Sprawozdanie monitorujące EUWT za 2012 r. - streszczenie

Sprawozdanie monitorujące EUWT za 2012 r. - streszczenie

Sprawozdanie monitorujące EUWT
za 2012 r.
Streszczenie
PL
Niniejsze streszczenie zostało przygotowane przez
METIS GmbH (autorzy: Jürgen Pucher, Alice Radzyner i Enrico Gaspari).
Zawarte w nim opinie nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Komitetu
Regionów.
Więcej informacji na temat Unii Europejskiej i Komitetu Regionów można znaleźć
na stronach internetowych http://www.europa.eu i http://www.cor.europa.eu.
© Unia Europejska 2013
Częściowe powielanie jest dozwolone pod warunkiem wyraźnego podania
źródła.
Streszczenie
Komitet Regionów regularnie publikuje sprawozdania monitorujące rozwój
europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) jako
europejskiego podmiotu prawnego służącego transgranicznej, ponadnarodowej
i międzyregionalnej współpracy organów publicznych. Niniejsze sprawozdanie
zawiera analizę najnowszych wydarzeń od początku 2012 r. i jest oparte na
wcześniejszych sprawozdaniach monitorujących EUWT za lata 2010-2011 oraz
na poprzednich badaniach. Celem sprawozdania monitorującego EUWT jest
dokonanie przeglądu obecnej sytuacji wszystkich EUWT w Unii Europejskiej.
Do końca 2012 r. utworzono 32 EUWT, zrzeszające ok. 700 samorządów
lokalnych i regionalnych oraz władz krajowych z 17 różnych państw
członkowskich. Obecnie powstaje kolejnych 16 EUWT.
Przegląd regulacji prawnych
Pod względem przyjmowanych przepisów krajowych w całej UE sytuacja nie
uległa zmianie w porównaniu z 2011 r. Do końca 2012 r. krajowe przepisy
prawne w przedmiotowym zakresie przyjęły niemal wszystkie państwa
członkowskie oprócz Austrii, Belgii i Niemiec, gdzie proces ten trwa dłużej ze
względu na strukturę federalną tych krajów. W rzeczywistości we wszystkich
tych trzech krajach silne struktury federalne doprowadziły do sytuacji, w której,
z jednej strony, krajowe przepisy prawne zostały przyjęte przez władze
regionalne, jednak z drugiej strony wciąż oczekuje się na przyjęcie
odpowiedniej ustawy federalnej. Wszystkie austriackie i niemieckie kraje
związkowe (landy) przyjęły obecnie przepisy prawne w sprawie EUWT, jednak
oczekuje się, że władze federalne zatwierdzą te przepisy dopiero w latach
2013-2014. W przypadku Belgii jednym z powodów opóźnienia przyjęcia tych
przepisów jest zakończony niedawno trzyletni kryzys rządowy.
W kontekście późniejszych wydarzeń należy odnotować wyraźne ożywienie
dyskusji w sprawie dążeń do szybkiego przyjęcia zmienionego rozporządzenia
(WE) nr 1082/2006. W swojej opinii (opracowanej przez Michela Delebarre’a)
przyjętej w lutym oraz na zorganizowanej w marcu konferencji
międzyinstytucjonalnej KR wezwał do zastosowania przyspieszonej procedury
przyjęcia nowego rozporządzenia EUWT. Wszystkie propozycje zawarte
w opinii KR-u zostały przyjęte przez Komisję REGI Parlamentu Europejskiego
w lipcu. Był to pierwszy taki przypadek, gdy opinia KR-u wywarła tak duży
wpływ. Joachim Zeller, poseł do Parlamentu Europejskiego i sprawozdawca
zajmujący się wnioskiem dotyczącym przeglądu rozporządzenia w sprawie
EUWT, także uważa, że szybkie przyjęcie tego rozporządzenia jest priorytetem.
