streszczenie - Strzelce Opolskie

Analiza praktyk zarządczych i ich efektów
w zakładach opieki zdrowotnej
Województwa Opolskiego
ROK 2008
STRESZCZENIE
Marcin Kautsch
Opracowanie
dla
Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Opolskiego
Kraków, wrzesień 2008
Analiza praktyk zarządczych... woj. opolskie, ROK 2008, CZĘŚĆ I
Streszczenie
Niniejszy dokument opisuje badanie przeprowadzone latem 2008 roku. Jego celem był opis i
ocena funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej, dla których organem załoŜycielskim jest Samorząd
Województwa Opolskiego oraz wybranych zakładów podległych innym jednostkom samorządu terytorialnego. Ocena ta miała dać podstawy do wskazania celów / zadań, jakie miały być realizowane
przez zakłady w badanych obszarach. Obszary badawcze obejmowały: jakość praktyk zarządczych,
jakość udzielanych świadczeń, zarządzanie finansami i kontrolę finansową oraz efektywność
działania.
Badaniem objęto 15 zakładów, które podzielono na trzy kategorie: szpitale zabiegowe (6),
szpitale niezabiegowe (6) i pozostałe zakłady (3). W tej ostatniej grupie znalazły się wszystkie te zakłady, które nie są szpitalami.
Pytania i wskaźniki, za pomocą których dokonano oceny odnosiły się do okresu ostatnich 2-3
lat i stosowania w zakładach róŜnego typu narzędzi poprawy zarządzania oraz podejścia do jakości
usług świadczonych przez zakład. Natomiast wskaźniki efektywności miały pokazać zmiany zachodzące w zakładach. Analizowano trendy (zmianę wartości wskaźników) oraz pozycję zakładów na tle
średnich w województwie. W związku z brakiem punktów odniesienia, nie zdecydowano się na zróŜnicowanie oceny w zaleŜności od stopnia zmiany wskaźników (oceniano tylko, kierunek zmian oraz to,
czy jest powyŜej czy teŜ poniŜej średniej wojewódzkiej).
Nie badano merytorycznej wartości rozwiązań stosowanych przez zakłady z powodu niemoŜności weryfikacji zawartości przedstawianych dokumentów. Oznacza to, Ŝe premiowano istnienie wymienionych narzędzi zarządczych bez względu na ich jakość i przydatność dla zakładu jak i rzeczywiste stosowanie. Nie badano takŜe jakości klinicznej działalności zakładów. Ze względu na narzędzie
uŜyte w badaniu ocena merytoryczna ww. nie była moŜliwa.
W badaniu zastosowano narzędzie uaktualnione w stosunku do tego, którym posłuŜono się w
przypadku poprzednich badań (opisanych poniŜej), jakie wykonano na zlecenie urzędów Marszałkowskich województw: małopolskiego, dolnośląskiego i opolskiego, prowadzonych prze autora we
wcześniejszym okresie. Do oceny obszaru nazwanego „zarządzanie finansami i kontrola finansowa”,
zastosowano narzędzie, bazujące na zapisach Komunikatu Nr 1 Ministra Finansów z dnia 30 Stycznia
2003 r. w sprawie ogłoszenia „Standardów kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów pub1
licznych" .
W wyniku analiz przedstawianych w niniejszym raporcie ustalono, Ŝe:
-
Wszystkie badane grupy uzyskały WYNIKI ZNACZĄCO LEPSZE w stosunku do badań z
roku 2006.
-
W obszarze JAKOŚCI ZARZĄDZANIA nastąpiła zdecydowana poprawa. Dla szpitali zabiegowych średnia jakości zarządzania wyniosła 54% moŜliwych punktów. Szpitale niezabiegowe
uzyskały 42%, natomiast pozostałe zakłady – 52% moŜliwych punktów.
-
Znaczna poprawa wyniku nastąpiła takŜe w odniesieniu do JAKOŚCI ŚWIADCZONYCH
USŁUG, które juŜ w roku 2006 uznano za wysokie. Dla szpitali zabiegowych średnia wyniosła
73%, szpitali niezabiegowych: 62%, a pozostałych zakładów: 74%.
