kształcenie ekonomiczne w szkolnictwie ogólnokształcącym w

Wiesław Danielak
Uniwersytet Zielonogórski
KSZTAŁCENIE EKONOMICZNE W SZKOLNICTWIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM
W RAMACH POLSKO-NIEMIECKIEGO PROJEKTU EKOPOS
Aktualnie coraz więcej miejsca poświęca się zagadnieniom jakości kształcenia w procesie
edukacji. W artykule przybliżono założenia programowe edukacji ekonomicznej realizowanej
w ramach polsko-niemieckiego projektu EKOPOS, opracowanego w Instytucie Kształcenia
Ekonomicznego (IKE) Uniwersytetu w Oldenburgu. W Instytucie wypracowano strategiczną koncepcję
edukacji, określaną mianem „Modelu Oldenburskiego”, ukierunkowaną na wspieranie kształcenia
ekonomicznego w Polsce przy wykorzystaniu bogatych doświadczeń szkolnictwa niemieckiego.
Program adresowany jest do krajów, w których dokonano transformacji i otwarty jest dla szkół
średnich i wyższych oraz instytucji, które się z nim identyfikują.
Instytut Kształcenia Ekonomicznego Uniwersytetu w Oldenburgu specjalizuje się w zakresie
metodologii nauczania ekonomii w szkołach różnego typu w Niemczech. Opracowuje koncepcje
e-learningowe i realizuje wspierane internetowo kursy podwyższania kwalifikacji nauczycieli w krajach
Europy Środkowej i Wschodniej.
1.
Determinanty współczesnych przemian społeczno-gospodarczych i ich wpływ na
rozwój edukacji
Wykształcenie odgrywa szczególną rolę, gdyż pozwala uzyskać nie tylko stosowną wiedzę,
ale również pozwala na umiejętne dostosowanie się do zachodzących zmian.
Zasoby wiedzy, odpowiednie kwalifikacje oraz umiejętność innowacyjnego myślenia w dużej
mierze powiązane są z jakością kształcenia. Rosnące znaczenie edukacji ma swój wymiar globalny,
poprzez m.in. lansowanie koncepcji rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, gdzie dominującym
paradygmatem jest uczenie się przez całe życie. Dlatego w społeczeństwie informacyjnym istotną rolę
odgrywają te jednostki, które nastawione są na ciągły proces uczenia się poprzez umiejętne
pozyskiwanie i wykorzystanie wiedzy. Należy rozwijać umiejętności przystosowania się do zmian, do
nowych sytuacji, akceptowania niepewności i złożoności zjawisk1. Znaczącą rolę w tym procesie mają
do odegrania oferty edukacyjne szkół, od których w dużej mierze zależeć będzie jakość kwalifikacji
przyszłych kadr, które powinny ewoluować w kierunku kształcenia kompetencji pozwalających
umiejętnie konkurować na europejskim rynku pracy.
1
S. Włoch, W poszukiwaniu innowacyjnego modelu kształcenia nauczycieli, [w:] Z. Andrzejak, L. Kacprzak, K. Pająk (red.),
Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, Perspektywy, Zagrożenia, tom 2, Poznań-Warszawa 2005, s. 221,
http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php, [20.05.2005].
1
Ulegający przemianom system edukacji stawia szereg wymagań także nauczycielom, którzy
muszą wykazywać się większą samodzielnością i odpowiedzialnością za wybór i tworzenie
programów nauczania i wychowania, czy projektowanie i ocenianie procesu uczenia się2.
Współcześnie lansowana koncepcja rozwoju gospodarki opartej na wiedzy wymusza wzrost
znaczenia wiedzy dla rozwoju gospodarczego, w konsekwencji, którego następuje zapotrzebowanie
na kształcenie ekonomiczne, które nabiera szczególnego znaczenia. Sprzyja ono pozyskaniu przez
ludzi młodych wiedzy pozwalającej zrozumieć zmieniającą się rzeczywistość, jak również wyzwolić
mechanizmy adaptacji do niej. Temu celowi służy realizowany polsko-niemiecki program edukacji
ekonomicznej EKOPOS.
