DEKLARACJA PRAW PODATNIKA

DEKLARACJA PRAW PODATNIKA
Z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego wynika, że podatnikowi
przysługują następujące prawa:
I. Prawo do dobrego prawa podatkowego
II. Prawo do zapłaty podatku w wysokości wynikającej z ustaw podatkowych
III. Prawo do udziału w rzetelnie prowadzonym postępowaniu podatkowym
IV. Prawo do dobrego traktowania przez administrację podatkową
V. Prawo do sądowej ochrony praw w sprawach podatkowych
VI. Prawo do informacji o sprawach z zakresu opodatkowania
VII. Prawo do oceny prawa podatkowego
VIII. Prawo do oceny pracy administracji podatkowej
IX. Prawo do respektowania zasady domniemania niewinności, a także współmierności i
indywidualizacji kary za naruszenie prawa podatkowego
X. Prawo do naprawienia szkody wyrządzonej orzeczeniem organu władzy publicznej
—————————————————————————————————————–
I. Prawo do dobrego prawa podatkowego realizuje się w szczególności poprzez to, że:
1. Prawo podatkowe tworzone jest w ramach procedur legislacyjnych zapewniających
uwzględnienie i wyważenie interesu publicznego oraz interesów indywidualnych.
2. Prawodawca dba o należytą przejrzystość i zrozumiałość aktów normatywnych.
3. Prawodawca przestrzega należytego terminu między ogłoszeniem przepisu a jego wejściem
w życie (vacatio legis) oraz zasady niedziałania prawa wstecz w odniesieniu do przepisów,
które działają na niekorzyść podatnika.
4. Prawodawca odrzuci „domniemanie nieuczciwości” podatnika jako złe założenie
towarzyszące tworzeniu prawa podatkowego.
5. Prawo stwarza mechanizmy niezbędne do poprawnego funkcjonowania i rozwoju
kompetentnej administracji podatkowej
II. Prawo do zapłaty podatku w wysokości wynikającej z ustaw podatkowych realizuje
się przez to, że:
1. Organy podatkowe powinny wymagać zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z
przepisów prawa podatkowego, deklaracji złożonej przez podatnika lub ostatecznej decyzji
organu podatkowego.
2. Każdy ma prawo do korekty złożonych zeznań, deklaracji, zgłoszeń oraz informacji
podatkowych. Nie może z tego tytułu ponosić żadnych negatywnych konsekwencji.
3. Każdy ma prawo do zainicjowania postępowania, którego celem będzie sprawdzenie, czy w
jego przypadku nie doszło do powstania nadpłaty. Stwierdzona nadpłata winna być
niezwłocznie zwrócona lub zaliczona na poczet bieżących należności podatkowych.
4. Organy podatkowe nie stosują środków egzekucyjnych przed rozpatrzeniem zażalenia na
postanowienie w sprawie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji, przed
przyjęciem zabezpieczenia wykonania decyzji organu I instancji lub przed rozpatrzeniem
wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji ostatecznej.
5. Organy podatkowe w sprawach dotyczących ulgi w zapłacie lub umorzenia zaległości
podatkowej nie traktują tych instytucji jako aktu łaski, lecz rozpatrując sprawę powinny brać
pod uwagę wartości chronione Konstytucją (ochrona godności jednostki, minimum
egzystencji, ochrona rodziny).
III. Prawo do udziału w rzetelnie prowadzonym postępowaniu podatkowym realizuje się
przez to, że:
1. Deklaracja złożona przez podatnika korzysta z domniemania prawdziwości. Obalenie
domniemania prawdziwości deklaracji złożonej przez podatnika może nastąpić po
przeprowadzeniu postępowania podatkowego zakończonego decyzją ostateczną.
2. Organy nie stawiają się w roli przeciwnika procesowego podatnika. Organ w postępowaniu
kontrolnym czy podatkowym nie może mieć innego „interesu” w znaczeniu prawnym poza
realizacją zasady praworządności.
3. Organy dokładają należytej staranności w informowaniu podatnika o jego prawach i
obowiązkach, ustaleniach w zakresie stanu faktycznego sprawy oraz o okolicznościach
mogących mieć wpływ na prawidłowość obliczenia podatku.
4. Organy udzielają dokładnych pouczeń o przysługujących podatnikowi środkach prawnych.
5. Organy podatkowe nie odmawiają przeprowadzenia rozprawy, gdy określają podstawę
opodatkowania w drodze oszacowania oraz gdy rozstrzygają sprawy w ramach uznania
administracyjnego.
