Ekspert Budowlany 1/2010
Transkrypt
Ekspert Budowlany 1/2010
wntrza•budowa•instalacje•ogrody M A G A Z Y N B E Z P Ł A T N ZIMA 110 Y produktów i nowoÊci 1 budowlany 2010(27) • ISSN 1730 -1904 KWARTALNIK • NAKŁAD 60 TYS. EGZ. Âciana z efektem Odkurzacze centralne PRZEGLÑDY PRODUKTÓW: KLEJE MROZOODPORNE n WEŁNA MINERALNA KOTŁY NA PALIWA STAŁE n POMPY CIEPŁA OSPRZ¢T ELEKTROINSTALACYJNY Co na podłog´ HFIjGFN:FHN2+-5'.+k Kompaktowa kamera termowizyjna Przedstawiciel Handlowy FLIR Paweł Rutkowski tel.: +48(22) 849 71 90, e-mail: rutkowski@flir.com.pl, www.flir.com.pl W NUMERZE | NOWO¥CI 6 | WN}TRZA ¥ciana z efektem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Drewniane czy laminowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Jaki klej wybraÊ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Jak ukïadaÊ gresy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 ¥CIANA Z EFEKTEM | BUDOWA Kleje odporne na mróz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 PrzeglÈd mrozoodpornych zapraw klejÈcych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Garaĝ – miejsce nie tylko dla samochodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Wygodny i funkcjonalny garaĝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Pïyta gipsowa do stosowania wewnÈtrz i na zewnÈtrz budynków . . . 24 System izolacji Bituthene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 GARA¿ – MIEJSCE NIE TYLKO DLA SAMOCHODU Ciepïe okna w dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Szansa czy ciekawostka, czyli rzecz o budynkach energooszczÚdnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Przyklejanie styropianu w systemach ociepleñ . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Zanim ocieplisz Ăciany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Ciszej, cieplej i bezpieczniej z weïnÈ mineralnÈ . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 PrzeglÈd izolacji z weïny mineralnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 ...O BUDYNKACH ENERGOOSZCZ}DNYCH | INSTALACJE Odkurzacze centralne w pytaniach i odpowiedziach . . . . . . . . . . . . . 52 Pompy ciepïa od A do Z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Ekologiczne i ekonomiczne. Pompy ciepïa Fonko – nowoczesne urzÈdzenia grzewcze . . . . . . . . . 59 PrzeglÈd pomp ciepïa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Jak wybraÊ kocioï . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 PrzeglÈd kotïów na paliwa staïe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 POMPY CIEPA OD A DO Z Zamiast odĂnieĝania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Systemy ochrony przed Ăniegiem i lodem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Gniazda wtyczkowe i ïÈczniki w instalacjach elektrycznych . . . . . . . . 76 PrzeglÈd osprzÚtu elektroinstalacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 | OGRODY Projektowanie nawierzchni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 * * * PROJEKTOWANIE NAWIERZCHNI Warto wiedzieÊ, Indeks firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 4 www.eksper tbudowlany.pl nr 1/2010 NOWO¥CI typu Click, z trójstopniowÈ regulacjÈ przepïywu wody, który zapewnia dïugotrwaïÈ i bezawaryjnÈ pracÚ ukïadu. Bateria umywalkowa Vegane wyposaĝona jest równieĝ w perlator, który napowietrza wodÚ, dziÚki czemu powstaje wraĝenie obfitego strumienia, bez zmiany komfortu mycia. Zastosowanie perlatora pozwala zredukowaÊ CERAMIKA T}TNIkCA ¿YCIEM roczne zuĝycie wody nawet do 50%, a tym samym obniĝyÊ rachunki. W skïad linii Vegane wchodzÈ ponadto baterie: umywalkowa 3-otworowa sto- Kubistyczne umywalki z kolekcji Living City marki Laufen, autorstwa nie- jÈca z automatycznym korkiem, umywalkowa 3-otworowa podtynkowa, wannowa mieckiej grupy projektowej Phoenix Design, zostaïy wzbogacone o niepowtarzal- 5-otworowa stojÈca z akcesoriami, wannowa Ăcienna z akcesoriami, natryskowa ne nadruki. Umywalki zaskakujÈ czystoĂciÈ formy i funkcjonalnoĂciÈ. Dodatkowy stojÈca i Ăcienna z akcesoriami, kuchenna stojÈca z wyciÈganym natryskiem, ku- blat ceramiczny podnosi walory uĝytkowe i estetyczne umywalki, a w poïÈczeniu chenna stojÈca teleskopowa, kuchenna stojÈca z děwigniÈ z boku oraz bateria bi- z dowolnie dobranym wzorem-dekoracjÈ nadaje ïazience indywidualny charak- detowa stojÈca z automatycznym korkiem spustowym. ter. W zaleĝnoĂci od wystroju ïazienki ceramicznÈ póïkÚ moĝna przystroiÊ wzorem w ksztaïcie waĝki, skamieliny, motywu roĂlinnego lub kwiatowego. W ofercie dla Wszystkie baterie firmy Valvex objÚte sÈ piÚcioletniÈ gwarancjÈ. Cena brutto: bateria umywalkowa wysoka z automatycznym korkiem spustowym – 457,50 zï. firm moĝliwe jest przygotowanie krótkich serii (od 10 sztuk) z dowolnym wzorem i logotypem. EKONOMICZNE CIEPO Pompa ciepïa Bjørn marki Vikersønn to urzÈdzenie gwarantujÈce efektywne ogrzewanie i oszczÚdnoĂci w budĝecie domowym. Pompa pobiera energiÚ cieplnÈ z ziemi i dziaïa ze sprawnoĂciÈ przekraczajÈcÈ 1:4., co oznacza, ĝe z kaĝdej 1 jednostki energii dostarczonej do ukïadu, pompa ciepïa wytwarza 4 jednostki ciepïa. Innowacyj- W skïad kolekcji Living City wchodzÈ umywalki o wymiarach: 100×46, 80×46, noĂÊ pompy Bjørn polega na sile napÚ- 60×46 oraz 50×46 cm. Ponadto dostÚpne sÈ umywalki nablatowe dïugoĂci 150 cm, dowej specjalnej hermetycznej sprÚ- z blatem ceramicznym z prawej lub lewej strony (umywalka 60 cm i póïka 90 cm) ĝarki typu scroll. Jest ona tak skonstruowana, aby pobór prÈdu byï jak najmniej- oraz umywalki nablatowe dïugoĂci 100 cm (60 cm umywalka i 40 cm póïka). szy, przy niskiej wraĝliwoĂci na uszkodzenia mechaniczne. Vikersønn gwarantu- Przykïadowe sugerowane ceny umywalek netto: 100×46 cm – 2250 zï, je jej przedïuĝonÈ ĝywotnoĂÊ, a przy regularnym serwisowaniu zapewnia wieczy- 50×46 cm – 1150 zï; umywalka nablatowa 150 – 3300 zï, umywalka nablatowa stÈ gwarancjÚ na caïe urzÈdzenie. Ponadto producent zainstalowaï najnowszej ge- 100 cm – 1890 zï, z wzorem – 3310 zï. neracji sterownik z menu pozwalajÈcym sterowaÊ pracÈ pompy zgodnie z indywidualnym zapotrzebowaniem domowników. Jego koordynacja pozwala m.in. na do- VEGANE – NOWA SERIA BATERII stosowanie pracy urzÈdzenia do wybranej temperatury pomieszczenia oraz temperatury na zewnÈtrz, ustawienie trybu systemu grzania oraz klimatyzacji. Daje rów- Solidna, prosta konstrukcja baterii, poïÈczona z eleganckim wykoñczeniem nieĝ moĝliwoĂÊ wytwarzania wody lodowej i podgrzewania wody uĝytkowej w za- děwigni, charakteryzuje najnowszÈ liniÚ baterii Vegane firmy Valvex. Nowe bate- sobniku c.w.u. Pompa moĝe dziaïaÊ samodzielnie i zaopatrywaÊ budynek w cie- rie idealnie komponujÈ siÚ zarówno w nowoczesnych wnÚtrzach, jak i pomieszcze- pïo oraz ciepïÈ wodÚ uĝytkowÈ lub wspóïpracowaÊ z innymi urzÈdzeniami, np. ko- niach utrzymanych w klasycznym stylu. Masywna konstrukcja i proste bryïy po- lektorami sïonecznymi. twierdzajÈ niezawodnoĂÊ oraz jakoĂÊ baterii. WĂród baterii z serii Vegane jest m.in. bateria umywalkowa w wersji Eko. Jest ona wyposaĝona w ceramiczny mieszacz TA¥MA MALARSKA DLA PROFESJONALISTÓW Profesjonalna taĂma malarska Blue Dolphin Tapes to taĂma przygotowana specjalnie do dïugotrwaïego przebywania na powierzchni. Bardzo waĝnÈ zaletÈ taĂmy jest ïatwoĂÊ jej usuwania, bez uszkodzenia podïoĝa i pozostawiania Ăladów kleju. TaĂma jest odporna na Ăwiatïo i promienie sïoneczne UV; farba nie podcieka przy malowaniu, co daje moĝliwoĂÊ uzyskania czystych linii. TaĂma nadaje siÚ do uĝycia zarówno wewnÈtrz, jak i na zewnÈtrz pomieszczeñ. Bardzo dobrze przykleja siÚ do róĝnych powierzchni i bez problemu teĝ z nich usuwa, bez Ăladów kleju. TaĂma jest przyjazna dla Ărodowiska (klej nie zawiera rozpuszczalników). Producent: www.BlueDolphinTapes.com. Opracowano na podstawie informacji od firm ZdjÚcia: serwis prezentowanych firm 6 www.eksper tbudowlany.pl nr 1/2010 polecane produkty dla wykonawcy aluminiowa Fot. Tikkurila WN}TRZA Tomasz Wojtynek Dekoracja na Ăcianie wykonana farbÈ o perïowym poïysku ¥CIANA Z EFEKTEM Wspóïczesne wnÚtrza, ze wzglÚdu na szerokÈ ofertÚ materiaïów wykoñczeniowych, charakteryzujÈ siÚ róĝnorodnoĂciÈ i oryginalnoĂciÈ. Klasycznym gïadkim Ăcianom coraz czÚĂciej nadaje siÚ fakturÚ, aby padajÈce Ăwiatïo tworzyïo na nich dodatkowe efekty plastyczne. zaletÈ farb strukturalnych jest brak koniecznoĂci uzyskania gïadkiego podïoĝa. MogÈ wiÚc posïuĝyÊ do zamaskowania wszelkich nierównoĂci. Moĝna je stosowaÊ praktycznie na kaĝdym rodzaju podïoĝa: na powierzchniach betonowych, tynkach, pïytach drewnopochodnych oraz gipsowo-kartonowych. Aby dekoracja byïa trwaïa, podïoĝe powinno byÊ spójne, czyste, suche i zagruntowane odpowiednim preparatem, dopasowanym do rodzaju farby. FakturÚ powierzchni uzyskuje siÚ dziÚki temu, ĝe farby te sÈ produkowane w postaci gÚstej masy, w skïad której wchodzÈ wypeïniacze o róĝnym uziarnieniu. Farby nadajÈce malowanej powierzchni struktu- Cel ten moĝna osiÈgnÈÊ, stosujÈc rozmaite techniki, do których naleĝÈ m.in.: ukïadanie tynków, szpachli, klejenie do powierzchni Ăcian struktur, tapet, natryskiwanie mas itp. atwe do wykonania, a ostatnio równieĝ bardzo modne, sÈ nowoczesne farby dekoracyjne do kreatywnego ksztaïtowania wnÚtrz. DziÚki nim moĝna w doĂÊ prosty i szybki sposób uzyskaÊ ciekawe efekty dekoracyjne. Warto wiÚc przeïamaÊ standardowe wykoñczenie Ăcian nietuzinkowymi pomysïami dekoratorskimi. 8 www.eksper tbudowlany.pl ¥ciana wykoñczona farbÈ strukturalnÈ nr 1/2010 Fot. Caparol Farby strukturalne Tego typu farby nadajÈ Ăcianie fakturÚ imitujÈcÈ tynki dekoracyjne. Ich aplikacja jest jednak znacznie ïatwiejsza i mniej pracochïonna niĝ nakïadanie tynków. IstotnÈ skïadzie równieĝ wïókna celulozowe, dziÚki czemu umoĝliwiajÈ nie tylko nadanie Ăcianom struktury, ale powodujÈ takĝe wzmocnienie ich powierzchni. InteresujÈcy efekt dekoracyjny moĝna osiÈgnÈÊ poprzez malowanie farbami strukturalnymi powierzchni z przyklejonÈ wczeĂniej specjalnÈ tapetÈ z wïókna szklanego lub flizeliny. Wykorzy- Ä ekspert radzi Przy obliczaniu iloĂci farby potrzebnej do malowania naleĝy pamiÚtaÊ, ĝe podïoĝa chïonne i porowate (niemalowane tynki, gïadě gipsowa itp.) wymagajÈ wiÚcej farby niĝ powierzchnie gïadkie, jednolite i juĝ wczeĂniej malowane lub tapety i raufazy. Zakup jednej partii farby zapewni jednolitÈ kolorystykÚ na caïej malowanej powierzchni. Wzór wykonany farbÈ perïowÈ i lazurÈ Fot. Tikkurila Powïoka laserunkowa naïoĝona szczotkÈ na farbÚ lub tapetÚ z wïókna szklanego Fot. Caparol WN}TRZA rÚ sÈ równieĝ dostÚpne jako proszki lub pasty, które dodaje siÚ do zwykïej farby akrylowej. Róĝne sposoby nakïadania farb strukturalnych oraz zmiana proporcji skïadników sprawiajÈ, ĝe dziÚki ich zastosowaniu moĝna uzyskaÊ wiele róĝnorodnych efektów dekoracyjnych. MoĝliwoĂÊ zabarwienia farb poprzez wymieszanie z pigmentami w warunkach domowych lub barwienie komputerowe w mieszalnikach wedïug dostÚpnych wzorników kolorystycznych sprawia, ĝe otrzymujemy produkt o kolorystyce odpowiadajÈcej naszym oczekiwaniom i upodobaniom. Liczba kolorów oraz uzyskiwanych faktur jest niemal nieograniczona. Ograniczeniem jest jedynie fantazja wykonawcy. Prostym sposobem nakïadania farb strukturalnych jest uĝycie do tego celu specjalnych waïków gumowych, gÈbkowych lub irchowych. PowierzchniÚ Ăcian wykañcza siÚ za pomocÈ takich narzÚdzi jak pÚdzel, szpachelka, grzebieñ, nadajÈc im np. wyglÈd zatartego tynku czy kamiennego muru. CzÚsto stosuje siÚ równieĝ maïe szpachle metalowe lub plastikowe, formujÈc na powierzchni poĝÈdany wzór. Do niektórych farb dodawany jest piasek róĝnej granulacji, dziÚki czemu na pomalowanej powierzchni uzyskuje siÚ efekt tzw. baranka. Farby mogÈ zawieraÊ w swoim stujÈc róĝne narzÚdzia i ïÈczÈc róĝnorodne techniki malowania moĝna tworzyÊ na Ăcianie oryginalne faktury i wzory. Farby strukturalne sÈ odporne na zabrudzenia, a w razie koniecznoĂci moĝna je myÊ i szorowaÊ przy uĝyciu dostÚpnych Ărodków myjÈcych. Dlatego tego typu farbami najlepiej pokrywaÊ miejsca szczególnie naraĝone na zabrudzenia i uszkodzenia. Wyroby tego rodzaju mogÈ byÊ stosowane do malowania Ăcian w korytarzach, klatkach schodowych, pomieszczeniach obiektów uĝytecznoĂci publicznej oraz wszÚdzie tam, gdzie powierzchnie sÈ naraĝone na uszkodzenia mechaniczne. reklama nr 1/2010 www.eksper tbudowlany.pl 9 Ä Laserunek, farby laserunkowe tworzÈ transparentnÈ, póïprzezroczystÈ powïokÚ. Stosuje siÚ je na powierzchnie pomalowane uprzednio farbami kryjÈcymi, które stanowiÈ dla nich podkïad. Dekoracja wykonana farbÈ perïowÈ i lazurÈ ¥ciana ozdobiona farbÈ strukturalnÈ 10 www.eksper tbudowlany.pl Fot. Tikkurila Pomalowanie Ăcian standardowÈ farbÈ czasami nie wystarcza, aby uzyskaÊ olĂniewajÈcy efekt i to w dosïownym tego sïowa znaczeniu. Dlatego teĝ przebojem aranĝacji Ăcian staïy siÚ powïoki laserunkowe, które dodajÈ kolorom efektownej gïÚbi i umoĝliwiajÈ tworzenie niebanalnych dekoracji. WyjÈtkowoĂÊ tego rodzaju farb polega na moĝliwoĂci uzyskania róĝnicy poïysku pomiÚdzy tïem a wzorem. Moĝna nimi malowaÊ caïe powierzchnie Ăcian, jednak prawdziwe ich piÚkno odkryjemy wtedy, gdy wykonamy na Ăcianie jedynie niewielkie zdobienia, np. przy uĝyciu szablonów. Farby laserunkowe mogÈ byÊ zatem ozdobÈ samÈ w sobie bÈdě oryginalnÈ dekoracjÈ ĂciennÈ podkreĂlajÈcÈ styl i charakter wnÚtrza. DodatkowÈ ich zaletÈ jest uniwersalnoĂÊ oraz moĝliwoĂÊ wykorzystania do aranĝacji wnÚtrz utrzy- warto wiedzieþ Fot. Caparol Farby laserunkowe – lazury Fot. Tikkurila WN}TRZA Efekty dekoracyjne osiÈgniÚto dziÚki farbom o perïowym poïysku i lazurom manych w róĝnym stylu. Lazury dostÚpne sÈ zwykle w postaci jednej lub kilku baz, które moĝna zabarwiÊ, zgodnie z naszymi upodobaniami i potrzebami, na jeden z wielu dostÚpnych kolorów. Póïprzezroczysta farba laserunkowa ma niewielkÈ siïÚ krycia, dziÚki czemu doskonale oddaje charakter podïoĝa i zachowuje naturalny, barwny i plastyczny wyglÈd pomalowanej pïaszczyzny. Odpowiednie oĂwietlenie namalowanego na Ăcianie detalu podkreĂli oryginalny, opalizujÈco-perïowy efekt zdobienia, a malowane powierzchnie bÚdÈ bïyszczeÊ w zaleĝnoĂci od kÈta padania Ăwiatïa. Lazury idealnie nadajÈ siÚ do wypeïniania dekoracyjnych ornamentów wykonanych za pomocÈ szablonów, które obecnie przeĝywajÈ swojÈ drugÈ mïodoĂÊ. Gïadkie, sterylne pomieszczenia w kolorze biaïym mogÈ zmieniÊ swój banalny wyglÈd, jeĂli ozdobimy Ăciany stylizowanym ornamentem roĂlinnym, odcinajÈcym siÚ od jasnego tïa np. eleganckÈ czerniÈ. Delikatne motywy roĂlinne, architektoniczne rozety czy nowoczesne wzory geometryczne bÚdÈ pasowaïy zarówno do wnÚtrz nowoczesnych, jak i klasycznych. MoĝliwoĂci dekoracji sÈ niemal nieograniczone. TakÈ metamorfozÚ wnÚtrza moĝemy bez problemu wykonaÊ samodzielnie. Wystarczy odrobina chÚci, cierpliwoĂci, kilka szablonów i oczywiĂcie dobrej jakoĂci farba. Przy uĝyciu farb transparentnych moĝna wykonaÊ równieĝ tzw. przecierkÚ. Przecierka przeksztaïca zwykle jednokolorowÈ gïadkÈ powierzchniÚ w bardziej atrakcyjnÈ, niejednokrotnie o duĝej gïÚbi obrazu. W zaleĝnoĂci od stopnia kontrastu oraz intensywnoĂci koloru, przecierka moĝe byÊ stosowana na caïych Ăcianach lub tylko na ich fragmentach. Warto jednak pamiÚtaÊ, ĝe intensywne kolory uĝyte na wiÚkszych powierzchniach mogÈ sprawiaÊ nieco przytïaczajÈce wraĝenie. Po zastosowaniu dodatkowego impregnatu farby przecierane moĝna stosowaÊ takĝe w pomieszczeniach intensywnie eksploatowanych. Wykonanie powïok przecieranych jest niezwykle proste. ZagruntowanÈ powierzchniÚ naleĝy najpierw pomalowaÊ jaĂniejszym kolorem (równomiernie) i poczekaÊ aĝ wyschnie. NastÚpnie nakïada siÚ warstwÚ ciemniejszej farby i dopóki powierzchnia niÈ pokryta jest jeszcze mokra, przeciera siÚ jÈ nierównomiernie gÈbkÈ lub szmatkÈ. JeĂli chcemy wykonaÊ powierzchniÚ wielokolorowÈ, moĝemy naïoĝyÊ nastÚpny kolor i czynnoĂÊ przecierania powtórzyÊ do momentu uzyskania zadowalajÈcego efektu. nr 1/2010 TAM GDZIE ZACZYNA SIČ DOM O K N A P O D â O G I Drzwi dla naturalnych ludzi modele drzwi dostÚpne sÈ w postaci szklonej Remix Sp. z o.o. ul. Abrahama 10, LÚbork, 84-300 tel. (059) 863 58 12, fax (059) 866 26 65 [email protected] Stolarka Woïomin S.A. ul. Geodetów 2, 05-200 Woïomin tel. (022) 488 77 00, fax (022) 488 76 02 [email protected] D R Z W I WN}TRZA Krystyna Stankiewicz DREWNIANE CZY Podïogi z obu tych rodzajów materiaïu montuje siÚ ïatwo i szybko, a zaraz po uïoĝeniu moĝna je uĝytkowaÊ. I jedne, i drugie majÈ budowÚ warstwowÈ, ale róĝniÈ siÚ trwaïoĂciÈ, sposobem konserwacji i pielÚgnacji oraz cenÈ. Podãogi drewniane Najpopularniejsze podïogi drewniane to podïogi warstwowe. Wierzchnia (licowa) warstwa wykonana jest ze szlachetnych gatunków drewna. Od jego rodzaju zaleĝy rysunek sïojów i kolor podïogi, a od wzoru uïoĝenia deszczuïek – jej wyglÈd. Wzór ten moĝe przypominaÊ tradycyjny parkiet, mozaikÚ lub deski z litego drewna. Warstwa wierzchnia ma 12 www.eksper tbudowlany.pl gruboĂÊ od okoïo 2 do 4 mm. Im jest grubsza, tym wiÚcej razy podïogÚ moĝna odnawiaÊ. ¥rodkowa warstwa (rdzeñ) zapobiega zmianom wymiarów paneli pod wpïywem wilgoci. TworzÈ jÈ maïe, cienkie deszczuïki, zwykle sosnowe, sklejone tak, aby ich sïoje byïy do siebie prostopadïe. DziÚki temu panele sÈ sztywne i bardziej odporne na zmiany wilgoci i temperatury niĝ drewno lite. Orzech – Fot. Bauwerk/Lares LAMINOWANE Zadaniem zaĂ trzeciej, spodniej warstwy jest wyrównywanie naprÚĝeñ powstajÈcych w warstwie licowej i rdzeniu. Wykonuje siÚ jÈ ze sklejki lub z tzw. obïogów – drewna topoli, olchy czy osiki. Panele od spodu sÈ dodatkowo zabezpieczone foliÈ paroizolacyjnÈ, chroniÈcÈ je przed zawilgoceniem. warto wiedzieþ Ä Panele drewniane moĝna kilkakrotnie odnawiaÊ – cyklinowaÊ, szlifowaÊ i lakierowaÊ. Laminowane natomiast, jeĂli siÚ porysujÈ, trzeba wymieniÊ na nowe. nr 1/2010 DÈb olive – Fot. Stolarka Woïomin DÈb – Fot. Stolarka Woïomin Warstwa wierzchnia jest idealnie gïadka i fabrycznie pokryta kilkoma warstwami lakieru, utwardzanego promieniami UV lub termicznie. SÈ teĝ panele nasÈczone preparatami olejowymi. DziÚki temu nie trzeba ich po uïoĝeniu szlifowaÊ i zabezpieczaÊ przed wilgociÈ. Panele drewniane majÈ najczÚĂciej ksztaït prostokÈta dïugoĂci 800–2600 mm, szerokoĂci 150–400 mm. Ich gruboĂÊ zaĂ wynosi od 7 mm do 25 mm. Ukïada siÚ je jako podïogÚ pïywajÈcÈ, czyli bez mocowania do podïoĝa. Przy czym producenci proponujÈ dwa systemy ïÈczenia paneli: na wpust i pióro lub na zatrzask. Pierwszy wymaga stosowania specjalistycznego kleju do paneli, zapewniajÈcego elastyczne ich poïÈczenie. Klej stanowi teĝ dodatkowe zabezpieczenie przed wnikaniem wilgoci w miejsca poïÈczeñ. MontujÈc jednak panele, trzeba uwaĝaÊ, aby nie zabrudziÊ klejem ich powierzchni i jednoczeĂnie dokïadnie poïÈczyÊ elementy, bo od tego w duĝej mierze zaleĝy trwaïoĂÊ posadzki. Drugi system, na zatrzaski, jest prostszy i szybszy. Wystarczy przyïoĝyÊ do siebie dwa panele i poïÈczyÊ je wbudowanymi w nie zatrzaskami. Poniewaĝ przy tej metodzie nie uĝywa siÚ kleju, nie ma ryzyka zabrudzenia powierzchni. Ponadto, uïoĝone tÈ metodÈ pa- Firma WYG International Sp. z o.o. zaprasza pracowników mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, które posiadają siedzibę lub oddział na terenie woj. opolskiego do udziału w szkoleniach: Blok I Operatorzy ciężkich maszyn i urządzeń budowlanych oraz maszyn do robót drogowych (klasa III, klasa II i I) Blok II Pracownicy realizacji budów: ręczne urządzenia drogowe, rusztowania budowlano-montażowe metalowe % 0 8 ansowania Jesion gotland country – Fot. Komfort fin o d do Biuro Projektu WYG International Sp. z o.o. ul. Katowicka 39, pok. 320, III piętro 45-061 Opole · tel. 77 44 25 330 www.wsbb.pl · [email protected] [email protected] Projekt „Wsparcie szkoleniowe branży budowlanej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego reklama Panele laminowane w kolorze wenge – Fot. Komfort DÈb jersey – Fot. Komfort Blok III Kierowca wózka jezdniowego z napędem silnikowym, konserwator wózka jezdniowego Człowiek – najlepsza inwestycja lub iglastego czy korka technicznego, zabezpieczone od spodu foliÈ paroizolacyjnÈ. Podãogi laminowane Podïogi te majÈ równieĝ budowÚ warstwowÈ. WierzchniÈ (dekoracyjnÈ) warstwÚ tworzy laminat z nadrukowanym wzorem. Warstwa ta decyduje o odpornoĂci paneli na Ăcieranie, Ărodki