Nr wniosku: 221039, nr raportu: 18887. Kierownik (z rap.): dr hab

Nr wniosku: 221039, nr raportu: 18887. Kierownik (z rap.): dr hab. Anna Helena Marciniak-Kajzer
Datowanie pierwszych prywatnych siedzib obronnych w Polsce
Celem projektu było pozyskanie do analiz próbek, które pozwoliłyby na uzyskanie absolutnych dat dla najwcześniejszych
warownych siedzib rycerskich w Polsce. Na większą skalę archeologiczne badania grodzisk uznawanych za relikty
dworów należących do rycerstwa rozpoczęły się pod koniec lat 60. i osiągnęły swoje apogeum w latach 80. XX wieku.
Opracowane wówczas tradycyjne datowania opierające się głównie na typologii naczyń ceramicznych są dziś w znacznej
mierze niewystarczające. Odzwierciedlają one stan wiedzy w czasie, kiedy archeologia średniowiecza dopiero się
rozwijała.
Dostępność fizycznych i chemicznych metod datowania była w tym czasie znacznie mniejsza. Nic więc dziwnego, że nie
pobierano wówczas próbek do analiz laboratoryjnych. W konsekwencji, daty bezwzględne uzyskano w przypadku nie
więcej niż dziesięciu stanowisk, które niestety nie są uważane za najstarsze. Czasie realizacji tego projektu badawczego
przeprowadzono wykopaliska na 8 stanowiskach archeologicznych. Na 6 z nich pobrano próbki do analizy izotopów 14C.
I tak dla Kiełbowa Starego uzyskano (4 próbki), dla Małkowa (4 próbki), dla Piekar (6 próbek), Szczekocin (5 próbek),
Orszymowa (9 próbek) oraz Wilkanowa (2 próbki).
Tylko dwie uzyskane daty (Małków i Orszymowo) były takie same (XIII-wiek) jak ustalone w trybie tradycyjnym. Dla
reszty badanych stanowisk wyniki badań laboratoryjnych przyniosły odmienne datowania. Dla Kiełbowa Starego i
Szczekocin uyzskano datowanie na XIV w., natomiast dla Piekar i Wilkanowa na wiek XV.
Wyniki badań prowadzonych w ramach projektu dowodzą, że tradycyjny tryb datowania artefaktów archeologicznych nie
jest wystarczająco precyzyjny, aby mógł być wykorzystywany we współczesnej nauce. Konieczna jest zmiana podejścia
do planowania prac archeologicznych. Musimy położyć większy nacisk na pobieranie próbek do datowań i zapewnienia
odpowiednich środków finansowych na wykonanie badań laboratoryjnych. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do
okresu późnego średniowiecza, bo te czasy wymagają większej precyzji datowania, dzięki czemu wyniki badań
archeologicznych można porównać ze źródłami historycznymi.
Z przeprowadzonych badań wynika dobitnie, że chronologia najwcześniejszych rycerskich dworów z terytorium Polski,
ustalona na podstawie wcześniejszych badań wykopaliskowych, powinna być zweryfikowana. Większość tego typu
obiektów jest prawdopodobnie błędnie datowana, co w konsekwencji sprowadza się do tego, że nadal nie jesteśmy w
stanie ustalić, kiedy powstały pierwsze rycerskie dwory obronne.