1
Zmiana rozporządzenia powinna przynieść uproszczenia i stworzyć nowe
możliwości zarówno w ramach współpracy terytorialnej, jak i w szerszym
kontekście. Joachim Zeller uważa także, iż jedną z przyczyn niewielkiej liczby
utworzonych EUWT jest opóźnione przyjęcie obecnego rozporządzenia UE oraz
jego wdrożenie za pośrednictwem przepisów krajowych państw członkowskich
UE. Zmienione rozporządzenie mogłoby podsunąć pewne rozwiązanie
polegające na tym, że nawet powołanie tylko jednego organu ds. notyfikacji
w każdym państwie członkowskim przyspieszyłoby i ułatwiło proces notyfikacji.
Ponadto zwolennicy szybkiego przyjęcia zmienionego rozporządzenia
utrzymują, że nie trzeba czekać na przyjęcie przepisów na lata 2014-2020, gdyż
rozporządzenie w sprawie EUWT nie ma charakteru finansowego.
Nowe EUWT utworzone w 2012 r. lub pod koniec 2011 r.1
Od końca 2011 r. do końca 2012 r. utworzono sześć nowych EUWT. Odnosząc
się do sprawozdania monitorującego EUWT za 2011 r., w którym odnotowano
utworzenie siedmiu EUWT na przestrzeni 2011 r., można stwierdzić, że
tworzenie EUWT ma charakter liniowy. Co ciekawe, cztery spośród nowych
EUWT mają swoją siedzibę na Węgrzech co oznacza, że wszystkie te
ugrupowania mają co najmniej jednego węgierskiego członka i obejmują
terytoria Europy Środkowo-Wschodniej. Godna uwagi jest ponadto rola nowego
EUWT „Europejska Sieć Wiedzy o Miastach” (European Urban Knowledge
Network – EUKN), którego członkami są wyłącznie władze krajowe,
utworzonego jako sieć decydentów politycznych, praktyków i badaczy
zajmujących się sprawami miejskimi. Może to oznaczać przesunięcie od
bardziej tradycyjnych EUWT utworzonych jako platforma realizacji wspólnych
projektów na obszarach transgranicznych w kierunku EUWT mających stanowić
platformę wymiany najlepszych praktyk i może być przykładem EUWT jako
instrumentu instytucjonalizacji pewnych sfer współpracy międzyrządowej.
W poniższej tabeli podsumowano kluczowe informacje na temat utworzonych
ostatnio ugrupowań, w tym dane dotyczące tworzących je krajów, ich cechy
szczególne oraz datę powstania.
1
EUWT, które nie zostały uwzględnione w sprawozdaniu monitorującym za 2011 r.
2
Tabela 1. Nowe EUWT rozpatrywane jako analizowane przypadki
Nazwa EUWT
Kraje
Cechy szczególne
Bodrogközi
EGTC
HU, SK
Gate to Europe HU, RO
EGTC
Pannon EGTC
HU, SI
Novohrad
- HU, SK
2
Nógrád' EGTC
EGTC EFXINI GR,
POLI - Network BU
of
European
Cities
for
Sustainable
Development
European Urban
Knowledge
Network
(EUKN) EGTC
2
CY,
CY, BE,
CZ, FR,
DE, HU,
LU, NL,
RO
Data
powstania
EUWT zrzeszające 17 członków, 12.04.2012 r.
utworzone w celu zwiększenia
udziału lokalnych mieszkańców
w realizacji lokalnych planów
oraz zapobieżenia pogorszeniu
stanu gospodarki na tym obszarze.
EUWT zrzeszające 8 członków, 10.04.2012 r.
utworzone w celu ustanowienia
ram prawnych współpracy we
wdrażaniu
projektów
transgranicznych.
EUWT złożone z 51 gmin 28.03.2012 r.
utworzone w celu uczestniczenia
w zintegrowanych inwestycjach
terytorialnych
w
oparciu
o finansowanie przez UE.