Podejmowane próby podążania za zmianami wymuszają potrzebę pozyskiwania wiedzy
i informacji ze zdywersyfikowanych źródeł. Wyrabianie umiejętności właściwego diagnozowania
i prognozowania obecnych procesów i zjawisk jest wyzwaniem, które musi być wpisane w realizację
dotychczasowych programów i metod nauczania w kontekście obserwowanych zmian zachodzących
w globalnym otoczeniu. Narzędziami wspierającymi proces edukacji ekonomicznej, mającej na celu
właściwe przygotowanie młodych ludzi do mądrego i sprawnego pełnienia w przyszłości ról
zawodowych i społecznych jest niewątpliwie udział w projekcie EKOPOS. Program realizowany jest
w ramach przedmiotu podstawy przedsiębiorczości. Do realizacji projektu wytypowano w dwóch
etapach trzynaście najlepszych szkół o profilu ekonomicznym i ogólnokształcącym z województwa
lubuskiego (dziewięć szkół w styczniu 2003 roku, kolejne cztery we wrześniu 2004 roku). Głównym
kryterium doboru były sukcesy szkół w Olimpiadzie Wiedzy Ekonomicznej. Olimpiada cieszy się
dużym zainteresowaniem młodzieży, o czym świadczy fakt, iż zajmuje ona 5 miejsce pod względem
liczby uczestników na 26 ogólnopolskich olimpiad przedmiotowych3. Olimpiada okazała się
najskuteczniejszą formą wyłaniania najbardziej utalentowanej młodzieży, bowiem laureaci to
wyselekcjonowana grupa młodzieży z bardzo dobrą znajomością nowoczesnej wiedzy ekonomicznej
obejmującej nie tylko ściśle rozumiane nauki ekonomiczne, lecz także wybrane zagadnienia nauk
o zarządzaniu.
2. Istota, koncepcja celów i treści polsko-niemieckiego projektu EKOPOS
Pomysł opracowania polsko-niemieckiego projektu EKOPOS, czyli „Ekonomii do Polskich
Szkół” zrodził się w Instytucie Kształcenia Ekonomicznego (IKE) w Uniwersytecie im. Carla von
Ossietzky’ego
w
Oldenburgu
po
wydaniu
w
2002
roku
rozporządzenia
ministerialnego
o wprowadzeniu przedmiotu podstawy przedsiębiorczości do programu nauczania w liceach
ogólnokształcących w Polsce. Niniejszy projekt jest niejako wkomponowany w reformę programową
polskiego sytemu edukacji. Intencją nowych podstaw programowych jest położenie większego
akcentu na procesy związane ze zdobywaniem wiedzy, na rozwój umiejętności i kształtowanie
postaw4.
2
S. Cichoń, Nowa reforma edukacji - lepsza jakość kształcenia, [w:] Z. Andrzejak, L. Kacprzak, K. Pająk (red.), Polski system
edukacji po reformie 1999 roku. Stan, Perspektywy, Zagrożenia, tom 2, Poznań-Warszawa 2005, s. 216,
http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php, [20.05.2005].
3
www.pte.pl
4
S. Cichoń, op.cit., s. 221.
2
IKE specjalizuje się w zakresie metodologii nauczania ekonomii w Niemczech. Prowadzi
badania w zakresie dostosowywania nowych zagadnień teoretycznych edukacji ekonomicznej do
zmieniających się realiów w praktyce. Opracowuje koncepcje e-learningowe i realizuje wspierane
internetowo kursy podwyższania kwalifikacji. IKE opracował ogólną strategię wprowadzenia edukacji
ekonomicznej do szkolnictwa ogólnokształcącego w postaci tzw. Modelu Oldenburskiego (schemat 1).
Przez „Model Oldenburski” należy rozumieć koncepcję strategiczną, ukierunkowaną na
wspieranie kształcenia ekonomicznego w Polsce przy wykorzystaniu bogatych doświadczeń
niemieckich (szkolnictwa niemieckiego tabela 1). Model ten zakłada, że w celu wprowadzenia edukacji
ekonomicznej do szkolnictwa ogólnokształcącego należy5:
•
stworzyć warunki ramowe, w których można będzie realizować edukację ekonomiczną;
•
rozwijać współpracę pomiędzy instytucjami i organizacjami, które w sposób zaangażowany
wspierają rozwój edukacji ekonomicznej w szkole;
•
kształcić i dokształcać nauczycieli;
•
opracowywać środki, materiały i koncepcje niezbędne do nauczania.