IV. Prawo do dobrego traktowania przez administrację podatkową realizuje się przez
to, że:
1. Administracja podatkowa rzetelne i uprzejmie traktuje każdego podatnika.
2. Administracja podatkowa załatwia sprawy uwzględniając zasadę minimalizowania kosztów
własnych i podatnika.
3. Administracja podatkowa jest odpowiedzialna za swoje działania. Organy administracji
podatkowej działają w sposób budzący zaufanie, biorąc pod uwagę słuszny interes podatnika.
4. Administracja podatkowa dostarcza podatnikom niezbędnych broszur i formularzy.
5. Administracja podatkowa traktuje osobiste sprawy podatnika jako poufne.
6. Administracja podatkowa wykorzystuje zgromadzone informacje wyłącznie w sposób
zgodny z prawem.
7. Administracja podatkowa zawiadamia podatnika o zamiarze podjęcia czynności
sprawdzających, przeprowadzenia kontroli podatkowej lub wszczęcia postępowania
podatkowego.
V. Prawo do sądowej ochrony praw w sprawach podatkowych realizuje się przez to, że:
1. Podatnik ma prawo do zainicjowania kontroli sądowej dotyczącego go rozstrzygnięcia
podatkowego, przez bezstronny i niezawisły sąd, w toku dwuinstancyjnego, sprawiedliwego,
rzetelnego, szybkiego oraz jawnego procesu.
2. Brak środków na poniesienie kosztów postępowania nie może ograniczać podatnikowi
prawa do sądu.
3. Każdy podatnik ma prawo do rzetelnego postępowania sądowego.
4. Sprawy podatników są rozpoznawane w postępowaniach sądowych jawnych, a wyłączenie
jawności może nastąpić tylko w przypadkach szczególnie uzasadnionych.
5. Sądy w każdej instancji rozpatrują sprawy podatników bez nieuzasadnionej zwłoki, a w
przypadku przewlekłości podatnikowi przysługuje prawo do odpowiedniego
zadośćuczynienia i odszkodowania.
6. Sądy egzekwują obowiązek organu do zajęcia merytorycznego stanowiska w
odpowiedziach na skargę i skargę kasacyjną.
7. Sąd informuje ministra właściwego do spraw finansów publicznych o każdym
dostrzeżonym rażącym naruszeniu praw podatnika w postępowaniu podatkowym.
8. Sądy w orzekaniu stosują się do zakazu wykładni in dubio pro fisko.
9. Uzasadnienie orzeczenia sądowego zawiera nie tylko argumentację na poparcie
rozstrzygnięcia, ale także wyczerpującą ocenę argumentacji przeciwnej, w szczególności w
przypadku oddalenia skargi czy skargi kasacyjnej.
VI. Prawo do informacji o sprawach z zakresu opodatkowania realizuje się przez to, że:
1. Podatnik ma prawo do uzyskania od administracji podatkowej, w rozsądnym terminie,
zarówno wiążącej informacji o wykładni przepisów prawa podatkowego, jak i informacji
dotyczącej obowiązującego prawa podatkowego.
2. Administracja podatkowa na żądanie podatników udziela wiążącej informacji o wykładni
wszelkich przepisów prawa mających wpływ na wymiar podatków.
3. Zastosowanie się przez podatnika do wykładni lub bieżącej informacji, które okażą się
błędne, nie może mu szkodzić. Sytuacja taka stanowi przesłankę co najmniej do udzielenia
ulg w spłacie zobowiązań podatkowych oraz rezygnacji z odsetek od zaległości podatkowych
powstałych w związku z zastosowaniem się podatnika do takiej błędnej wykładni lub bieżącej
informacji, oraz do odstąpienia od wszczęcia postępowania karnego skarbowego.
4. W sporze z organem podatkowym podatnik może powoływać się na publikowane
interpretacje, rozstrzygnięcia organów lub orzeczenia sądów w innych sprawach, a organ
podatkowy w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia ustosunkowuje się do nich, nie
ograniczając się do stwierdzenia, że zostały wydane w innych indywidualnych sprawach i nie
wiążą w danej sprawie.
VII. Prawo do oceny prawa podatkowego realizuje się przez to, że:
1. Projekty zmian przepisów podatkowych są poddawane dyskusji oraz konsultacjom w
ramach szerokiej debaty publicznej.
2. Funkcjonują prawne mechanizmy umożliwiające podatnikom oraz innym zainteresowanym
podmiotom zgłaszanie władzom odpowiedzialnym za tworzenie i stosowanie prawa
podatkowego uwag oraz sugestii zmian w prawie i w organizacji systemu podatkowego.
3. Słuszne postulaty i sugestie podatników będą niezwłocznie wzięte pod uwagę w toku prac
legislacyjnych.
