Jak opodatkować objęcie udziału za wierzytelność wspólnika

Jak opodatkować objęcie udziału za wierzytelność wspólnika
Gazeta Prawna, Tygodnik Podatkowy nr 195, Mariusz Jabczyński
EKSPERT WYJAŚNIA
Jakie skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych może powodować konwersja wierzytelności
wobec spółki na jej udziały?
MARIUSZ JABCZYŃSKI
radca prawny w Zespole Podatkowym Kancelarii Sołtysiński Kawecki i Szlęzak
Uchwała o podwyższenie kapitału zakładowego spółki rodzi po stronie udziałowca obejmującego udziały
obowiązek pokrycia wkładu. W celu jego sfinansowania może on wykorzystać przysługujące mu wobec spółki
wierzytelności, np. z tytułu wcześniej udzielonej spółce pożyczki. Może to nastąpić w dwóch formach: wkładu
pieniężnego w przypadku potrącenia wierzytelności bądź wkładu niepieniężnego w postaci wierzytelności.
Jeżeli zgodnie z uchwałą o podwyższeniu kapitału zakładowego wkład ma mieć formę pieniężną, strony mogą
wykorzystać instytucję umownego potrącenia. Potrąceniu podlegałyby z jednej strony wierzytelność
przysługująca spółce wobec udziałowca o wpłatę kwoty podwyższenia kapitału, a z drugiej strony
wierzytelność udziałowca o zwrot pożyczki wraz z odsetkami.
Umowa potrącenia może powodować powstanie po stronie udziałowca przychodu z odsetek. Nastąpi to
wówczas, gdy kwota potrącenia obejmować będzie nie tylko kwotę pożyczki, ale także naliczone odsetki.
Płatnikiem zryczałtowanego podatku od odsetek będzie w tym wypadku spółka, a zastosowanie ma stawka
podatku w wysokości 19 proc. (art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT). W przypadku udziałowców-pożyczkodawców
mających miejsce zamieszkania za granicą, do opodatkowania dochodu z odsetek zastosowanie będzie mieć
właściwa międzynarodowa umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu.
Ponieważ kwota podatku od dochodu z odsetek obciąża pożyczkodawcę uzyskującego ten dochód, umowa
potrącenia powinna uwzględniać nie tylko wierzytelność spółki z tytułu wniesienia podwyższenia kapitału
zakładowego, ale także kwotę podatku od odsetek. Obie te wierzytelności spółki wobec udziałowcapożyczkodawcy powinny podlegać potrąceniu z wierzytelnością z tytułu umowy pożyczki.
Jeżeli natomiast zgodnie z uchwałą o podwyższeniu kapitału zakładowego wkład będzie miał formę
niepieniężną w postaci wierzytelności z tytułu pożyczki, przychodem podatkowym udziałowca będzie wartość
nominalna obejmowanych udziałów (art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT). Kosztem jego uzyskania będzie wartość
nominalna pożyczki (art. 22 ust. 1e pkt 3 ustawy o PIT). Opodatkowaniu podlegać będzie zatem nadwyżka
wartości nominalnej udziałów ponad kwotę nominalną pożyczki.
Ponieważ powyższy dochód nie będzie dochodem z tytułu odsetek ani też dochodem z tytułu udziału w zyskach
osoby prawnej, na spółce nie będzie ciążyć obowiązek obliczenia i pobrania podatku od tego dochodu.
Obowiązek ten ciążyć będzie wyłącznie na udziałowcu. Zastosowanie będzie mieć stawka podatku w wysokości
19 proc. (art. 30b ust. 1 ustawy o PIT). W odniesieniu do udziałowców mających miejsce zamieszkania za
granicą przy opodatkowaniu osiąganego dochodu należy uwzględnić postanowienia właściwej umowy w
sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu. Z reguły umowy te nie dają podstaw do opodatkowania
takiego dochodu w Polsce.