chemiczne, wysokÈ temperaturÚ i Ăwiatïo sïoneczne. WarstwÚ noĂnÈ (ĂrodkowÈ) zwykle wykonuje siÚ z pïyt HDF lub MDF, rzadziej wió- Panele laminowane Marena – Fot. Witex Panele laminowane Marena – Fot. Witex Panele laminowane Ambra – Fot. Witex Do holi, korytarzy, salonów nadajÈ siÚ panele drewniane z warstwÈ licowÈ z twardego drewna (dÚbu, jesionu, buku oraz gatunków egzotycznych, np. tali, badi czy jatoba. Drewno miÚkkie (brzoza, olcha) jest natomiast wystarczajÈce na posadzki w sypialniach. Nie sÈ natomiast polecane do kuchni i innych pomieszczeñ, w których byïyby naraĝone na czÚste zachlapywanie wodÈ. www.eksper tbudowlany.pl rowych. Od jej wytrzymaïoĂci zaleĝy odpornoĂÊ paneli na uderzenia i wgniecenia. Spodnia zaĂ to warstwa przeciwprÚĝna, zapewniajÈca stabilnoĂÊ ksztaïtu i wymiarów uïoĝonych paneli. Robi siÚ jÈ z laminatu lub kilku warstw papieru, wzmocnionego ĝywicÈ melaminowÈ (panele ze spodem z laminatu sÈ stabilniejsze). Pojedyncze panele laminowane przypominajÈ dïugie deski gruboĂci od 6 do 10 mm. Grubsze sÈ droĝsze, ale teĝ dïuĝej mogÈ sïuĝyÊ. Montaĝ paneli laminowanych jest tak samo ïatwy i prosty, jak drewnianych. Ukïada siÚ je jako podïogÚ pïywajÈcÈ – na wpust i pióro (z uĝyciem kleju) lub na zatrzask (ïÈczenie bezklejowe). Przed montaĝem podïogi na podïoĝu ukïada siÚ elastycznÈ piankÚ, która niweluje jego drobne nierównoĂci. Eliminuje teĝ, przynajmniej czÚĂciowo, nieprzyjemny odgïos towarzyszÈcy chodzeniu po nich, co uznawane jest za wadÚ tych paneli. Lepszym rozwiÈzaniem tego problemu sÈ panele z wbudowanym od spodu systemem wyciszajÈcym, czyli z dodatkowÈ warstwÈ tïumiÈcÈ odgïosy kroków. Panele laminowane sÈ znacznie tañsze od drewnianych. Nie wymagajÈ cyklinowania ani lakierowania, a ich eksploatacja nie jest kïopotliwa. Bogate wzornictwo i szeroki wybór kolorów pozwalajÈ dopasowaÊ je do kaĝdego wnÚtrza. Poza wzorami imitujÈcymi róĝne gatunki drewna (takĝe egzotycznego), moĝna teĝ kupiÊ takie, które przypominajÈ kamieñ naturalny lub pïytki ceramiczne. WybierajÈc jednak panele laminowane, trzeba zwróciÊ uwagÚ na klasÚ ich odpornoĂci na Ăcieranie, podanÈ na opakowaniu. OkreĂla Zebrano – Fot. Bauwerk/Lares Ä DÈb Bringhton – Fot. Kährs/Lares warto wiedzieþ 14 siÚ jÈ symbolami od AC1 do AC5 – im cyfra ta jest wyĝsza, tym panele sÈ trwalsze. Te o najwyĝszej klasie ĂcieralnoĂci, czyli AC5, przeznaczone sÈ do budynków uĝytecznoĂci pu- DÈb Sabbia – Fot. Bauwerk/Lares WN}TRZA nele moĝna, w razie potrzeby, ïatwo zdemontowaÊ i zamontowaÊ ponownie, np. w innym pomieszczeniu, lub teĝ wymieniÊ uszkodzony pojedynczy element na nowy. Niezaleĝnie od wybranego systemu, miÚdzy podïoĝem a panelami zawsze musi byÊ rozïoĝona warstwa izolacji przeciwwilgociowej i akustycznej, peïniÈca równieĝ funkcjÚ podkïadu wyrównujÈcego, niwelujÈcego niewielkie nierównoĂci podïoĝa. NajczÚĂciej jest to specjalna pianka poliuretanowa lub cienkie pïyty ze zmielonego drewna liĂciastego blicznej. W intensywnie uĝytkowanych pomieszczeniach mieszkalnych (holu czy korytarzu) wystarczÈ panele o klasie ĂcieralnoĂci AC4. Do sypialni natomiast moĝna wybraÊ panele oznaczone symbolem AC3. nr 1/2010 mgr inĝ. Piotr Idzikowski Fot. Ceramika Paradyĝ WN}TRZA Jak przyklejaþ pãytki JAKI KLEJ WYBRAm WybierajÈc zaprawÚ klejÈcÈ do pïytek, naleĝy braÊ pod uwagÚ wiele róĝnych elementów, np. typ podïoĝa, rodzaj pïytek czy miejsce ich uïoĝenia. 16 www.eksper tbudowlany.pl – naleĝy stosowaÊ zaprawy szybkowiÈĝÈce, np. typu C1TF, które umoĝliwiajÈ wchodzenie na okïadzinÚ zaledwie po kilku godzinach od jej przyklejenia. Ä ekspert radzi Waĝnym elementem okïadziny, zwïaszcza na tarasach i innych duĝych powierzchniach, sÈ dylatacje. Na okïadzinÚ naleĝy przenieĂÊ wszystkie istniejÈce juĝ dylatacje konstrukcyjne. Trzeba teĝ zastosowaÊ dylatacje skrajne, oddzielajÈce poszczególne warstwy od pionowych elementów budynku (Ăciany, sïupy itp). Dylatacje naleĝy przenosiÊ przez kolejne warstwy tarasu – powinny byÊ one odwzorowane na okïadzinie ceramicznej tarasu. Najlepiej powierzchniÚ pïytek podzieliÊ dylatacjami na pola o powierzchni okoïo 1,5–2 m2. Szczeliny dylatacyjne naleĝy wypeïniÊ materiaïami elastycznymi, np. odpowiednimi masami silikonowymi. Dylatacje eliminujÈ skurcze wynikajÈce m.in. z duĝej róĝnicy temperatur, na jakie naraĝona jest okïadzina ceramiczna na zewnÈtrz budynku. Ä Fot. Artvillano W kuchniach, ïazienkach, przedpokojach i pokojach bardzo dobrze sprawdzajÈ siÚ podstawowe kleje typu C1T lub C1TE. SÈ jednak sytuacje, gdy konieczne jest siÚgniÚcie po klej wyĝszej klasy – elastyczny lub charakteryzujÈcy siÚ wysokÈ przyczepnoĂciÈ. Oto przykïady: ogrzewanie podïogowe i Ăcienne – ze wzglÚdu na czÚste wahania temperatury najlepiej stosowaÊ zaprawy elastyczne prace na zewnÈtrz – naleĝy stosowaÊ tylko zaprawy mrozoodporne; w przypadku przyklejania pïytek na duĝych powierzchniach – zaprawy elastyczne, które bÚdÈ przenosiÊ odksztaïcenia spowodowane duĝymi dobowymi i rocznymi wahaniami temperatury podïoĝa krytyczne – naleĝy stosowaÊ zaprawy o podwyĝszonej przyczepnoĂci, typu C2 lub zaprawy specjalistyczne okïadziny o wysokiej nasiÈkliwoĂci, np. marmur – naleĝy uĝywaÊ zapraw na biaïym cemencie, aby uniknÈÊ przebarwieñ przyklejanych elementów okïadziny o minimalnej nasiÈkliwoĂci, np. gres – naleĝy stosowaÊ specjalne zaprawy, przeznaczone do przyklejania pïytek gresowych; sÈ to zaprawy z duĝÈ iloĂciÈ ĝywic gdy wystÚpuje koniecznoĂÊ szybkiego uĝytkowania pomieszczeñ, np. korytarzy Przyklejanie pïytek na Ăcianach. Pïytki Ăcienne mocuje siÚ zaprawami klejÈcymi metodÈ cienkowarstwowÈ. Polega ona na nakïadaniu kleju pacÈ zÚbatÈ na ĂcianÚ. Na powierzchniach pionowych najlepiej sprawdzajÈ siÚ kleje o ograniczonym spïywie, np. typu C1T. DziÚki ich zastosowaniu prace okïadzinowe moĝna rozpoczÈÊ od góry Ăciany. Jest to o tyle korzystne, ĝe unikamy w ten sposób wykonywania listwy startowej. Nie trzeba teĝ ukïadaÊ docinanych, niezbyt estetycznie wyglÈdajÈcych, pïytek w eksponowanej podsufitowej czÚĂci Ăciany. Mocowanie pïytek podïogowych. MocujÈc pïytki podïogowe, najlepiej nakïadaÊ klej zarówno na podïoĝe, jak i na pïytkÚ – tzw. metoda kombinowana. Jednak w pewnych sytuacjach naïoĝenie kleju tylko na podïoĝe nie jest bïÚdem. Wszystko zaleĝy od okolicznoĂci. Metoda kombinowana pozwala caïkowicie wypeïniÊ przestrzeñ pomiÚdzy podïoĝem a pïytkÈ, bez pozostawiania pustych miejsc. Nie uda siÚ tego osiÈgnÈÊ, nakïadajÈc klej pacÈ zÚbatÈ tylko na podïoĝe (zwïaszcza przy duĝych pïytkach i nierównej powierzchni). DziÚki metodzie kombinowanej pïytka jest lepiej przytwierdzona do podïoĝa, a caïa okïadzina bardziej odporna na obciÈĝenia, zwïaszcza miejscowe, które dziaïajÈc na „pusty” naroĝnik, mogÈ doprowadziÊ do jego ukruszenia. W przypadku, gdy pïytka jest przyklejana na zewnÈtrz, brak pustek powietrznych uniemoĝliwia gromadzenie siÚ wody pod okïadzinÈ. Mamy wtedy pewnoĂÊ, ĝe nie ulegnie ona zniszczeniu na skutek cyklicznego zwiÚkszania siÚ i zmniejszania objÚtoĂci wody podczas procesów jej zamarzania i rozmarzania w sezonie jesienno-zimowym. Do przyklejania pïytek podïogowych najlepiej jednak zastosowaÊ specjalny klej samorozpïywny, typu C2E. DziÚki tiksotropowoĂci, przy dociskaniu pïytki do podïoĝa, rozpïywa siÚ on pod jej powierzchniÈ, wypeïniajÈc caïÈ przestrzeñ. Klej ten nakïada siÚ tylko na podïoĝe, uĝywajÈc do tego celu pacy z póïokrÈgïymi zÚbami. ekspert radzi Przed przyklejaniem pïytek w pomieszczeniach mokrych (np. w ïazience) naleĝy zaizolowaÊ podïoĝe, zwïaszcza, jeĂli jest wykonane z materiaïów, które mogÈ ulec uszkodzeniu w kontakcie z wodÈ. Podïoĝami takimi sÈ pïyty gipsowo-kartonowe, beton komórkowy, podkïady anhydrytowe lub tynki gipsowe. Do wykonania izolacji podïoĝa naleĝy zastosowaÊ np. foliÚ uszczelniajÈcÈ, a wszystkie poïÈczenia Ăciany ze ĂcianÈ i Ăciany z podïogÈ uszczelniÊ dodatkowo taĂmami uszczelniajÈcymi. Ponadto w miejscach wyjĂcia rur pod bateriÈ oraz u wylotu rury odpïywowej naleĝy zastosowaÊ koïnierze uszczelniajÈce. nr 1/2010 WN}TRZA JAK UKADAm GRESY Pïytki gresowe sÈ obecnie bardzo popularnym materiaïem wykoñczeniowym. MajÈ bowiem wiele zalet, wĂród których warto wymieniÊ na przykïad: niskÈ nasiÈkliwoĂÊ, duĝÈ twardoĂÊ oraz odpornoĂÊ na Ăcieranie i zarysowania. Ze wzglÚdu na te cechy, a zwïaszcza niskÈ nasiÈkliwoĂÊ, pïytki gresowe wymagajÈ stosowania zapraw klejÈcych o zwiÚkszonej przyczepnoĂci. Koñcowy efekt prac pïytkarskich przy ukïadaniu gresu zaleĝy od przestrzegania zasad sztuki budowlanej. Naleĝy zwróciÊ uwagÚ na stan techniczny podïoĝa oraz warunki, w jakich bÚdzie eksploatowana powierzchnia z pïytkami. SzczególnÈ uwagÚ naleĝy zwróciÊ na takie powierzchnie jak tarasy, balkony czy podïogi ogrzewane. Jaki klej Do ukïadania pïytek gresowych firma Murexin zaleca stosowanie zaprawy klejÈcej Flexibel KGX 45, którÈ moĝna stosowaÊ na podïogach i Ăcianach. Klej doskonale radzi sobie z podïoĝami poddawanymi trudnym warunkom zewnÚtrznym, jak np. tarasy i balkony (latem pïytki nagrzewajÈ siÚ, a zimÈ dochodzi do ich wielokrotne- go zamarzania i rozmarzania), jak równieĝ z ogrzewaniem podïogowym wewnÈtrz pomieszczeñ. W przypadku klejenia pïytek gresowych na normalnych podïoĝach (bez ogrzewania podïogowego) warto zastosowaÊ zaprawÚ klejÈcÈ Specjal KMG 25. Speïnia ona bowiem surowe parametry przyczepnoĂci, tiksotropowoĂci oraz dïugiego czasu pracy wedïug PN-EN 12004. Zawiera dodatki polimerów, które zwiÚkszajÈ przyczepnoĂÊ do podïoĝa i do maïo nasiÈkliwych spodów pïytek gresowych. Jaka fuga Bardzo waĝnym elementem prac pïytkarskich jest równieĝ fugowanie. Dobór wïaĂciwej fugi, jej szerokoĂci oraz koloru, po- winien byÊ poprzedzony dokïadnÈ analizÈ rodzaju obciÈĝeñ mechanicznych, termicznych oraz chemicznych, na które naraĝona bÚdzie okïadzina ceramiczna. Do spoinowania okïadzin gresowych firma Murexin zaleca stosowanie mineralnej, elastycznej, pigmentowanej, wodo- i mrozoodpornej fugi Aqua Flex FM 60. Gwarantuje ona bowiem wysokÈ przyczepnoĂÊ do krawÚdzi pïytek gresowych i umoĝliwia wykonywanie prac w miejscach przeznaczonych do szybkiej eksploatacji, jak na przykïad ruch pieszy. Fuga Aqua Flex FM 60 zalecana jest przy szerokoĂciach szczelin od 2 do 7 mm. Okïadziny gresowe w obiektach uĝytecznoĂci publicznej, które sÈ obciÈĝone intensywnym ruchem pieszym, naleĝy czyĂciÊ preparatem Colocura. MUREXIN POLSKA Sp. z o.o. ul. Annopol 4 A, 03-236 Warszawa tel. 22 884 77 55, fax 22 814 53 31 e-mail: [email protected] www.murexin.pl nr 1/2010 A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y www.eksper tbudowlany.pl 17 BUDOWA Jacek Sawicki KLEJE ODPORNE NA MRÓZ Do mocowania pïytek, które bÚdÈ wystawione na bezpoĂrednie dziaïanie czynników atmosferycznych lub uïoĝone w pomieszczeniach nieogrzewanych, konieczne jest zastosowanie specjalnych klejów mrozoodpornych. W alory uĝytkowe klejów mrozoodpornych wynikajÈ z normy PN EN 12004:2007: Kleje do pïytek. Definicje i wymagania techniczne. Norma narzuca wyrobom okreĂlone wymagania, a takĝe nakïada na producentów obowiÈzek okreĂlonego oznakowania i etykietowania produktu. Aby uniknÈÊ póěniejszych rozczarowañ, dobrze jest wiÚc przed zakupem kleju sprawdziÊ, co oznaczajÈ wszelkie informacje podane na opakowaniu produktu lub w jego karcie technicznej. Jak jednak zrozumieÊ podane informacje, jeĂli zapisy normy nie obligujÈ producenta do podania przeznaczenia zaprawy w zaleĝnoĂci od wïaĂciwoĂci oraz klasyfikacji i oznaczenia? Albo, gdy uĝytkownik na podstawie oznaczenia kleju nie moĝe odczytaÊ wprost jego przeznaczenia? W takich przypadkach pomocy naleĝy szukaÊ, czytajÈc informacje dodatkowe zamieszczone w opisie zaprawy klejowej lub wskazówki dotyczÈce przyklejanej ceramiki budowlanej (gïównie klinkieru i gresu, a takĝe terakoty, pod pewnymi uwarunkowaniami). W praktyce przyjÚto traktowaÊ podïoĝa wystawione na dziaïanie warunków atmosferycznych jako podïoĝa krytyczne (np. tarasy czy balkony). W przywoïanej normie, do klejenia na zewnÈtrz stosowane sÈ gïównie kleje oparte na bazie cementu. Ich typ oznaczany jest symbolem C (ang. concret). Na niewielkich powierzchniach na zewnÈtrz budynków moĝna stosowaÊ kleje mrozoodporne, ale na podïoĝach takich jak np. tarasy sama mrozoodpornoĂÊ kleju juĝ nie wystarczy. Tam powinny byÊ uĝyte kleje klasy C2. Wedïug klasyfikacji normowej sÈ to nastÚpujÈce kleje: C2 (klej o podwyĝszonych wïa- ĂciwoĂciach, z wymaganiami dodatkowymi), C2E (klej o podwyĝszonych wïaĂciwoĂciach z wymaganiami dodatkowymi, z wydïuĝonym czasem otwartym), C2F (klej szybkowiÈĝÈcy o podwyĝszonych wïaĂciwoĂciach, z dodatkowymi wymaganiami), C2T (klej o podwyĝszonych wïaĂciwoĂciach z dodatkowymi wymaganiami i zmniejszonym spïywie), C2TE (klej o podwyĝszonych wïaĂciwoĂciach z dodatkowymi wymaganiami, zmniejszonym spïywie i wydïuĝonym czasie otwartym), C2FT (klej szybkowiÈĝÈcy o podwyĝszonych wïaĂciwoĂciach z dodatkowymi wymaganiami i zmniejszonym spïywie). Przy okazji warto zwróciÊ uwagÚ na wïaĂciwe rozumienie pojÚcia mrozoodpornoĂci klejów do ceramiki budowlanej. Ich mrozoodpornoĂÊ dotyczy wyïÈcznie odpornoĂci uĝytkowej na dziaïanie mrozu, a nie moĝliwoĂci wykonywania prac w temperaturach ujemnych. Zalecane temperatury otoczenia podczas robót okïadzinowych z reguïy nie powinny byÊ niĝsze niĝ +5ºC. PRZEGLkD MROZOODPORNYCH ZAPRAW KLEJkCYCH ATLAS Sp. z o.o. uL. ¥wiÚtej Teresy 105, 91-222 ódě www.atlas.com.pl 18 ATLAS ZAPRAWA KLEJOWA ATLAS PLUS KLEJ WYSOKOELASTYCZNY ATLAS PLUS KLEJ WYSOKOELASTYCZNY BIAY Typ zaprawy: C1TE wg PN-EN 12004; Zastosowanie: do glazury, terakoty, klinkieru, gresu, nienasiÈkliwych pïytek cementowych, betonowych i z kamienia naturalnego; Rodzaj podïoĝa: tynki cementowe i cementowo-wapienne; cementowe i anhydrytowe podkïady wapienne; beton, beton komórkowy, nieotynkowane mury z cegieï, pustaków ceramicznych oraz bloczków silikatowych; WïaĂciwoĂci: zmniejszony spïyw, umoĝliwia ukïadanie pïytek od góry, wydïuĝony czas otwarty, silnie wiÈĝe terakotÚ i glazurÚ z podïoĝem, wodoodporna i mrozoodporna, do wewnÈtrz i na zewnÈtrz; na Ăciany i podïogi; Zuĝycie: 1,5 kg/m2; GruboĂÊ klejenia: 2 –10 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: ok. 4 godz.; Opakowania: 5 kg, 10 kg, 25 kg Typ zaprawy: C2TE wg PN-EN 12004 oraz S1 wg PN-EN 12002; Zastosowanie: glazura, terakota, klinkier, gres, pïytki cementowe, pïytki z nienasiÈkliwego kamienia naturalnego i aglomeratów kamiennych; Rodzaj podïoĝa: tynk cementowy, cementowo-wapienny i gipsowy, beton, gazobeton, jastrych cementowy i anhydrytowy, a takĝe surowa powierzchnia wykonana z cegieï, bloczków, pustaków i innych tego typu materiaïów ceramicznych i wapienno-piaskowych, powierzchnie starej glazury, pïyty OSB i g-k, stropy drewniane, lastriko, kleje bitumiczne; stare powïoki malarskie; hydroizolacje wykonane z folii bezspoinowych jedno- lub dwuskïadnikowych; WïaĂciwoĂci: zwiÚkszona przyczepnoĂÊ, zmniejszony spïyw, umoĝliwia ukïadanie pïytek od góry, wydïuĝony czas otwarty, silnie wiÈĝe pïytkÚ z podïoĝem, na ogrzewanie podïogowe, wodoodporna i mrozoodporna, do wewnÈtrz i na zewnÈtrz; Zuĝycie: 1,5 kg/m2; GruboĂÊ klejenia: 2 – 10 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: ok. 4 godz.; Opakowania: 5 kg, 10 kg, 25 kg Typ zaprawy: C2TE wg PN-EN 12004 oraz S1 wg PN-EN 12002; Zastosowanie: pïytki o duĝej nasiÈkliwoĂci z kamienia naturalnego i syntetycznego, marmuru, glazura, terakota, klinkier, gres, mozaika porcelanowa i szklana, pïytki cementowe; Rodzaj podïoĝa: tynk cementowy, cementowo-wapienny i gipsowy, beton, gazobeton, jastrych cementowy i anhydrytowy, a takĝe surowa powierzchnia wykonana z cegieï, bloczków, pustaków i innych tego typu materiaïów ceramicznych i wapienno-piaskowych, powierzchnie starej glazury, pïyty OSB i g-k, stropy drewniane, lastriko, kleje bitumiczne, stare powïoki malarskie, hydroizolacje wykonane z folii bezspoinowych jedno- lub dwuskïadnikowych; WïaĂciwoĂci: nie powoduje przebarwieñ, zwiÚkszona przyczepnoĂÊ, zmniejszony spïyw, umoĝliwia ukïadanie pïytek od góry, wydïuĝony czas otwarty, silnie wiÈĝe pïytkÚ z podïoĝem, na ogrzewanie podïogowe, wodoodporna i mrozoodporna, do wewnÈtrz i na zewnÈtrz, na Ăciany i podïogi; Zuĝycie: 1,5 kg/m2; GruboĂÊ klejenia: 2 – 10 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: ok. 4 godz.; Opakowania: 10 kg, 25 kg Cena cennikowa brutto: 23,00 zï (opakowanie 25 kg) Cena cennikowa brutto: 54,00 zï (opakowanie 25 kg) Cena cennikowa brutto: 63,00 zï (opakowanie 25 kg) www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 PRZEGLkD MROZOODPORNYCH ZAPRAW KLEJkCYCH BUDOWA MUREXIN POLSKA Sp. z o.o. ul. Annopol 4 A, 03-236 Warszawa www.murexin.pl BIAA ZAPRAWA KLEJkCA TRASS ELASTIC BTE 71 ELASTYCZNA ZAPRAWA KLEJkCA FLEXIBEL KGX 45 ZAPRAWA KLEJkCA SPECJAL KMG 25 Typ zaprawy: C2TE wg PN-EN 12004 oraz S1 wg PN-EN 12002; Zastosowanie: do klejenia pïytek z kamienia wraĝliwego na przebarwienia, pïytek ceramicznych wewnÈtrz i na zewnÈtrz na powierzchniach pionowych oraz poziomych; do klejenia glazury, terakoty, gresu, mozaiki, okïadzin z klinkieru; dodatek trasu minimalizuje moĝliwoĂÊ pojawienia siÚ wykwitów; Rodzaj podïoĝa: beton, ogrzewane jastrychy cementowe, ogrzewane jastrych anhydrytowe, pïyty g-k, tynki wapienno-cementowe, tynki wapienne, Ăciany z bloczków z betonu lekkiego; WïaĂciwoĂci: biaïa, trasowa, elastyczna, modyfikowana polimerami, wodoodporna, mrozoodporna, cienkowarstwowa, tiksotropowa, wydïuĝony czas otwarty; Zuĝycie: ok. 3 kg/m² w zaleĝnoĂci od rodzaju pïytek; GruboĂÊ klejenia: do 5 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: ok. 2 godz.; Opakowania: 25 kg Typ zaprawy: C2TE wg PN-EN 12004; Zastosowanie: do klejenia wszelkiego rodzaju pïytek ceramicznych wewnÈtrz i na zewnÈtrz, na podïoĝach ogrzewanych, na balkonach, tarasach, elewacjach, w pomieszczeniach mokrych; do klejenia pïytek z gresu o wymiarach 40×40 cm równieĝ na zewnÈtrz pomieszczeñ; do klejenia pïytek na izolacjach podpïytowych Murexin oraz na starych okïadzinach ceramicznych; Rodzaj podïoĝa: beton, tynki, jastrychy ogrzewane, pïyty g-k, balkony, tarasy; WïaĂciwoĂci: elastyczna, modyfikowana wysokiej jakoĂci polimerami, wiÈĝÈca hydraulicznie, na bazie cementów szarych, cienkowarstwowa, wodoodporna i mrozoodporna; Zuĝycie: ok. 3 kg/m2, w zaleĝnoĂci od rodzaju pïytek; GruboĂÊ klejenia: do 5 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: 4 godz.; Opakowania: 25 kg Typ zaprawy: C1TE wg PN-EN 12004; Zastosowanie: do klejenia nasiÈkliwych pïytek ceramicznych oraz pïytek z gresu o wymiarach 40×40 cm na nieogrzewanych podïoĝach wewnÈtrz budynków, mozaiki, terakoty; moĝe byÊ uĝywana do murowania lekkich Ăcianek dziaïowych z suporexu; Rodzaj podïoĝa: beton, tynki, jastrychy ogrzewane, pïyty g-k; WïaĂciwoĂci: modyfikowana polimerami, wiÈĝÈca hydraulicznie, na bazie cementów szarych, cienkowarstwowa, wodoodporna i mrozoodporna; Zuĝycie: ok. 3 kg/m2, w zaleĝnoĂci od rodzaju pïytek; GruboĂÊ klejenia: do 5 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: 2 godz.; Opakowania: 25 kg Cena brutto: 71,98 zï Cena brutto: 60,76 zï Cena brutto: 34,77 zï KREISEL – Technika Budowlana Sp. z o.o. ul. Szarych Szeregów 23, 60-462 Poznañ, tel. 61 846 79 00 fax 61 846 79 09, [email protected], www.kreisel.pl ZAPRAWA KLEJkCA STANDARD KMG 15 MULTI 102 ELASTI MULTI SPECIAL 104 Typ zaprawy: C1TE wg PN-EN 12004; Zastosowanie: do klejenia nasiÈkliwych pïytek ceramicznych wewnÈtrz i na zewnÈtrz na powierzchniach pionowych oraz poziomych; do klejenia glazury, terakoty, pïytek z kamienia niepodatnego na przebarwienia do klejenia pïyt ze styropianu; moĝe byÊ uĝywana do murowania lekkich Ăcianek dziaïowych z bloczków z betonu komórkowego; Rodzaj podïoĝa: beton, nieogrzewane jastrychy cementowe, tynki wapienno-cementowe, tynki wapienne, Ăciany z bloczków z betonu lekkiego; WïaĂciwoĂci: mineralna, modyfikowana polimerami, wodoodporna, mrozoodporna, cienkowarstwowa, tiksotropowa, wydïuĝony czas otwarty; Zuĝycie: ok. 3 kg/m² w zaleĝnoĂci od rodzaju pïytek; GruboĂÊ klejenia: do 5 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: ok. 2 godz.; Opakowania: 25 kg Typ zaprawy: C1T wg PN-EN 12004:2002/A1:2003; Zastosowanie: do pïytek ceramicznych Ăciennych i podïogowych o nasiÈkliwoĂci > 3% do sztywnych, nieodksztaïcalnych podïoĝy wewnÈtrz i na zewnÈtrz pomieszczeñ, w miejscach nie naraĝonych na znaczÈce odksztaïcenia na skutek zmian temperatury; Rodzaj podïoĝa: betony zwykïe, betony na kruszywie lekkim, betony komórkowe, tynki gipsowe, cementowe i cementowowapienne, noĂne tynki wapienne, jastrychy cementowe (o wilgotnoĂci < 2%); WïaĂciwoĂci: podstawowa zaprawa klejÈca do pïytek ceramicznych wodo- i mrozoodporna, w postaci suchej mieszanki spoiw, wypeïniaczy mineralnych oraz domieszek modyfikujÈcych; do nakïadania cienkowarstwowego; Zuĝycie: ok. 1,3 kg/m2 na 1 mm gruboĂci warstwy zaprawy; GruboĂÊ klejenia: do 5 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: ok. 2 godz.; Opakowania: 10 kg, 25 kg Typ zaprawy: C2TE wg PN-EN 12004:2002/A1 2003; Zastosowanie: do wszystkich rodzajów pïytek ceramicznych Ăciennych i podïogowych, takĝe wielkoformatowych i z kamienia naturalnego, zarówno do podïoĝy sztywnych, jak i podatnych na odksztaïcenia, dobrze lub sïabo przyczepnych, wewnÈtrz i na zewnÈtrz; Rodzaj podïoĝa: betony zwykïe, komórkowe i na kruszywie lekkim, tynki gipsowe, cementowe i cementowowapienne, noĂne tynki wapienne, sztywne pïyty g-k i gipsowowïóknowe, jastrychy cementowe i anhydrytowe, stare okïadziny z pïytek ceramicznych, wewnÚtrzne asfalty lane, wiórowe pïyty Ăcienne, powierzchnie pokryte pïynnÈ foliÈ lub zaprawami uszczelniajÈcymi; WïaĂciwoĂci: mrozo- i wodoodporna, wysokoelastyczna, przyczepna, o szerokim zastosowaniu; Zuĝycie: ok. 1,3 kg/m2 na 1 mm gruboĂci warstwy zaprawy; GruboĂÊ klejenia: do 5 mm; Czas przydatnoĂci do uĝycia: ok. 2 godz.; Opakowania: 25 kg Cena brutto: 24,28 zï Cena brutto: 24,52 zï (opakowanie 25 kg) Cena brutto: 58,44 zï nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 19 Fot. Viessmann BUDOWA Krystyna Stankiewicz GARA¿ MIEJSCE NIE TYLKO DLA SAMOCHODU W domach jednorodzinnych garaĝ sïuĝy nie tylko do bezpiecznego przechowywania samochodu, ale takĝe do skïadowania np. narzÚdzi ogrodniczych, sprzÚtu sportowego oraz róĝnych narzÚdzi i akcesoriów samochodowych. Dlatego jego zagospodarowaniu warto poĂwiÚciÊ sporo uwagi, aby nie zamieniï siÚ w nieuporzÈdkowany magazyn, utrudniajÈcy manewrowanie samochodem. 