IKE przeprowadza również projekty zagraniczne, specjalizuje się w krajach Europy środkowej
i wschodniej. Projekty krajowe i zagraniczne realizuje przeważnie we współpracy z partnerami spoza
uniwersytetu (public private partnership). Partnerami są fundacje, zrzeszenia, ministerstwa, instytuty
kształcenia i doskonalenia nauczycieli oraz krajowe i zagraniczne szkoły wyższe6.
Realizacja projektu EKOPOS bazuje na doświadczeniach zdobytych przy realizacji
podobnego projektu Wirtschaft in die Schule7 (WIS), przeprowadzonego przez IKE z dużym
powodzeniem w Niemczech. Na bazie doświadczeń zebranych w projekcie WIS i przy uwzględnieniu
wytycznych MENiS ułożono podstawę programową do projektu EKOPOS.
5
A. Adamczak-Waschow, W. Danielak, Edukacja ekonomiczna w szkołach ogólnokształcących na przykładzie polskoniemieckiego projektu EKOPOS, [w:] D. Fic (red.), Edukacja globalna i regionalna – jej rozwój i instytucjonalizacja, Uniwersytet
Zielonogórski, Zielona Góra 2004, s. 207.
6
www.ioeb.de
7
„Wirtschaft in die Schule” (WIS) - tłumaczenie: Ekonomia do szkół.
3
Schemat
1.
„Model
Oldenburski”
wdrażania
kształcenia
ekonomicznego
w
szkolnictwie
ogólnokształcącym
Ogólne warunki:
- wieloletnie
doświadczenie,
- rodzaje szkół,
- liczba godzin
przedmiotu,
- programy autorskie
Kształcenie
nauczycieli
Formy
audiowizualne
Możliwości
kształcenia:
- kształcenie
uniwersyteckie,
- kształcenie
przez internet
KSZTAŁCENIE
EKONOMICZNE
Media
Multimedialne
pomoce
naukowe
i programy
edukacyjne
Sponsorzy
Fundacja
Bertelsmann
Stiftung
Formy drukowane
EWE AG
OLB IHK
IÖB
DRIÖB
Ministerstwo Nauki
i Kultury
w Dolnej Saksonii
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Instytutu Kształcenia Ekonomicznego (IÖB),
Uniwersytet Oldenburg, 2003.
W fazie przygotowawczej projektu dużą rolę odegrała Szkoła Główna Handlowa w Warszawie,
gdzie opracowano założenia programowe i zainicjowano współpracę pomiędzy Instytutem
a zainteresowanymi stronami (w tym Polskim Towarzystwem Ekonomicznym Oddział w Zielonej
Górze). W okresie tym powstało wiele koncepcji metodologicznych i programowych, które zostały
wsparte bogatym zapleczem doświadczeń wypracowanych w IKE. Wykorzystanie tych doświadczeń,
4
zwłaszcza przy opracowywaniu materiałów programowych do nauczania przedsiębiorczości było
bardzo cenne8.
Tabela 1. System kształcenia w Niemczech
DALSZE KSZTAŁCENIE
(RÓŻNE FORMY KSZTAŁCENIA: OGÓLNE, ZAWODOWE, PRACA NAUKOWA)
PROMOCJA
UKOŃCZENIE STUDIÓW
DYPLOM
(DYPLPM MAGISTRA,
EGZAMIN PAŃSTWOWY,
BACHELOR, MASTER)
UNIWERSYTET
UIWERSYTET TECHNICZNY
III
POLITECHNIKA
poz.
