Podstawy zarządzania

Transkrypt

Podstawy zarządzania –
założenia ogólne
dr Błażej Balewski
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
Podstawy zarządzania
Typ przedmiotu
Obowiązkowy
Poziom przedmiotu
Podstawowy
Rok studiów
I
Liczba punktów
10 (s,ns)
Metody nauczania
Wykłady, ćwiczenia, materiały
udostępnione na
www.balewski.pl
Język polski
Język wykładowy
Imię i nazwisko
wykładowcy
Metody oceny
Egzamin pisemny,
Cele przedmiotu
Cele
kształcenia
Opanowanie podstawowych pojęć i definicji związanych
z: zarządzaniem, procesem, funkcją zarządzania
Zapoznanie z wiodącymi teoriami zarządzania
Poznanie procesu planowania, strategii organizacji oraz
typów struktur organizacyjnych
Zapoznanie z podstawowymi teoriami motywowania i
motywacji
Umiejętności Nabycie umiejętności przeprowadzenia analizy:
- problemu decyzyjnego;
- struktury organizacyjnej;
Nabycie umiejętności zastosowania:
- podstawowych technik motywacji;
- metod kontroli w organizacji
Nabycie umiejętności zarządzania informacją
Treści merytoryczne przedmiotu
Moduł 1.
Moduł 2.
Istota aktywności ludzkiej oraz organizacji
działań człowieka
Zarządzanie i kryteria jego oceny
Moduł 3.
Planowanie celów i strategii organizacji
Moduł 4.
Organizowanie (struktura organizacji)
Moduł 5.
Motywacja i motywowanie
Moduł 6.
Ocena i kontrolowanie
Moduł 7.
Role i umiejętności menedżerskie
Moduł 8.
Komunikacja w zarządzaniu
Moduł 9.
Etyczny i kulturowy wymiar zarządzania
Moduł 10.
Zarządzanie w kontekście zmian i globalizacji
Literatura
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1.
Stoner J.A.F. , Wankel Ch., Kierowanie, PWE , Warszawa 1996;
2.
Krzakiewicz K. (red.) Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania, AE Poznań 2008
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
1.
Bartkowiak G., Skuteczny kierownik – model i jego empiryczna weryfikacja, AE w Poznaniu, 2002;
2.
Zawiślak A.M., Pułapy i pułapki zarządzania, Glob, Szczecin 1984;
3.
Gliszczyńska X., Psychologiczny model efektywności pracy, PWN., Warszawa 1991;
4.
Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1969;
5.
Kotarbiński T., Abecadło praktyczności, Wiedza Powszechna, Warszawa 1972.
Istota aktywności
ludzkiej.
Etymologia pojęcia „aktywność”.
n
Pojęcie aktywności wywodzi się z łacińskich
pojęć - „activus”, oznaczającego bycie
czynnym i „actus” oznaczającego czyn.
n
Stąd też aktywność definiuje się
najczęściej jako pozostawanie czynnym,
energicznym, działającym bądź jako
zdolność do intensywnego działania .
„Aktywność” według prakseologii
„Zmienianie rzeczywistości w sposób mniej lub bardziej świadomy;
zmierzanie do określonego celu w danych warunkach przy pomocy
właściwych środków po to, by dojść od warunków istniejących do warunków
odpowiadających przyjętemu celowi” T. Kotarbiński
czyn prosty → czyn złożony → czyn wielopodmiotowy
↑
kooperacja
↑
współdziałanie
„Każde z działań może podlegać ocenie ze względu na różne
podobnie rozumiane „przedziały rzeczywistości”, zwane także
przedziałami oceny” J. Zieleniewski
„Aktywność” według psychologii...
AKTYWNOŚĆ
CELOWA
NIECELOWA
Stymulatorem aktywności jest motywacja
„Aktywność” według pedagogiki...
AKTYWNOŚĆ
Praca
Zabawa
Uczenie się
Działalność
społeczna
„Aktywność” według socjologii...
AKTYWNOŚĆ
zachowania
działania
komunikacja
czynności
społeczne
czynnikiem zmuszającym ludzi do aktywności jest stan socjalny
„Aktywność” według teologii...
Teolodzy i moraliści ukierunkowują pojęcie aktywności ludzkiej
na aspekt dobra stanowiącego materię czynu ludzkiego
„Wolność czyni człowieka podmiotem moralnym. Gdy człowiek
działa w sposób świadomy, jest ojcem własnych czynów. Czyny
ludzkie tzn. czyny wybrane w sposób wolny na podstawie sądu
sumienia, mogą być kwalifikowane moralnie. Są dobre albo złe”.
(Katechizm Kościoła Katolickiego s.414)
Aktywność w ujęciu interdyscyplinarnym
Warunki zgodliwego współdziałania
Warunek
Charakterystyka warunku zgodliwego współdziałania
Wymagalnik 1
Starać się dobrze zrozumieć cudzą propozycję, zanim się do niej
ustosunkujemy negatywnie, jeżeli przy pierwszym słyszeniu chętka
w nas zbiera do takiej reakcji
Wymagalnik 2
Jeśli ktoś coś proponuje, próbujmy nadać temu presumpcję dodatnią, a
nie presumpcję ujemną. To znaczy zróbmy założenie, że to jest
pomysł dobry, i że dopiero wtedy go odrzucimy, jeżeli się ujawnią
dość ważkie przeciwko niemu argumenty.