20 www.eksper tbudowlany.pl nr 1/2010 Nowa funkcja garaİu Fot. Stanley BUDOWA O tym, jak zagospodarujemy przestrzeñ garaĝu decyduje przede wszystkim jego wielkoĂÊ. Ta zaĂ zaleĝy od liczby samochodów, które garaĝ ma pomieĂciÊ, ich wymiarów oraz dodatkowych funkcji, jakie chcemy do niego przenieĂÊ. Garaĝ bowiem coraz czÚĂciej peïni teĝ funkcjÚ domowego magazynu, zastÚpujÈcego piwnice, których teraz praktycznie siÚ nie buduje. Poza narzÚdziami do obsïugi samochodu, oponami, róĝnymi akcesoriami i kosmetykami samochodowymi, tradycyjnie przechowywanymi w garaĝu, skïadujemy w nim równieĝ drewno do kominka, meble ogrodowe, kosiarkÚ do trawy, grill, narzÚdzia ogrodnicze, a takĝe rowery, narty, deskorolki i inny sprzÚt sportowy. JeĂli w domu nie ma spiĝarni, po zrobieniu wiÚkszych zakupów, w garaĝu zostawiamy zgrzewki wody, a nawet warzywa i owoce. Do przechowywania tego wszystkiego trzeba znaleěÊ odpowiednie miejsce. Zwykle teĝ w garaĝu umieszczamy róĝne narzÚdzia, niezbÚdne w kaĝdym domu – ĂrubokrÚty, mïotki, wiertarkÚ itp. – oraz reszki farb pozostaïych po malowaniu wnÚtrz czy zapasowe pïytki. One równieĝ powinny mieÊ swoje staïe miejsce, aby ïatwo moĝna je byïo znaleěÊ, gdy bÚdÈ potrzebne. Aby garaĝ ïÈczyï wszystkie te funkcje, nie powinien byÊ ciasny. JeĂli ograniczymy jego metraĝ, skïadowanie czegokolwiek nie bÚdzie moĝliwe, chyba ĝe samochód pozostawimy na zewnÈtrz. Ponadto, w ciasnym garaĝu samochód moĝna ïatwo uszkodziÊ, a ryzyko to dodatkowo zwiÚksza bezïadnie poustawiany sprzÚt czy narzÚdzia. W garaĝu o sporej powierzchni moĝna pokusiÊ siÚ o wydzielenie osobnego pomieszcze- nia lub aneksu. Takie rozwiÈzanie jest bardzo korzystne, poniewaĝ pozwala na oddzielenie czÚĂci gospodarczej od miejsca parkowania samochodu, dziÚki czemu zapachy spalin nie bÚdÈ przenikaïy do skïadowanych przedmio- Ä ekspert radzi W kaĝdym garaĝu warto zaprojektowaÊ okno, a w tych, które sïuĝÈ równieĝ jako magazyn, jest to szczególnie przydatne. Zapewni lepszÈ wentylacjÚ grawitacyjnÈ i wprowadzi do wnÚtrza dzienne Ăwiatïo. Inny sposób doĂwietlenia garaĝu to zainstalowanie bramy z zamontowanymi Ăwietlikami, wykonanymi z materiaïu odpornego na uderzenia – akrylu lub poliwÚglanu. tów czy artykuïów. W garaĝu poïÈczonym z domem osobne pomieszczenie moĝna teĝ przeznaczyÊ na pralniÚ z suszarniÈ lub umieĂciÊ w nim kocioï c.o. Nie bÚdzie wówczas potrzeby zabierania powierzchni domu na pomieszczenie gospodarcze. W wydzielonej czÚĂci z pewnoĂciÈ przyda siÚ dodatkowe wejĂcie z ogrodu oraz okno. Koniecznie zaĂ trzeba zadbaÊ o dobrÈ wentylacjÚ – zwïaszcza wtedy, gdy znajdzie siÚ w nim kocioï c.o. lub pralnia z suszarniÈ. W drugiej sytuacji niezbÚdne bÚdzie teĝ ogrzewanie. NajwïaĂciwszym momentem na okreĂlenie powierzchni wnÚtrza garaĝu i jej rozplanowanie jest etap projektowania domu. Wszelkie przeróbki po zakoñczeniu budowy mogÈ okazaÊ siÚ kïopotliwe i kosztowne, a czasem wrÚcz niemoĝliwe. Warto teĝ pamiÚtaÊ, ĝe garaĝ i zagospodarowanie jego wnÚtrza – podobnie jak pomieszczeñ domu – powinno siÚ planowaÊ z myĂlÈ o przyszïoĂci. Szafki, póãki, koszyki, wieszaki… PorzÈdek w garaĝu ïatwiej bÚdzie utrzymaÊ, jeĂli zamontujemy w nim system zabudowy, przeznaczony wïaĂnie do garaĝy. reklama BUDOWA Fot. Stanley Póïka maïa, 55×25×3 cm, noĂnoĂÊ 10 kg Uchwyt na rower, noĂnoĂÊ 20 kg Fot. Stanley W skïad takich systemów wchodzÈ szafki stojÈce i wiszÈce z póïkami lub szufladami, póïki, koszyki na drobny sprzÚt i narzÚdzia oraz róĝnego rodzaju listwy i wieszaki. Niektóre firmy oferujÈ takĝe systemy ze specjalnymi panelami do wykañczania Ăcian. Panel Ăcienny, 112×31×1,7 cm Ä ekspert radzi Aby uniknÈÊ czÚstego otwierania caïej bramy garaĝowej, wystarczy zamontowaÊ takÈ, w którÈ wbudowane sÈ oddzielne drzwi wejĂciowe. Takie rozwiÈzanie oferuje wiÚkszoĂÊ producentów bram garaĝowych, a caïoĂÊ ma ten sam wzór i kolor. JeĂli garaĝ jest szeroki, oddzielne drzwi moĝna zamontowaÊ obok bramy. Kosz na worek, 31,5×38,5 cm Fot. Debar Uchwyt na wÈĝ ogrodowy, noĂnoĂÊ 15 kg Kosz gïÚboki, 52×32×20/15 cm, noĂnoĂÊ 20 kg 22 www.eksper tbudowlany.pl Meble i inne akcesoria systemowe wykonane sÈ z trwaïego materiaïu – metalu zabezpieczonego przed korozjÈ lub wysokiej jakoĂci tworzywa sztucznego. System zabudowy najlepiej zamontowaÊ na dïuĝszej (zwykle bocznej) Ăcianie, bo wtedy uzyskamy wiÚkszÈ powierzchniÚ magazynowÈ. Aby jednak podczas chowania, wieszania lub zdejmowania sprzÚtów czy narzÚdzi nie uszkodziÊ samochodu, powinno siÚ go oddzieliÊ od Ăciany co najmniej 1,5 m. Na Ăcianach zwykle wiesza siÚ narzÚdzia ogrodnicze (wÚĝe, grabie, ïopaty itp.) oraz sprzÚt sportowy (narty, rakiety tenisowe, deskorolki czy rowery). Póïki zaĂ i koszyczki to dobre miejsca na Ărodki czystoĂci, kosmetyki samochodowe czy pudeïka z wkrÚtami. W szafkach natomiast moĝna przechowywaÊ np. elektronarzÚdzia, kable i niewielkie, ale ciÚĝkie narzÚdzia, np. klucze czy mïotki. Na szafkach stojÈcych moĝ- na teĝ oprzeÊ stóï roboczy – wystarczy przykrÚciÊ do nich blat. KupujÈc natomiast szafkÚ z szufladami, warto sprawdziÊ, jakie obciÈĝenie wytrzymajÈ. Jako powierzchniÚ magazynowÈ moĝna teĝ wykorzystaÊ sufit. Zawieszony na nim sprzÚt musi byÊ jednak lekki i pïaski, ale jego wymiary mogÈ byÊ spore (moĝe to byÊ np. deska surfingowa czy bagaĝnik samochodowy). Rozmieszczenie rzeczy przechowywanych w garaĝu zaleĝy od indywidualnych potrzeb rodziny. Zawsze jednak trzeba pamiÚtaÊ o bezpieczeñstwie zarówno osób korzystajÈcych z garaĝu, jak i samochodu. Wszystkie wieszane na Ăcianie lub pod sufitem przedmioty powinny byÊ stabilnie za- warto wiedzieþ Ä W garaĝu znakomicie sprawdzajÈ siÚ mobilne pojemniki i kontenery na kóïkach, które moĝna ïatwo przemieszczaÊ i zmieniaÊ ich ustawienie w zaleĝnoĂci od potrzeb. UïatwiajÈ teĝ sprzÈtanie podïogi, bo na czas robienia porzÈdków moĝna je przesunÈÊ w dowolne miejsce. mocowane, aby przy przypadkowym potrÈceniu nie spadïy i nie narobiïy szkody. Dlatego lepiej wybraÊ droĝsze rozwiÈzania systemowe, poniewaĝ wchodzÈce w ich skïad wszelkie zaczepy, wieszaki i uchwyty przystosowane sÈ do wieszania konkretnych sprzÚtów, dziÚki czemu nie ma ryzyka, ĝe spadnÈ. Zwykïe gwoědzie i haki tego nie zapewniajÈ. nr 1/2010 BUDOWA WYGODNY I FUNKCJONALNY GARA¿ Kaĝdy przydomowy garaĝ moĝe staÊ siÚ estetycznym pomieszczeniem, w którym króluje ïad i porzÈdek. Trzeba tylko zadbaÊ o to, aby wszystkie przechowywane w nim przedmioty miaïy swoje staïe miejsce i byïy ïatwo dostÚpne. Efekt taki z ïatwoĂciÈ moĝna uzyskaÊ, wykorzystujÈc system zabudowy wnÚtrz pomieszczeñ uĝytkowych firmy Debar. Podstawowy jego element stanowiÈ panele, które mocuje siÚ ïatwo dostÚpnymi wkrÚtami do Ăcian. Panele majÈ dïugoĂÊ 112 cm i szerokoĂÊ 31 cm, a ich powierzchnia wytïaczana jest w poziome, wÈskie wgïÚbienia. DziÚki temu po zamocowaniu na Ăcianie przypominajÈ boazeriÚ. Ponadto wgïÚbienia wzmacniajÈ konstrukcjÚ i zwiÚkszajÈ jej wytrzymaïoĂÊ na obciÈĝenia. W razie potrzeby panele moĝna przyciÈÊ i dopasowaÊ do powierzchni zabudowywanych Ăcian. JeĂli panele majÈ byÊ ukïadane w nowo budowanych garaĝach, nie ma koniecznoĂci tynkowania Ăcian. Znakomicie bowiem ukryjÈ widoczne na Ăcianach ïÈczenia elementów konstrukcyjnych i zasïoniÈ wszelkie nierównoĂci. Panele wykonane sÈ z wysokogatunkowego, bezzapachowego tworzywa sztucznego, odpornego na uszkodzenia mechaniczne. I choÊ sÈ doĂÊ lekkie, charakteryzujÈ siÚ duĝÈ wytrzymaïoĂciÈ na obciÈĝenia. Nie wymagajÈ teĝ zabiegów konserwacyjnych. Aby oczyĂciÊ je z brudu i odĂwieĝyÊ wnÚtrze garaĝu, wystarczy umyÊ panele ciepïÈ wodÈ z do- datkiem ïagodnych detergentów. Do wyboru mamy panele w dwóch kolorach: jasny naturalny i jasny szary. Panele muszÈ byÊ jednak solidnie przytwierdzone do Ăciany, poniewaĝ stanowiÈ konstrukcjÚ noĂnÈ, do której mocuje siÚ róĝnego rodzaju uchwyty, listwy i koszyki. Akcesoria te wchodzÈ w skïad systemu i moĝna zawieszaÊ je w dowolnym miejscu paneli. Do ich mocowania nie potrzebujemy wkrÚtów ani Ărub. Warto starannie przemyĂleÊ dobór i rozmieszczenie akcesoriów, aby zapewniÊ wygodny i ïatwy dostÚp do przechowywanych sprzÚtów oraz narzÚdzi. Uchwyty, listwy i koszyki wykonane sÈ z wysokogatunkowego metalu i pokryte farbÈ proszkowÈ w ciemnoszarym kolorze. SÈ wiÚc odporne na uszkodzenia mechaniczne (uchwyty sÈ dodatkowo zabezpieczone ochronnÈ gumÈ), korozjÚ i zmiany temperatury. MogÈ teĝ uděwignÈÊ spory ciÚĝar powieszonych na nich przedmiotów, na przykïad rower. Firma Debar oferuje uchwyty róĝnej wielkoĂci i z róĝnie uksztaïtowanymi koñcówkami. DziÚki temu moĝna dobraÊ odpowiednie do ich przeznaczenia. Inne bowiem uchwyty bÚdÈ potrzebne do powiesze- nr 1/2010 A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y nia szczotek, opon samochodowych, nart, a jeszcze inne – rÚczników papierowych, wiadra, grabi czy wÚĝy ogrodowych. Listwy natomiast sïuĝÈ do przymocowania do Ăciany stoïu roboczego lub szafki. PozwalajÈ równieĝ na zawieszenie pudeïek typu ecobox albo specjalnych listew narzÚdziowych – z wyciÚciami, w które wsuwa siÚ róĝne akcesoria warsztatowe. Bardzo wygodne i przydatne w kaĝdym garaĝu sÈ róĝnego rodzaju koszyki. Firma Debar proponuje kilka ich rodzajów, róĝniÈcych siÚ ksztaïtem i wymiarami – pïytkie i gïÚbokie. Poniewaĝ sÈ aĝurowe, widaÊ ich zawartoĂÊ i szybko moĝna znaleěÊ poszukiwane przedmioty. Zastosowanie systemu zabudowy garaĝu firmy Debar pozwoli wiÚc na optymalne wykorzystanie jego przestrzeni, a moĝliwoĂÊ indywidualnej aranĝacji wnÚtrza – dostosowaÊ go do naszych potrzeb. Jego niezawodnÈ jakoĂÊ i bezpieczeñstwo dla zdrowia potwierdza Aprobata Techniczna ITB i Atest Pañstwowego Zakïadu Higieny. Estetyczne i starannie wykonane elementy systemu sprawiÈ, ĝe do garaĝu bÚdziemy wchodziÊ z przyjemnoĂciÈ. Debar Sp. z o.o. ul. Bursztynowa 2, 83-300 Kartuzy +48 58 736 66 77, www.debar.info www.eksper tbudowlany.pl 23 BUDOWA ZwiÚkszone wïaĂciwoĂci mechaniczne, wyjÈtkowa odpornoĂÊ na dziaïanie wody oraz zabezpieczenie przed powstawaniem pleĂni – to trzy najwaĝniejsze cechy, które wyróĝniajÈ pïytÚ gipsowÈ NIDA Hydro – nowy produkt firmy Lafarge Gips. PYTA GIPSOWA DO STOSOWANIA WEWNkTRZ I NA ZEWNkTRZ BUDYNKÓW NIDA Hydro to pierwsza pïyta gipsowa, którÈ moĝna stosowaÊ na zewnÈtrz budynku. DziÚki temu produktowi otwierajÈ siÚ nowe moĝliwoĂci stosowania suchej zabudowy w Ărodowiskach mokrych i wilgotnych dïugookresowo. Pïyta NIDA Hydro jest jedynÈ na rynku pïytÈ gipsowÈ, która speïnia wymagania stawiane produktom przeznaczonym do stosowania w Ărodowiskach mokrych i wilgotnych. Poza specyficznymi wïaĂciwoĂciami, pïyta NIDA Hydro zachowaïa cechy i zalety standardowej pïyty gipsowej, czyli ïatwoĂÊ ciÚcia, montaĝu oraz transportu. NIDA Hydro – co to takiego? 24 ta gipsowa NIDA Hydro oraz gotowa masa szpachlowa NIDA Hydromix. Produkty te zastosowane jednoczeĂnie tworzÈ barierÚ chroniÈcÈ przed przenikaniem wody. W systemie stosuje siÚ standardowe profile oraz wkrÚty do pïyt gipsowo-kartonowych. Do wzmocnienia poïÈczeñ miÚdzypïytowych wymagana jest taĂma z wïókna szklanego. wyĝej 60 cm (maks. 100 cm), z wykorzystaniem podbitki dachowej na konstrukcji krzyĝowej NIDA. JeĂli szerokoĂÊ podbitki wynosi powyĝej 60 cm, naleĝy zastosowaÊ mocowanie rusztu metalowego do krokwi za pomocÈ wieszaka noniuszowego NIDA. JeĂli na- Gdzie moİna jĈ stosowaþ? PïytÚ NIDA Hydro moĝna stosowaÊ na zewnÈtrz budynków (domy jednorodzinne i wielorodzinne, biurowce, parkingi, garaĝe, hotele i obiekty uĝytecznoĂci publicznej) jako podbitkÚ dachowÈ, sufit podwieszany lub okïadzinÚ sufitowÈ. Obróbka finalna powierzchni polega w tym przypadku na bezpoĂrednim naïoĝeniu tynku zewnÚtrznego lub pomalowaniu odpowiedniÈ farbÈ. Do systemu z wykorzystaniem pïyty NIDA Hydro moĝna teĝ zamocowaÊ weïnÚ fasadowÈ lub styropian, stosujÈc do tego celu odpowiednie wkrÚty firmy Koelner (montaĝ do profili NIDA). PïytÚ NIDA Hydro moĝna równieĝ stosowaÊ jako warstwÚ elewacji zewnÚtrznej (okïadzinÚ ĂciennÈ pod weïnÚ lub styropian i tynk zewnÚtrzny) w budynkach szkieletowych, centrach handlowych i hotelach. NIDA Hydro to pïyta gipsowa z powïokÈ zewnÚtrznÈ w kolorze pomarañczowym, która jest wykonana z materiaïu na bazie wïókna szklanego. Rdzeñ pïyty zostaï wzbogacony Ărodkami zmniejszajÈcymi wchïanianie wody oraz eliminujÈcymi powstawanie pleĂni (speïnia wymagania normy EN 15283-1). Pïyta ma ponadto zwiÚkszonÈ odpornoĂÊ na uderzenia (oznaczenie „I” wg EN 15283-1). Pïyta NIDA Hydro jest przeznaczona do zabezpieczania Ărodowisk, w których wymagana jest odpornoĂÊ na dziaïanie wody oraz powstawanie pleĂni. Moĝe byÊ stosowana równieĝ na zewnÈtrz budynku, np. jako podbitka dachowa lub sufit podwieszany, a takĝe na elewacji jako okïadzina Ăcienna pod weïnÚ lub styropian i tynk zewnÚtrzny. Pïyta NIDA Hydro zostaïa stworzona jako alternatywa dla pïyt cementowych stosowanych w Ărodowiskach mokrych i wilgotnych. Lafarge Gips oferuje kompletny system wodoodporny, w skïad którego wchodzi pïy- W zaleĝnoĂci od szerokoĂci podbitki dachowej dostÚpne sÈ dwa rozwiÈzania. Rysunek 1 przedstawia sposób wykonania podbitki szerokoĂci do 60 cm (odlegïoĂÊ od Ăciany). Zastosowana zostaïa tu podbitka dachowa samonoĂna NIDA. Na rys. 1a pokazano sposób wykonania podbitki szerokoĂci po- www.eksper tbudowlany.pl A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y Rys. 1. Zastosowanie systemu NIDA Hydro na podbitki dachowe: 1 – gotowa masa szpachlowa NIDA Hydromix, 2 – pïyta NIDA Hydro, 3 – blachowkrÚty NIDA, 4 – taĂma z wïókna szklanego NIDA, 5 – profil sufitowy NIDA CD, 6 – tynk zewnÚtrzny, 7 – profil przyĂcienny NIDA UD. Podbitki dachowe Rys. 1a. Zastosowanie systemu NIDA Hydro na podbitki dachowe: 1 – wieszak noniuszowy, 2 – gotowa masa szpachlowa NIDA Hydromix, 3 – pïyta NIDA Hydro, 4 – blachowkrÚty NIDA, 5 – taĂma z wïókna szklanego NIDA, 6 – profil sufitowy NIDA CD, 7 – tynk zewnÚtrzny, 8 – profil przyĂcienny NIDA UD. nr 1/2010 BUDOWA Rys. 2. Zastosowanie systemu NIDA Hydro na zewnÚtrzne sufity podwieszane: 1 – profil przyĂcienny pïyta NIDA Hydro NIDA UD, 2 – profil sufitowy NIDA CD, 3 – pïyta NIDA Hydro, 4 – element do mocowania NIDA ES. Rys. 2a. Zastosowanie systemu NIDA Hydro na zewnÚtrzne sufity podwieszane: 1 – ruszt krzyĝowy dwupoziomowy na profilu NIDA CD, 2 – pïyta NIDA Hydro, 3 – wieszak noniuszowy NIDA. tomiast szerokoĂÊ podbitki jest wiÚksza niĝ 100 cm, naleĝy odnieĂÊ siÚ do konstrukcji sufitu podwieszanego. W obu przypadkach naleĝy bezwzglÚdnie zastosowaÊ ruszt metalowy na profilach NIDA. RozwiÈzania na konstrukcji drewnianej nie zapewniajÈ bowiem wystarczajÈcej sztywnoĂci. Tynk zewnÚtrzny moĝe byÊ nakïadany bezpoĂrednio na pïytÚ. Nie ma koniecznoĂci wzmacniania powierzchni siatkÈ z wïókna szklanego wtopionÈ w zaprawÚ klejÈcÈ. Przy mocowaniu konstrukcji do krokwi dopuszcza siÚ stosowanie wyïÈcznie wieszaka noniuszowego NIDA lub elementy systemu NIDA MF. Zewnčtrzne sufity podwieszane Rys. 3. Zastosowanie systemu NIDA Hydro na okïadzinÚ elewacji zewnÚtrznej pod weïnÚ lub styropian: 1 – profil NIDA U, 2 – profil NIDA C, 3 – blachowkrÚt NIDA, 4 – pïyta NIDA Hydro, 5 – weïna skalna, 6 – taĂma z wïókna szklanego NIDA, 7 – ïÈcznik do montaĝu weïny skalnej lub styropianu Koelner KC/WB, 8 – warstwa zbrojÈca, 9 – tynk zewnÚtrzny, 10 – gotowa masa szpachlowa NIDA Hydromix. System NIDA Hydro znakomicie nadaje siÚ równieĝ do zastosowania jako warstwa elewacji zewnÚtrznej pod montaĝ weïny lub styropianu i ostateczne naïoĝenie tynku zewnÚtrznego. Sposób wykonania elewacji zewnÚtrznej z wykorzystaniem systemu NIDA Hydro pokazano na rys. 3. W tym przypadku naleĝy zastosowaÊ ruszt metalowy na profilach NIDA. WeïnÚ lub styropian mocuje siÚ do konstrukcji metalowej NIDA za pomocÈ odpowiednich wkrÚtów firmy Koelner. Mocowanie wkrÚtami jest wystarczajÈce i nie trzeba przyklejaÊ weïny lub styropianu do pïyty. Firma Lafarge Gips gwarantuje wytrzymaïoĂÊ systemu NIDA Hydro na bezpoĂrednie dziaïanie czynników atmosferycznych przez szeĂÊ miesiÚcy. Dotyczy to sytuacji, gdy zamontowany system NIDA Hydro nie zostaï poddany ostatecznej obróbce (weïna skalna, styropian, panele, tynk zewnÚtrzny itp.). Gwarancja moĝe byÊ uwzglÚdniona tylko w sytuacji, gdy krawÚdzie pïyt, poïÈczenia miÚdzypïytowe oraz ïby wkrÚtów sÈ zaszpachlowane gotowÈ masÈ szpachlowÈ NIDA Hydromix. Przedstawione w artykule rozwiÈzania z uĝyciem pïyty NIDA Hydro zostaïy opracowane w oparciu o badania w zewnÚtrznych jednostkach badawczych oraz w Centrum Rozwoju Technicznego Lafarge Gips, a takĝe wieloletnie doĂwiadczenie i praktykÚ w montaĝu systemów suchej zabudowy. nr 1/2010 A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y Wytyczne dotyczÈce montaĝu zewnÚtrznych sufitów podwieszanych sÈ takie same jak w przypadku montaĝu wewnÚtrznych sufitów podwieszanych. ZewnÚtrzne sufity podwieszane moĝna wykonaÊ na dwa sposoby. Rysunek 2 przedstawia sposób wykonania zewnÚtrznego sufitu podwieszanego na elementach NIDA ES, natomiast na rysunku 2a zaprezentowano sposób wykonania zewnÚtrznego sufitu podwieszanego na wieszaku noniuszowym NIDA. W obu przypadkach konieczne jest zastosowanie rusztu metalowego na profilach NIDA. Tynk zewnÚtrzny moĝe byÊ nakïadany bezpoĂrednio na pïytÚ NIDA Hydro. Nie ma koniecznoĂci wzmacniania powierzchni siatkÈ z wïókna szklanego wtopionÈ w zaprawÚ klejÈcÈ. Przy mocowaniu konstrukcji do stropu dopuszcza siÚ stosowanie wyïÈcznie wieszaka noniuszowego NIDA lub elementów systemu NIDA MF. Zastosowanie wieszaka obrotowego jest niedopuszczalne, ze wzglÚdu na zmianÚ wïaĂciwoĂci fizycznych pod wpïywem bardzo duĝych zmian temperatury otoczenia. Okãadzina elewacji zewnčtrznej Zalety pãyty NIDA Hydro Gïówne zalety pïyty NIDA Hydro to: OdpornoĂÊ na dziaïanie wody i wysokÈ wilgotnoĂÊ. OdpornoĂÊ na zmienne warunki atmosferyczne (deszcz, mróz). OdpornoĂÊ na uderzenia (oznaczenie „I” wg EN 15283-1). atwoĂÊ obróbki (jak w tradycyjnych systemach suchej zabudowy). atwoĂÊ montaĝu (nie ma potrzeby wstÚpnego nawiercania pïyty przed przykrÚcaniem). atwoĂÊ ciÚcia, za pomocÈ standardowego noĝyka do pïyt g-k. atwoĂÊ przenoszenia (nowa pïyta jest lĝejsza od pïyty cementowej, waĝy zaledwie 10,8 kg/m2). Wysoka stabilnoĂÊ wymiarów. OdpornoĂÊ na powstawanie pleĂni. MoĝliwoĂÊ stosowania jako