i Bliski Wschód 2003, nr 32. Spór o zasoby wodne Nilu... 401 Regulacje Helsiñskie w sprawie eksploatacji wód i rzek miêdzynarodowych, Artyku³ II, Miêdzynarodowe Stowarzyszenie Prawa, Raport z 52 Konferencji Miêdzynarodowego Stowarzyszenia Prawa (1966). Shahin M., A 50 Year Oppression, The Middle East, May 1998. Shahin M., Hydrology and Water Resources of Africa, Dordrecht 2002. A DISPUTE ABOUT THE NILE WATER SUPPLIES IN THE CENTRAL AND NORTH-EAST AFRICA: A SHORT SKETCH OF THE PROBLEM SUMMARY Rivers have always been in great importance in the process of arising and developing the human civilisation. Many ancient cultures were very powerful because of the huge rivers systems. Such civilizations as Egypt, Mesopotamia, India and China came into being in the grand rivers valleys (Nil, Tiger, Euphrates, Indus, Ganges, Yangtze and Huang He). Nowadays those rivers also play the vital role because of the fact that of its state and affluence mainly depends the economic stability and in that connection depends also the politic stability in the countries that those rivers flow through. Those dependences and connections between people and rivers were best characterised by the Greek historian Herodotus in his saying Egypt is a gift from the Nile. Contemporary domestic and international rules of using the rivers resources are regulated by the law rules. The international law rules mainly deal with law classification and the division of the international rivers, water transport on those rivers and the methods of making out the rivers boundaries. Determining the international law rules, effectively regulating the exploitation of the international rivers, face many obstacles. The reason of this situation are differences in exploiting the rivers resources in particular 402 Akhmed Dzhantamirov States, which depends on many aspects (economic, geographical, cultural, etc.). The very best example of the complexity of the international rivers systems matter is the Nile river. Present-day, for the Niles drainage basin states, establishing the new international law regulations and the arrangements concluding the rational exploitation and division of the rivers resources is the main problem. In the light of the II article of the 1966 Helsinki Rules on the Uses of the Waters of International Rivers, an international drainage basin is a geographical area extending over two or more States determined by the watershed limits of the system of waters, including surface and underground waters, flowing into a common terminus. According to this criterion, ten States count among drainage basin of the Nile river (those States are as follows: Egypt, Sudan, Ethiopia, Eritrea, Burundi, Ruanda, Kenya, Uganda, Tanzania and the Democratic Republic of Congo. Those States are now developing and theirs weak national economies are based on agriculture. The Nile as one of the biggest and most resourceful river on the world, is a great opportunity for those countries to develop. Unfortunately, present international legal system does not allow to exploit the Niles water resources in optimal and fair way, because this system does not embrace most of the States of the drainage basin. Such situation cause conflicts and tensions in relations between those States.