Wymagalnik 3
To
zachęta do tolerancji. Na czym polega tolerancja? Na
niesprzeciwianiu się cudzym działaniom, mimo że uważamy je za
niepożądane. W poszczególnym przypadku na dopuszczeniu do
tego by głoszono poglądy i projekty naszym zdaniem niesłuszne,
choć moglibyśmy do tego niedopuścić.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Kotarbiński T., Zgodliwe współdziałanie, Od nowa, Warszawa 1957,nr 2, w: Kotarbiński T., Studia z
zakresu filozofii, etyki i nauk społecznych, jw. cz. III, Etyka, rozdz. 5,s.191-193
Aktywność zawodowa
n
n
postawa jednostki wyrażająca się dużym
zaangażowaniem człowieka wobec wymogów
zawodowych i pracowniczych.
Aktywność zawodowa jednostki podlega
stopniowaniu. Za stopień aktywności zawodowej
uważa się odsetek danej grupy ludności w wieku
produkcyjnym, zdecydowany powiększyć zasoby
siły roboczej.
Relacja aktywności i środowiska
Ekonomizacja aktywizacji...
n
n
aktywizacja podmiotu - “żądanie by zachowywać się czynnie jak
najczynniej, to znaczy rozwijając całą potrzebna do spełnienia zadań
energię ( T. Kotarbiński)
ekonomizacja – „minimalizacja niezbędnych wydatków ofiar, strat i
wkładów” ( T. Kotarbiński)
¨
¨
n
Kumulacja - osiąganie dwóch celów osiągalnych z osobna przy zastosowaniu jednego środka.
Immanentyzacja - intelektualna redukcja planów niewykonalnych.
skuteczność zachodzi wówczas, gdy nie występuje wyłączenie
środków i celów (J. Zieleniewski)
¨
¨
Skuteczność polityki w ujęciu tradycyjnym ukazywana jest najczęściej jako działanie oparte na
wykorzystaniu poznanych praw ekonomicznych celem osiągnięcia zamierzonego celu (B. Winiarski )
Skuteczność polityki jako zmienna zależna uwarunkowana jest od obywatelskiej wspólnoty, czyli kapitału
społecznego ( R. Putnam)
Znaczenie przedsiębiorczości
Pojęcie przedsiębiorczości
Przedsiębiorca
Przedsiębiorczość
posiadanie ducha inicjatywy, samodzielność i
aktywność w działaniu, obrotność, zaradność,
rzutkość
Koncepcje definiowania przedsiębiorczości
n
Zorientowane ekonomicznie
n
Zorientowane psychologicznie
Przedsiębiorczość w ujęciu ekonomicznym
n
Osoba przedsiębiorcza i działanie przedsiębiorcze.
n
J. Say (pocz. XIX w.) przedsiębiorcą jest osoba, która przenosi zasoby
ekonomiczne z obszaru niższej na obszar wyższej wydajności i zysku
J. S. Mill ( 2-ga poł. XIX w.) - przedsiębiorcę cechuje: kierownictwo, kontrola,
nadzór i ponoszenie ryzyka
J. Schumpeter (1-sza poł. XX w.) przedsiębiorcą jest człowiek, który: dostarcza
możliwości wprowadzenia innowacji, gromadzi niezbędne do tego celu środki,
zwłaszcza finansowe, organizuje produkcję oraz dobiera sobie właściwych ludzi
do kierowania organizacją i uruchamia działalność
M. Kamerschen, K. Mc Kenzie, D. Nardinelli (współcześnie) - „osoba zajmująca
się działalnością gospodarczą, która odkrywa potencjalnie zyskowne możliwości,
organizuje i kieruje przedsięwzięciami mającymi produktywny charakter”
M. Casson (współcześnie) - „osoba, która pełni wyspecjalizowaną rolępodejmuje podstawowe decyzje o koordynacji rzadkich zasobów”
n
n
n
n
Typologia przedsiębiorców
1. .„samodzielni indywidualiści” – osoby samodzielnie wykonujące całą pracę i zachowujące
dla siebie cały zysk;
2. „budowniczowie” – osoby zakładające przedsiębiorstwa i je rozbudowujące po to, aby
móc zatrudnić innych, od których posiądą obcą im wiedzę i umiejętności;
3. „wynalazcy” – osoby, charakteryzujące się umiejętnością stworzenia produktu i
zakładaniem przedsiębiorstw po to, aby móc stworzony przez siebie produkt wytwarzać
masowo;
4. „powielacze wzorów”- osoby wykorzystujące cudze wzory i modele dla prowadzenia
własnej działalności gospodarczej;
5. „ekonomiści dużej skali” – osoby oferujące w swej działalności duży wolumen dóbr lub
usług, po to aby zapewnić sobie możliwość stosowania znacznych zniżek w cenie;
6. „akwizytorzy” – osoby odkupujące już istniejące przedsiębiorstwa i wykorzystujące je na