podkïad pod glazurÚ, farbÚ, weïnÚ mineralnÈ lub styropian albo tynk zewnÚtrzny. LAFARGE GIPS Sp. z o.o. ul. Iïĝecka 24, bud F, 02-135 Warszawa Info NIDA: 801 11 44 77 www.lafargegips.pl www.eksper tbudowlany.pl 25 mgr inĝ. Artur Janiak, mgr inĝ. Grzegorz Rudkiewicz BUDOWA System izolacji Bituthene stosowany jest w Polsce od ponad 25 lat. Sïuĝy do zabezpieczania powierzchni poziomych i pionowych budynków. Oprócz izolacji fundamentów Bituthene stosuje siÚ takĝe do zabezpieczenia balkonów, tarasów, „zielonych dachów”, pïyt parkingowych, dylatacji, zbiorników wody, elementów stalowych i wielu innych. Samoprzylepne izolacje rolowe Bituthene 4000 oraz Bituthene 8000 przeznaczone sÈ do wykonywania izolacji chroniÈcych przed wilgociÈ i wodÈ, na powierzchniach poziomych i pionowych obiektów mostowych oraz budowli podziemnych, w tym piwnic i fundamentów. Informacje zawarte w kartach technicznych produktów oraz aprobatach: ITB (AT-15-3466/99), COBR (AT/2003-11-0338), IBDiM (AT/2003-04-0252) nie opisujÈ wszystkich moĝliwych zastosowañ tych materiaïów. ZgodnoĂÊ z europejskÈ normÈ EN 13967 takĝe nie zamyka zakresu moĝliwych aplikacji izolacji Bituthene. Istnieje moĝliwoĂÊ zamiennego stosowania Bituthene 8000 oraz Bituthene 4000, tam gdzie speïniajÈ one jedynie funkcje hydroizolacji. Róĝnica miÚdzy nimi polega Izolacja Bituthene ze środkiem gruntującym Primer B2 SYSTEM IZOLACJI BITUTHENE na tym, ĝe w Bituthene 8000 (jako rozwiniÚcie Bituthene 4000) zastosowano nowÈ, mocniejszÈ i gazoszczelnÈ (odpornÈ na przenikanie radonu i metanu), jasnoszarÈ warstwÚ noĂnÈ. Bituthene 8000 jest znacznie mocniejsza i wytrzymalsza, a jakiekolwiek przypadkowe uszkodzenie, które na czarnej powierzchni Bituthene 4000 mogïoby zostaÊ niezauwaĝone, na jasnoszarej Bituthene 8000 jest dobrze widoczne dziÚki znajdujÈcej siÚ pod spodem czarnej masie bitumiczno-kauczukowej. Warunkiem dobrego funkcjonowania izolacji jest jej odpowiednie zabezpieczenie przed uszkodzeniem. W przypadku izolacji Bituthene 4000/8000 najlepszym zabezpieczeniem sÈ systemowe pïyty Servipak, ale ich stosowanie nie jest warunkiem koniecznym przy aplikacji Przekrój krawędzi Narożnik Szczegół narożnika Szczegół narożnika Taśma ADCOR 550S zawinięta wokół rury 100 mm min. Membrana Bituthene Etap I góra Etap II Etap III warstwa taśmy (na zakładkę) Detale naroży wewnętrznych narożnik Etap IV Detale naroży zewnętrznych narożnik warstwa taśmy (na zakładkę) krawędź narożna Etap I 26 Etap II narożnik dół krawędź narożna warstwa taśmy (na zakładkę) narożnik dół 100 mm min. Przekrój krawędzi warstwa taśmy (na zakładkę) krawędź narożna góra Servipak 3 Bituthene (nie dotyczy rozwiÈzañ mostowych i pod nawierzchnie ukïadane na gorÈco). Zabezpieczeniem izolacji Bituthene 4000/8000 moĝe byÊ równieĝ dowolna warstwa ochronna, której podstawowym zadaniem jest niedopuszczenie do mechanicznego uszkodzenia membrany podczas aplikowania nastÚpnych warstw, przy aplikacji na powierzchniach poziomych, zasypywania wykopu i osiadania gruntu w wykopie przy aplikacji na powierzchniach pionowych. CzÚstym bïÚdem jest stosowanie róĝnych niesystemowych sposobów zabezpieczeñ izolacji Bituthene 4000/8000, np. ukïadanie grubej geowïókniny o duĝej gÚstoĂci, folii kubeïkowej czy pïyt styropianowych róĝnej gruboĂci (najczÚĂciej 1,5–2 cm), mocowanych punktowo taĂmÈ Bitustik. krawędź narożna Etap III Etap IV Rys. 1. Uszczelnienie przejĂcia rurowego przez ĂcianÚ z wykorzystaniem systemu Bituthene. Rys. 2. RozwiÈzanie detali przy hydroizolacji naroĝy wewnÚtrznych i zewnÚtrznych. www.eksper tbudowlany.pl A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y nr 1/2010 Przed uïoĝeniem membrany powierzchnia zagruntowana Ărodkiem Primer B2 musi caïkowicie wyschnÈÊ. Naleĝy gruntowaÊ tylko taki obszar, który bÚdzie zaizolowany jeszcze tego samego dnia. Jeĝeli przewiduje siÚ ukïadanie membrany przy temperaturze niĝszej niĝ +4°C, naleĝy sprawdziÊ, czy wszystkie powierzchnie sÈ wolne od lodu i szronu. MembranÚ Bituthene 4000/8000 ukïada siÚ stronÈ przylepnÈ na zgruntowanÈ, pozbawionÈ lodu, szronu i kondensacji pary wodnej powierzchniÚ, odklejajÈc stopniowo rozdzielajÈcy papier zabezpieczajÈcy. W trakcie przyklejania membranÚ naleĝy dociskaÊ do podïoĝa szczotkÈ, zapewniajÈc w ten sposób jej dobre zwiÈzanie poczÈtkowe oraz usuwajÈc spod niej powietrze. PrzylegajÈce pasy rolek ukïada siÚ równolegle i w linii, tak aby ich brzegi tworzyïy zakïady boczne i koñcowe nie mniejsze niĝ 5 cm. NastÚpnie naleĝy docisnÈÊ membranÚ na caïej powierzchni gumowym waïkiem. Ewentualne uszkodze- BUDOWA W skïad systemu Bituthene wchodzi nowoczesna samoprzylepna membrana stanowiÈca poïÈczenie wysoko wydajnej, poprzecznie laminowanej bïony noĂnej HDPE z superlepkÈ mieszankÈ kauczukowo-bitumicznÈ (Bituthene 4000 lub Bituthene 8000). Stosuje siÚ jÈ z tolerujÈcym wilgoÊ Ărodkiem gruntujÈcym Primer B2 oraz (jako elementem doszczelniajÈcym) pïynnÈ membranÈ Bituthene Liquid Membrane (Bituthene LM) (rys. 1). Izolacja Bituthene 4000/8000 produkowana jest w rolkach szerokoĂci 1 m i dïugoĂci 20 m. Stosuje siÚ jÈ na zimno. Moĝna jÈ ukïadaÊ przy temperaturach od –10° do +35°C. Ukïadanie izolacji Ăcian polega na naklejeniu pionowych pasów Bituthene 4000/8000 na uprzednio zagruntowanym, noĂnym podïoĝu. Na Ăcianach wysokich foliÚ naleĝy bardzo dobrze przykleiÊ w czÚĂci górnej, zabezpieczajÈc jÈ przed zsuwaniem siÚ. Górne krawÚdzie ukïadanych pasów zabezpiecza siÚ najczÚĂciej listwÈ mocujÈcÈ. 150 mm 150 mm A Servipak 3 Izolacja Bituthene ze środkiem gruntującym Primer B2 Izolacja Bituthene ze środkiem gruntującym Primer B2 B 150 mm Servipak 3 nia powierzchni moĝna naprawiÊ, naklejajÈc ïaty o wymiarach wiÚkszych niĝ uszkodzenie i mocno dociskajÈc je waïkiem. Elementy naroĝy wewnÚtrznych i zewnÚtrznych wykonuje siÚ poprzez naklejenie odpowiednio dociÚtych kawaïków izolacji (rys. 2, 3) i naklejenie izolacji Bituthene 4000/8000. 150 mm Rys. 3. Sposoby izolowania naroĝy: od zewnÈtrz (A) i od wewnÈtrz (B). nr 1/2010 A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y GRACE Sp. z o.o. ul. Szczepanowskiego 10/2, 60-541 Poznañ tel. 22 728 98 77, fax 22 855 41 32 e-mail: [email protected] [email protected] [email protected] www.graceconstruction.com www.eksper tbudowlany.pl 27 BUDOWA Fot. FAKRO Hanna Czerska Okno z dwukomorowym superenergooszczÚdnym pakietem szybowym z ramkami TGI. Skrzydïo okienne grubsze o okoïo 30% od standardowego, poczwórny system uszczelnienia. CIEPE OKNA W DACHU W przypadku okien dachowych polepszenie parametru izolacyjnoĂci cieplnej do niedawna uzyskiwano jedynie dziÚki wprowadzeniu dwukomorowego, a nawet trzykomorowego, pakietu szyb zespolonych. Obecnie jednak zmianom konstrukcyjnym podlega równieĝ rama okna. Szyby sÈ, oczywiĂcie, wytrzymaïe – do oszklenia stosuje siÚ szkïo hartowane, ale ponadto sÈ wykonywane ze szkïa niskoemisyjnego, podobnie jak w przypadku okien pionowych. Szkïo niskoemisyjne stosuje siÚ przynajmniej jako szyby zewnÚtrzne. Przestrzenie miÚdzyszybowe wypeïniane sÈ kryptonem, zaĂ tafle rozdzielajÈ tzw. ciepïe ramki dystansowe TGI. Ramka taka skïada siÚ gïównie z polipropylenu pokrytego bardzo cienkÈ powïokÈ metalowÈ. Pakiet szybowy osadzony jest w ramie skrzydïa znacznie szerszej – nawet o 30% niĝ w przypadku standardowych okien. W ten sposób moĝna uzyskaÊ wartoĂÊ wspóïczynnika przenikania ciepïa dla okna poniĝej 1,0 W/m2K. 28 www.eksper tbudowlany.pl Fot. VELUX Hasïo „energooszczÚdnoĂÊ” przemawia do wyobraěni wïaĂcicieli domów jednorodzinnych, poniewaĝ kojarzy siÚ z ponoszeniem mniejszych wydatków na ogrzewanie. Nie kaĝdy moĝe pozwoliÊ sobie na wybudowanie domu energooszczÚdnego, warto jednak przynajmniej postaraÊ siÚ, aby straty ciepïa byïy jak najmniejsze. Dlatego najpierw naleĝy przyjrzeÊ siÚ oknom i to nie tylko pionowym, ale takĝe dachowym. Przez okna ucieka bowiem aĝ 25–30% ciepïa traconego przez caïy budynek. Okno z szybÈ dwukomorowÈ superenergooszczÚdnÈ – 65. Przykïadowe okno dachowe, dla którego wspóïczynnik U wynosi 1,0 W/m2K ma nastÚpujÈcÈ budowÚ: rama z drewna klejonego warstwowo szyba zewnÚtrzna hartowana ze szkïa float gruboĂci 4 mm szyba Ărodkowa równieĝ ze szkïa float tej samej gruboĂci szyba wewnÚtrzna z dwóch tafli szkïa float gruboĂci 2 mm kaĝda, z wklejonÈ pomiÚdzy nie foliÈ. W takim pakiecie przestrzeñ miÚdzy szybami wypeïniana jest kryptonem, który ma lepsze parametry izolacyjne niĝ do niedawna powszechnie stosowany argon. Caïy pakiet szybowy ma szerokoĂÊ 32 mm. W przypadku okien dachowych produkowane sÈ okna niskoemisyjne zarówno z ramami drewnianymi, jak i z PVC. W przypadku okien z tworzywa, podobnie jak w oknach pionowych, producenci stosujÈ rozmaite rozwiÈzania izolacji termicznej profilu. Moĝe to byÊ np. blok termoizolacyjny z odpornego, rozszerzonego i elastycznego polipropylenu. W przypadku natomiast okien dachowych stosuje siÚ profile o wiÚkszym przekroju, czyli mówiÈc obrazowo: grubsze. Dla konstrukcji okna niezwykle istotne jest teĝ odpowiednie uszczelnienie. W oknach energooszczÚdnych stosuje siÚ np. poczwórny system uszczelnienia. Zabezpiecza to skutecznie przed ucieczkÈ ciepïa, a takĝe infiltracjÈ powietrza. DziÚki temu okno moĝe uzyskaÊ najwyĝszÈ, czwartÈ klasÚ szczelnoĂci w zakresie przepuszczalnoĂci powietrza. Okna dachowe, majÈce okreĂlonÈ wartoĂÊ wspóïczynnika U, mogÈ byÊ z powodzeniem stosowane nawet w domach pasywnych. Ale uwaga: muszÈ byÊ wtedy montowane z uĝyciem specjalnego, paroprzepuszczalnego koïnierza. Pod nim zaĂ, wokóï obwodu okna, musi znaleěÊ siÚ izolacja termiczna. nr 1/2010 BUDOWA dr inĝ. Arkadiusz WÚglarz Fot. Reynaers SZANSA W Polsce okoïo 36% energii pierwotnej zuĝywane jest w budynkach, wiÚcej niĝ w przemyĂle lub transporcie, moĝliwoĂci jej oszczÚdzania sÈ zatem wciÈĝ duĝe. W warunkach polskich budynkiem energooszczÚdnym jest obiekt, dla którego wartoĂÊ wskaěnika sezonowego zapotrzebowania energii na cele ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepïej wody „E” jest mniejsza niĝ 70 kWh/m2 na rok. Natomiast dla budynków projektowanych jeszcze w 2008 roku wskaěnik sezonowego zapotrzebowania ciepïa na ogrzewanie budynku mieszkalnego speïniajÈcego wymagania zawarte w obowiÈzujÈcych wówczas przepisach wynosiï okoïo 90–120 kWh/m2 powierzchni uĝytkowej na rok. CZY CIEKAWOSTKA, czyli rzecz o budynkach energooszczÚdnych Budynek energooszczčdny, czyli jaki Budynek energooszczÚdny charakteryzuje siÚ: 30 www.eksper tbudowlany.pl usytuowaniem w terenie uwzglÚdniajÈcym rzeěbÚ terenu, nasïonecznienie oraz kierunek wiatrów zwartÈ bryïÈ, duĝÈ powierzchniÈ okien od strony poïudniowej oraz minimalnÈ od strony póïnocnej zastosowaniem stref buforowych, jak np. przedsionki i cieplarnie (ogrody zimowe, oranĝerie) wykorzystaniem energii pochodzÈcej ze Ărodowiska, np. energii promieniowania sïonecznego bardzo dobrze zaizolowanymi termicznie przegrodami zewnÚtrznymi (oraz wewnÚtrznymi oddzielajÈcymi pomieszczenia o róĝnej temperaturze wewnÚtrznej) minimalnÈ liczbÈ mostków termicznych zastosowaniem okien i drzwi zewnÚtrznych o wysokiej izolacyjnoĂci termicznej oraz szczelnoĂci wysokÈ sprawnoĂciÈ instalacji grzewczej wyposaĝonej w system sterowania wysokÈ sprawnoĂciÈ systemu do przygotowania c.w.u. zastosowaniem wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepïa wyposaĝonej w system sterowania. Budynki energooszczÚdne klasyfikuje siÚ najczÚĂciej, podajÈc wartoĂci progowe zuĝycia energii na metr kwadratowy powierzchni uĝytkowej, np. w litrach oleju opaïowego na m2 powierzchni ogrzewanej. Wedïug tej klasyfikacji moĝna wyróĝniÊ nastÚpujÈce typy budynków. nr 1/2010 rodzinnych budowanych przez pasjonatów, ale caïych osiedli, apartamentowców, hoteli i budynków uĝytecznoĂci publicznej. Budownictwo tego typu, które w Niemczech jest juĝ standardem, powinno w najbliĝszych latach dominowaÊ w Polsce, gdyĝ nie wymaga takich reĝimów technologicznych i kultury technicznej jak budynki pasywne, a zapewnia znaczÈce oszczÚdnoĂci. Budynki niskoenergetyczne 3-litrowe. Budynek 3-litrowy to taki, w którym na pokrycie strat cieplnych zuĝywa siÚ 3 litry oleju opaïowego na m2 powierzchni ogrzewanej w skali roku, czyli cechuje go zapotrzebowanie na energiÚ cieplnÈ rzÚdu 30 kWh/(m2a). Koszt takiego budynku jest juĝ o okoïo 15% wyĝszy od budynku referencyjnego. Budynki pasywne Budownictwo pasywne charakteryzuje siÚ najwyĝszym komfortem cieplnym i ekstremalnie niskim zapotrzebowaniem na energiÚ cieplnÈ, wynoszÈcÈ 15 kWh/(m2a), czyli 1,5 litra oleju opaïowego lub 1,5 m3 gazu ziemnego na m2 w skali roku. Ze wzglÚdu na niewielkie zapotrzebowanie na energiÚ cieplnÈ do ogrzewania budynku aktyw- ny system ogrzewania traci na znaczeniu na rzecz pasywnego wykorzystania energii sïonecznej oraz innych wewnÚtrznych ěródeï ciepïa. Gãówne elementy konstrukcji i instalacji w domu pasywnym ¥ciany zewnÚtrzne. ¥ciany zewnÚtrzne w domu pasywnym muszÈ mieÊ wspóïczynnik przenikania ciepïa U < 0,14. ¥ciana taka musi byÊ zatem bardzo dobrze zaizolowana oraz uszczelniona. Moĝna to osiÈgnÈÊ poprzez zastosowanie odpowiednio grubej warstwy izolacji oraz uszczelnienie domu foliÈ paroizolacyjnÈ klejonÈ w miejscach ïÈczenia. BezwïadnoĂÊ cieplna oznacza, ĝe nagrzane Ăciany i stropy przyczyniajÈ siÚ do zachowania stabilnej temperatury wewnÚtrznej i oszczÚdzania energii, co jest w domu pasywnym bardzo istotne. Cechy Ăcian zewnÚtrznych w budynkach pasywnych: wysoka izolacyjnoĂÊ termiczna (u = 0,10–0,15), wysoka izolacyjnoĂÊ akustyczna (R > 45 dB), brak mostków termicznych, szczelnoĂÊ, duĝa bezwïadnoĂÊ cieplna, duĝa wytrzymaïoĂÊ, trwaïoĂÊ, odpornoĂÊ ogniowa, nienasiÈkliwoĂÊ i mrozoodpornoĂÊ. reklama BUDOWA Budynki energooszczÚdne 7-litrowe. Budynki energooszczÚdne 7-litrowe charakteryzujÈ siÚ zapotrzebowaniem na energiÚ cieplnÈ na poziomie okoïo 70 kWh/(m2a), czyli okoïo 7 litrów oleju opaïowego na m2 ogrzewanej powierzchni na rok. Przykïadowe rozwiÈzania techniczne pozwalajÈce na osiÈgniÚcie poziomu budynku 7-litrowego: Ăciana zewnÚtrzna: cegïa silikatowa gruboĂci 18 cm, izolacja gruboĂci 20 cm (styropian lub weïna mineralna), dach: izolacja gruboĂci 20 cm (weïna mineralna), posadzka na gruncie: izolacja gruboĂci 10 cm (styropian), okna: rama o wspóïczynniku przenikania ciepïa U = 1,1 W/m2K, szyba o U = 1,1 W/m2K, wentylacja naturalna – grawitacyjna. Budynki energooszczÚdne 5-litrowe. Budynek 5-litrowy to taki, w którym na pokrycie strat cieplnych zuĝywa siÚ 5 litrów oleju opaïowego na m 2 powierzchni ogrzewanej w skali roku, cechuje go zatem zapotrzebowanie na energiÚ cieplnÈ rzÚdu 50 kWh/(m2a). Koszt wybudowania takiego budynku jest o ponad 10% procent wyĝszy niĝ budynku referencyjnego wznoszonego wedïug obowiÈzujÈcych przepisów. Zainteresowanie tymi budynkami jest coraz wiÚksze i nie dotyczy tylko domów jedno- BUDOWA Fundament. W budynku pasywnym podïoga na gruncie powinna stanowiÊ zarówno fundament, jak i element izolujÈcy budynek przed przenikaniem ciepïa do gruntu. Zalecanym rozwiÈzaniem jest odpowiednio zaizolowana pïyta fundamentowa, ewentualnie z systemem ogrzewania podïogowego. Izolacja ma najczÚĂciej gruboĂÊ 25–30 cm i jest wykonana ze styropianu wodoodpornego (styroduru). Pïyta fundamentowa to zwykle ĝelbetonowa konstrukcja o gruboĂci 100 mm. Taka pïyta dodatkowo bardzo dobrze akumuluje ciepïo, zwiÚkszajÈc tym samym bezwïadnoĂÊ cieplnÈ budynku. Okna. Okna w domu pasywnym powinny byÊ trzyszybowe, o wspóïczynniku przenikania ciepïa U < 0,7 (dla porównania dla okien standardowych U = 1,1), posiadajÈce specjalny certyfikat. Przy uĝyciu okien standardowych z budynku ucieka nawet do 50% dzo waĝnÈ kwestiÈ jest ich montaĝ, gdyĝ nawet najlepsze okna, jeĂli zostanÈ ěle zamontowane, nie sprostajÈ stawianym im wymaganiom. W budynkach pasywnych jest to szczególnie waĝne. Niedopuszczalne sÈ tu jakiekolwiek nieszczelnoĂci, które mogïyby spowodowaÊ niekontrolowanÈ wymianÚ powietrza. Naleĝy zatem stosowaÊ materiaïy zaawansowane technologicznie, które nie dopuszczÈ do powstania mostków termicznych i zapewniÈ odpowiedniÈ izolacyjnoĂÊ akustycznÈ. Klasyczny montaĝ okien w oparciu o kotwy metalowe i piankÚ poliuretanowÈ nie sprosta wymaganiom szczelnoĂci, konieczne jest zastosowanie systemu opartego o specjalny rodzaj uszczelek z tworzyw sztucznych. Wentylacja. W domu pasywnym ze wzglÚdu na bardzo szczelne Ăciany konieczne jest zastosowanie wentylacji mechanicz- trze z pomieszczeñ mokrych, jak np. ïazienka czy pralnia, jest usuwane i nawiewane do innych pomieszczeñ. Dodatkowo ciepïo z powietrza usuwanego na zewnÈtrz jest wykorzystywane do ogrzewania powietrza pobieranego z zewnÈtrz, dziÚki czemu odzyskiwana jest czÚĂÊ energii (odzysk ciepïa). W specjalnym wymienniku powietrze usuwane oddaje swojÈ energiÚ Ăwieĝemu powietrzu napïywajÈcemu. SprawnoĂÊ takich rekuperatorów wynosi obecnie nawet do 95% (wymiennik przeciwprÈdowy). Dodatkowo moĝna tu zastosowaÊ gruntowy wymiennik ciepïa, w którym przepïywajÈce powietrze jest zimÈ ogrzewane, a latem schïadzane. Przygotowanie c.w.u. ZnaczÈce ograniczenie zapotrzebowania na ciepïo do celów grzewczych spowodowaïo, ĝe gïów- Ä warto wiedzieþ Fot. Rekuperatory.pl Fot. Stolarka Woïomin Budynek pasywny powinien charakteryzowaÊ siÚ: ciepïa. WiÈĝe siÚ to gïównie z ich nieszczelnoĂciÈ, wyĝszym wspóïczynnikiem przenikania ciepïa oraz mostkami termicznymi. W domu pasywnym zakïada siÚ, ĝe przez okno dostarczane jest wiÚcej energii niĝ ucieka przez nie w ciÈgu roku. DziÚki temu okna moĝna potraktowaÊ jako ěródïo ciepïa. Bar- nej nawiewno-wywiewnej. Jest to jedyny sposób na skutecznÈ i efektywnÈ wymianÚ powietrza, która dla Ăredniej wielkoĂci domu jednorodzinnego wynosi kilkaset m3 na godzinÚ. DziÚki takiej wymianie moĝna zapewniÊ w pomieszczeniach odpowiedni klimat i wilgotnoĂÊ. W systemie tym powie- niskimi wspóïczynnikami przenikania ciepïa dla wszystkich przegród wysokÈ szczelnoĂciÈ budynku, sprawdzanÈ za pomocÈ specjalnych urzÈdzeñ w teĂcie n50 < 0,6 h –1 brakiem mostków termicznych w konstrukcji, zarówno na etapie projektu, jak i wykonawstwa zwartym ksztaïtem bryïy, najczÚĂciej w postaci prostokÈta z ograniczonÈ liczbÈ uskoków, lukarn i wykuszy orientacjÈ na poïudnie i zachód maksymalnym ograniczeniem okien wychodzÈcych na póïnoc i wschód, a z duĝymi poïaciami okiennymi skierowanymi na poïudnie i zachód zastosowaniem wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepïa (rekuperatorów), a takĝe kolektorów sïonecznych i pomp ciepïa oraz wykorzystaniem odnawialnych ěródeï energii minimalnymi stratami przy transporcie ciepïej wody wewnÈtrz budynku (wszystkie rury z ciepïÈ wodÈ powinny byÊ zaizolowane otulinÈ) zapotrzebowaniem na energiÚ cieplnÈ mniejszym niĝ 15 KWh/m2 /rok zapotrzebowaniem na caïkowitÈ energiÚ pierwotnÈ na poziomie nieprzekraczajÈcym 120 KWh/m2 /rok. Tabela 1. Porównanie cech budynków obecnie wznoszonych z niskoenergetycznymi i pasywnymi (ěródïo: Instytut Budynków Pasywnych) Rodzaj budynku GruboĂÊ warstwy izolacyjnej Ăcian zewnÚtrznych Niskoenergetyczny Pasywny ok. 12 cm ok. 18 cm ponad 20 cm Wspóïczynnik przenikania ciepïa U Ăcian zewnÚtrznych [W/(m2K)] do 0,30–0,45 do 0,20 do 0,10 GruboĂÊ warstwy izolacyjnej dachu lub stropodachu ok. 16 cm ponad 20 cm ponad 25 cm Usytuowanie okien dowolne gïównie na elewacji poïudniowej (naleĝy przewidzieÊ ochronÚ przed nadmiernym nasïonecznieniem latem) gïównie na elewacji poïudniowej (naleĝy przewidzieÊ ochronÚ przed nadmiernym nasïonecznieniem latem) do 2,6 ok. 1,1–1,3 do 0,75 tradycyjna (pïyta poïÈczona ze stropem) elementy umoĝliwiajÈce ciÈgïÈ izolacjÚ Ăcian lub balkony na wïasnej konstrukcji balkony na wïasnej konstrukcji (oddzielone od Ăciany zewnÚtrznej) System wentylacji wentylacja naturalna grawitacyjna wentylacja hybrydowa lub mechaniczna z odzyskiem ciepïa wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepïa i gruntowym wymiennikiem System ogrzewania tradycyjny niskotemperaturowy tradycyjny system ogrzewania nie istnieje, stosuje siÚ tylko szczytowe ěródïa ciepïa nie wystÚpuje kolektory w systemie c.w.u. kolektory w systemie c.o. oraz c.w.u. 90–120 30–70 do 40 (w tym na ciepïo do 15) Wspóïczynnik przenikania ciepïa U okien [W/(m2K)] Konstrukcja balkonów Wykorzystanie energii sïonecznej Zapotrzebowanie na energiÚ do ogrzewania, wentylacji i c.w.u [kWh/(m2K)] 32 SpeïniajÈcy aktualne przepisy