D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 czerwca 2014r.
Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:
Przewodniczący SSO Ewa Taberska ( spr.)
Protokolant sekr. sąd. Marzena Szymaś
po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2014r.
sprawy P. J.
obwinionego z art. 58 § 2 kw i z art. 93 § 1 kw
z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę obwinionego
od wyroku Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w P.
z dnia 10 grudnia 2013r. sygn. akt VIII W 2325/13
1. Uchyla zaskarżony wyrok na podstawie art. 104 § 1 punkt 6 kpw i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu Poznań
- Stare Miasto w P. do ponownego rozpoznania.
2. Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. Ł. M. kwotę 516,60 zł. brutto z tytułu zwrotu kosztów obrony z urzędu
w postępowaniu odwoławczym.
E. T.
UZASADNIENIE
P. J. został obwiniony o to, że:
1. w dniu 24.01.2013r. o godzinie 7:55 w P. na ul. (...) w tramwaju linii nr (...) mając środki do egzystencji natarczywie
żebrał w miejscu publicznym
tj. o wykroczenie z art. 58 § 2 k.w.
2. w dniu 9.05.2013r. o godzinie 14:42 w P. na ul. (...) w tramwaju linii nr (...) mając środki do egzystencji natarczywie
żebrał w miejscu publicznym
tj. o wykroczenie z art. 58 § 2 k.w.
3. w tym samym czasie, miejscu i okolicznościach poprzez uruchomienie hamulca awaryjnego w tramwaju
spowodował zatamowania ruchu na drodze publicznej
tj. o wykroczenie z art. 90 k.w.
Sąd Rejonowy Poznań Stare Miasto w P. wyrokiem z dnia 10 grudnia 2013 roku, sygn. akt VIII W
2325/13:
I. Obwinionego P. J. uznał za winnego zarzucanych mu czynów, tj. wykroczenia z art. 58 § 2 k.w. popełnionego w
sposób wyżej opisany w pkt 1, wykroczenia z art. 58 § 2 k.w. popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt 2 oraz
wykroczenia z art. 90 k.w. popełnionego w sposób wyżej opisany w pkt 3 i za to na podstawie art. 58 § 2 kw. w zw. z
art. 9 § 2 k.w. wymierzył mu karę grzywny w kwocie 500 (pięćset) złotych.
II. Na podstawie art. 119 k.p.w. zw. z art. 624§ 1 kpk zwolnił obwinionego od kosztów sądowych i od opłaty.
Apelację od powyższego wyroku złożył obrońca obwinionego z urzędu wyznaczony dopiero po wydaniu wyroku i
zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na dowolnym uznaniu, że
swoim zachowaniem obwiniony wypełnił znamiona wykroczeń z art. 58 § 2 kw i art. 90 kw, podczas gdy prawidłowa
ocena zgromadzonego materiału dowodowego, uwzględniająca zasady doświadczenia życiowego, nie daje podstaw do
poczynienia takich ustaleń.
Podnosząc ten zarzut obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja okazała się potrzebna i zasadnym jest wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, lecz nie z przyczyn wskazanych przez obronę.
Zdaniem Sądu Okręgowego bowiem już na początku niniejszego postępowania pojawiła się informacja, że
obwiniony P. J. może być osobą niewidomą lub niedowidzącą, albowiem postrzegany był jako „żebrzący„ niewidomy
pasażer i posługiwał się legitymacją osoby niepełnosprawnej wydaną przez (...) do Spraw Orzekania o
Niepełnosprawności. – np. K. 50. Brak reakcji sądu z urzędu na tę okoliczność skutkował tym, iż obwiniony został
pozbawiony obligatoryjnej obrony przewidzianej w art. 21 § 1 pkt 2 kpw. Obwinionemu bowiem nie został wyznaczony
obrońca, a sprawa w dniu 10 grudnia 2013r. została rozpoznana bez obecności obwinionego oraz jego obrońcy (nie
posiadał go).
Na marginesie zaznaczyć także należy, że zgodnie z treścią art. 93 § 4 kpw nie jest dopuszczalne postępowanie
nakazowe, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 21 § 1 kpw. Wprawdzie w niniejszej sprawie obwiniony złożył
sprzeciw od wyroku nakazowego, lecz treść art. 93 § 4 kpw umknęła uwadze Sądu Rejonowego.