własne sposoby;
7. „specjaliści od kupna-sprzedaży” – osoby, które kupują przedsiębiorstwo lub produkt w
celu jego ulepszenia i posługiwania się jako własnym;
8. „spekulanci” – osoby, które skupują towary i sprzedają je z zyskiem bez wnoszenia
jakichkolwiek innowacji;
9. „przedsiębiorcy wewnętrzni” – osoby tworzące nowe pomysły i stosujące je wewnątrz już
istniejącego przedsiębiorstwa
Przedsiębiorczość w ujęciu psychologicznym
n
K. Kwarciak - pewne zmienne osobowościowe
n
T. Tyszka - przedsiębiorczość to rodzaj aktywności,
wyrażającej się w zdolnościach jednostki do inicjowania i
podejmowania nowych działań. Zdolnościami tymi są
następujące cechy: potrzeba osiągnięć, zdolności i
umiejętności, optymizm życiowy, nowatorstwo,
umiejętność podejmowania ryzyka, umiejętność
przyjmowania porażek i wyciągania z nich konstruktywnych
wniosków, entuzjazm i poświęcenie w pracy oraz zdolności
przywódcze
Interdyscyplinarne ujęcie przedsiębiorczości
Zbiór względnie stałych postaw,
mających na celu zaspokajanie potrzeb
własnych i zaakceptowanych potrzeb
środowiska poprzez racjonalne i
efektywne koordynowanie zasobów i
gospodarowanie nimi
Znaczenie przedsiębiorczości
Przyczynia się do wzrostu gospodarczego
n Przyczynia się do wzrostu wydajności
n Przyczynia się do kreowania nowych
produktów
n Przyczynia się do zdynaminizowania
konkurencyjności
n Przyczynia się do ożywienia rynku
n
.
Praca przejawem
aktywności człowieka
Praca w kulturze greckiej
•
•
•
Gardziła praca fizyczna – tylko niewolnicy powinni
pracować
Człowiek wolny, winien zajmować się tylko praca twórczą
W literaturze przedmiotu występuje również pogląd o
incydentalności takiej opinii . Jednak dowodzenie, że
podejścia starożytnych do pracy jako czynności godnej
pogardy było poglądem incydentalnym jest błędne. Takie
ujmowanie roli pracy było bowiem gruntownie osadzone w
nauce, która przez wieki sankcjonowała podział
społeczeństwa na różne warstwy i przypisywała
świadczenie pracy tylko warstwie najniższej Strzeszewski Cz 1978 r.,s.60-61
W biblii
n
w opowieści o stworzeniu świata mówi się o stosunku – człowiek i
praca. Mówi się tam o pracy jako przekleństwie, karze za grzech
pierworodny. Bóg umieścił Adama w Edenie po to „aby uprawiał go
i doglądał”.
n
Praca jako wieczne utrapienie – zewnętrzny przymus, są to w
kulturze chrześcijańskiej pola debat i dyskusji na temat człowieka i
pracy..
n
- norma pracy nie obowiązuje tego kto może żyć dzięki posiadaniu
n
- nie obowiązuje również tych, którzy oddają się kontemplacji jako
duchowej formie działania w Królestwie Bożym.
Rola pracy w wiekach średnich
•
Pracę traktowano różnie: jako konsekwencję „grzechu
pierworodnego" i „dopust boży", a także jako środek
konieczny do utrzymania w zdrowiu ciała i duszy, jako
źródło pewnych cnót, ważnych ze względu na cel
ostateczny –zbawienie.
Strzeszewski Cz., 1978 r.,s.65-68
•
•
Zróżnicowany również był wówczas system pracy. W
rolnictwie występowało poddaństwo gruntowe, w
działalności wytwórczej natomiast głownie ustrój
cechowy
Ludność zależną określano wówczas mianem laboriosi –
od łac.śred. zwrotu laborare – harujący, pracujący
Starnawski J., 1989,s.17 i Kopaliński W.,1985r.,s.241
Kalwin i Luther
n
n
n
n
n
n
n
Twierdzili, że nikt nie powinien jeść, jeśli nie pracuje, „Nie jest
ważne co kto robi, ale czy pracuje i jak się do swoich obowiązków
przykłada”.
Naganna jest bezczynność,
Marnotrawienie czasu jest pierwszym i najcięższym grzechem,
Czas ludzkiego życia jest niezwykle krótki i cenny albowiem każda
godzina jest stracona dla pracy w służbie Boga,
Bierna kontemplacja też jest bezwartościowa,
To nie odpoczynek i używanie, lecz tylko działanie służy
pomnożeniu chwały Boga.
TE POGLĄDY SŁUŻYŁY TWORZĄCEJ SIĘ BURŻUAZJI, KTÓRA
POSZUKIWALA RELIGIJNEGO UZASADNIENIA SWOJEJ
DZIAŁALNOŚCI.