-
W obszarze ZARZĄDZANIE FINANSAMI I KONTROLA FINANSOWA zakłady takŜe uzyskały
wyniki relatywnie wysokie. Było to odpowiednio dla szpitali zabiegowych 68%, szpitali niezabiegowych: 55%, a pozostałych zakładów: 61% moŜliwych punktów.
-
W przypadku EFEKTYWNOŚCI DZIAŁANIA uzyskane średnie są na poziomie porównywalnym z badaniem z roku 2006. W przypadku szpitali zabiegowych średnia wynosi 59%. Dla
szpitali niezabiegowych wskaźnik ten wynosi 58%, a dla pozostałych jednostek – 47% moŜliwych punktów.
-
Po badaniu w roku 2006 przeprowadzono symulację wyników, jakie – zdaniem autora – zakłady mogłyby uzyskać po wprowadzeniu chociaŜby części rekomendacji. Wyniki uzyskane w roku
2
2008 odpowiadają tym prognozom .
1 zob.
2
np. http://www.mf.gov.pl/_files_/podatki/biuletyn_skarbowy/49.pdf?PHPSESSID=2f904ba8360b1a459a05c0a8f93e245e
RóŜnice, jakie wystąpiły między prognozami, a wynikami w części badania dotyczącego zarządzania finansami i
kontroli finansowej wynikają ze zmiany punktacji ww. obszaru.
Marcin Kautsch
2
Analiza praktyk zarządczych... woj. opolskie, ROK 2008, CZĘŚĆ I
Wyniki badań dają podstawę do twierdzenia, Ŝe sposób zarządzania w
zakładach opieki zdrowotnej województwa opolskiego uległ zdecydowanej poprawie. Oznacza to, Ŝe zakłady w coraz większym stopniu stosują dobre praktyki zarządcze, a takŜe wypełniają obowiązujące przepisy (część pytań odnosiła
się do spełniania przez zakłady wymogów prawnych).
W tabeli poniŜej przedstawiono wyniki zakładów uzyskane w badaniach.
Tabela 1
Wyniki uzyskane w badaniach przez poszczególne grupy zakładów woj. opolskiego [%]
Lp.
Szpitale
zabiegowe
OBSZAR
Szpitale
niezabiegowe
Pozostałe
zakłady
2008
2006
2008
2006
2008
2006
1
JAKOŚĆ ZARZĄDZANIA
53,61%
35,88%
42,23%
29,83%
51,70%
39,50%
2
JAKOŚĆ ŚWIADCZEŃ
73,02%
53,53%
61,61%
44,50%
74,17%
47,50%
3
ZARZĄDZANIE FINANSAMI I
KONTROLA FINANSOWA
67,50%
43,25%
55,00%
45,00%
60,83%
47,50%
4
EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁANIA
60,42%
58,20%
57,74%
61,61%
50,00%
44,44%
Zakłady województwa opolskiego uzyskały wyniki wyŜsze lub zbliŜone do tych, jakie
uzyskały ich odpowiedniki na Dolnym Śląsku (w roku 2007) i w Małopolsce (2003). Wyniki najwyŜsze
– i znacznie wyŜsze od tych, jakie uzyskały ich odpowiedniki w pozostałych województwach – uzyskały zakłady w odniesieniu do jakości świadczonych usług. Zostało to zilustrowane w poniŜszych
tabelach (zachowano numerację tabel przedstawionych w dalszej części dokumentu).