AKADEMIA
edu
AKADEMIA SZTUK
ZAWODOWA
kacji
PIĘKNYCH
Świadectwo
WYŻSZA SZKOŁA
kwalifikujące
PEDAGOGICZNA
do dalszego
WYŻSZA SZKOŁA
MATURA
kształcenia
MUZYCZNA
WYŻSZA SZKOŁA
ADMINISTRACJI
SYSTEM KSZTAŁCENIA W NIEMCZECH
Klasy
13
12
ZAKOŃCZENIE
MATURA
KWALIFIKUJĄCE DO
SZKOŁY
OBRANIA ZAWODU
FACHOWEJ
MATURA
SZKOŁA
WYŻSZE
KSZTAŁCENIE
FACHO
KLASY
ZAWODOWE
WA
GIMNAZJALNE
Podstawowy
11
Wiek
SZKOŁA
SZKOŁA
18
17
W RÓŻNYCH
ZAWODOWA FACHOWA
rok
19
TYPACH SZKÓŁ
16
kształcenia
10
15
zawodowego
szkolny albo
kooperatywny
MAŁA MATURA (SZKOŁA REALNA) PO 10 LATACH
8
H. Kamiński, J. Brdulak , Edukacja ekonomiczne w obliczu procesu transformacji w Polsce, Oldenburg 2003, s. 6.
5
UKOŃCZENIE SZKOŁY (SZKOŁA GŁÓWNA) PO 9 LATACH
Klasy
Wiek
SYSTEM KSZTAŁCENIA W NIEMCZECH
16
10
9
SZKOŁA ŚREDNIA
8
POWSZECHNA
SZKOŁA
REALNA
7
6
15
14
SZKOŁA
ZINTEGROWANA GIMNAZJUM
SZKOŁA GŁÓWNA
13
12
11
10
5
4
POZIOM
3
PODSTAWOWY
9
SZKOŁA PODSTAWOWA
8
7
2
1
POZIOM
PRZEDSZKOLE
6
PRZEDSZKOLNY
5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Instytutu Kształcenia Ekonomicznego (IÖB),
Uniwersytet Oldenburg, 2003.
Założenia programowe potwierdzają tezę, że kształcenie ekonomiczne nie powinno być
zaliczane do kształcenia zawodowego. Współcześnie w warunkach wpływu procesu globalizacji
ważne jest, by młodzi ludzie umieli radzić sobie w różnych sytuacjach życiowych i zawodowych. Jest
to istotny cel nauczania w ogóle, który można wesprzeć poprzez wprowadzenie edukacji
ekonomicznej do kształcenia ogólnego. Edukacja ekonomiczna powinna stać się integralną częścią
kształcenia ogólnego9.
Celem strategicznym „Modelu Oldenburskiego” jest rozwijanie, wspieranie i upowszechnianie
edukacji ekonomicznej, przy stosowaniu systemowych rozwiązań zmierzających do10:
•
opracowania ogólnej koncepcji edukacji ekonomicznej i odpowiednich materiałów do nauczania
(podręczniki, zeszyty ćwiczeń, materiały dla nauczycieli, publikacje, środki audiowizualne, środki
multimedialne);
•
przygotowania
i
przeprowadzenia
szkoleń
podwyższających
kwalifikacje
wykładowców,
nauczycieli, studentów i młodych naukowców (nowe kierunki studiów, wspierane internetowo
studia zaoczne, regionalne kursy itp.);
•
przygotowania,
przeprowadzenia
i
oceny
projektów pilotażowych w polskich szkołach
ogólnokształcących;
•
tworzenia podstaw prawnych i warunków organizacyjnych w zakresie: planów nauczania, ilości
godzin, podziału godzin na poszczególne przedmioty,
9
H. Kamiński, F. Kaiser, Metodyk des Ökonomie-Unterrichts. Grundlagen eines handlungsorientirten Lernkonzepts mit
Beispilen, Bad Heibrunn/Obb, 1999 s. 20.
10
H. Kamiński, J. Brdulak ,op. cit., s. 34.
6
•
uwzględniania zróżnicowania regionalnego w Polsce w celu uzyskania efektu synergii celu
pozyskiwania i wymiany wyników badań i doświadczeń naukowych pomiędzy uniwersytetami
i placówkami szkolnictwa wyższego.
Istota realizowanego projektu ukierunkowana jest na jakościowe doskonalenie kształcenia
ekonomicznego w szkołach średnich w celu wyrobienia umiejętności11:
•
szerokiego i otwartego spojrzenia na otaczającą nas rzeczywistość społeczno-gospodarczą,
•
myślenia w kategoriach systemowych o gospodarce i jej związkach z różnymi przejawami życia
społecznego,
•
stosowania uzyskanej wiedzy w sytuacjach praktycznych,
•
formułowania samooceny własnych umiejętności przez ucznia,
•
rozwijania nawyku pracy zespołowej i skutecznego komunikowania się.