Tomas More, Francis Bacon
Były również utopijne poglądy, które
proponowały zniesienie własności
prywatnej (Tomas More, Francis Bacon)
jako społeczne podziały nędzy i zbrodni,
n Socjaliści utopijni – proponowali tworzenie
społeczeństwa na zasadach kooperacji,
życia w komunie, bez konkurencji – czym
się skończyły wiemy sami z autopsji.
n
A.SMITH
„(...) Przeto każdy człowiek pracuje by
dochód społeczny był jak największy”
n Przekonywał też, że wolny rynek jest
doskonałym mechanizmem,
„samoregulującym się” – nie
wymagającym żadnych „ulepszeń”.
n
Karol Marks i Fryderyk Engels
n
„Praca stworzyła samego człowieka"
Engels F., 1949
r.,t.2, s.69
n
Praca stanowi przejaw prowadzonej przez
człowieka „wymiany materii z przyrodą”
Marks
K., 1951,s.188
n
Oskarżają burżuazję – która zawłaszcza
rezultaty pracy proletariatu - robotnik nie
posiadający innych źródeł utrzymania,
zmuszony jest sprzedawać swoja pracę.
Marksiści o pracy
Moment idealny- Z jednej
strony to idealny obraz
produktu pracy, z drugiej
strony to cel pracy, czyli
motyw, powód dla którego
praca jest podejmowana
siła robocza - Atrybut
podmiotu pracującego,
jego właściwość
przedmioty pracy Materialne (surowce,
materiały itp.) i idealne
(np.: idee, czy wyobrażenia
religijne) fragmenty
przyrody
Marksiści o pracy
Struktura społecznego podziału pracy
Etos pracy w Polsce
•
•
-
-
Sposób gospodarowania, oparty na obowiązkowym świadczeniu
renty naturalnej utrwalił wśród chłopstwa, system
kolektywistyczny. Ograniczył do minimum możliwość pracy
ludności poddańczej we własnej zagrodzie oraz sprzyjał
wytworzeniu obojętnego, a nawet często negatywnego stosunku
do powierzonych obowiązków.
Negatywny stosunek szlachty do pracy
Zdaniem A. Świętochowskiego szlachta stroniła od pracy tak
jak od kominiarzy, utożsamiając ją z godnym pogardy brudem i
osmoleniem
F. Znaniecki natomiast w swych pracach na temat miejsca pracy
w życiu człowieka twierdził, ,, że ludzie dobrze wychowani
zwykli gardzić pracą, jako czymś, co jest domeną klas
wyzyskiwanych lub podporządkowanych”.
Współczesne badania nad istotą pracy
•
Współczesne badania procesu pracy prowadzone są
na różnych płaszczyznach i różnych punktów
widzenia. Głównymi z nich są badania prowadzone z
pozycji nauki, religii, doświadczenia oraz z punktu
widzenia filozofii uniwersalistycznej, chrześcijańskiej,
pragmatystycznej, marksistowskiej.
•
Badania pracy człowieka z pozycji nauki przyczyniły
się powstania wielu dyscyplin naukowych. W wyniku
prac badawczych ich przedstawicieli powstały
uporządkowane zbiory szczegółowych twierdzeń na
temat pracy i jej funkcji.
Wybrane ujęcia definicji pracy
•
•
•
W sensie prakseologicznym pracą jest działaniem
wykonywanym w sytuacji przymusowej, narzuconej przez
dotychczas nie zaspokojoną potrzebę.
W sensie socjologicznym pracą jest każda celowa czynność
społeczna lub czynność społecznie doniosła, zaspakajająca
potrzeby, wyznaczona strukturą grupy i wymagająca
współpracy Januszek H. , Sikora J. , 2000 r., s.9 i 10 - 11
W ujęciu współczesnej teologii podkreśla się, że praca
ludzka, która polega na tworzeniu i wymianie nowych dóbr
lub na świadczeniu usług gospodarczych, góruje nad innymi
elementami życia gospodarczego, ponieważ te mają jedynie
charakter narzędzi
Katechizm Kościoła KatolickiegoCzęść I, Rozdział I Artykuł I, Paragraf 6 pkt. 4, wers 378, Część I Rozdział I Artykuł 3,
Paragraf 3 wers 533,Część III, Rozdział II, Artykuł III ,wers 1940,Część III, Rozdział I, Artykuł 3, wers 2184,Część III, Rozdział II, Artykuł 7, wers 2401, Część III, Rozdział II,
Artykuł 7, wers 2427, Część IV, Dział II , Artykuł 3, wers 2834
JAN PAWEŁ II
n
Laborem EXERCENS - encyklika
n
Praca w sensie obiektywnym to czynność przekształcania świata, to
instrument dominacji człowieka nad przyrodą
n
Podkreślenie godności pracy ludzkiej
n
Praca w sensie subiektywnym to trud i wysiłek wykonywany przez
człowieka rozumianego jako jej podmiot. Prac winna służyć
realizacji człowieczeństwa, powinna gwarantować człowiekowi bycie
sobą..
Praca według filozofii uniwersalistycznej
•
•
•
Przedstawiciele filozofii uniwersalistycznej twierdzą, że: każdy człowiek
sprawny fizycznie i psychicznie ma prawo do pracy, a organizacja życia
społecznego winna gwarantować realizację tego prawa m.in. poprzez
uzyskanie przygotowania do pracy, które zagwarantuje mu szansę bycia
podmiotem w każdej sytuacji pracowniczej.