EUWT utworzone przez dwa 21.12.2011 r.
miasta, których działania są silnie
związane z geoparkiem Nógrád
Geopark, znajdującym się na
liście UNESCO.
EUWT zrzeszające 23 członków 22.09.2012 r.
pracujących na rzecz bardziej
ekologicznych,
dynamicznych
i sprzyjających
włączeniu
społecznemu
miast
poprzez
tworzenie sieci, świadczenie
usług i udział w licznych
projektach.
EUWT złożone wyłącznie z władz 7.12.2012 r.
krajowych dziewięciu państw
członkowskich. Jego głównym
celem jest poprawa wymiany
wiedzy i doświadczeń w zakresie
rozwoju miast w całej Europie.
Do tej pory z ugrupowaniem tym nie udało się przeprowadzić odpowiedniego wywiadu telefonicznego.
Wszelkie próby nawiązania kontaktu przed opublikowaniem niniejszego streszczenia okazały się
bezowocne.
3
Etapy rozwoju EUWT: ugrupowania w skrócie
Rozporządzenie w sprawie EUWT weszło w życie w 2006 r. Dwa lata później
powstały pierwsze cztery EUWT. Jeśli chodzi o rozkład geograficzny
istniejących obecnie 32 ugrupowań, można wyróżnić następujące trzy grupy
państw członkowskich:
„ Hiszpania, Francja, Portugalia: łącznie 7 ugrupowań
„ Węgry, Słowacja, Rumunia: łącznie 12 ugrupowań; ostatni okres przyniósł
bardzo dynamiczny rozwój ugrupowań wzdłuż węgierskich granic, zaś
proces ten otrzymuje wsparcie w postaci zachęt finansowych ze strony
Węgier
„ Francja, Belgia, Niemcy: 5 ugrupowań
Głównym warunkiem wstępnym ustanowienia struktury operacyjnej jest
dostępność środków finansowych. Pod względem wyposażenia w te środki
w Europie występują poważne różnice. Dostępne środki różnią się w zależności
od liczby mieszkańców w danym regionie oraz od sytuacji gospodarczej
zainteresowanego regionu lub gminy. Eurométropole Lille-Kortrijk-Tournai
dysponuje stosunkowo dużym budżetem rocznym w wysokości ok. 1,5 mln
EUR i dlatego różni się znacząco od ok. jednej trzeciej EUWT, których budżety
roczne wahają się w przedziale 25 000–75 000 EUR. Ogółem ugrupowania
polegają w przeważającym stopniu na finansowaniu uzyskiwanym na projekty
realizowane w ramach programów europejskiej współpracy terytorialnej.
Jednym z głównych etapów na drodze od wstępnego zaangażowania się do
utworzenia operacyjnej struktury EUWT jest zatrudnienie personelu. Obecnie
17 EUWT, tzn. nieco więcej niż połowa ugrupowań, zatrudnia pracowników.
Tak więc w chwili obecnej w całej Europie na rzecz EUWT pracuje 75 osób.
Innymi słowy, w jednym EUWT pracują średnio cztery osobny, lecz ich liczba
różni się znacząco pomiędzy poszczególnymi ugrupowaniami.
Mówiąc ogólnie, celem EUWT jest wykonywanie szerokiego zakresu działań.
Większość EUWT realizuje szerokie inicjatywy w zakresie rozwoju polityki,
opracowywania strategii. Ten rodzaj EUWT przyjmuje badawczo-konsolidujące
podejście do nowych sposobów zarządzania i zapewniania spójności. Znaczna
liczba EUWT nie ustala wcześniej zagadnień, lecz wyraźnie stwierdza, że ich
głównym celem jest opracowywanie i realizacja projektów współpracy.