www.eksper tbudowlany.pl nr 1/2010 lider wśród czasopism branżowych Fot. Junkers wanie odnawialnych ěródeï energii. Wpïywa to na zmniejszenie zapotrzebowania na nieodnawialnÈ energiÚ pierwotnÈ i zmniejsza emisjÚ gazów cieplarnianych. Wykorzystanie ěródeï odnawialnych powinno byÊ kaĝdorazowo poddane analizie ekonomicznej. Nie wszystkie inwestycje korzystne z punktu widzenia Ărodowiska sÈ opïacalne i majÈ szanse szybko siÚ zwróciÊ. Na przykïad montaĝ ogniwa fotowoltaicznego kosztuje okoïo 2500 zï, a roczne oszczÚdnoĂci wynoszÈ okoïo 100 zï. Prosty czas zwrotu dla takiej inwestycji wyniesie okoïo 25 lat, wiÚc przy braku dofinansowania trudno jÈ uznaÊ za opïacalnÈ. W budynkach niskoenergetycznych oraz pasywnych moĝna wykorzystaÊ nastÚpujÈce ěródïa energii odnawialnej: energiÚ promieniowania sïonecznego, np. kolektory sïoneczne do przygotowania c.w.u. i panele fotowoltaiczne do produkcji energii elektrycznej, energiÚ biomasy, np. kotïy na biomasÚ do ogrzewania i przygotowania c.w.u., energiÚ skumulowanÈ w gruncie, np. do wstÚpnego podgrzewu powietrza wentylacyjnego – GWC jako dolne ěródïo ciepïa pomp ciepïa, energiÚ wiatru do produkcji energii elektrycznej przez maïe elektrownie wiatrowe. woda w inteligentnym budynku kominy dla kominków tłumiki w wentylacji grzejniki c.o. i narzędzia instalatora Co z tĈ energiĈ Zarówno w budynkach niskoenergetycznych, jak i pasywnych celowe jest zastosonr 1/2010 Zalecane przez specjalistów Dom Wydawniczy MEDIUM www.rynekinstalacyjny.pl ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa tel.: 22 810 21 24 faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] kupon bezpłatnej 3-miesięcznej prenumeraty próbnej nÈ rolÚ w bilansie energetycznym budynku zaczÚïo odgrywaÊ zapotrzebowanie na ciepïo do przygotowania c.w.u. ¥rednia wartoĂÊ zapotrzebowania na ciepïo do podgrzewania wody wynosi od 18 do 35 kWh/m2 na rok (wg Instytutu Budynków Pasywnych). W domu pasywnym woda do celów gospodarczych i sanitarnych podgrzewana jest najczÚĂciej w kolektorze sïonecznym zainstalowanym na dachu, a czÚĂciowo równieĝ przez pompÚ ciepïa, przy czym niedobory ciepïa z tych ěródeï pokrywa podgrzewacz elektryczny niewielkiej mocy. Dla domu jednorodzinnego o powierzchni uĝytkowej 120 m2, w którym mieszkajÈ cztery osoby, wystarczy kolektor sïoneczny o powierzchni 5 m2 i temperaturze podgrzewania wody do 45–55°C, z pojemnikiem o objÚtoĂci 300 litrów. Koszty budowy niskoenergetycznych domów mieszkalnych sÈ w warunkach polskich o okoïo 10 do 15% wyĝsze niĝ koszty domu wybudowanego wedïug standardu energetycznego okreĂlonego w RozporzÈdzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaÊ budynki i ich usytuowanie. W przypadku domu pasywnego analogiczne koszty sÈ wyĝsze o okoïo 25 do 30%. PrzyjmujÈc koszt budowy pod klucz domu jednorodzinnego o powierzchni uĝytkowej okoïo 130 m2 na poziomie 400 tys. zï, dodatkowe wydatki przy budowie domu niskoenergetycznego to kwota od 40 do 60 tys. zï, a dla budynku pasywnego – maksymalnie 120 tys. zï. Przy obecnych cenach energii prosty okres zwrotu dodatkowych nakïadów na budowÚ domu pasywnego wynosi ponad 20 lat, czyli przewyĝsza techniczny okres ĝycia wiÚkszoĂci urzÈdzeñ, w które jest wyposaĝony. Czy budowa takiego domu jest w takim razie opïacalna? Na pierwszy rzut oka wydaje siÚ, ĝe nie, ale Polska, dostosowujÈc siÚ do wymagañ UE stawianych w pakiecie klimatyczno-energetycznym, bÚdzie musiaïa znacznie zaostrzyÊ wymagania wobec efektywnoĂci energetycznej budynków i wówczas standard domu pasywnego stanie siÚ ekonomicznie uzasadniony. ZAMAWIAM PRENUMERATĘ PRÓBNĄ RYNKU INSTALACYJNEGO TRZECH KOLEJNYCH NUMERÓW, OD NUMERU. NAZWA FIRMY ULICA I NUMER KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ OSOBA ZAMAWIAJĄCA RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ E-MAIL TELEFON KONTAKTOWY Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Domu Wydawniczego Medium w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Dom Wydawniczy Medium do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Bank Zachodni WBK SA VI O/Warszawa 46 1090 1753 0000 0000 7406 8950 DATA I CZYTELNY PODPIS promocja Fot. VELUX Ile to kosztuje Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Dom Wydawniczy Medium oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec czytelny podpis ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. BUDOWA Dlaczego to takie trudne budujÈcych dom niskoenergetyczny, bo w tym przypadku wymagania techniczne sÈ mniejsze. Do tej pory wybudowano w Polsce kilkadziesiÈt obiektów niskoenergetycznych i tylko kilkanaĂcie domów pasywnych. Jest to spowodowane gïównie brakiem programów wspierajÈcych finansowo inwestorów indywidualnych budujÈcych domy pasywne. Jest to wciÈĝ technologia nowa i trudno znaleěÊ projektanta oraz wykonawcÚ, którzy stworzÈ budynek na poziomie pozwalajÈcym uzyskaÊ certyfikat Instytutu Domów Pasywnych w Darmstadt. Brak typowych rozwiÈzañ wymusza zamawianie projektów i materiaïów indywidualnych, co zwiÚksza koszty i powoduje problemy logistyczne z organizacjÈ budowy. Kolejny istotny problem to jakoĂÊ robot budowlanych. Bardzo wiele firm budowla- Czy to sič w ogóle opãaca Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepïo do ogrzania budynku pasywnego nie moĝe odbywaÊ siÚ kosztem wzrostu zapotrzebowania na inne noĂniki energii. Dlatego ograniczono caïkowite zapotrzebowanie na energiÚ pierwotnÈ w domu pasywnym do poziomu nieprzekraczajÈcego 120 kWh/m2 na rok. KonsekwencjÈ tych zaïoĝeñ jest koniecznoĂÊ wyposaĝenia domów pasywnych wyïÈcznie w energooszczÚdne oĂwietlenie oraz sprzÚt RTV, IT i AGD. W praktyce trudno zastosowaÊ równieĝ zasilane energiÈ elektrycznÈ urzÈ- wiĂcie zaleca siÚ stosowanie urzÈdzeñ energooszczÚdnych i oĂwietlenia o najwyĝszych klasach energetycznych. PorównujÈc koszty ogrzewania energiÈ elektrycznÈ budynku niskoenergetycznego i pasywnego, koszt ten jest dwukrotnie wyĝszy w przypadku budynku niskoenergetycznego i wynosi dla domu o powierzchni 120 m2 okoïo 2000 zï, w budynku zbudowanym wedïug obowiÈzujÈcych przepisów koszt ten wyniósïby ponad 6000 zï. OczywiĂcie, ogrzewanie za pomocÈ kotïa gazowego lub kotïa na biomasÚ byïoby tañsze, ale wiÈĝe siÚ z poniesieniem dodatkowych kosztów inwestycyjnych, co w przypadku domu pasywnego nie byïoby wskazane. Pomimo ĝe w warunkach polskich budowa domów energooszczÚdnych (w tym Ä rozwiĈzania umoİliwiajĈce oszczčdnoĤþ wody perlator – sitko o drobnych oczkach zmniejszajÈce przepïyw wody i napowietrzajÈce strumieñ (oszczÚdnoĂÊ do 50%) odcinacz dopïywu wody – raz wyregulowana temperatura wody jest utrzymywana mimo caïkowitego jej odciÚcia (oszczÚdnoĂÊ do 90%) Fot. Kludi Fot. Kludi nych, najczÚĂciej tych, które dziaïajÈ w tzw. szarej strefie, oferuje wykonawstwo bardzo tanie, jednak o niskim stopniu fachowoĂci oraz bez jakichkolwiek gwarancji dotyczÈcych jakoĂci wykonanych prac. Juĝ na poziomie konstrukcji powstajÈ bïÚdy wykonawcze uniemoĝliwiajÈce dotrzymanie parametrów dla domu pasywnego, szczególnie pod wzglÚdem szczelnoĂci. NiewïaĂciwe uĝycie kleju do spoinowania i spoiny niewypeïnione do koñca zaprawÈ sÈ najlepszym przykïadem wad konstrukcyjnych. Kolejny problem to izolacje, i to zarówno termiczne, jak i paroszczelne, ěle wykonane poïÈczenia, zakïadki i uïoĝenie pïyt oraz jakoĂÊ i szczelnoĂÊ wykonanych izolacji Ăcian, stropów czy poddaszy. Dobre, dysponujÈce wykwalifikowanymi pracownikami firmy wykonawcze oferujÈ stawki nie do zaakceptowania przez wielu inwestorów. Inny problem to maïa wiedza inwestorów i uleganie sugestiom wykonawców, co skutkuje nieracjonalnymi rozwiÈzaniami i przeinwestowaniem, przykïadem jest stosowanie centralnego ogrzewania czy pompy ciepïa do pojedynczego nieduĝego domu pasywnego. Zdecydowanie mniej problemów wykonawczych spotyka inwestorów 34 www.eksper tbudowlany.pl baterie termostatyczne – dopiero po osiÈgniÚciu zadanej przez uĝytkownika temperatury z wylewki pïynie woda spïuczka z podwójnym przyciskiem – moĝliwoĂÊ spïukania maïÈ iloĂciÈ wody wymienniki wody – sïuĝÈce do odzyskiwania ciepïa z wody zuĝytej do mycia, zmywania i prania. Ich dziaïanie polega na tym, ĝe zuĝyta woda, juĝ nieco schïodzona, trafia do wymiennika, gdzie przekazuje ciepïo do wody czystej pochodzÈcej z wodociÈgu, ta natomiast, wstÚpnie podgrzana, trafia do bojlera. Wymiennik ciepïa to zbiornik z wÚĝownicÈ i dwiema Ăciankami oddzielajÈcymi wodÚ brudnÈ od czystej. Zuĝyta woda jest nastÚpnie filtrowana i trafia do spïuczki w toalecie. Taka instalacja w domu zamieszkanym przez cztery osoby daje rocznie okoïo 70 m3 wody oszczÚdnoĂci. dzenia klimatyzacyjne, naleĝy wiÚc projektowaÊ dom pasywny tak, aby radykalnie ograniczyÊ jego zapotrzebowanie na chïód w lecie. W tym wypadku stosuje siÚ elementy zacieniajÈce i rolety oraz wykorzystuje grunto- Fot. Archipelag Fot. Viega we wymienniki ciepïa i pompy ciepïa z opcjÈ chïodzenia. Bardzo dobrym rozwiÈzaniem jest zasadzenie od strony poïudniowej drzew liĂciastych – zapewniajÈ one zacienienie latem, a zimÈ, gubiÈc liĂcie, nie ograniczajÈ dostÚpu promieniowania sïonecznego. Natomiast w domach niskoenergetycznych nie ma ograniczenia zapotrzebowania na energiÚ pierwotnÈ, wiÚc kryteria doboru wyposaĝenia domu nie sÈ tak ostre, choÊ oczy- pasywnych) wciÈĝ budzi wÈtpliwoĂci inwestorów i opory wielu wykonawców, dla których wykonanie izolacji o gruboĂci wiÚkszej niĝ 15 cm to przesada, przyszïoĂÊ naleĝeÊ bÚdzie do tego typu budownictwa. RosnÈce koszty zakupu noĂników energii oraz wymagania UE wobec dziaïañ zapobiegajÈcych zmianom klimatycznym wymuszÈ stosowanie nowoczesnych Ărodków wzrostu efektywnoĂci energetycznej w budynkach. Polska wciÈĝ ma duĝy potencjaï oszczÚdnoĂci energii w sektorze szeroko rozumianego budownictwa i musi ten fakt wykorzystaÊ, dÈĝÈc do osiÈgniÚcia poziomu ĝycia czïonków starej Unii. Potrzebne sÈ nowe mechanizmy wsparcia budowy energooszczÚdnych domów, miejmy wiÚc nadziejÚ, ĝe wprowadzi je ustawa o efektywnoĂci energetycznej. Literatura 1. Feist W., Gestaltungsgrundlagen Passivhäuser, Das Beispiel, Darmstadt 2000. 2. Forstner M., Vakekuumgedammtes Nullheizenergiehaus: Planung, Bau, Passivhauszertifikat, Tagungsband, Passivhaus Institut, Darmstadt 2006. 3. Feist W., Podstawy budownictwa pasywnego, Polski Instytut Budownictwa Pasywnego, 2007. 4. Wnuk R., Katalog projektów domów pasywnych i energooszczÚdnych, 2007. nr 1/2010 BUDOWA Jacek Sawicki PRZYKLEJANIE STYROPIANU W SYSTEMACH OCIEPLE na co naleĝy zwracaÊ uwagÚ P P raca ze styropianem jest nieuciÈĝliwa, technologicznie ïatwa, a takĝe bezpieczna. Styropian nie stwarza zagroĝeñ dla zdrowia (nie trzeba przy nim stosowaÊ ĝadnych specjalnych Ărodków ochrony typu rÚkawice, maski przeciwpyïowe, ubrania i okulary ochronne). Jest ponadto miïy w dotyku (nie wywoïuje podraĝnieñ skóry i bïon Ăluzowych), a przy tym lekki, co wynika z jego struktury komórkowej, nadajÈcej bardzo maïÈ gÚstoĂÊ objÚtoĂciowÈ (w jednym metrze szeĂciennym znajduje siÚ 3–6 mld zamkniÚtych komórek wypeïnionych nieruchomym powietrzem). Styropian do prac ociepleniowych dostÚpny jest w formie pïyt o okreĂlonych wymiarach i gÚstoĂci (12–40 kg/m3); im wiÚkszy wskaěnik jego gÚstoĂci, tym materiaï lepiej izoluje. Standardowe wymiary liniowe pïyt to najczÚĂciej 1000×500 mm lub 1200×600 mm. Do kaĝdego rozmiaru liniowego dochodzi jeszcze zróĝnicowanie gruboĂci (od 20 do 200 mm). Oferty producentów urozmaicajÈ ponadto pïyty styropianowe o udoskonalonych geometriach krawÚdzi (frezowane na pióro i wpust), które uïatwiajÈ montaĝ (lepsze dopasowanie krawÚdzi pïyt) i poprawiajÈ szczelnoĂÊ ich poïÈczenia (przy dociskaniu pïyt do podïoĝa przeciwdziaïajÈ przypadkowemu przedostawaniu siÚ zaprawy klejowej do stref miÚdzy pïytami, co przy ujemnych temperaturach powietrza moĝe prowadziÊ do niekorzystnego zjawiska tworzenia siÚ w takich miejscach tzw. mostków cieplnych). waÊ pïyty suche, bez spÚkañ, wyszczerbionych krawÚdzi i jakichkolwiek ubytków na powierzchniach bocznych. Styropian jest materiaïem delikatnym i podatnym na uszkodzenia, dlatego nie wolno nim rzucaÊ, trzeba go kïaĂÊ na równej oraz pozamiatanej powierzchni, chroniÊ przed bezpoĂrednim dziaïaniem ognia, wysokich temperatur, dïugotrwaïymi wpïywami promieniowania UV, zabrudzeniami czynnikami organicznymi, które osïabiajÈ przyczepnoĂÊ kleju, a takĝe zabezpieczaÊ przed oddziaïywaniem rozpuszczalników organicznych. Nie naleĝy stawiaÊ na nim przedmiotów o duĝej sile punktowego nacisku i ostrych krawÚdziach. Pïyty skïadowane w miejscach oĂwietlonych trzeba osïaniaÊ brezentem lub ciemnymi foliami, a zamocowane na elewacjach muszÈ byÊ w miarÚ szybko pocienione naklejonÈ warstwÈ siatki zbrojÈcej zatartÈ masÈ klejowÈ. F P M M ontaĝ i obróbka pïyt styropianowych nie wymagajÈ specjalnego wysiïku. Moĝna je ïatwo przycinaÊ na wymiar przy uĝyciu pïatnicy (rÚcznej piïki o drobnych zÚbach). Zwykle mocowane sÈ do powierzchni metodÈ klejenia i/bÈdě koïkowania. Do przyklejania stosowane sÈ zalecane przez producentów zaprawy (masy) klejowe. Na pionowych powierzchniach moĝna je dodatkowo koïkowaÊ przy uĝyciu specjalnych ïÈczników kotwiÈcych zaopatrzonych w tarcze dociskajÈce. Do prac naleĝy stoso- 36 www.eksper tbudowlany.pl cia i zaciÈgniÚcia ĂwieĝÈ zaprawÈ cementowo-wapiennÈ. Montaĝ pïyty do sïabego, osypujÈcego siÚ tynku zagraĝa jej odpadniÚciem, nawet przy dodatkowym mocowaniu mechanicznym do podïoĝa. P ïyty bezpiecznie przykleja siÚ przy pogodzie bezdeszczowej (temperatura powietrza +5°C – +25°C). PrzystÈpienie do prac poprzedza przygotowanie mas klejowych dokïadnie wedïug instrukcji producenta kleju/systemodawcy. DecydujÈc siÚ na piankÚ PUR, naleĝy przestrzegaÊ czynnoĂci podanych w instrukcji. Przy klejeniu pïyt naleĝy zadbaÊ o jakoĂÊ podïoĝa: musi byÊ noĂne (bez luěnych czÈstek, kurzu, wykwitów solnych lub osadów biologicznych), zneutralizowane od wpïywu zatïuszczeñ i zaoliwieñ oraz równe (bez wiÚkszych ubytków, uskoków, zaïamañ i grud). WczeĂniej naleĝy sprawdziÊ stopieñ jego nasiÈkliwoĂci (powierzchnie chïonne naleĝy zagruntowaÊ) oraz przeprowadziÊ test przyczepnoĂci pïyt do podïoĝa z zastosowaniem kleju, który bÚdzie wykorzystywany do mocowania systemu. Za jego pomocÈ w róĝnych miejscach elewacji nakleja siÚ próbki styropianowe o wymiarach okoïo 10×10 cm. NajwczeĂniej po upïywie trzech dni wykonuje siÚ próbÚ oderwania styropianu. Podïoĝe uznaje siÚ za noĂne, jeĝeli styropian rozrywa siÚ w swojej warstwie. JeĂli próbka odrywa siÚ razem z warstwÈ podïoĝa (np. tynku), to takie miejsca wymagajÈ sku- F azÚ przyklejania pïyt poprzedza uĝycie tzw. listwy startowej (aluminiowego profilu), która uïatwia dokïadne uïoĝenie odpowiednio wypoziomowanej pierwszej warstwy oraz chroni dóï systemu przed uszkodzeniami mechanicznymi. Pïyty nakleja siÚ w rzÚdach poziomych, dbajÈc aby kaĝdy nastÚpny rzÈd byï ukïadany na mijankÚ (spoiny pionowe miÚdzy pïytami w sÈsiednich rzÚdach powinny siÚ mijaÊ). Pïyty najczÚĂciej klei siÚ technikÈ pasmowo-punktowÈ (pasmo wzdïuĝ obwodu i równomiernie rozmieszczone punkty w strefie centralnej, co zapewnia efektywne pokrycie klejem 35–40% powierzchni pïyty, gwarantujÈc jej przyleganie do podïoĝa). Za pomocÈ ïaty naleĝy na bieĝÈco sprawdzaÊ równoĂÊ powierzchni pïyt naklejonych w pionie i poziomie. Klej wydostajÈcy siÚ poza obrys pïyty naleĝy zebraÊ kielniÈ. Pïyty muszÈ szczelnie do siebie przylegaÊ (wiÚksze szczeliny wypeïnia siÚ skrawkami styropianu, w przypadku niewielkich szczelin warto skorzystaÊ z pianki PUR). Nie powinno siÚ takich spoin wypeïniaÊ masÈ szpachlowÈ, bo w niesprzyjajÈcych warunkach temperatur tworzÈ siÚ tam mostki termiczne, które dodatkowo na powierzchni wyprawy elewacyjnej mogÈ zostawiaÊ trwaïe odwzorowania. Szczególnych zabiegów wymagajÈ strefy otworów okiennych i drzwiowych. Dobrze jest pozostawiaÊ niewielkie szczeliny dylatacyjne, które wypeïni elastyczny kit uszczelniajÈcy, lub zastosowaÊ specjalne profile wykoñczeniowe, które montuje siÚ w poïÈczeniach systemów z róĝnymi elementami budowlanymi. Nie zaleca siÚ dokïadnego docinania pïyt w fazie montaĝu (powinny one wystawaÊ poza krawÚdzie, a docinanie moĝna rozpoczÈÊ dopiero po zwiÈzaniu kleju). Po przyklejeniu pïyt kolejne fazy docieplenia moĝna prowadziÊ dopiero po caïkowitym zwiÈzaniu kleju (zazwyczaj po okoïo 72 godzinach). nr 1/2010 BUDOWA mgr inĝ. Tomasz Zembrowski, product manager – System Ociepleñ Baumit ZANIM OCIEPLISZ ¥CIANY DecydujÈc siÚ na ocieplanie Ăcian, czÚsto nie wiemy, który produkt wybraÊ. Oferta producentów oferujÈcych kompletne systemy jest bardzo bogata. I to zarówno pod wzglÚdem wïaĂciwoĂci produktów, jak i cen. Przed wyborem odpowiedniego systemu warto wiÚc odpowiedzieÊ sobie na kilka waĝnych pytañ. Czego potrzebujemy? W pierwszej kolejnoĂci naleĝy zadaÊ sobie pytanie, co jest naszym priorytetem? Czy chcemy wykonaÊ ocieplenie, przyklejajÈc po prostu pïyty styropianowe lub weïnÚ mineralnÈ na Ăcianie, czy zaleĝy nam na takim rozwiÈzaniu, dziÚki któremu obniĝymy koszty ponoszone na ogrzewanie, które bÚdzie ponadto trwaïe, odporne na warunki atmosferyczne i przez wiele lat bÚdzie zdobiÊ elewacje naszego domu. Pojedyncze produkty czy rozwiĈzanie systemowe? 38 serwatorskich po zakoñczeniu prac. Stosowanie kompletnych systemów ociepleñ gwarantuje ponadto trwaïoĂÊ i estetyczny wyglÈd elewacji przez wiele lat. Jaki tynk bčdzie najlepszy? Ze wzglÚdu na rodzaj wyprawy wierzchniej rozróĝniamy nastÚpujÈce systemy: akrylowe, mineralne, silikonowe oraz modyfikowane nanoczÈsteczkami – silikatowe. Do kaĝdego z tych systemów oferowane sÈ równieĝ farby bazujÈce na wymienionych wy- A moİe Baumit open®? Unikatowym systemem ociepleñ jest Baumit open® – oparty o specjalne perforowane pïyty styropianowe oraz odpowiednio dobrane i zmodyfikowane produkty charakteryzujÈce siÚ wysokÈ paroprzepuszczalnoĂciÈ. DziÚki perforacji system ma dyfuzyjnoĂÊ niewiele gorszÈ niĝ rozwiÈzanie z zastosowaniem weïny mineralnej. Dlatego moĝe byÊ stosowany przy ocieplaniu zarówno budynków starych, jak i nowych, w których znajduje siÚ jeszcze pewna iloĂÊ wilgoci technologicznej. ParoprzepuszczalnoĂÊ systemu umoĝliwia powolne i swobodne wysychanie budynku. WarstwÈ wierzchniÈ systemu Baumit open® jest tynk Baumit NanoporPutz. Tynk akrylowy Baumit GranoporPutz – jest to gotowa do uĝycia mieszanka ĝywiczno-kruszywowa, do stosowania na pïytach styropianowych. Jest ïatwa w stosowaniu, paroprzepuszczalna, o wysokiej wytrzymaïoĂci mechanicznej. Tynk dostÚpny jest w 200 kolorach z palety Baumit come i moĝe byÊ nakïadany rÚcznie lub maszynowo (przez natrysk). JeĂli interesuje nas najtañszy sposób ocieplania Ăcian, moĝna wybraÊ z szerokiej oferty pojedynczych producentów poszczególne produkty i wykonaÊ prace montaĝowe samodzielnie. Warto jednak pamiÚtaÊ, ĝe taki zestaw produktów nie jest objÚty ĝadnÈ gwarancjÈ systemowÈ. Kaĝdy producent testuje bowiem swoje wyroby w konkretnym ukïadzie i tylko w takiej, ĂciĂle okreĂlonej konfiguracji, system bÚdzie miaï okreĂlone fabrycznie parametry. JeĂli natomiast poszukujemy rozwiÈzania, które ma przetrwaÊ lata, zapewniÊ wymierne oszczÚdnoĂci i zachowaÊ swoje wïaĂciwoĂci ochronno-dekoracyjne, to powinniĂmy zdecydowaÊ siÚ na zastosowanie rozwiÈzania systemowego. Producenci systemów ociepleñ majÈ w swojej ofercie zwykle kilka kompletnych propozycji, które róĝniÈ siÚ parametrami koñcowymi, rodzajem wyprawy wierzchniej oraz materiaïem ociepleniowym (moĝe to byÊ pïyta styropianowa lub weïna mineralna, w odmianie zwykïej lub lamelowej). Bardzo waĝnym argumentem przemawiajÈcym za kupowaniem kompletnych systemów jest serwis, który zapewnia producent. Renomowani producenci sïuĝÈ doradztwem technicznym na kaĝdym etapie budowy, poczÈwszy od pomocy w doborze odpowiedniego rozwiÈzania, poprzez przeszkolenie firm wykonawczych, aĝ do zaleceñ kon- ĝej skïadnikach (z wyjÈtkiem mineralnej). Wszystkie te produkty ma w swojej ofercie austriacka firma Baumit. RozwiÈzaniem nieco tañszym, ale równie skutecznym pod wzglÚdem trwaïoĂci i jakoĂci systemu jest zastosowanie tynku mineralnego pomalowanego farbÈ Baumit NanoporFarbe. DziÚki niej tynk zyskuje wyjÈtkowo wysokÈ wytrzymaïoĂÊ i odpornoĂÊ na zabrudzenia, jest jednak nadal otwarty dyfuzyjnie i odporny na dziaïanie warunków atmosferycznych. Opisane rozwiÈzania to tylko nieliczne przykïady produktów wybrane