Szczególny nacisk kładzie się przy formułowaniu celów nauczania ekonomicznego na
powiązanie teorii z praktyką poprzez wykorzystanie różnorodnych metod dydaktycznych. Treści
kształcenia zostały ukształtowane w ten sposób, aby uczniowie posiedli wiedzę i inicjatywę do
działania, która pozwoli im sprostać różnorodnym wyzwaniom ich ekonomicznej egzystencji. Ciągłe
poszerzanie wiedzy ukierunkowane jest na przyswajanie określonych umiejętności na rzecz
odchodzenia od wiedzy encyklopedycznej.
Szczegółowe cele i treści kształcenia przedstawione zostały w sposób logiczny, konsekwentny
i spójny w propozycji metodologicznej „Szkoły Oldenburskiej”. Zawarte w poszczególnych modułach
bogate treści nauczania są wynikiem wieloletnich prac badawczo-wdrożeniowych w zakresie
kształcenia ekonomicznego w Niemczech. Bazowanie i wykorzystanie doświadczeń europejskich
w zakresie nauki ekonomii stanowi niewątpliwie cenną alternatywę zwłaszcza w sytuacji zmian treści
kształcenia w szkolnictwie polskim. Realizacja projektu obejmuje cały szereg różnorodnych czynności
i działań ukierunkowanych nie tylko na opracowanie materiałów do nauki (podręcznik12, zeszyt
ćwiczeń, testy, programy komputerowe, pomoce dydaktyczne itp.), ale przede wszystkim
przygotowanie i prowadzenie szkoleń podwyższających kwalifikacje nauczycieli.
3. Metody i techniki pracy ukierunkowane na zdobywanie nowych umiejętności
Rozwijanie kompetencji fachowych, społecznych, praktycznych i umiejętności uczenia się
wymaga zastosowania metod praktycznego nauczania. W procesie kształcenia należy stosować
metody wypróbowane i znane już z jednoczesnym zastosowaniem metod kompleksowych
zorientowanych na praktyczne (aktywne) działanie, tj. studium przypadku, pytania do eksperta, mapa
myśli (MindMapping), analiza karykatur, wyszukiwanie informacji w Internecie, realizacja projektów
oraz zakładanie i praca w szkolnych firmach13 (Tabela 2).
Stosowanie różnorodnych technik w procesie nauki służy pozyskiwaniu nowych umiejętności.
Analizowanie tekstów, statystyk czy poszukiwanie w zasobach internetu lub w gazetach ważnych
informacji, sprzyja pozyskiwaniu wiedzy. Zastosowanie „metod aktywnych” jest konsekwencją
11
Tamże, s. 9.
Opracowanie podręcznika do nauki podstaw przedsiębiorczości staje się szczególnie istotne, z uwagi na to, że ma on
znaczący wpływ na mierzenie jakości pracy szkoły.
13
F. Kaiser, H. Kamiński, op. cit., s. 27.
12
7
adaptacji standardów obowiązujących w krajach Unii w polskim szkolnictwie. Niewątpliwą zaletą
„metod aktywnych” jest wykorzystanie możliwości tkwiących w uczniu, odejście od werbalizmu i metod
podających na rzecz metod propagujących eksperyment, badanie, aktywne uczestnictwo w procesach
poznawczych, a co z tym idzie zaangażowanie emocjonalne powiązane z oczekiwaniem na efekty
pracy14.
Tabela 2. Metody i techniki pracy ćwiczące umiejętności
Techniki
ćwiczące
Metody bazujące
Wiązka metod
na znajomości
i technik
Metody
różnych technik
umiejętności
Analiza
(tekstów,
Metoda tekstu
statystyk,
przewodniego,
karykatur)
Studium przypadku
Metoda
Wypowiedź
projektowa
ustna
(wykłady,
Metoda dylematu,
rozmowy,
Dyskusja za i
Firmy
referaty)
przeciw,
uczniowskie
Inscenizacja
Szukanie
informacji
Pytania do eksperta,
(gazety,
Praktyczne
internet)
poznawanie zakładu
Warsztat
przyszłości
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Instytutu Kształcenia Ekonomicznego (IÖB),
Uniwersytet Oldenburg, 2003.
W ramach uczenia się zakładane są firmy uczniowskie, wymagające zaangażowania osób
o różnych umiejętnościach do realizacji złożoncyh zadań. Firmy uczniowskie są w szkołach polskich
tak jak i niemieckich metodą rzadko stosowaną, lecz bardzo skuteczną. Nie należy tu ich mylić
z firmami symulacyjnymi, ponieważ firmy uczniowskie funkcjonują naprawdę, jednak od prawdziwych
15
firm różnią się tym, że nie są zorientowane na zdobycie środków, lecz na praktyczną naukę . Praca
w firmie uczniowskiej pozwala wyrobić umiejętności, które stają się przydatne w późniejszej pracy
zawodowej.