Sytuacja społeczno-gospodarcza w regionach, w których istnieją EUWT, do
pewnego stopnia z góry określa główne cele oraz nadrzędną strategię w zakresie
opracowywania projektów. W przypadku ok. dwóch trzecich ugrupowań,
w szczególności EUWT z grupy hiszpańsko-francusko-portugalskiej i grupy
4
węgiersko-słowacko-rumuńskiej,
przyjmuje
się
szerokie
podejście
w odniesieniu do polityki spójności i rozwoju regionalnego. Pomysły dotyczące
projektów oraz realizowane projekty koncentrują się na rozwoju infrastruktury,
przedsiębiorczości i turystyki w połączeniu z ochroną środowiska i zasobów
naturalnych. W przypadku EUWT, których partnerstwa obejmują głównie
gminy wiejskie, przede wszystkim narastające problemy emigracji i bezrobocia
są podnoszone przez lokalne zainteresowane podmioty. Znajduje to także
odbicie w działaniach EUWT w dziedzinie kształcenia i szkolenia młodych
ludzi.
Grupa EUWT znajdująca się w politycznym i geograficznym centrum UE, tzn.
na terytorium Francji, Belgii, Niemiec i Luksemburga, koncentruje się na
planowaniu przestrzennym i rozwoju miast, a także na inicjatywach
w dziedzinie kultury, sportu edukacji.
Dwa EUWT zostały ustanowione w jednym ściśle określonym celu: EUWT
Grande Region działa jako organ zarządzający wielostronnym programem
współpracy transgranicznej w ramach europejskiej współpracy terytorialnej, zaś
EUWT Hospital Cerdanya zarządza transgranicznym szpitalem.
Poniższy wykres ukazuje ogólny obraz obszarów polityki, które są obecnie
objęte działaniami tych ugrupowań. Trzeba pamiętać, że jest to zaledwie
uproszczony obraz sytuacji, nakreślony na podstawie:
„ głównych linii strategicznych przedstawionych w dokumentach oraz
„ informacji o projektach, które już zostały zrealizowane lub są obecnie
realizowane.
Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że większość EUWT jest uważanych za
instrumenty współpracy mającej na celu opracowywanie i realizację projektów.
Dlatego też zakres ich działań będzie podlegał zmianom.
5
Rysunek 1. Obszary działań
Dokonano wstępnej oceny znaczenia ugrupowań dla strategii „Europa 2020”,
jako że strategia ta ma nadrzędny charakter w nadchodzącym okresie polityki
spójności. Ponadto realizowane obecnie działania EUWT uwzględniają ważny
aspekt, znajdujący odzwierciedlenie w jednej z siedmiu inicjatyw przewodnich
strategii „Europa 2020”, a mianowicie inicjatywie „Mobilna młodzież”, jako że
znaczna liczba EUWT działa aktywnie w dziedzinie edukacji młodzieży.
EUWT znajdujące się na etapie tworzenia
W fazie tworzenia znajduje się obecnie 16 ugrupowań, z czego pięć oczekuje na
ostateczne zatwierdzenie, sześć znajduje się w fazie przygotowawczej, a pięć
nadal określa się jako „koncepcje” ewentualnego utworzenia ugrupowań.
W przypadku EUWT, które nie zostały jeszcze utworzone, można przyjąć te
same kryteria podziału, co zastosowane w sprawozdaniu monitorującym EUWT
za 2011 r. W poniższej tabeli przedstawiono te ugrupowania z uwzględnieniem
wspomnianego podziału.
6
Utworzone
Parc Marin
International des
Bouches de
Bonifacio PMIBB
Agglomération
francoluxembourgeoise
‘Alzette-Belval’
Medgidia - Silistra
TRITIA
Eurocidade
Valença do Minho
Tui
Code 24
CETC - Central
European Transport
Corridor
Európa közös jövő
építő (Europe building common
future)
Euroregion NeißeNisa
Euroregione “Senza
Confini”
Trans-Oderana
Békés-Arad
Pro Comitatu
Donauhanse
Euregio MeuseRhine
Corridor III
Oczekujące
W
fazie W
fazie
na
przygotokoncepcyjnej
zatwierdzenie wawczej
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
7