spoĂród bogatej oferty firmy Baumit. www.eksper tbudowlany.pl A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y nr 1/2010 Tynk mineralny Baumit EdelPutz Special – mineralny tynk na bazie cementu do stosowania zarówno na pïytach styropianowych, jak i z weïny mineralnej. Wyróĝnia siÚ wyjÈtkowo wysokÈ paroprzepuszczalnoĂciÈ i wytrzymaïoĂciÈ mechanicznÈ. Po naïoĝeniu na Ăciany tynk powinien byÊ egalizowany, tj. pomalowany farbÈ elewacyjnÈ. Tynk silikatowy Baumit SilikatPutz – gotowa do uĝycia masa wierzchnia na bazie szkïa potasowego z mieszankÈ kruszyw do stosowania zarówno na pïytach styropianowych, jak i weïnie mineralnej. Cechuje siÚ bardzo wysokÈ paroprzepuszczalnoĂciÈ i wytrzymaïoĂciÈ mechanicznÈ. Jest dostÚpny w 200 kolorach Baumit come i moĝe byÊ nakïadany rÚcznie lub maszynowo. Tynk silikonowy Baumit SilikonPutz – gotowa do uĝycia wyprawa wierzchnia na bazie ĝywicy silikonowej i kruszywa. Tynk o optymalnej paroprzepuszczalnoĂci, przeznaczony do stosowania na pïytach styropianowych. Produkty na bazie ĝywicy silikonowej majÈ podwyĝszonÈ odpornoĂÊ na zabrudzenia i zmniejszonÈ chïonnoĂÊ powierzchniowÈ. Tynk silikatowy modyfikowany nanoczÈsteczkami Baumit NanoporPutz – jedyny w swoim rodzaju tynk o specjalnie dobranych parametrach i zaprojektowanej mikropowierzchni odpornej na zabrudzenia i wnikanie zanieczyszczeñ w strukturÚ powierzchni. DziÚki niskiemu ïadunkowi elektrostatycznemu czÈsteczki zanieczyszczeñ, które przylgnÈ do elewacji, sÈ z ïatwoĂciÈ usuwane pod wpïywem dziaïania warunków atmosferycznych. BAUMIT Sp. z o.o. ul. Sukiennice 6, 50-107 Wrocïaw tel. 71 358 25 00, fax 71 358 25 06 e-mail: [email protected], www.baumit.com BUDOWA Jacek Sawicki CISZEJ, CIEPLEJ I BEZPIECZNIEJ Z WENk MINERALNk Weïna mineralna (skalna/kamienna i szklana) jako materiaï budowlany wystÚpuje w postaci pïyt, filców, mat, otulin lub granulatów zasypowych stosowanych na stropy i do wypeïnieñ szczelin w Ăcianach trójwarstwowych oraz pokryciach dachowych. Ze wzglÚdu na wïaĂciwoĂci jest to uniwersalna izolacja cieplna i akustyczna, zabezpieczajÈca ponadto okreĂlone strefy budynku przed oddziaïywaniem wysokiej temperatury i ognia, a przy tym zachowujÈca paroprzepuszczalnoĂÊ i nie zmieniajÈca ksztaïtu pod wpïywem podwyĝszonej wilgotnoĂci. rowanych parametrach technicznych. Pïyty mogÈ mieÊ krawÚdzie proste bÈdě frezowane. Ze wzglÚdu na ukïad wïókien materiaï ten moĝe wystÚpowaÊ zarówno w formie zwykïych pïyt (równolegïy ukïad wïókien w stosunku do powierzchni lub tzw. zabu- Fot. Rockwool Wyroby z weïny mineralnej sÈ gïównymi skïadnikami izolujÈcymi Ăciany dwuwarstwowe w systemach ociepleñ elewacji metodÈ lekkÈ mokrÈ (BSO) i lekkÈ suchÈ. Zazwyczaj sÈ to pïyty fasadowe, wzglÚdnie maty, o okreĂlonych wymiarach i zadekla- rzony), jak teĝ tzw. pïyt lamelowych (prostopadïy ukïad wïókien w stosunku do powierzchni ocieplanej). Pïyty i maty z weïny mineralnej stosowane sÈ równieĝ do ociepleñ Ăcian trójwarstwowych oraz Ăcian o konstrukcji szkieletowej, W Ăcianach trójwarstwowych jednÈ z warstw stanowi szczelina/pustka powietrzna, w której umieszcza siÚ pïyty/maty caïkowicie wypeïniajÈce szczelinÚ lub, jeszcze lepiej, z pozostawieniem od zewnÈtrz technologicznej szczeliny powietrznej zapewniajÈcej wentylacjÚ i ochronÚ przed zawilgoceniem. Tego rodzaju Ăciany mogÈ byÊ teĝ izolowane granulatem z weïny mineralnej nasypywanym lub wdmuchiwanym na miejscu. MiÚkkie pïyty z weïny mineralnej (po lewej) w bezspoinowych systemach ociepleñ chroniÈ termicznie elewacje, a ich twarde wersje (po prawej) – stropodachy. 42 www.eksper tbudowlany.pl nr 1/2010 Fot. archiwum redakcji BUDOWA Technologia ocieplania weïnÈ mineralnÈ Ăcian o konstrukcji szkieletowej (w tym równieĝ Ăcianek dziaïowych stawianych w tej technologii) jest porównywalna do technologii ocieplania metodÈ lekkÈ suchÈ. W obu przypadkach tego typu izolacja o odpowiedniej dïugoĂci i szerokoĂci wypeïnia konstrukcjÚ rusztu. Weïna mineralna wykorzystywana jest teĝ do izolowania poziomych i ukoĂnych przegród budowlanych. Stosuje siÚ jÈ w postaci mat, pïyt lub zasypek (w zaleĝnoĂci od specyfiki konstrukcji izolowanej strefy i przyjÚtych dla niej rozwiÈzañ technologicznych oraz przy zastrzeĝeniu speïnienia wymagañ wynikajÈcych z technologii). Sïuĝy do ociepleñ i wygïuszeñ akustycznych: podïóg na gruncie, stropów miÚdzykondygnacyjnych, stropodachów o poïaciach nisko nachylonych i stromych, a takĝe poddaszy, balkonów i tarasów. Przy izolacji poszczególnych pomieszczeñ domu pojawia siÚ czÚsto potrzeba zapewnienia im dodatkowej ochrony akustycznej. Warto wówczas zastosowaÊ technologie wykorzystujÈce okïadziny wykonane z materiaïów, które majÈ wïaĂciwoĂci wygïuszajÈce děwiÚki powietrzne i uderzeniowe. W tym przypadku idealnym rozwiÈzaniem bÚdzie zastosowanie weïny mineralnej, która bar- Weïna mineralna stosowana jest w instalacjach technicznych. MiÚdzy innymi otula siÚ niÈ rurociÈgi w systemach przesyïu mediów. Na zdjÚciu przykïad wykorzystania otuliny z weïny mineralnej we wspomagajÈcej izolacji instalacji wodociÈgowej zimnej wody. Weïna mineralna jest wraĝliwa na wilgoÊ, stÈd gïównÈ warstwÚ zabezpieczajÈcÈ powierzchniÚ zewnÚtrznÈ rury wodnej przed kondensacjÈ pary wodnej bezpoĂrednio na niej stanowi otulina z pianki polietylenowej (wzglÚdnie innego odpowiedniego tworzywa piankowego). dzo dobrze tïumi tego typu děwiÚki. Producenci weïny oferujÈ specjalne pïyty akustyczne stosowane do konstrukcji sufitów podwieszanych, a ich odmiany mogÈ byÊ teĝ uĝywane jako okïadziny Ăcienne oraz wypeïnienia Ăcian i sufitów kabin czy przegród děwiÚkoszczelnych. W przedstawionych powyĝej systemach izolacyjnych stosowane sÈ pïyty o róĝnych gruboĂciach, które do konkretnych rozwiÈzañ dobiera siÚ na podstawie obliczeñ projektowych wynikajÈcych z potrzeb zachowania optymalnej izolacji oraz speïnienia innych wymagañ akustycznych, wytrzymaïoĂcioreklama nr 1/2010 www.eksper tbudowlany.pl 43 Zalecane przez specjalistów Dom Wydawniczy MEDIUM www.izolacje.com.pl ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa tel.: 22 810 21 24 faks: 22 810 27 42 kupon bezpłatnej 3-miesięcznej prenumeraty próbnej e-mail: [email protected] ZAMAWIAM PRENUMERATĘ IZOLACJI OD NUMERU NAZWA FIRMY ULICA I NUMER KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ OSOBA ZAMAWIAJĄCA RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ E-MAIL TELEFON KONTAKTOWY Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Domu Wydawniczego Medium w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Dom Wydawniczy Medium do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Bank Zachodni WBK SA VI O/Warszawa 46 1090 1753 0000 0000 7406 8950 44 Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Dom Wydawniczy Medium oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/ /Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwaczytelny podpis rzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. www.eksper tbudowlany.pl promocja DATA I CZYTELNY PODPIS Fot. Rockwool Fot. Knauf Insulation Maty z weïny mineralnej Ăwietnie izolujÈ termicznie i akustycznie Ăciany poddaszy... ... znakomicie sprawdzajÈ siÚ w dociepleniach i wygïuszeniach Ăcian konstrukcji szkieletowych... Fot. Ursa lider wśród czasopism branżowych BUDOWA IZOLACJE – ogólnopolski miesięcznik informacyjno-techniczny, ukazuje się na rynku od 1996 roku, a od 2004 roku także w internecie w postaci wortalu www.izolacje.com.pl. Obecnie jest to jedyne na rynku czasopismo, w którym oprócz zagadnień ogólnobudowlanych bardzo szczegółowo omawiane są problemy izolacji cieplnej, akustycznej, wodochronnej itp. oraz najnowsze osiągnięcia w dziedzinie materiałów i technologii izolacyjnych wych. Przy ocenie wyrobu z weïny rozpatrywane sÈ parametry, które dotyczÈ takich cech jak: klasa reakcji na ogieñ, hydrofobowoĂÊ (nasiÈkliwoĂÊ przy krótkotrwaïym i dïugotrwaïym zanurzeniu), paroprzepuszczalnoĂÊ (wspóïczynnik oporu dyfuzyjnego pary wodnej), wytrzymaïoĂÊ na Ăciskanie, na rozciÈganie prostopadïe/równolegïe do powierzchni czoïowych, sprÚĝystoĂÊ, stabilnoĂÊ wymiarów (nie uleganie trwaïym odksztaïceniom) i – oczywiĂcie – przewodnoĂÊ cieplna. DodatkowÈ zaletÈ systemów izolacji przegród opartych o weïnÚ mineralnÈ jest wspomaganie naturalnych wïaĂciwoĂci klimatycznych pomieszczeñ. Izolacje budowlane z wykorzystaniem wyrobów z weïny mineralnej stosowane sÈ takĝe w branĝy inĝynierii sanitarnej, gdzie uĝywa siÚ ich w systemach ogrzewnictwa, wentylacji, klimatyzacji, przesyïu mediów (wody), ciepïownictwa, zabezpieczeñ ogniochronnych i przeciwpoĝarowych. Takie izolacje nazywa siÚ czÚsto izolacjami technicznymi. Produkowane sÈ z nich m.in. otuliny stanowiÈce wygodny i sprawdzony sposób izolowania sieci przewodów oraz instalacji rurowych, chroniÈce i zabezpieczajÈce je przed dziaïaniem róĝnorodnych zewnÚtrznych czynników destrukcyjnych. WïaĂciwoĂci fizykochemiczne weïny mineralnej pozwalajÈ chroniÊ takie instalacje przed ich szkodliwym wpïywem, umoĝliwiajÈ takĝe zapewnienie otoczeniu ochrony termicznej, akustycznej i przeciwdrganiowej przed uciÈĝliwymi skutkami ich pracy. Zastosowanie takich otulin przekïada siÚ na niebagatelne oszczÚdnoĂci (np. mniejsze zuĝycie ciepïej wody, redukcjÚ strat ciepïa grzewczego, przedïuĝenie ĝywotnoĂci instalacji, zmniejszenie stopnia jej awaryjnoĂci). SïuĝÈ one przede wszystkim do izolacji rurociÈgów w instalacjach ciepïowniczych, klimatyzacyjnych i wentylacyjnych, a po speïnieniu pewnych warunków (zapewnieniu ochrony przed kondensacjÈ pary wodnej), takĝe instalacji wodociÈgowych, gdyĝ zawilgocenie weïny mineralnej niweczy jej wïaĂciwoĂci izolacyjne. W rozwiÈzaniach technicznych obecnych w inĝynierii sanitarnej czÚste sÈ takĝe przypadki izolacji powierzchni pïaskich i cylindrycznych, do których nie moĝna stosowaÊ otulin. W takich przypadkach uĝywa siÚ mat z weïny mineralnej, których elastycznoĂÊ umoĝliwia dopasowanie ich do powierzchni nierównych oraz wiÚkszych pïaszczyzn, jak np.: Ăciany kanaïów wentylacyjnych o róĝnych przekrojach itp. ... w Ăcianach szczelinowych (trójwarstwowych) poprawiajÈ ich izolacyjnoĂÊ cieplnÈ i akustycznÈ. Nie wszystkie systemy izolacyjne z udziaïem weïny mineralnej sÈ droĝsze od rozwiÈzañ z wykorzystaniem innych materiaïów, jednak pod wzglÚdem uzyskiwanych korzyĂci eksploatacyjnych i ekonomicznych nie majÈ sobie równych. nr 1/2010 BUDOWA PRZEGLkD IZOLACJI Z WENY MINERALNEJ ISOROC POLSKA Sp. z o.o. ul. LeĂna 30, 13-100 Nidzica tel. 89 625 03 00 ISOFAS-LM ISOVENT-L ISOPANEL Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji termicznej, akustycznej i ogniowej Ăcian zewnÚtrznych oraz sufitów w systemie garaĝowym ocieplanych metodÈ lekkÈ-mokrÈ; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,042 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 200×1200 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji termicznej, akustycznej i ogniowej Ăcian zewnÚtrznych z okïadzinÈ elewacyjnÈ, murów szczelinowych, Ăcian warstwowych i konstrukcji szkieletowych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,036 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1000×500 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji termicznej, akustycznej i ogniowej jako rdzeñ w pïytach warstwowych oraz do izolacji dachów pïaskich w systemie dwuwarstwowym, jako warstwa podkïadowa, dopuszcza siÚ stosowanie do izolacji Ăcian zewnÚtrznych metodÈ lekkÈ-mokrÈ; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,038 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1000/1200×500/600/2000 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 KNAUF INSULATION Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 56, 02-146 Warszawa Biuro: tel. 22 369 59 00, biuro@knaufinsulation.com Dziaï obsïugi klienta: tel. 22 369 59 08 lub 09 order.pl@knaufinsulation.com, www.knaufinsulation.pl Nowość 46 Nowość Nowość Classic 035 w ECOSE® Technology Unifit 035 w ECOSE® Technology TI 140 Decibel w ECOSE® Technology Materiaï: naturalna weïna mineralna nowej generacji; Przeznaczenie: uniwersalny materiaï izolacyjny hydrofobizowany, w postaci mat o doskonaïych wïaĂciwoĂciach termoizolacyjnych, doskonale wypeïnia izolowanÈ przestrzeñ, zachowujÈc swój ksztaït w trakcie uĝytkowania, gïówne zastosowanie jako izolacja cieplna i akustyczna w konstrukcjach Ăcian z elewacjÈ wentylowanÈ, Ăcian kasetowych, konstrukcjach Ăcian szkieletowych drewnianych i metalowych, jak równieĝ jako izolacja cieplna i akustyczna stropów belkowych miÚdzykondygnacyjnych ukïadana pomiÚdzy belkami stropowymi; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,035 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 3200–11000×1200 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: naturalna weïna mineralna nowej generacji; Przeznaczenie: do zastosowania wewnÈtrz pomieszczeñ, produkt pakowany w rolkach, gïówne zastosowanie jako izolacja cieplna i akustyczna w dachach skoĂnych, ukïadana miÚdzy krokwiami i pod krokwiami, podwyĝszona sztywnoĂÊ materiaïu powoduje ïatwoĂÊ montaĝu na tzw. lekki wcisk, specjalne oznaczenie „x” uïatwia przyciÚcie wyroby do wymaganego wymiaru, produkt o doskonaïych wïaĂciwoĂciach termoizolacyjnych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,035 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 3000–9000×1200 mm; GruboĂÊ: 60–240 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: naturalna weïna mineralna nowej generacji; Przeznaczenie: do izolacji akustycznej i cieplnej Ăcian wewnÚtrznych dziaïowych lub stropodachów nieuĝytkowych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,038 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 3200–14800×2×600 mm; GruboĂÊ: 40–240 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 PRZEGLkD IZOLACJI Z WENY MINERALNEJ PAROC POLSKA Sp. z o.o. ul. 17 Stycznia 56, 02-146 Warszawa Biuro: tel. 22 369 59 00, biuro@knaufinsulation.com Dziaï obsïugi klienta: tel. 22 369 59 08 lub 09 order.pl@knaufinsulation.com, www.knaufinsulation.pl ul. Gnieěnieñska 4, 62-240 Trzemeszno www.paroc.pl BUDOWA KNAUF INSULATION sp. z o.o. Nowość TP 138 w ECOSE® Technology PAROC ROS 30g PAROC ROB 60 Materiaï: naturalna weïna mineralna nowej generacji; Przeznaczenie: produkt hydrofobizowany, przeznaczony do zastosowania w Ăcianach zewnÚtrznych, posiada ponadstandardowe wïaĂciwoĂci izolacyjnoĂci cieplnej i doskonaïe wïaĂciwoĂci izolacyjnoĂci akustycznej, gïówne zastosowanie jako izolacja cieplna i akustyczna Ăcian warstwowych, Ăcian kasetowych (lekkie obudowy hal), Ăcian wentylowanych oraz jako ocieplenie Ăcian zewnÚtrznych od strony wewnÚtrznej pomieszczeñ, gÚstoĂÊ objÚtoĂciowa 32 kg/m3; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,032 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1350×600 mm; GruboĂÊ: 50–160 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna kamienna; Przeznaczenie: pïyta rowkowana do izolacji termicznej i akustycznej dachów pïaskich wentylowanych jako spodnia warstwa systemu dwuwarstwowego. System wentylowany to rozwiÈzanie pozwalajÈce na samoczynne usuwanie nadmiaru wilgoci z dachu za pomocÈ specjalnie uksztaïtowanych rowków. RekomendowanÈ pïytÈ wierzchniÈ jest PAROC ROB 60; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,037 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1800×1200 mm; GruboĂÊ: 100–140 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna kamienna; Przeznaczenie: pïyta (deska dachowa) przeznaczona do izolacji dachów pïaskich jako wierzchnia warstwa izolacji w systemie dwuwarstwowym, pod bezpoĂrednie powïokowe pokrycie dachowe bitumiczne lub pod warstwy wodoodpornych membran; Wspóïczynnik przenikania ciepïa λD: 0,039 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1800×1200 mm; GruboĂÊ: 20 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 SCHWENK INSULATION Sp. z o.o. ul. Cybernetyki 7 b, 02-677 Warszawa www.schwenk.pl PAROC FAS 3 PAROC CGL 20cy SCHWENK DF1 039 Materiaï: weïna kamienna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej fasad otynkowanych wykonywanych metodÈ lekkÈ-mokrÈ (BSO); Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,037 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 600×1200 mm; GruboĂÊ: 50–180 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna kamienna; Przeznaczenie: do izolacji termicznej i akustycznej stropów garaĝy, piwnic i przejazdów w systemie bezsiatkowym na mokro, przygotowana do bezpoĂredniego naniesienia mas dekoracyjnych metodÈ natrysku; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,038 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 200×1200 mm; GruboĂÊ: 60–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: mineralna weïna szklana; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej i akustycznej dachów stromych (poddaszy uĝytkowych), w ukïadzie jedno- i dwuwarstwowym, poddaszy nieuĝytkowych, w budownictwie szkieletowym (drewnianym lub metalowym), jako izolacja stropów miÚdzy legarami, sufitów podwieszanych, lekkich Ăcianek dziaïowych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,039 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 3500–14000×1200 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 47 BUDOWA PRZEGLkD IZOLACJI Z WENY MINERALNEJ 48 ROCKWOOL POLSKA Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 14, 66-131 Cigacice Doradztwo Techniczne (pon.–pt. w godz. 8.00–16.00) tel. 801 66 00 36, 601 66 00 33 [email protected], www.rockwool.pl MEGAROCK ROCKMIN ROCKMIN PLUS Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej stropodachów wentylowanych i poddaszy, stropów drewnianych, sufitów podwieszanych, Ăcian dziaïowych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,039 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 3000–6000×1000 mm; GruboĂÊ: 100–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej stropodachów wentylowanych i poddaszy, stropów drewnianych, podïóg na legarach, sufitów podwieszanych, Ăcian dziaïowych, Ăcian osïonowych o konstrukcji szkieletowej; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,039 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1000×600 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej stropodachów wentylowanych i poddaszy, stropów drewnianych i podïóg na legarach, sufitów podwieszanych, Ăcian dziaïowych, Ăcian osïonowych o konstrukcji szkieletowej; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,037 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1000×600 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 TOPROCK SUPERROCK FASROCK MAX Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej stropodachów wentylowanych i poddaszy, stropów drewnianych, sufitów podwieszanych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,035 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 2500–5000×1000 mm; GruboĂÊ: 100–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej i akustycznej stropodachów wentylowanych i poddaszy, stropów drewnianych i podïóg na legarach, sufitów podwieszanych, np. nad nieogrzewanymi pomieszczeniami, Ăcian trójwarstwowych, Ăcian z elewacjÈ z paneli (np. blacha, siding, deski), Ăcian o konstrukcji szkieletowej i Ăcian osïonowych, Ăcian dziaïowych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,035 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1000×600 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej w bezspoinowych systemach ociepleñ: w systemie ECOROCK MAX do Ăcian zewnÚtrznych murowanych, monolitycznych, prefabrykowanych, w systemie ECOROCK-SZ do Ăcian szkieletowych, w systemie ECOROCK-G do stropów piwnicznych i nad garaĝami oraz przejazdami; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,037 W/mK (gr. od 100 mm) i 0,039 W/mK (gr. 80–100 mm); Wymiary dï.×szer.: 1000×500 mm; GruboĂÊ: 80–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 PRZEGLkD IZOLACJI Z WENY MINERALNEJ BUDOWA ROCKWOOL POLSKA Sp. z o.o. ul. Kwiatowa 14, 66-131 Cigacice Doradztwo Techniczne (pon.