Podkreślają także, że każdy pracujący ma prawo do pozyskania w drodze
pracy zawodowej minimum środków gwarantujących jemu i jego
najbliższym stan godziwej egzystencji, jak również to, że bezrobocie
powstające na skutek gry czynników ekonomicznych, godzi w istotę
człowieka, zdolnego i pragnącego realizować swoje naturalne prawo do
pracy oraz związane z tym powinności zawodowe (Wiatrowski Z. 2000 r)‫‏‬
W praktyce stanowisko głoszone przez zwolenników filozofii
uniwersalistycznej znajdowało i znajduje często odbicie w zapisach
konstytucyjnych - Art. 19 pkt 1 Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej
Ludowej, uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 roku
głosił : „praca jest prawem, obowiązkiem i sprawa honoru każdego
obywatela...”
Praca według materializmu utylitarnego
•
•
Zwolennicy poglądów głoszonych z punktu widzenia
materializmu utylitarnego, a w pewnym stopniu
marksizmu pragnąc zbliżyć filozofię do życia
interesują się pracą jako źródłem zarobkowania i
gwarancją ludzkiej egzystencji.
W Polsce powyższą problematyką zajął się S. L.
Brzozowski, twórca koncepcji „filozofii pracy i
swobody", której założeniem była teza o zależności
rzeczywistości zewnętrznej od ludzkiej działalności.
Brzozowski twierdził, że człowiek styka się ze
światem nie poprzez czystą myśl, lecz przez pracę.
Brzozowski S., 1973r.
Praca w ekonomii
•
•
•
•
Praca jest jednym z czynników produkcji,
wykorzystywanym powszechnie w procesie produkcji
Podaż pracy i popyt na pracę podlegają prawom
ekonomicznym
Zachodzi możliwość zupełnego zaniechania świadczenia
pracy w sytuacji gdy osoby osiągają dochody ze źródeł nie
związanych z pracą, przy jednoczesnym niskim poziomie
płacy realnej, wysokich stałych kosztach wykonywania
pracy, gustach preferujących czas wolny a nie aktywność
zawodową.
Wykonywana praca wymaga oceny, którą przeprowadza
się posiłkując się miernikami pracy, zwanymi także
wskaźnikami pracy
Prawo międzynarodowe
n
n
n
n
n
n
n
Deklaracje międzynarodowe postawiły pracę na
poziomie najwyższej wartości ponieważ:
PRACA to przede wszystkim:
możliwość zarabiania
zapewnia i wyznacza pozycję społecznozawodową jednostki w społeczeństwie,
sprzyja budowaniu poczucia własnej wartości,
zdobywania uznania społecznego
zabezpieczenie bytu mojego i rodziny.
Oprócz ewidentnych różnic dostrzegalna jest
zbieżność poglądów na istotę pracy człowieka
i na jej podstawowe funkcje. W każdym
przypadku pracę rozpatruje się w dwóch
podstawowych aspektach: podmiotowym i
przedmiotowym. W konsekwencji pracę
traktuje się jako swoistą formę stosunku
człowieka i przyrody oraz jako formę więzi
między jednostkami ludzkimi i formę
stosunków społecznych.
•
•
•
Przedstawione funkcje i role pracy, będącej jednym z
przejawów aktywności życiowej dojrzałej społecznie
jednostki są wynikiem wielowiekowych prac
filozofów i przedstawicieli innych nauk. Stanowią
podwaliny do prac wychowawczych i
socjalizacyjnych, prowadzonych w celu
ukształtowania w człowieku odpowiedniej postawy
wobec pracy.
Postawa wobec pracy podobnie jak i aktywność
człowieka jest pochodną wielu
czynników. Kształtowanie właściwej postawy wobec
pracy jest jednym z zamierzonych celów prac
wychowawczych i socjalizacyjnych
•
Wartość pracy i poziom aktywności jest jednym z pierwotnych
uwarunkowań miejsca człowieka w strukturze ludności w wieku
produkcyjnym i stanowi o kierunkach przepływów zachodzących
pomiędzy ludnością aktywną i bierną zawodowo.
Rys.. Struktura ludności w wieku produkcyjnym i przepływy na rynku pracy.
Dziękuję za uwagę
Kształtowanie się
koncepcji zarządzania
Granice mego języka
wskazują granice mego
świata
Ludwig Wittgensteian
Zanim pojawiła się koncepcja
zarządzania
Władza
Panowanie
Administrowanie
Władza potocznie
n
Pewien stosunek społeczny (Podmiot „A” ma władzę nad
podmiotem „B”).