14
P. Krzyżewski, Wpływ aktywnych metod nauczania na kształtowanie się autorytetu nauczyciela, [w:] P. Waśko, M. Wrońska,
A. Zduniak (red.), Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, Perspektywy, Zagrożenia, tom 1, Poznań-Warszawa
2005, s. 371, http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php [20.05.2005].
15
C. Holtel, op.cit., s. 11-13.
8
Instytut Kształcenia Ekonomicznego promuje i zachęca szkoły do zakładania firm
uczniowskich. W tym celu niemiecki IKE opracował szereg materiałów wspomagających zakładanie
firm uczniowskich. Instytut wspiera również współpracę firm uczniowskich na skalę międzynarodową.
Dzięki temu uczniowie mają możliwość poznania zasad funkcjonowania firm oraz złożonej
rzeczywistości gospodarczej w różnych krajach. Uczą się od siebie nawzajem i mimo różnic
międzykulturowych i barier językowych, pracują nad wspólnymi projektami. Przykładowo firma
uczniowska „Nomik Agencja Reklamowa” z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Międzyrzeczu wykonała
zlecenie na projekt agroturystyczny prezentowany na Targach Turystycznych we Frankfurcie nad
Odrą. Projekt obejmował wykonanie folderu reklamującego podmioty działające w turystyce
(gospodarstwa agroturystyczne, hotele, domy letniskowe, wypożyczalnie kajaków, campingi). Ponadto
nawiązano współpracę ze szkolną agencją reklamową „EinzigArt” z Helene-Lange-Schule
z Oldenburga, w celu opracowania kartek pocztowych z okazji wejścia Polski do Unii Europejskiej.
Równie ważne jak metody są środki nauczania i uczenia się przedsiębiorczości. Duży nacisk
kładą twórcy projektu na stosowanie multimedialnych środków nauczania. Technologie informacyjne
stają się integralną częścią edukacji, stąd ważne jest wykształcenie u uczniów niezbędnych
umiejętności posługiwania się nimi, gdyż sprzyjają samokształceniu, aktywności, kreatywności czy
samodzielności uczenia się16.
Na lekcjach przedsiębiorczości, a zwłaszcza w ramach pracy w firmie uczniowskiej uczniowie
korzystają intensywnie z internetu. Jak profesjonaliści obsługują programy komputerowe, tworzą
strony internetowe, których przykładem jest strona www.uf-o.pl, opracowana przez „Nomik”,
prezentująca firmy uczniowskie szkół biorących udział w polsko-niemieckim projekcie.
Zakończenie
Bazowanie i wykorzystanie doświadczeń europejskich w zakresie edukacji ekonomicznej
stanowi niewątpliwie cenną alternatywę zwłaszcza w sytuacji zmian treści kształcenia w szkolnictwie
polskim. Zastosowanie kompleksowych metod nauczania i uczenia się zmierza do elastycznego
i skutecznego stosowania wiedzy w nowych sytuacjach. Koniecznym staje się ukierunkowanie
procesu nauczania na rozwiązywanie rzeczywistych problemów.
Realizacja projektu obejmuje cały szereg różnorodnych czynności i działań ukierunkowanych
nie tylko na opracowanie materiałów do nauki, lecz wykorzystanie kompleksowych metod
zorientowanych na praktyczne działanie, jak również przygotowanie i prowadzenie szkoleń
podwyższających kwalifikacje nauczycieli.
Szczególne miejsce we współczesnym procesie edukacji mają takie wartości jak: wiedza,
inteligencja, umiejętność łącznia teorii z praktyką, arbitraż etyczny w połączeniu z szybkością reakcji
i znajomością współczesnego świata, ze szczególnym uwzględnieniem świata uczniowskiego, pełna
gotowość do permanentnej nauki i kształtowania własnej i uczniowskiej ciekawości poznawczej17.
16
M. Wrońska, Rzeczywistość edukacyjna a rzeczywistość generowana przez media-technologie definiujące współczesność
w dydaktyce, [w:] Z. Andrzejak, L. Kacprzak, K. Pająk (red.), Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, Perspektywy,
Zagrożenia, tom 2, Poznań-Warszawa 2005, s. 287. http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php [20.05.2005].