–pt. w godz. 8.00–16.00) tel. 801 66 00 36, 601 66 00 33 [email protected], www.rockwool.pl FASROCK-L ROCKTON MONROCK PRO Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej w bezspoinowych systemach ociepleñ: w systemie ECOROCK-L do Ăcian zewnÚtrznych murowanych, monolitycznych, prefabrykowanych, systemie ECOROCK-GL do stropów piwnicznych i nad garaĝami oraz przejazdami; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,042 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1200×200 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej i akustycznej Ăcian trójwarstwowych, Ăcian z elewacjÈ z paneli (np. blacha, siding, deski), Ăcian o konstrukcji szkieletowej i Ăcian osïonowych, Ăcian dziaïowych, stropów drewnianych i podïóg na legarach, poddaszy uĝytkowych i Ăcian trójwarstwowych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,036 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1000×600 mm; GruboĂÊ: 50–160 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej stropodachów niewentylowanych (dachów pïaskich) bezpoĂrednio pod powïokowe pokrycia dachowe (w ukïadzie izolacji jedno- lub dwuwarstwowym), zalecane do dachów o podwyĝszonych wymaganiach termicznych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,037 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 2000×1200 mm; GruboĂÊ: 80–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 MONROCK MAX DACHROCK MAX STALROCK MAX Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej stropodachów niewentylowanych (dachów pïaskich) bezpoĂrednio pod powïokowe pokrycia dachowe (w ukïadzie izolacji jedno- lub dwuwarstwowym), zalecane do dachów standardowych, w odniesieniu do których nie przewiduje siÚ specjalnych wymagañ; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,039 W/mK (gr. od 80 mm); Wymiary dï.×szer.: 2000×1200 mm; GruboĂÊ: 80–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej stropodachów niewentylowanych (dachów pïaskich) bezpoĂrednio pod powïokowe pokrycia dachowe (w ukïadzie izolacji jedno- lub dwuwarstwowym), zalecane do dachów, którym postawiono specjalne wymagania (np. caïodzienna konserwacja urzÈdzeñ na dachu); Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,040 W/mK (gr. od 80 mm) i 0,041 W/mK (gr. do 80 mm); Wymiary dï.×szer.: 2000×1200 mm; GruboĂÊ: 50–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: weïna skalna; Przeznaczenie: do izolacji cieplnej Ăcian zewnÚtrznych z kaset stalowych. DziÚki wyfrezowaniu kanaïu na jednej z dïuĝszej krawÚdzi pïyty jest moĝliwy montaĝ w kasecie w taki sposób, ĝe izolacja o gruboĂci 40–60 mm szczelnie przykrywa zïÈcze kasety; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,036 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1000×500–600 mm; GruboĂÊ: 140–200 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 49 BUDOWA PRZEGLkD IZOLACJI Z WENY MINERALNEJ URSA Polska Sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 12, 42–520 DÈbrowa Górnicza tel. 32 268 01 29, www.ursa.pl Nowość Nowość Nowość PURE 39 RN SILVER PURE 35 RN FIT PURE 39 PN SILENTIO Materiaï: mata z weïny mineralnej nowej generacji otrzymanej z wïókien szklanych; delikatna, neutralny zapach, poprawia jakoĂÊ powietrza w pomieszczeniach; Przeznaczenie: dach skoĂny, poddasza uĝytkowe i nieuĝytkowe, konstrukcje szkieletowe drewniane i metalowe, strop na legarach, sufit podwieszany; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,039 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 4000–14000×1200 mm; GruboĂÊ: 50, 100, 150, 180 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: mata z weïny mineralnej nowej generacji otrzymanej z wïókien szklanych; delikatna, neutralny zapach, poprawia jakoĂÊ powietrza w pomieszczeniach, wyjÈtkowa izolacynoĂÊ cieplnÈ; Przeznaczenie: dach skoĂny, poddasza uĝytkowe i nieuĝytkowe, konstrukcje szkieletowe drewniane i metalowe, strop na legarach; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,035 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 3500–5600×1200 mm; GruboĂÊ: 100, 140, 160 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: mata z weïny mineralnej nowej generacji otrzymanej z wïókien szklanych; delikatna, neutralny zapach, poprawia jakoĂÊ powietrza w pomieszczeniach; Przeznaczenie: lekkie Ăcianki dziaïowe, wypeïnienia szkieletu drewnianego lub metalowego; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,039 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1250×600 mm; GruboĂÊ: 50, 75, 100 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 URSA TWP/SILENTIO URSA DF37/OPTIMUM URSA DF 40 Materiaï: mineralna weïna szklana; Przeznaczenie: izolacja akustyczna i cieplna w konstrukcjach Ăcianek dziaïowych suchej zabudowy wnÚtrz; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,039 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 1250×600 mm; GruboĂÊ: 50/75/100 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: mineralna weïna szklana; Przeznaczenie: izolacja dachu skoĂnego (poddaszy uĝytkowych) w ukïadzie jedno- i dwuwarstwowym, izolacja poddasza nieuĝytkowego, izolacja wypeïniajÈca w elementach szkieletu drewnianego lub metalowego, izolacja stropów miÚdzy legarami, sufitów podwieszanych, lekkich Ăcianek dziaïowych; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,037 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 2×5500/5500/4000/3200×1250 mm; GruboĂÊ: 50/100/150/180 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 Materiaï: mineralna weïna szklana; Przeznaczenie: izolacja dachu stromego w ukïadzie jedno i dwuwarstwowym, izolacja poddasza nieuĝytkowego i uĝytkowego, izolacja wypeïniajÈca w elementach szkieletu drewnianego lub metalowego, izolacja stropów, sufitów podwieszanych, lekkich Ăcianek dziaïowych miÚdzy legarami; Wspóïczynnik przewodzenia ciepïa λD: 0,040 W/mK; Wymiary dï.×szer.: 2×7000/2×6000/9000/ 7000/6000/5000/5000/4000/3500/3000×1250 mm; GruboĂÊ: 50/60/80/100/120/140/150/180/200/220 mm; Klasyfikacja ogniowa: A1 URSA Polska Sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 12, 42–520 DÈbrowa Górnicza tel. 32 268 01 29, www.ursa.pl 50 www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 Fot. Santech INSTALACJE Waldemar Joniec ODKURZACZE CENTRALNE W PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH J 52 www.eksper tbudowlany.pl sprzÈtania czy przenosiÊ odkurzacza z pokoju do pokoju. Z czego skïada siÚ system centralnego odkurzania? Odkurzacz centralny skïada siÚ z jednostki centralnej wytwarzajÈcej podciĂnienie oraz sieci przewodów umieszczonych najczÚĂciej w Ăcianie z zamontowanymi gniazdami ssawnymi, do których podpina siÚ wÈĝ z koñcówkÈ. Sercem instalacji jest jednostka centralna. Wytwarza ona podciĂnienie i zasysa Fot. Santech ak dziaïa odkurzacz centralny? SprzÈtanie odkurzaczem centralnym jest podobne do sprzÈtania tradycyjnym odkurzaczem przenoĂnym, z tÈ jednak róĝnicÈ, ĝe w odkurzaczu centralnym uĝywamy tylko wÚĝa ssÈcego, który zamiast do przenoĂnego odkurzacza wkïada siÚ do gniazda w Ăcianie. StamtÈd zassane powietrze wraz z kurzem przepïywa przewodami ukrytymi w Ăcianach do jednostki centralnej. JednostkÚ centralnÈ montuje siÚ w garaĝu, kotïowni lub pomieszczeniu gospodarczym. Oczyszcza ona zassane powietrze, a nastÚpnie wydmuchuje je na zewnÈtrz domu. Kurz wchïoniÚty do instalacji nigdy nie wraca do pomieszczenia, jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych odkurzaczy. SprzÈtanie odkurzaczem centralnym jest zdecydowanie skuteczniejsze niĝ przy uĝyciu systemów przenoĂnych, gdyĝ jednostka centralna ze wzglÚdu na swoje wymiary wytwarza duĝo wiÚksze podciĂnienie i przepïyw powietrza. SkutecznoĂÊ ssania przekïada siÚ na krótszy czas sprzÈtania. System ten ma teĝ wïaĂciwoĂÊ, którÈ wiele osób bardzo sobie ceni – podczas sprzÈtania odkurzaczem centralnym w pomieszczeniach nie ma haïasu, jaki wytwarza silnik tradycyjnego odkurzacza. Uĝycie centralnego odkurzacza wymaga tylko wïoĝenia giÚtkiej rury do gniazdka w Ăcianie i juĝ moĝna sprzÈtaÊ. Nie trzeba podïÈczaÊ urzÈdzenia do prÈdu, montowaÊ zestawu do powietrze z instalacji, oczyszcza je i wydmuchuje na zewnÈtrz domu. Jednostki centralne róĝniÈ siÚ miÚdzy sobÈ wielkoĂciÈ, mocÈ, rozwiÈzaniami konstrukcyjnymi, metodÈ filtracji powietrza, okresem gwarancji oraz cenÈ. Moĝemy wybieraÊ spoĂród róĝnych rodzajów jednostek centralnych i stosowanych w nich silnikach oraz rodzajach separacji. Optymalnym rozwiÈzaniem sÈ odku- rzacze z typowÈ separacjÈ cyklonicznÈ, która jest najskuteczniejszÈ i najczÚĂciej stosowanÈ metodÈ separacji w odkurzaczach centralnych renomowanych producentów. W separatorach cyklonicznych do oczyszczania powietrza z kurzu wykorzystywana jest siïa odĂrodkowa wytwarzana w obudowie jednostki centralnej. Kurz i Ămieci sÈ ciÚĝsze od powietrza i w wyniku wytworzonego w separatorze ruchu wirowego sÈ odseparowywane od powietrza i stopniowo opadajÈ na dno zbiornika, a powietrze, po przejĂciu przez filtr, wydalane jest na zewnÈtrz. Na dnie zbiornika cyklonu umieszcza siÚ worki, do których opadajÈ zanieczyszczenia. W jednostkach centralnych typu split zastosowano powiÚkszony separator cykloniczny z zabezpieczeniem przed zasysaniem brudnego powietrza oraz dodatkowo filtr wïosów. W odkurzaczach montowane sÈ czasem worki odwrócone (tzw. efekt samooczyszczania siÚ worka), ale uĝytkownik i tak musi zmagaÊ siÚ z koniecznoĂciÈ rÚcznego ich czyszczenia. Instalacje wykonuje siÚ z rur i ksztaïtek z PVC o gïadkiej powierzchni wewnÚtrznej. Przewaĝnie stosuje siÚ poïÈczenia klejone, gdyĝ zapewniajÈ one dobrÈ szczelnoĂÊ. Waĝne sÈ Ărednice rur i ksztaïtek – nie mogÈ byÊ za maïe. Optymalne to okoïo 2 cale, czyli nieco ponad 5 cm. Warto zwróciÊ uwagÚ, czy oferowany jest caïy system wraz z pasujÈcymi do siebie rurami i ksztaïtkami – konr 1/2010 O d czego zaleĝy dobór jednostki centralnej? Dobór wydajnoĂci jednostki centralnej wykonuje siÚ dopiero po uzyskaniu danych o przebiegu i dïugoĂci instalacji oraz lokalizacji gniazd. WydajnoĂÊ jednostki centralnej powinna byÊ dobrana tak, aby zapewniÊ optymalne podciĂnienie dla gniazda poïoĝonego najmniej korzystnie. Obliczenia hydrauliczne prowadzi siÚ w sposób uproszczony, przy zaïoĝeniu, ĝe w instalacji bÚdzie w danej chwili wykorzystywane tylko jedno gniazdo. W domach jednorodzinnych nie ma potrzeby uwzglÚdniania trójników i róĝnych Ărednic przewodów. Sumuje siÚ odcinki proste, a opory miejscowe w ksztaïtkach zamienia na liniowe, np. kolano zmieniajÈce kierunek przepïywu o 45° zamienia siÚ na 1,5 m odcinka prostego. Do tak otrzymanych wartoĂci dodaje siÚ dïugoĂÊ przewodu wylotowego. Naleĝy jednak pamiÚtaÊ, ĝe obliczenia te wykonuje siÚ tylko dla jednego najmniej korzystnie poïoĝonego gniazda, a nie dla caïej instalacji. Zsumowanie dïugoĂci caïej instalacji spowoduje wybór zbyt duĝej jednostki centralnej. Przy doborze wydajnoĂci warto skorzystaÊ z pomocy fachowca, gdyĝ ïatwo jest przewymiarowaÊ instalacjÚ. WybierajÈc jednostkÚ centralnÈ, moĝemy zdecydowaÊ siÚ albo na urzÈdzenie kompaktowe, albo na odkurzacz o budowie moduïowej, tzw. split. Odkurzacze o budowie kompaktowej wykorzystujÈ róĝne metody separacji, w tym najskuteczniejszÈ – cyklonicznÈ, Odkurzacze typu split tylko cyklonicznÈ. Coraz wiÚcej klientów decyduje siÚ na rozwiÈzania split, gdyĝ gwarantujÈ one najwiÚkszÈ wygodÚ uĝytkowania i oferowane sÈ juĝ jednostki, które moĝna montowaÊ nawet w maïych domach. Ponadto rozdzielna, moduïowa budowa daje wiÚcej swobody w wyborze lokalizacji jednostki centralnej. W dowolnie wybranym miejscu w budynku moĝna umiejscowiÊ zbiornik na kurz, bez obawy o haïas generowany przez silnik, który moĝe znajdowaÊ siÚ w innym miejscu. W rozwiÈzaniu tym nie ma teĝ obaw o opory hydrauliczne stawiane przez przewód wydechowy, gdyĝ bezobsïugowy silnik jest niewielki i ïatwy w instalacji nawet w pomieszczeniach trudno dostÚpnych. Moĝna go wiÚc zamontowaÊ tuĝ przed wyrzutniÈ powietrza. Ten typ separacji charakteryzuje teĝ najwiÚksza wydajnoĂÊ. nr 1/2010 C zy odlegïoĂÊ od jednostki centralnej ma wpïyw na skutecznoĂÊ sprzÈtania? WydajnoĂÊ odkurzacza dobiera siÚ do parametrów gniazda poïoĝonego najmniej korzystnie wzglÚdem jednostki centralnej. Po jej prawidïowym doborze nie majÈ prawa wystÈpiÊ spadki ciĂnienia w instalacji majÈce wpïyw na jakoĂÊ odkurzania. Warto jednak pamiÚtaÊ, ĝe w praktyce najwiÚksze straty ciĂnienia to straty na szczotce i przewodzie elastycznym, a nie w instalacji. Uĝycie nieodpowiednich, niesprawdzonych koñcówek lub akcesoriów moĝe powodowaÊ spadek ssania. C zy moĝna zainstalowaÊ odkurzacz centralny w domu juĝ istniejÈcym? Instalacje dla odkurzaczy centralnych montuje siÚ takĝe w domach juĝ wykoñczonych i zamieszkaïych, ale wówczas trzeba siÚ liczyÊ z wiÚkszymi kosztami. DecyzjÚ o inwestycji najlepiej jednak podjÈÊ w trakcie budowy domu, ale przed jego wykoñczeniem. Wówczas ïatwo wykonaÊ przejĂcia przez stropy oraz bruzdy i miejsca na gniazda ssawne. atwy jest teĝ montaĝ rur i ksztaïtek instalacyjnych oraz podejĂÊ do gniazd, a takĝe wykonanie instalacji sterujÈcej niskiego napiÚcia. Aby uniknÈÊ ewentualnego poprawiania instalacji i kucia w przyszïoĂci, po uïoĝeniu instalacji warto wykonaÊ próby ciĂnieniowe, a po nich zamontowaÊ na gniazdach przykrywki do tynkowania i zabezpieczyÊ instalacjÚ przed zniszczeniem przez inne ekipy montaĝowe, przez tynkarzy lub elektryków. CIESZ SIĘ ŻYCIEM! W Zanussi każdy produkt jest odpowiedzią na potrzeby użytkowników. Naszym celem jest tworzenie rozwiązań, które pomagają klientom i ułatwiają im życie. Dzięki produktom Zanussi swój czas wolny od pracy i obowiązków możesz poświęcić na odpoczynek i rzeczy naprawdę ważne, a nie na sprzątanie. C zy moĝna zamontowaÊ system centralnego odkurzania samodzielnie? Instalacja odkurzacza centralnego jest jednÈ z najprostszych instalacji w domu. Producenci oferujÈ dokïadne wytyczne uïatwiajÈce obliczenia i zasady prowadzenia instalacji oraz sposób montaĝu ksztaïtek i elementów skïadowych. Jednak bez posiadania pewnego doĂwiadczenia i narzÚdzi nie jest to proste. CiÚcie rur np. piïkÈ do metalu i brak doĂwiadczenia w klejeniu moĝe groziÊ w przyszïoĂci powstawaniem zatorów lub rozszczelnieniem instalacji. Przy ukïadaniu instalacji, niezaleĝnie od szczegóïowych wytycznych producentów, obowiÈzujÈ pewne ogólne zasady. Jednostka centralna powinna znajdowaÊ siÚ w miejscu suchym i dostÚpnym, lecz oddalonym od pomieszczeñ mieszkalnych. Najlepiej umieĂciÊ jÈ na Ăcianie takiego pomieszczenia, aby wy- KONTROLA Uchwyt węża Zanussi wyposażony jest w przełącznik kontroli prędkości. Jego cztery tryby pracy zawsze zapewniają odpowiednią siłę ssania. DESIGN UCHWYTU Uchwyt Zanussi jest ergonomiczny, jego półkolisty kształt gwarantuje wygodne i dokładne prowadzenie szczotki czyszczącej. PROSTOTA I WYGODA Akcesoria sprzątające Zanussi pomagają szybko i perfekcyjnie odkurzać. Oszczedzają Twoj czas, możesz poświęcić się przyjemnościom. reklama lankami, trójnikami. Instalacje sÈ zakoñczone gniazdami, do których podïÈcza siÚ wÚĝe ssawne z koñcówkami. SMART ARROWS Sp. j. ul. Mrówcza 243 04-697 Warszawa 22 812 73 45 604 16 01 64 [email protected] www.smart.info.pl Gniazda ssÈce muszÈ byÊ rozmieszczone tak, aby podczas sprzÈtania moĝna byïo wygodnie dotrzeÊ z wÚĝem do kaĝdego miejsca w domu. W domach jednorodzinnych najlepiej sprawdza siÚ wÈĝ dïugoĂci 7–9 m i do jego zasiÚgu dobiera siÚ iloĂÊ i lokalizacjÚ gniazd ssawnych. Po rozplanowaniu gniazd naleĝy zlokalizowaÊ automatyczne szufelki. Standardowo montuje siÚ je tam, gdzie nanosi siÚ najwiÚcej piasku i kurzu oraz w pomieszczeniach, w których powstaje najwiÚcej Ămieci, tj. w przedsionkach i w kuchni. Warto teĝ wykonaÊ gniazdo w garaĝu, w pobliĝu bramy wjazdowej, aby móc odkurzaÊ wnÚtrze samochodu. J akie akcesoria dodatkowe warto kupiÊ i które sÈ najbardziej przydatne? Na poczÈtek lepiej nie przesadzaÊ z kupowaniem wielu akcesoriów. Odkurzacze centralne majÈ wiele dodatkowych udogodnieñ, jak np. automatyczne szufelki, instalowane na poziomie podïogi w kuchni lub przedsionku, które umoĝliwiajÈ podmiatanie zwykïÈ miotïÈ kurzu i piasku, bez koniecznoĂci siÚgania po standardowÈ szufelkÚ lub zestaw do sprzÈtania. W to warto zainwestowaÊ od razu. JeĂli mamy kominek, to warto zainwestowaÊ równieĝ w separatory do zbierania popioïu 54 www.eksper tbudowlany.pl Fot. Smart I le gniazd ssÈcych naleĝy zamontowaÊ i w których pomieszczeniach, aby sprzÈtanie byïo najbardziej komfortowe? przed kominkiem. Przed wyborem akcesoriów warto wypróbowaÊ dziaïanie standardowego wyposaĝenia, czyli ssawki do podïóg, dywanów, firan i szczotki turbo. Inne elementy moĝna dokupiÊ póěniej. J ak czÚsto powinno siÚ opróĝniaÊ pojemnik na kurz? Ze wzglÚdów higienicznych powinno siÚ to robiÊ nie rzadziej niĝ raz na trzy miesiÈce i to niezaleĝnie od tego, czy pojemnik jest caïkowicie wypeïniony, czy nie. Odkurzacze z filtrami workowymi naleĝy oczyszczaÊ czÚĂciej, bo zdarza siÚ, ĝe siÚ zapychajÈ pomimo deklarowanej przez producentów zdolnoĂci do samooczyszczania. Systematyczne czyszczenie zapewni wydajnÈ pracÚ systemu. J Fot. Beam INSTALACJE godne byïo opróĝnianie pojemnika na kurz. Przy lokalizacji jednostki centralnej naleĝy wziÈÊ teĝ pod uwagÚ moĝliwoĂÊ wyprowadzenia przewodu wydechowego na zewnÈtrz budynku. Powinien on wychodziÊ z dala od okien, zwïaszcza sÈsiada, i na bocznÈ elewacjÚ budynku – nie wyĝej niĝ 30 cm nad powierzchniÈ terenu. Po ustaleniu lokalizacji jednostki centralnej i gniazd moĝna przystÈpiÊ do rozplanowania sieci przewodów. Tu obowiÈzuje prosta zasada – im mniej ksztaïtek, a wiÚcej odcinków prostych, tym lepiej. Przy prowadzeniu przewodów naleĝy unikaÊ oporów hydraulicznych, gdyĝ powietrze w takiej instalacji jest zasysane z prÚdkoĂciÈ dochodzÈcÈ do 100 km/h i kaĝda zmiana kierunku rur ma wpïyw na jego prÚdkoĂÊ i moc ssania. Druga zasada to unikanie spadków grawitacyjnych przy ïÈczeniu odcinków przewodów. Trzecia to unikanie krzyĝowania instalacji centralnego odkurzacza z innymi instalacjami, np. z instalacjÈ centralnego ogrzewania, elektrycznÈ, a zwïaszcza ogrzewania podïogowego. Naleĝy wrÚcz zachowaÊ minimalnÈ odlegïoĂÊ 30 cm od instalacji ogrzewania podïogowego. JeĂli to moĝliwe, to przewody naleĝy prowadziÊ w wylewce podïogi i w pionowych bruzdach w Ăcianach lub w szachtach instalacyjnych. JeĂli jednostka centralna bÚdzie siÚ znajdowaïa w garaĝu lub budynku gospodarczym wolno stojÈcym, to przejĂcie pomiÚdzy budynkami najlepiej wykonaÊ w osïonie z przewodu o wiÚkszej Ărednicy, z innego tworzywa niĝ PVC, poniewaĝ jest ono bardzo kruche w temperaturach poniĝej 0°C. Kiedy zachodzi koniecznoĂÊ zrobienia przejĂcia pomiÚdzy budynkami pod ziemiÈ, równieĝ naleĝy uĝyÊ przewodu osïonowego odpornego na niskie temperatury i odksztaïcenia pod wpïywem nacisku gruntu. NastÚpnÈ czynnoĂciÈ jest uïoĝenie przewodów elektrycznych pomiÚdzy jednostkÈ centralnÈ a gniazdami ssawnymi i szufelkami. Przewody elektryczne bÚdÈ przesyïaÊ sygnaï wïÈczajÈcy jednostkÚ centralnÈ po wïoĝeniu wÚĝa do gniazda ssawnego. Naleĝy je prowadziÊ wzdïuĝ rur i stosowaÊ przekroje adekwatne do napiÚcia, np. dla 24 V zaleca siÚ przewód o przekroju min. 0,75 mm2. Optymalnym rozwiÈzaniem jest przeprowadzenie oddzielnego przewodu elektrycznego do kaĝdego gniazda i szufelki. ak dbaÊ o instalacjÚ centralnego odkurzania, aby pracowaïa bezawaryjnie przez wiele lat? Nie naleĝy zbieraÊ odkurzaczem centralnym pyïów budowlanych, pyïu gipsowego, odïamków gruzu itp. Do zbierania wody lub popioïów z kominka sïuĝÈ specjalne separatory. Waĝne jest teĝ systematyczne opróĝnianie zbiornika i czyszczenie worka oraz mycie lub wymiana filtrów. NajczÚĂciej do powstania zatoru dochodzi na odcinku giÚtkiego wÚĝa, co nie jest trudne do usuniÚcia. Moĝna go udroĝniÊ zdejmujÈc koñcówkÚ i zakrywajÈc otwór, zwiÚkszaÊ siïÚ ssania. Do udraĝniania instalacji stosuje siÚ specjalne, elastyczne i miÚkkie sprÚĝyny (ĝmijki). Powinni je mieÊ serwisanci firmy, w której kupiliĂmy odkurzacz. Nie naleĝy stosowaÊ sprÚĝyn do udraĝniania instalacji kanalizacyjnych, gdyĝ mogÈ porysowaÊ wnÚtrze instalacji, nawet tak znacznie, ĝe powstanÈ zadziory na których bÚdzie gromadziï siÚ kurz. I le kosztuje system centralnego odkurzania? W kaĝdym nowo budowanym domu jednorodzinnym warto zainwestowaÊ w instalacjÚ centralnego odkurzania, niezaleĝnie od tego, czy bÚdzie ona uĝywana od razu, czy dopiero po paru latach, gdy bÚdziemy juĝ mieli pieniÈdze na zakup jednostki centralnej. Koszt samej instalacji bez jednostki centralnej, gniazd i akcesoriów nie jest wysoki i dla typowego domu jednorodzinnego wynosi od 150 do 300 zï za punkt. W domu jednorodzinnym o