n
Określona instytucja („dyrektor sprawuje władzę w zakładzie)
n
Typ zachowania (możliwość modyfikowania cudzego zachowania)
n
Osoba ( funkcjonariusz policji „Panie władzo”)
Redelbach A., Wstęp do prawoznawstwa, UAM Poznań, 1994r.,s.32-33
Władanie według Platona
(...) Jak długo, albo miłośnicy mądrości nie będą
mieli w polis władzy królewskiej, albo ci dzisiaj tak
zwani królowie i władcy nie zaczną się w mądrości
kochać uczciwie i należycie, i pokąd to się w jedno
nie zleje – wpływ polityczny i umiłowanie mądrości
– tym licznym naturom, które dziś idą osobno,
wyłącznie tylko jednym albo drugim torem, drogi
się nie odetnie, tak długo nie ma mowy aby zło
ustało, nie ma ratunku dla państw, a uważam, że i
dla rodu ludzkiego. Ani nie ma mowy, żeby taki
ustrój prędzej w granicach możliwości dojrzał i
światło słońca zobaczył – ustrój, któryśmy teraz w
myśli rozważyli.(...) Platon, Państwo z dodaniem siedmiu ksiąg „Praw”, przeł. Witwicki
W.,T.1.i 2, V, Warszawa 1958
Tomizm o władzy
„Mówimy już, że stworzenia umysłowe są wyższe od
pozostałych stworzeń, a zatem przez stworzenia
umysłowe Bóg rządzi wszystkimi innymi. Ponadto
ponieważ wśród samych stworzeń umysłowych jedne są
wyższe od innych, przez wyższe z nich Bóg rządzi
niższymi. Ponieważ ludzie zajmują w porządku natury
(stworzenia) najniższe miejsce wśród stworzeń
umysłowych, kierowani są przez duchy wyższe, które –
ponieważ ogłaszają ludziom to, co Boże – nazywają się
aniołami, czyli zwiastunami. Również wśród samych
aniołów wyżsi rządzą niższymi, gdyż rozróżniamy w nich
hierarchię, czyli święte władze, poszczególne zaś
hierarchie dzielą się na różne stopnie(...)” św. Tomasz z Akwinu, Streszczenie
teologii (w: ) św. Tomasz z Akwinu, Dzieła wybrane, przekl J. Salij, Poznań 1984r.s.124
Monteskiusz podzielił władzę...
„Wolność (...) obywatela jest ów spokój ducha,
pochodzący z przeświadczenia o własnym
bezpieczeństwie. Aby istniała ta wolność, trzeba
rządu, przy którym by żaden obywatel nie
potrzebował się lękać drugiego obywatela.
Kiedy w jednej i tej samej osobie lub w jednym i tym
samym ciele władza prawodawcza zespolona jest
z wykonawczą, nie ma wolności; ponieważ można
się lękać, aby ten sam monarcha albo ten sam
senat nie stanowił tyrańskich praw, które będzie
tyrańsko wykonywał (...)”.
Montesquieu Ch., L., O duchu praw, przeł. T. Boy – Żeleński, przejrzał i uzupełnił Sczaniecki M., Warszawa 1957, I.11
Administrowanie
w monarchiach
despotycznych
W despocjach wschodnich,
„administrację” stanowili krewni
i najbliżsi współpracownicy
władcy, w późniejszym okresie
widoczne jest zróżnicowanie
statusu urzędników i wzrost ich
liczby. Administracja pełni w
tym czasie równorzędne funkcje
kapłanów
Administracja w antycznym Rzymie
1. (łac.) administratio – obsługa, zarządzanie; od administrare –
obsługiwać, spełniać)
2. W antycznym Rzymie dominowały instytucje o charakterze
republikańskim – gminy miejskie (civitas, municipia), obejmujące
niejednokrotnie szeroki teren wiejski. Był to kolektywistyczny
system działania administracji zwany magistraturą. Władzę
sprawowały rady (curia), składające się ze 100 członków
(decurionów), których listę ustalali (duumviri). Udział w radzie był
honorowy, a wręcz pociągał za sobą konieczność ponoszenia
kosztów np. na organizowanie igrzysk
3. W Cesarstwie Rzymskim administracja oparta była o dokonany
podział terytorialny Imperium.Funkcjonowaniu administracji
sprzyjał rozwój prawa
4. Wraz z chrystianizacją nastąpił zwrot ku oligarchiczności.
Oprac własne na podst.Manteuffel T., Historia powszechna. Średniowiecze, PWN, Warszawa 1990r.,s.16
Weberowski model administracji
Biurokracja idealna składa się z:
1. Hierarchiczności – urzędnik podporządkowuje się decyzjom przełożonego, przysługuje
mu jednak prawo odwołania się i zażalenia na jego decyzje
2. Depersonalizacji – władza urzędnika i obowiązek podporządkowania się jej przez
obywatela wynika, ze sprawowanego przez niego urzędu, nie zaś z jego cech
osobistych, praca urzędnika jest jego statusem społecznym i podstawowym zajęciem
3. Bezosobowych przepisów, stanowiących podstawę działania – precyzyjne
rozgraniczenie zakresu uprawnień (zwanych też kompetencjami) i obowiązków
urzędników oraz urzędów, służące wyeliminowaniu wzajemnego nakładania się działań
różnych urzędników i urzędów
4. Uznania kwalifikacji formalnych za podstawę zatrudnienia i awansu – rekrutacja na
stanowiska urzędnicze, nominacje, awanse i wynagrodzenia reguluje precyzyjna norma
prawna. Isttnym elementem jest doświadczenie utożsamiane ze stażem pracy
5. Specjalizacji i podziału pracy – precyzyjny podział pracy uprawnień stanowi podstawę
(gwarancję ) skuteczności i ogranicza dyskrecjonalne funkcjonowanie urzędnika
Źródło: Hausnr J. Administracja publiczna, PWN, Warszawa, 2005r.,s.55
Początki koncepcji zarządzania
Administrat/if – administracyjny
n Administration – zarząd, administracja,
udzielanie sakramentów
n Administre – podwładny
n Administratrer – zarządzać, kierować,
administrować
n
K. Kupisz, Kielski B., Podręczny słownik
francusko-polski, WP, Warszawa 1983,s.14
Główne cechy gospodarki towarowej
wytwarzanie produktów przeznaczonych
do wymiany przez transakcje wymiany lub
kupna–sprzedaży;
n Powstanie i rozwój gospodarki towarowej
wiąże się ze społecznym podziałem pracy
i wyodrębnianiem się poszczególnych
producentów;
n Gospodarka towarowa przeważa
w kapitalizmie.