Tabela 11a
Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w badanych województwach w obszarze
jakości zarządzania
Wartość średna [%]
Grupa
OP 2008 SL 2008 DS 2007 OP 2006 DS 2005 MP 2003
Szpitale zabiegowe
54
36
60
36
40
52
Szpitale niezabiegowe
42
37
39
30
17
38
Pozostałe zakłady
52
36
40
18
39
Tabela 12a
Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w obszarze jakości świadczonych usług
Wartość średna [%]
Grupa
OP 2008 SL 2008 DS 2007 OP 2006 DS 2005 MP 2003
Szpitale zabiegowe
73
39
53
54
44
35
Szpitale niezabiegowe
62
30
43
45
30
43
Pozostałe zakłady
74
49
48
32
40
Tabela 13a
Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w obszarze zarządzania finansami i kontroli finansowej
Grupa
Szpitale zabiegowe
Szpitale niezabiegowe
Pozostałe zakłady
OP 2008
68
55
61
Wartość średna [%]
SL 2008
DS 2007
46
67
32
52
60
OP 2006
44
45
48
Tabela 14a
Wyniki zbiorcze uzyskane przez zakłady w obszarze efektywności działania
Wartość średna [%]
Grupa
OP 2008
SL 2008
DS 2007
OP 2006
DS 2005
Szpitale zabiegowe
60
52
52
58
55
Szpitale niezabiegowe
58
54
46
62
41
Pozostałe zakłady
50
46
44
48
Marcin Kautsch
3
Analiza praktyk zarządczych... woj. opolskie, ROK 2008, CZĘŚĆ I
Klasyfikacja zakładów (rekomendacje dla organu załoŜycielskiego)
Z uwagi na uzyskane wyniki, zakłady zostały zakwalifikowane do czterech grup, w zaleŜności
od tego, na ile wymagana jest interwencja organu załoŜycielskiego. W Tabeli 21b pokazano ww.
kwestię dla zakładów, których organem załoŜycielskim jest Samorząd Województwa Opolskiego.
Jednocześnie nie sposób nie odnotować, Ŝe wyniki między poszczególnymi kategoriami
zakładów znacznie się róŜnią znacząco (np. średnia dla szpitali zabiegowych i niezabiegowych). Fakt
ten musi być brany pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących zakładów.
Wyniki uzyskane przez zakłady woj. opolskiego, a takŜe dolnośląskiego wskazują wyraźnie na
to, Ŝe regularne kontole praktyk zarządczych, informowanie jednostek o uzyskanych przez nie
wynikach, stosowanie benchmarkingu, oraz wyznaczanie celów (zadań) jednostkom dotyczących
jakości zarządzania wpływa znacząco na osiągane przez nie wyniki.
Tabela 21b
Zakłady, których organem załoŜycielskim jest Samorząd Województwa
Opolskiego według kategorii rekomendacji dla organu załoŜycielskiego [%]
Kategoria
Szp.
Zab.
2008
Szp.
N-Zab.
2006
2008
Pozostałe
zakłady
2006
2008
RAZEM
2006
2008
2006
A) Niebudzące zastrzeŜeń
60
80
60
50
66,67
33,3
61,54
58,3
B) Wymagające obserwacji
0
0
0
0
0
33,3
0
8,33
C) Wymagające interwencji
40
20
20
0
33,33
0
23,08
8,33
0
0
20
50
0
33,3
15,38
25
100
100
100
100
100
100
100
100
D) Wymagające
natychmiastowej interwencji
RAZEM
Dalsze działania organu załoŜycielskiego
Podobnie jak w raporcie z badania z roku 2006 proponuje się, by organ załoŜycielski
uzgodnił z wszystkimi podległymi sobie jednostkami zadania (cele), jakie miałyby one osiągnąć. Ich zakres zaleŜny od wyników, jakie uzyskały zakłady, musi być skonfrontowany z sytuacją kaŜdej jednostki.
Uzyskane wyniki wskazują, Ŝe jednostkom udało się zastosować do większości przedstawionych im rekomendacji.
Podobnie jak w przypadku badania w roku 2006 przeprowadzono symulację wyników, jakie
zakłady mogłoby uzyskać w kolejnej edycji omawianego projektu.
Doświadczenia uzyskane w wyniku prowadzonych prac wskazują, Ŝe z jednej strony jednostki
nie wypełniają części przedstawianych wskazań, z drugiej są w stanie uzyskiwać wyniki znacząco
przekraczające oczekiwania, jakie wobec nich postawiono, w tym np. podejmować wysiłki na rzecz
uzyskania certyfikatu jakości zarządzania / usług.