17
P. Krzyżewski, op cit., s. 375.
9
Niewątpliwie wspólne wysiłki i dążenia zmierzają do osiągnięcia efektów synergii ze współpracy
wszędzie tam, gdzie jest to możliwe.
Bibliografia
A. Adamczak-Waschow, W. Danielak, Edukacja ekonomiczna w szkołach ogólnokształcących na
przykładzie polsko-niemieckiego projektu EKOPOS, [w:] D. Fic (red.), Edukacja globalna i regionalna jej rozwój i instytucjonalizacja, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2004.
Brettschneider V., Ausbildung von Ökonomie-Lehrkräften im europäischen Bildungsraum, [w:] D. Fic
(red.), Edukacja i nauka w społeczeństwie informatycznym, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra
2004.
S. Cichoń, Nowa reforma edukacji - lepsza jakość kształcenia, [w:] Z. Andrzejak, L. Kacprzak,
K. Pająk (red.), Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, Perspektywy, Zagrożenia, tom 2,
Poznań-Warszawa 2005, http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php, [20.05.2005].
D. Fic, Europejski wymiar edukacji w warunkach globalizacji, [w:] D. Fic (red.), Globalny i regionalny
wymiar edukacji, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2003.
C. Holtel, Wir gründen eine Schülerfirma!, Oldenburg 2004.
H. Kamiński, J. Brdulak J., Edukacja ekonomiczne w obliczu procesu transformacji w Polsce,
Oldenburg 2003.
H. Kamiński, K. Eggert, Das Thema Globalisierung im Wirtschaftsunterricht, [w:] D. Fic (red.),
Edukacja i nauka w społeczeństwie informatycznym, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2004.
Kamiński H., Kaiser F, Metodyk des Ökonomie-Unterrichts. Grundlagen eines handlungsorientirten
Lernkonzepts mit Beispilen, Bad Heibrunn/Obb 1999.
P. Krzyżewski, Wpływ aktywnych metod nauczania na kształtowanie się autorytetu nauczyciela, [w:]
P. Waśko, M. Wrońska, A. Zduniak (red.), Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan,
Perspektywy, Zagrożenia, tom 1, Poznań-Warszawa 2005, http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php
[20.05.2005].
R. Richter, E.G. Furubotn, Neue Institutionenökonomik Eine Einführung und kritische Würdigung,
Tübingen 1999.
S. Włoch, W poszukiwaniu innowacyjnego modelu kształcenia nauczycieli, [w:] Z. Andrzejak,
L. Kacprzak, K. Pająk (red.), Polski system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, Perspektywy,
Zagrożenia, tom 2, Poznań-Warszawa 2005, http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php [20.05.2005].
M. Wrońska, Rzeczywistość edukacyjna a rzeczywistość generowana przez media-technologie
definiujące współczesność w dydaktyce, [w:] Z. Andrzejak, L. Kacprzak, K. Pająk (red.), Polski
system edukacji po reformie 1999 roku. Stan, Perspektywy, Zagrożenia, tom 2, PoznańWarszawa 2005,
Netografia
http://www.pila.21.edu.pl/referaty.php [20.05.2005].
www.ekopos.pl
www.ioeb.de
www.uf-o.pl
10
Abstract
These days more and more attention is being given into issues connected with the quality of
education through process of education. The article shows the foundations of programmer of
economic education, which is realized as the Polish- German EKOPOS project, compiled in The
Economic Education Institute of Oldenburg University. The Institute prepared the strategic conception
of education called “Oldenburg’s Model”, which is directed on supporting the economic education in
Poland with the help of German schools’ wide experience. The project was designed for those
countries, which passed the transformation and has been opened for high schools, academies,
colleges and other institutions which identifies with them.
The Economic Education Institute of Oldenburg University specializes in methodology of
teaching economy in various types of schools in Germany. It prepares e-learning conceptions and
supporting Internet courses served scaling up of qualification of teachers from Middle and East
Europe.
Nota o autorze
Autor jest adiunktem na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Zielonogórskiego. Jego zainteresowania
dotyczą problematyki edukacji ekonomicznej; uczestniczy w realizacji polsko-niemieckiego projektu
EKOPOS.
11