4. Podatnicy oraz przedstawiciele organizacji społecznych, samorządu gospodarczego,
samorządów zawodowych oraz innych zainteresowanych grup mają prawo uczestnictwa z
głosem doradczym w pracach gremiów mających wpływ na kształt obowiązującego prawa
podatkowego oraz jego stosowanie w praktyce.
5. Osoba, która złoży kompetentnemu organowi władzy publicznej propozycje zmian
legislacyjnych, ma prawo oczekiwać, że uzyska w stosownym czasie odpowiedź co do losów
jej inicjatywy.
6. Minister właściwy do spraw finansów publicznych współpracuje z Radą Prawa
Podatkowego, instytucjami oraz organizacjami badającymi funkcjonowanie prawa
podatkowego, jego postrzeganie w społeczeństwie oraz wpływ na życie gospodarcze, mając
na celu poprawę jakości prawa podatkowego.
7. Należy utrzymywać i rozbudowywać platformę internetową służącą gromadzeniu uwag
dotyczących funkcjonowania prawa podatkowego oraz sugestii jego zmian.
8. Władza ustawodawcza nie może uchylać się od nowelizacji oczywiście niesprawiedliwych
oraz legislacyjnie wadliwych przepisów prawa podatkowego.
9. Należy powołać Radę Prawa Podatkowego składającą się z przedstawicieli środowiska
nauki prawa podatkowego oraz przedstawicieli środowisk przedsiębiorców, doradców
podatkowych i sędziów – jako organu konsultacyjno-doradczego, której rolą będzie
wspieranie i wdrażanie inicjatyw mających na celu poprawę jakości ustawodawstwa
podatkowego i pracy administracji podatkowej.
VIII. Prawo do oceny pracy administracji podatkowej realizuje się przez:
1. Składanie Sejmowi przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych rocznych
sprawozdań o wynikach pracy, kosztach funkcjonowania i wydajności administracji
podatkowej i kontroli skarbowej.
2. Prawo Krajowej Rady Prawa Podatkowego żądania od ministra właściwego do spraw
finansów publicznych informacji, wyjaśnień oraz wyników prac administracji podatkowej.
3. Publikację sprawozdań z działalności administracji podatkowej i kontroli skarbowej.
IX. Prawo do respektowania zasady domniemania niewinności, współmierności i
indywidualizacji kary za naruszenie prawa podatkowego realizuje się przez to, że:
1. Prawodawca respektuje zasadę proporcjonalności przy tworzeniu norm nakładających kary
lub sankcje podatkowe, a same sankcje nie stwarzają dolegliwości większej niż kary.
2. Obowiązuje zakaz stanowienia i stosowania podwójnej sankcji (karnej i administracyjnej)
za ten sam czyn stanowiący naruszenie normy prawa podatkowego.
3. W postępowaniu karnym skarbowym powinna być odrzucona szkodliwa teza, że prawo
podatkowe jest proste, jasne i dla każdego zrozumiałe w taki sam sposób.
4. Organy podatkowe i organy wymiaru sprawiedliwości są zobowiązane w pierwszej
kolejności do zbadania, czy przepis prawa podatkowego jest zrozumiały. W przypadku
uznania, że nie jest on jasny, odpowiedzialność karna skarbowa za nieujawnienie zobowiązań
podatkowych w prawidłowej wysokości powinna być ograniczona do przypadku zamiaru
bezpośredniego (a wyłączona odpowiedzialność w przypadku zamiaru ewentualnego).
5. Organy podatkowe i organy wymiaru sprawiedliwości traktują każdego podatnika w taki
sam sposób i nie nadużywają środków represji w przypadku, gdy obowiązek podatkowy
został naruszony po raz pierwszy, a uszczerbek finansowy jest znikomy.
X. Prawo do naprawienia szkody wyrządzonej orzeczeniem organu władzy publicznej
realizuje się przez to, że:
1. Skarb Państwa (jednostka samorządu terytorialnego, inna osoba prawna wykonująca tę
władzę z mocy prawa) ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z
prawem działanie lub zaniechanie.
2. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, podatnik może żądać
jej naprawienia po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z
Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
3. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej
decyzji, podatnik może żądać jej naprawienia po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu
ich niezgodności z prawem. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie
lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z
Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
4. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek
ich wydania przewiduje przepis prawa, podatnik może żądać jej naprawienia po stwierdzeniu
we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji,
chyba że właściwe przepisy stanowią inaczej.
5. Podatnik może żądać naprawienia szkody wyrządzonej przez niewydanie aktu
normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, jeżeli niezgodność z
prawem niewydania tego aktu stwierdzi sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.