n
Skutki rozwoju gospodarki
towarowej
n Rozwój
cywilizacyjny
n Upowszechnienie się ekwiwalentu
towarowego – pieniądza
n Pogłębienie stratyfikacji społecznej
n Rozwój przedsiębiorstw i form ich
kierowania
Kolejne etapy rozwoju cywilizacji
Poziom rozwoju
kultury
CZAS
Epoka brązu i
miedzi
Epoka
żelaza
do
1800r.
___ symbol trajektorii rozwoju kultury - cywilizacji
___ symbol trajektorii rozwoju kultur morza śródziemnego
___ symbol trajektorii rozwoju kultur słowiańskich
___ symbol trajektorii rozwoju kultur wschodu
Epoka
pary
Epoka
energii
elektrycznej
i atomowej
Pojęcie zarządzania
Zarządzać
kierować
władać
Pojęcie zarządzania
Zarząd
Zarządzać
Zarządzenie
Rozkazać, wydać polecenie, nakazać
Istota kierowania
n
n
Przez kierowanie, w szerszym zakresie, rozumie
się działanie, którego celem jest spowodowanie
funkcjonowania innych rzeczy zgodnie z celem
tego, kto nimi kieruje
Przez kierowanie w węższym zakresie, rozumie
się działanie, którego celem jest spowodowanie
działania innych ludzi zgodnie z celem tego. Kto
nimi kieruje.
Źródło: Krzakiewicz K. (red.) Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania, AE w Poznaniu, Poznań2008r, s.24.
Kierowanie a władza
Możliwość kierowania ludźmi w organizacji wynika
z posiadanej władzy, której składowymi mogą być:
n Władza nagradzania- podmiot zarządzania może
wynagrodzić podwładnych za wykonanie zadania;
n Władza wymuszania – odwrotność władzy nagradzania,
czyli możliwość karania za niewykonanie polecenia;
n Władza legalna - - istniejąca wtedy gdy podwłądny uznaje,
że ten kto ją wykonuje, ma prawo do wywierania wpływu
na podwładnych;
n Władza ekspercka – oparta na wiedzy, wynikająca z
przekonania podmiotu zarządzania, że sprawujący ją ma
szczególną wiedzę;
n Władza odniesienia – odwołująca się do pragnienia
utożsamiania się osoby poddającej się tej władzy z tym kto
tę władzę sprawuje.
Współczesne koncepcje zarządzania...
POJĘCIE ZARZĄDZANIA
Ujęcie
Ujęcie
syntetyczne
opisowe
Ujęcie
funkcjonalne
Ujęcie
procesowe
Syntetyczne ujęcie zarządzania...
.
• H. Steinmann i G. Schreyögg –działalność w
otoczeniu licznych, mniej lub bardziej
specyficznych, ugrupowań wokół przedsiębiorstwa
• J. Zieleniewski - „Cykl działania zorganizowanego
umożliwiający osiągnięcie celów organizacji”
• Stoner J.A.F. ,Ch. Wankel – „Koordynowanie
działań ludzkich, dla osiągnięcia zamierzonych
celów w sposób możliwie najbardziej efektywny
Opisowe ujęcie zarządzania ...
n
n
J.E. Rosenzweig i F.E. Kast – „Proces
koordynowania zbiorowych wysiłków, dla
osiągnięcia celów organizacyjnych przez ludzi, przy
wykorzystaniu techniki w zorganizowanych
strukturach i w oparciu o wyznaczone zadania
R.W. Griffin - zestaw działań, obejmujący
planowanie i podejmowanie decyzji, skierowanych
na zasoby organizacji (w tym zasoby ludzkie,
finansowe, rzeczowe i informacyjne),
wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów
organizacji, w sposób sprawny i skuteczny
Funkcjonalne ujęcie zarządzania
n
n
n
Koncentruje się na podstawowych rodzajach
działań konstytuujących proces zarządzania.
Pierwszy sklasyfikował je H. Fayol
Wśród tych działań pierwotnie wyróżniano:
przewidywanie, organizowanie, rozkazywanie,
kontrolowanie
Obecnie przewidywanie zastąpiono
planowaniem, a rozkazywanie motywowaniem.
Procesowe ujęcie zarządzania
Podmiot zarządzania
Informacyjno-decyzjne
sprzężenie zwrotne
Przedmiot zarządzania
Akceptacja powyższego modelu oznacza, że proces zarządzania konstytuowany
jest przez trzy składowe:
•Podmiot zarządzający, wyposażony we włądzę oraz odpowiednie umiejętności
zarządcze;
• Przedmiot zarządzania – podporządkowujący się podmiotowi, mający określone
oczekiwania względem procesu zarządzania i wyposażony w umiejętności
wykonawcze, ze względu na które jego udział w procesie zarządzania jest zasadny.