Ostatecznie po wydaniu nieprawomocnego wyroku zaocznego zostało niezbicie ustalone, że obwiniony posiada
orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności z uwagi na stwierdzone niego schorzenie narządu wzroku
Na gruncie k.p.w. należy przyjąć, że upośledzenia zmysłów wskazane w § 1 pkt 1 powinny być takie, iż bądź
to znoszą one funkcjonowanie danego zmysłu, a tym samym uniemożliwiają obronę (zob. postanowienie SN z dnia
10 marca 1997 r., III KKN 155/96, Prok. i Pr.-wkł. 1997, nr 7-8, poz. 8), bądź też ograniczają ich funkcjonowanie
w tak znacznym stopniu, że czynią nad wyraz trudne realizowanie samodzielnie przez obwinionego swej obrony i
uniemożliwiają normalny kontakt sądu z tym podmiotem. Należy bowiem zauważyć, iż w odróżnieniu od k.p.k., który
zakłada także możliwość obrony niezbędnej, gdy sąd uzna to za konieczne ze względu na okoliczności utrudniające
obronę (art. 79 § 2 k.p.k.), co pozwala przyjąć, że upośledzenia nielikwidujące w pełni danego zmysłu mogą być jednak
kwalifikowane jako inna podstawa do obrony obligatoryjnej, w k.p.w. nie ma takiej możliwości. Należy zatem, jak się
wydaje, nieco inaczej podejść do tego powodu obrony niezbędnej niż na gruncie procedury karnej i nie ograniczać
go wyłącznie do pełnej niemoty, ślepoty czy głuchoty. Tylko inne, mniejsze upośledzenia omawianych zmysłów, jeżeli
utrudniają obwinionemu samodzielną obronę, mogą uzasadniać powołanie mu obrońcy z urzędu jedynie w ramach
art. 22, tj. z uwagi na interes wymiaru sprawiedliwości, przy wykazaniu wszak przezeń swej niezamożności. (Tomasz
Grzegorczyk, Komentarz do art. 21 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia – LEX).
Jak to trafnie stwierdził Sąd Okręgowy w treści postanowienia z dnia 3 marca 2014r. w niniejszej sprawie – sygn. IV
Kz 94/14 – stwierdzone i udokumentowane schorzenie obwinionego, obligowało Sąd Rejonowy do wyznaczenia dla
obwinionego obrońcy z urzędu w trybie art. 21 § 1 punkt 1 i § 4 kpw, co nie nastąpiło.
Wystąpiła zatem w tej sprawie, zdaniem Sądu Okręgowego, bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 104
§ 1 pkt 6 kpw.
Bezwzględne przyczyny odwoławcze to okoliczności powodujące konieczność uchylenia orzeczenia bez
względu na to, czy uchybienie wpłynęło na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia. Bezwzględne przyczyny odwoławcze to
uchybienia szczególnie istotne, naruszające podstawowe standardy orzekania i procedowania, i to tak ważkie, że przy
istnieniu uchybień w tym zakresie wyrok nie może się ostać bez względu na jego treść.
Bezwzględne powody odwoławcze zatem powodują uchylenie zaskarżonego orzeczenia:
a) niezależnie od granic zaskarżenia, a więc choćby zaskarżono je tylko w części,
b) niezależnie od podniesionych zarzutów, czyli także choćby strona tego nie podnosiła, gdyż sąd uwzględnia te powody
również z urzędu, oraz
c) bez względu na wpływ uchybienia na treść orzeczenia, zatem nawet jeżeli orzeczenie w swej treści jest trafne.
Nieposiadanie przez obwinionego obrońcy mimo istnienia podstaw do obrony obowiązkowej z art.
21 § 1 k.p.w. stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą wskazaną w art. 104 § 1 pkt 6 in principio), dlatego też
Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P. do
ponownego rozpoznania bez ustosunkowywania się do podniesionego w apelacji zarzutu, albowiem postępowanie
rozpoznawcze w stosunku do P. J. przed Sądem Rejonowym musi zostać w całości ponowione przy obligatoryjnej
obecności wyznaczonego już w tym postępowaniu obrońcy z urzędu.
SSO Ewa Taberska