Mając na względzie powyŜsze argumenty moŜna stwierdzić, Ŝe w dalszym ciągu istnieje moŜliwość uzyskiwania lepszych wyników, tj. osiągania poziomu ok. 55-80% punktów. Największy potencjał wzrostu istnieje dla szpitali niezabiegowych (w związku z wynikami uzyskanymi przez nie obecnie
– niŜszymi niŜ innych grup zakładów). NaleŜy przy tym zakładać, Ŝe uzyskane wyniki osiągnęły
poziom na tyle wysoki, iŜ moŜliwość duŜego dalszego wzrostu jest juŜ w pewnym stopniu ograniczona. Dalsza poprawa wyników wymagać bowiem będzie w przypadku duŜej części zakładów działań o charakterze inwestycyjnym (np. integracja programów komputerowych, wprowadzenie systemu
unit-dose).
Widoczne jest takŜe to, Ŝe zakłady uzyskały znacznie lepsze wyniki w odniesieniu do
kryteriów, za pomocą były oceniane w roku 2006. Natomiast w odniesieniu do kryteriów wprowadzonych po raz pierwszy wynik ten był znacznie niŜszy. NaleŜy więc starać się modyfikować kryteria
oceny, wprowadzać nowe, by zakłady, starając się je wprowadzić doskonaliły stosowany przez siebie
sposób zarządzania. Niskie oceny uzyskał takŜe zakład, który był badany po raz pierwszy – jego
Marcin Kautsch
4
Analiza praktyk zarządczych... woj. opolskie, ROK 2008, CZĘŚĆ I
wynik znacząco odstawał od innych zakładów, które przeszły juŜ procedurę oceny w poprzednim
badaniu.
NaleŜy takŜe odnotować, Ŝe osiągnięta poprawa wyników nie byłaby moŜliwa bez działań
podejmowanych przez organ załoŜycielski. Skonfronowanie wyników uzyskanych przez poszczególne
jednostki z tymi, jakie uzyskały ich odpowiedniki z terenu województwa, a takŜe innych województw
mogły stanowić źródło motywacji do starań o poprawę zarządzania zakładami.
Uzyskane wyniki pokazują więc rolę nadzoru właścicielskiego i moŜliwie precyzyjnie wyznaczonych celów, jakie naleŜy stawiać przed zakładami.
Biorąc pod uwagę przedstawione powyŜej wyniki i argumenty naleŜałoby postulować
wdroŜenie programu stałego nadzoru / wyznaczania celów. Widoczne jest bowiem, Ŝe kroki
przedsięwzięte przez Samorząd Województwa w odniesieniu do poprawy jakości zarządzania w
zakładach, dla których władze wojewódzkie są organem załoŜycielskim, przynoszą widoczne,
pozytywne efekty.
Jednocześnie naleŜałoby zarekomendować organowi załoŜycielskiemu weryfikację, na ile
narzędzia zarządcze są faktycznie stosowane w zakładach, a na ile ich obecność jest efektem badań
nad jakością zarządzania.
Na koniec niniejszej części dokumentu naleŜy podkreślić, Ŝe w związku z prowadzeniem badania na znacznie róŜniących się od siebie jednostkach, a takŜe
indywidualnych rozwiązaniach przez nie przyjętych musiano arbitralnie przyjąć pewne wskaźniki oceny, które mogą mieć zróŜnicowane znaczenie dla znacznie róŜniących się od siebie zakładów. Dotyczy to zarówno rodzaju zakładu (wielospecjalistyczny szpital, stacja pogotowia ratunkowego) jak i jednostkowych uwarunkowań jego
działania.
Dlatego teŜ w całościowej ocenie zakładów – prócz kryteriów przedstawionych w niniejszym dokumencie naleŜy takŜe uwzględniać czynniki indywidualne dla kaŜdego zakładu.
Szczegółowe wyniki uzyskane przez wszystkie zakłady, jak równieŜ lista rekomendacji dla
kaŜdego z zakładów we wszystkich badanych obszarach znajduję się w Części II niniejszego opracowania: „Szczegółowe wyniki uzyskane przez zakłady, rekomendacje”.
Marcin Kautsch
5