• Informacyjno-decyzyjne sprzężenie zwrotne – zasadzające się na dwustronnej
wymianie informacji i jednostronnym przepływie poleceń.
Źródło: Krzakiewicz K. (red.) Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania, AE w Poznaniu, Poznań2008r, ss.27-28.
Zarządzanie według Petera Drucker’a
DRUCKER PETER F. (ur. 1909), amer. ekonomista i teoretyk zarządzania, pochodzenia austr.;
autor pierwszego nowoczesnego
podręcznika o zarządzaniu The Practice of
Management (1954) a także m.in.. Managing in Turbulent Times (1980)
Drucker jest pionierem w przełamywaniu barier światopoglądowych w tym w
szczególności barier tkwiących w umysłach menedżerów i ludzi ze
świata polityki. W swych publikacjach uczy co menedżerowie muszą
zrobić, potem o tym, co „powinni” i wreszcie o tym, co „mogą” zrobić.
Przestrzega aby zarządzać z myślą o jutrze. Czyli - odrzucać wszelkie
wczorajszości
.
Drucker twierdzi m..in.: :
„Czas burzliwy jest czasem niebezpiecznym, ale największe z jego
niebezpieczeństw polega na pokusie odwrócenia się tyłem do
rzeczywistości.
„Kto podejmuje decyzje w danym przedsiębiorstwie, musi stawić czoła
rzeczywistości i oprzeć się pokusom tego, co „wszyscy wiedzą”,
pokusom wczorajszych pewników, które wkrótce staną się szkodliwymi
zabobonami dnia jutrzejszego.
Zarządzanie według Petera Drucker’a
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zarządzanie dotyczy ludzi. Celem zarządzania jest współdziałanie
podmiotów w celu zmniejszenia oddziaływania słabości i
zmaksymalizowania silnych stron członków organizacji.
Zarządzanie jest osadzone w kulturze. Wzorce współdziałania nie mają
zatem charakteru uniwersalnego, lecz odnoszą się do wzorców
kulturowych.
Zarządzanie wymaga prostych i zrozumiałych wartości i celów
działania, które pozwolą na pełne zaangażowanie wszystkich członków
organizacji.
Zarządzanie ma na celu doprowadzić do tego , by organizacja była
zdolna do adaptacji w zmiennych warunkach, zdolna do uczenia się.
Zarządzanie wymaga komunikowania się w celu współdziałania i
ustalenia odpowiedzialności poszczególnych jednostek i zespołów.
Zarządzanie
wymaga
rozbudowanego
systemu
wskaźników
opisujących aspekty finansowe, ekonomiczne i społeczne. Wskaźniki te
pozwalają na stałe systematyczne monitorowanie działań jednostki i
organizacji
Zarządzanie w prakseologii
Zarządzanie-działanie zmierzające do spowodowania
funkcjonowania rzeczy lub osób podległych, zgodnie z
celem zarządzającego[1]. Istotą funkcji zarządzania, jako
specyficznego rodzaju funkcji, jest w szczególności
formułowanie celu działania, planowanie, czyli
organizowanie toku czynności, pozyskiwanie i
rozmieszczenie potrzebnych zasobów (ludzkich i
rzeczowych)[2]. Zadaniem zarządzania na każdym
szczeblu kierowania-strategicznym, taktycznym, czy
operacyjnym jest ciągłe usprawnianie funkcjonowania
organizacji[3]
[1] B. Gliński, Zarządzanie, w: Mała encyklopedia ekonomiczna, Warszawa 1974, s. 929
[2] J. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa, 1974, s. 477
[3] T. Pszczołowski, 1978, s. 34
Istota i elementy zarządzania
Kultura
Cel
Decyzje
Działanie
Kontrola
Zarządzanie
Wartości
Motywacja
Organizacja
Klasyfikacja funkcji zarządzania
Funkcje zarządzania
G. Pery
M. Hoffmann
Planowanie
X
X
Organizowanie
X
X
Motywowanie
X
Kontrolowanie
X
L. Allen
H. Koontz,
C.O’Donell
E. Brech
P.F. Drucker
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Koordynowanie
X
Ustalanie celów
X
Zarządzanie personelem
X
Mierzenie pracy i ocena
X
Rozwijanie sprawności i
uzdolnień ludzi
X
Przewidywanie
X
Integracja
X
Komunikacja
X
Bilansowanie spraw linii i sztabu
Decydowanie
Synchronizacja
X
X
X
, Wydawnictwo AE, Kraków 1994, s. 77.
Źródło: J. Walas, Funkcje motywacji w procesie zarządzania, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie
Dziękuję za uwagę

Podstawy zarządzania

Transkrypt

Podobne dokumenty

Czytam, więc jestem

kult niewiedzy

Załącznik III OGÓLNE PODEJŚCIE DO WPROWADZANIA CELÓW

Podanie o wyrażenie zgody na najem lokalu

Obóz 21 1991-1992 - Studium Europy Wschodniej

1 O krótkości życia - katedra.uksw.edu.pl

przygotować własny projekt

Szansa zaistnienia