powierzchni 150 m2 koszt instalacji moĝe wynieĂÊ od 800 do 1600 zï. Jednostki centralne z zestawem do sprzÈtania i zdalnym sterowaniem kosztujÈ od 2000 zï. nr 1/2010 INSTALACJE Fot. Viessmann Waldemar WaldemarJoniec Joniec POMPY CIEPA OD A DO Z Na jakim etapie budowy naleĝy podjÈÊ decyzjÚ o ogrzewaniu domu pompÈ ciepïÈ? Jak ona dziaïa? Na co trzeba zwracaÊ uwagÚ, aby instalacja i eksploatacja nie pociÈgaïy za sobÈ niepotrzebnych kosztów? Od czego zaczynamy? ChcÈc uniknÈÊ bïÚdów i niepotrzebnych kosztów, decyzjÚ o inwestycji w pompÚ ciepïa naleĝy uzgodniÊ z architektem budynku juĝ na etapie projektowania domu. Ustalamy z nim rodzaj budynku i jego zapotrzebowanie na energiÚ, a tym samym przegrody i ich izolacyjnoĂÊ oraz otwory i ich jakoĂÊ. Sprawdzamy, na jaki sposób pozyskiwania ciepïa przez pompÚ pozwoli nasza dziaïka – czy na wymiennik gruntowy poziomy, czy pionowy, a moĝe bÚdziemy mogli skorzystaÊ tylko z pompy czerpiÈcej ciepïo z powietrza? NastÚpnie ustalamy, takĝe z architektem, jakie bÚdÈ w budynku instalacje ogrzewcze. Dla pomp ciepïa najkorzystniejsze jest ogrzewanie podïogowe. Przed wyborem pompy naleĝy teĝ okreĂliÊ, jakie funkcje ma ona speïniaÊ. Na pewno ma zapewniÊ ogrzewanie, ale moĝe równieĝ dostarczaÊ ciepïÈ wodÚ, a latem teĝ chïodziÊ. Ta decyzja powinna byÊ starannie przemyĂlana. Kolejny krok to ustalenie rodzaju wentylacji – warto wybraÊ mechanicznÈ z odzyskiem ciepïa. GdybyĂmy jednak chcieli, aby pompa dostarczaïa latem chïód, to równieĝ naleĝy to uzgodniÊ z architektem, aby dostosowaÊ do tego wentylacjÚ. JeĂli nie bÚdziemy korzystaÊ z kotïa i wentylacji grawitacyjnej, wówczas nie ma 56 www.eksper tbudowlany.pl potrzeby budowania kominów spalinowych i wentylacyjnych oraz kotïowni. Warto wtedy przewidzieÊ miejsce na pompÚ i zasobnik ciepïej wody, a takĝe na zbiornik buforowy oraz rekuperator. Moĝna je lokalizowaÊ w pomieszczeniach, które bÚdÈ peïniÊ takĝe inne funkcje gospodarcze. W projekcie architektonicznym naleĝy teĝ przewidzieÊ przebieg kanaïów wentylacyjnych i przejĂcia instalacji przez przegrody oraz szachty instalacyjne. JeĂli nie bÚdziemy uĝywaÊ kotïa, a chcemy mieÊ kominek, to nie musi byÊ on sta- wiany w centralnej czÚĂci budynku i tym samym komin moĝemy wyprowadziÊ po Ăcianie zewnÚtrznej. Z architektem warto równieĝ ustaliÊ iloĂÊ i lokalizacjÚ kolektorów sïonecznych do podgrzewu wody. Warto bowiem tak zaprojektowaÊ dach, aby ich lokalizacja byïa jak najkorzystniejsza. JeĂli tych elementów nie uwzglÚdnimy na etapie projektu architektonicznego, to po doprowadzeniu budynku do stanu surowego, kiedy przyjdzie czas na montaĝ instalacji, bÚdÈ nas czekaïy spore problemy i niepotrzebne wydatki. W porównaniu z innymi instalacjami i urzÈdzeniami grzewczymi wydatki inwestycyjne na instalacje z pompami ciepïa sÈ wysokie, dlatego warto poszukiwaÊ moĝliwoĂci pozyskania tanich kredytów. Dla inwestorów indywidualnych najlepszÈ drogÈ poszukiwania Ărodków na inwestycje jest doradztwo firm wykonawczych, które majÈ doĂwiadczenie w budowie tego typu instalacji. Na rynku pojawiajÈ siÚ takĝe firmy wspóïpracujÈce z projektantami i wykonawcami, które pomagajÈ w pozyskiwaniu kredytów. CaïÈ inwestycjÚ najlepiej powierzyÊ jednej firmie, która jest w stanie przedstawiÊ wiarygodne referencje lub takiej, która ma rekomendacje wiodÈcych producentów pomp ciepïa. Nie zapominajmy, ĝe instalacje to inwestycja na kilkadziesiÈt lat. Jak dziaãa pompa ciepãa? Wielu specjalistów chcÈc opisaÊ pracÚ pompy ciepïa, porównuje jÈ do lodówki. Pompa ciepïa i lodówka sÈ podobnie zbudowane i pracujÈ wedïug tych samych zasad. RóĝniÈ siÚ przeznaczeniem – lodówka ma wytworzyÊ chïód w zamraĝalniku i dlatego musi odebraÊ ciepïo z wnÚtrza urzÈdzenia i przekazaÊ je do otoczenia. Pompa ciepïa natomiast ma za zadanie pobraÊ ciepïo energia elektryczna +3°C dolne źródło ciepła parownik ciepło naturalne –2°C sprężarka kierunek przepływu czynnika chłodn. zawór rozprężny +75°C górne źródło ciepła ciepło użyteczne skraplacz +48°C Schemat ideowy pracy pompy ciepïa. SprÚĝarkowa pompa ciepïa, to zamkniÚty ukïad ze sprÚĝarkÈ i zaworem rozprÚĝnym w którym krÈĝy czynnik chïodniczy pomiÚdzy dwoma wymiennikami ciepïa: parownikiem i skraplaczem. Pompa „pompuje” ciepïo z dolnego ěródïa do górnego (rys. WJ). nr 1/2010 ka elementów, których nie stosuje siÚ w lodówkach, a te które sÈ podobne, sÈ o wiele bardziej rozbudowane. Pompy ciepïa majÈ dwa wymienniki ciepïa, parownik i skraplacz wykonane z duĝych i drogich wymienników pïytowych. Ponadto w pompach stosuje siÚ sprÚĝarki spiralne, a w lodówce tïokowe. W pompie ciepïa zamiast prostej rurki kapilarnej stosowane sÈ zawory rozprÚĝne, tak aby uzyskiwaÊ wiÚksze wydajnoĂci i mieÊ moĝliwoĂÊ jej regulacji. Instalacja a pompa ciepãa ĭródãa ciepãa InstalacjÚ z pompÈ ciepïa moĝna rozwiÈzaÊ na wiele sposobów, w zaleĝnoĂci od tego, jakie funkcje ma peïniÊ – czy ma tylko ogrzewaÊ budynek, czy teĝ podgrzewaÊ ciepïÈ wodÚ i ewentualnie chïodziÊ pomieszczenia latem. Zaleĝy ona równieĝ od rodzaju pompy ciepïa, sposobu ogrzewania budynku lub zastosowanych dodatkowych ěródeï ciepïa. Instalacja moĝe byÊ prosta lub zïoĝona. Przykïadem instalacji zïoĝonej jest rozwiÈzanie, które skïada siÚ z pompy ciepïa, podgrzewacza pojemnoĂciowego wody uĝytkowej, zasobnika buforowego wody grzewczej oraz kotïa na biomasÚ. Do tego ukïadu mogÈ byÊ podïÈczone jeszcze np. kolektory sïoneczne. Przy niskiej temperaturze zewnÚtrznej, Górne ěródïo ciepïa. W budynkach ogrzewanych za pomocÈ pompy ciepïa instalacje ogrzewcze powinny byÊ niskotemperaturowe, czyli w praktyce naleĝy korzystaÊ z ogrzewania podïogowego lub Ăciennego. Oferowane obecnie niektóre grzejniki naĂcienne mogÈ z powodzeniem wspóïpracowaÊ z instalacjami niskotemperaturowymi bez koniecznoĂci instalowania bardzo duĝych powierzchni, ale instalacje takie majÈ maïÈ bezwïadnoĂÊ. W przypadku ogrzewania pompÈ ciepïa duĝa bezwïadnoĂÊ cieplna instalacji jest korzystna, gdyĝ pompa moĝe pracowaÊ wiÚkszÈ czeĂÊ czasu w okresach tañszej taryfy zasilania elektrycznego i nie ma wówczas koniecznoĂci montowania duĝego zasobnika buforowego. Dolne ěródïo ciepïa. Do zasilania instalacji ogrzewajÈcych budynki jednorodzinne pompy czerpiÈ ciepïo z powietrza, gruntu lub wód gruntowych. Najwyĝsze sprawnoĂci pompy uzyskujÈ pobierajÈc ciepïo z wody i gruntu. Wprawdzie pompy pobierajÈce ciepïo z powietrza uzyskujÈ niĝsze sprawnoĂci pracy, ale takie instalacje sÈ najtañsze w inwestycji, gdyĝ nie wymagajÈ prac ziemnych. Grunt. W Polsce ze wzglÚdu na klimat najczÚĂciej wykonuje siÚ instalacje, które korzystajÈ z ciepïa gruntu poprzez kolektor gruntowy poziomy – spiralny lub pïaski. Kolektor spiralny jest to przewód umieszczony w gruncie poniĝej granicy przemarzania i prowadzony tak, aby tworzyï wÚĝownicÚ i tym samym miaï odpowiednio duĝÈ powierzchniÚ styku z gruntem. Kolektory wykonuje siÚ teĝ za pomocÈ dïugich odcinków przewodów. W przewodzie krÈĝy pïyn niezamarzajÈcy (tzw. solanka) i ciepïo z gruntu oddaje do obiegu pompy ciepïa, a ta przekazuje je do instalacji ogrzewczej w budynku. Aby poziomy kolektor ziemny mógï dostarczyÊ wystarczajÈcÈ iloĂÊ ciepïa do ogrzania budynku, musi mieÊ odpowiednio duĝÈ powierzchniÚ, która zaleĝy od wilgotnoĂci i struktury gruntu. Im grunt jest wil- VL VL A AB B VL VL RL VL WW KW Pojemnościowy podgrzewacz c.w.u. VL RL RL Pompa ciepła Vitocal Zasobnik buforowy wody grzewczej Kocioł na drewno Schemat instalacji z pompÈ ciepïa, pojemnoĂciowym podgrzewaczem wody, zasobnikiem buforowym i kotïem na drewno (rys. Viessmann). nr 1/2010 jeĂli moc przyjÚtej pompy ciepïa jest niewystarczajÈca, wïÈcza siÚ kocioï, a zasobnik buforowy pozwala gromadziÊ ciepïo w czasie, gdy energia elektryczna jest tañsza (np. w taryfie nocnej) lub ciepïo uzyskane z kolektorów sïonecznych. W okresach niskiego zapotrzebowania na ciepïo zastosowanie zasobnika eliminuje czÚste zaïÈczanie i wyïÈczanie siÚ pompy ciepïa, zwiÚkszajÈc tym samym trwaïoĂÊ jej elementów i wydïuĝajÈc ĝywotnoĂÊ. www.eksper tbudowlany.pl INSTALACJE z chïodnego otoczenia i przekazaÊ je do ciepïego wnÚtrza. Nikt z nas nie zastanawia siÚ, jak to moĝliwe, ĝe dziÚki sprÚĝarce pompujÈcej niskowrzÈcy czynnik chïodniczy w lodowce powstaje chïód. Tak samo jest w pompie ciepïa. Najwaĝniejsza róĝnica pomiÚdzy tymi urzÈdzeniami polega na tym, ĝe w lodówce ciepïo jest tym, czego chcemy siÚ pozbyÊ, a w pompie chcemy je wykorzystaÊ. Dlatego pompy ciepïa poĂredniczÈ pomiÚdzy dwoma ěródïami w przekazywaniu ciepïa. Instalacja tzw. dolnego ěródïa ciepïa pobiera ciepïo z otoczenia i transportuje je do pompy ciepïa, a ta przekazuje je z kolei do instalacji górnego ěródïa ciepïa. Instalacja dolnego ěródïa ciepïa podïÈczona jest do parownika, a instalacja ogrzewcza do skraplacza pompy ciepïa. Pompa przekazuje do wnÚtrza budynku ciepïo z jego otoczenia, czyli z dolnego ěródïa ciepïa – gruntu, powietrza lub wody. Górnym ěródïem ciepïa jest po prostu instalacja ogrzewcza w budynku (np. ogrzewanie podïogowe lub grzejniki na Ăcianie). PodstawÈ dziaïania pompy ciepïa, tak jak lodówki, jest wzrost temperatury gazu przy jego sprÚĝaniu i spadek przy rozprÚĝaniu. W tym miejscu nasuwa siÚ pytanie: skoro to takie proste urzÈdzenie, to dlaczego jest takie drogie? Pompy ciepïa majÈ kil- 57 płaski 16 pętli / 10 mb wykopu INSTALACJE spiralny 0,66 1m 5m 1m Kolektory gruntowe poziome: spiralny i pïaski (rys. Solis). Poziomy gruntowy kolektor pïaski (rys. Bundesverband Wärmepumpe). gotniejszy i ciÚĝszy, tym lepiej oddaje ciepïo. IloĂÊ energii, jakÈ moĝna uzyskaÊ z gruntu na gïÚbokoĂci okoïo 1,8 m waha siÚ od 15 do 30 W/m2. Tak duĝa rozpiÚtoĂÊ wymaga starannego wykonania kontrolnych wykopów, aby sprawdziÊ, ile ciepïa moĝna uzyskaÊ z gruntu w danym przypadku. Wykonawcy przyjmujÈ, ĝe nowy, dobrze izolowany dom jednorodzinny o niskim zapotrzebowaniu na energiÚ do ogrzewania wymaga kolektora spiralnego przynajmniej o dwu-, trzykrotnie wiÚkszej powierzchni niĝ wynosi powierzchnia uĝytkowa domu. Zatem dla domu o powierzchni 150 m2 potrzebny jest kolektor o powierzch- Pompa ciepïa zasilana z wód gruntowych za pomocÈ studni (rys. ENBW). 58 www.eksper tbudowlany.pl ni nawet 400 m2. Na zbudowanym kolektorze nie moĝna stawiaÊ budynków oraz sadziÊ drzew i niekiedy nawet kilkusetmetrowe dziaïki majÈ za maïÈ powierzchniÚ na budowÚ kolektorów poziomych. JeĂli mamy maïÈ dziaïkÚ, moĝemy wykonaÊ w gruncie odwierty pionowe. To rozwiÈzanie jest droĝsze i przed decyzjÈ naleĝy zleciÊ badania doĂwiadczonej firmie, czy w danym miejscu jest to ekonomicznie uzasadnione. Dla domów jednorodzinnych wykonuje siÚ odwierty na gïÚbokoĂÊ do 30 m (gïÚbsze wymagajÈ uzyskania pozwolenia wodno-prawnego), oddalone od siebie o okoïo 5 m. Woda. Bardzo dobrym ěródïem ciepïa dla pomp sÈ wody gruntowe, gdyĝ na gïÚbokoĂci poniĝej 6 m ich temperatura nie powinna spadaÊ poniĝej 7°C. Wody takie wykorzystuje siÚ w ukïadzie dwóch studni. PierwszÈ pobiera siÚ wodÚ, która dochodzi do pompy i po oddaniu jej ciepïa jest ona zrzucana do drugiej studni. Warunkiem zastosowana takiego systemu jest odpowiednia wydajnoĂÊ warstwy wodonoĂnej oraz wïaĂciwa chïonnoĂÊ studni zrzutowej, tak aby przyjÚïa ona caïkowitÈ iloĂÊ kierowanej do niej wody. Tu teĝ potrzebna jest pewna minimalna wielkoĂÊ dziaïki. Studnie muszÈ byÊ od siebie oddalone o okoïo 15–20 m, tak aby zrzuca- Budynek zasilany pompÈ czerpiÈcÈ ciepïo z powietrza (fot. Viessmann). na chïodna woda miaïa czas na pobranie ciepïa zanim ponownie zostanie zaczerpniÚta i skierowana na pompÚ ciepïa. Wody te nie powinny byÊ twarde, mocno zmineralizowane i z wysokÈ zawartoĂciÈ ĝelaza lub manganu, gdyĝ mogÈ pokrywaÊ wymiennik warstwÈ osadów, a to spowoduje spadek sprawnoĂci oddawania ciepïa. Budowa studni gïÚbokoĂci ponad 30 m wymaga pozwolenia wodno-prawnego. Powietrze. Pompy ciepïa czerpiÈce ciepïo z powietrza mogÈ byÊ instalowane praktycznie wszÚdzie, powietrze jest bowiem dostÚpne wszÚdzie. Taka inwestycja jest tañsza od kilku do kilkunastu tysiÚcy zïotych od instalacji z wymiennikami gruntowymi czy studniami i nie wymaga posiadania odpowiedniej wielkoĂci dziaïki. Jednak im wiÚcej ciepïa do ogrzewania potrzebujemy, czyli w okresie zimowym, to w powietrzu jest go coraz mniej. Dlatego w okresach mrozów budynek musi korzystaÊ z dodatkowego ěródïa ogrzewania. Co jest waİne: moc, sprawnoĤþ czy COP? Pompy ciepïa nie naleĝy traktowaÊ jak kotïa – nie wytwarza ona energii cieplnej, nie jest z niÈ zatem zwiÈzane pojÚcie sprawnoĂci. Pompa ciepïa tylko transportuje energiÚ ze ěródïa chïodniejszego do cieplejszego. Ten kierunek transportu ciepïa – odwrotny od wystÚpujÈcego w naturze – wymaga dostarczenia energii z zewnÈtrz. Jest niÈ energia elektryczna do napÚdu sprÚĝarki w pompie ciepïa. DziÚki duĝej powierzchni wymiany w dolnym ěródle ciepïa do instalacji przenika spora iloĂÊ energii, którÈ pompa ciepïa przekazuje do instalacji ogrzewczej. Dla charakterystyki pompy waĝne jest, ile jednostek ciepïa jest ona w stanie przetransportowaÊ pomiÚdzy dwoma ěródïami za pomocÈ jednej jednostki energii. InformacjÚ tÚ mamy zawartÈ we wspóïczynniku wydajnoĂci grzejnej COP. SprÚĝarkowa pompa ciepïa potrafi przy zuĝyciu 1 kW energii elektrycznej dostarczyÊ w optymalnych warunkach piÚÊ jednostek energii cieplnej, czyli jej COP wynosi odpowiednio 5. Wspóïczynnik COP zaleĝy jednak od róĝnicy temperatur dolnego i górnego ěródïa ciepïa. Producenci podajÈ go zwykle dla temperatury na wejĂciu do pompy ciepïa z dolnego ěródïa na poziomie 0°C i temperatury 35°C na zasilaniu systemu grzewczego. JeĂli np. COP dla danej pompy, dla temperatur 0/35°C, wynosi 5, to dla 0/50°C bÚdzie to tylko okoïo 3,5. Zatem im wiÚksza róĝnica temperatur, tym mniejszy wspóïczynnik COP. Po raz kolejny widaÊ, jakie znaczenie ma wydajne dolne ěródïo ciepïa i niskotemperaturowa instalacja centralnego ogrzewania. Moc pompy ciepïa jest bardzo waĝna i jest ĂciĂle zwiÈzana z zapotrzebowaniem budynku na ciepïo. W celu dokonania prawidïowego doboru odpowiedniej pompy ciepïa naleĝy dokïadnie ustaliÊ zapotrzebowanie budynku na ciepïo. W praktyce pomp nie dobiera siÚ na 100% zapotrzebowania na ciepïo, lecz na 80–90%, a w okresach duĝych spadków temperatury ciepïo dostarczajÈ przewaĝnie grzaïki elektryczne. Te 10–20% mniej daje spore oszczÚdnoĂci inwestycyjne, a nie ma to aĝ tak duĝego wpïywu na koszty eksploatacyjne. nr 1/2010 Tomasz Kotruchow, ekspert ds. pomp ciepïa INSTALACJE EKOLOGICZNE I EKONOMICZNE POMPY CIEPA FONKO – NOWOCZESNE URZkDZENIA GRZEWCZE Stosowanie pomp ciepïa jest nie tylko uzasadnione ekonomicznie, ale równieĝ ekologicznie. OgraniczajÈ one bowiem zuĝycie zasobów kopalnych, wykorzystujÈc naturalnÈ energiÚ przyrody i nie degradujÈ Ărodowiska spalinami. Dziaïanie pompy ciepïa opiera siÚ na wykorzystaniu fizycznych wïaĂciwoĂci czynnika roboczego, podlegajÈcego cyklicznej zmianie stanu fizycznego. Czynnik ten jest poddany kolejno sprÚĝaniu, skraplaniu, rozprÚĝaniu i parowaniu. Skraplaniu towarzyszy wydzielanie ciepïa, a parowaniu pobieranie. SprÚĝanie powoduje przyrost temperatury. RozprÚĝanie natomiast jej obniĝenie. BazujÈc na nowoczesnych rozwiÈzaniach pomp ciepïa, zaleĝnie od wielkoĂci zapotrzebowania na ciepïo, naleĝy wybraÊ stosowny rodzaj dolnego ěródïa. Powietrze jest ïatwo dostÚpne, umoĝliwiajÈc budowÚ najtañszych ukïadów, ale charakteryzuje siÚ duĝÈ zmiennoĂciÈ, co powoduje, ĝe ukïady bazujÈce na powietrzu sÈ przeznaczone jedynie do maïych budynków. Woda jest natomiast najlepszym jakoĂciowo, ale najtrudniej dostÚpnym rodzajem dolnego ěródïa, co skutkuje najdroĝszymi kosztami inwestycyjnymi, które sÈ zarezerwowane jedynie dla najwiÚkszych zastosowañ. Najlepszym typem dolnego ěródïa jest ziemia. Zapewnia najlepszy stosunek kosztu inwestycji do wydajnoĂci dla najszerszego spektrum zastosowañ. Stosowanie pomp ciepïa zapewnia uzyskanie znacznych oszczÚdnoĂci eksploatacyjnych w porównaniu z tradycyjnymi rozwiÈzaniami. W przypadku prÈdu elektrycznego, oleju opaïowego czy gazu z butli moĝna spodziewaÊ siÚ nawet czterokrotnego obniĝenia kosztów eksploatacji. W przypadku gazu ziemnego - dwukrotnego obniĝenia kosztów. W przypadku wÚgla koszty eksploatacyjne sÈ porównywalne. BiorÈc pod uwagÚ fakt, ĝe pompy ciepïa umoĝliwiajÈ budowÚ ukïadów centralnego ogrzewania i chïodzenia, koszty nr 1/2010 warto wiedzieþ Ä Zalety pompy ciepïa Fonko: Jest urzÈdzeniem bezobsïugowym. Ma niskie koszty eksploatacyjne (nawet czterokrotnie niĝsze w porównaniu do ogrzewania elektrycznego czy olejem opaïowym). Technologia Fonko umoĝliwia wykonanie wymiennika gruntowego praktycznie w kaĝdych warunkach, bez wzglÚdu na wielkoĂÊ dziaïki (kolektor ziemny pionowy 30 m w gïÈb ziemi). KompaktowoĂÊ wymiennika (kolektor ziemny) znacznie obniĝa koszty instalacyjne. Technologia caïkowicie bezpieczna dla uĝytkownika i Ărodowiska. Nie ma spalania, a co za tym idzie niepotrzebny jest komin spalinowy (oszczÚdzamy na budowie komina, oraz przy ukïadaniu dachu, poniewaĝ wszelkie obróbki dekarskie przy kominach to spory wydatek). Przy zastosowaniu pomp cierpïa eliminujemy koniecznoĂÊ wykonania przyïÈcza gazowego czy przechowywania oleju opaïowego. Najwyĝsza klasa energetyczna A. A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y Ä ekspert radzi Dlaczego warto zamontowaÊ pompÚ ciepïa Fonko DXW ziemia–woda? Pompa Fonko speïnia trzy funkcje: Centralnego ogrzewania zimÈ. Chïodzenia latem (zastÚpuje klimatyzacjÚ), co jest bardzo waĝne zwïaszcza w domach z zagospodarowanym poddaszem (odchodzi koszt zakupu oraz montaĝu klimatyzacji). Podgrzewa ciepïÈ wodÚ uĝytkowÈ. inwestycyjne w porównaniu z wykonaniem dwóch tradycyjnych instalacji (centralne ogrzewanie i klimatyzacja) sÈ porównywalne, a w przypadku duĝych realizacji – nawet niĝsze. Wszystko to powoduje, ĝe liczba instalacji z pompami ciepïa stale roĂnie. DziÚki zastosowaniu pompy ciepïa, koszty ogrzewania budynku oraz przygotowania ciepïej wody uĝytkowej sÈ znacznie niĝsze niĝ przy tradycyjnych metodach ogrzewania. Szacuje siÚ, ĝe w przypadku wykorzystywania pompy wyïÈcznie do ogrzewania, czas zwrotu wyĝszych kosztów inwestycyjnych wynosi 3–5 lat. Czas zwrotu jest tym krótszy, im wiÚksze jest zapotrzebowanie energetyczne budynku. WykorzystujÈc, oprócz ogrzewania, równieĝ tryb chïodzenia, instalacja centralnego ogrzewania i chïodzenia na bazie pompy ciepïa jest na porównywalnym poziomie inwestycyjnym z rozwiÈzaniami tradycyjnymi, czyli centralne ogrzewanie plus klimatyzacja. Oznacza to, ĝe juĝ od pierwszego dnia uĝytkowania systemu moĝemy cieszyÊ siÚ najniĝszymi kosztami eksploatacyjnymi. Chcesz dowiedzieÊ siÚ wiÚcej szczegóïów, skontaktuj siÚ z nami. Nasi doradcy odpowiedzÈ na wszystkie twoje pytania. FONKO Polska Sp. z o.o. ul. Puïawska 599 b, 02-885 Warszawa Fonkolinia: 801 367 333 e-mail: [email protected], www.fonko.pl www.eksper tbudowlany.pl 59 INSTALACJE P R Z E G L k D C I E P A P O M P Przedstawiciel na PolskÚ firmy AIRWELL ul. Cementowa 30, 51-503 Wrocïaw tel. 71 372 84 63, fax 71 372 84 52 [email protected], www.hydropol.com SPH PAC HT PAC Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 8–14 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 7,2–9,8 kW; Pobór mocy elektrycznej: 2,3–4,5 kW; COP dla temp. 0°C/W35°C: 3.5; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: zapewnia peïnÈ kontrolÚ nad ustawianiem: poziomu temperatury pomieszczenia, dziennych lub tygodniowych planów temperatur, okresów nieobecnoĂci uĝytkowników; Cechy szczególne: skïada siÚ z jednostki wewnÚtrznej i zewnÚtrznej; system ïagodnego startu (urzÈdzenia 1-fazowe); system kontroli kolejnoĂci faz (urzÈdzenia 3-fazowe); niska wraĝliwoĂÊ na zatykanie; system rur do 8 m nie wymaga dodatkowego naïadowania; elektroniczna regulacja uwzglÚdniajÈca „water law” dla osiÈgniÚcia optymalnego komfortu; sprÚĝarka umieszczona w jednostce wewnÚtrznej; wentylator o niskiej gïoĂnoĂci; 8–14 kW wydajnoĂci; COP > 3,5; tryb grzewczy do –15°C; temp. na wyjĂciu wody do 55°C; Gwarancja: 3 lata. Wyprodukowane przez ACE Airwell we Francji Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 6,5–14,8 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 1,7–5,7 kW; COP dla temp. 0°C/W35°C: 4; Typ sprÚĝarki: 2 sprÚĝarki typu scroll; Sterowanie – funkcje: zapewnia peïnÈ kontrolÚ nad ustawianiem: poziomu temperatury pomieszczenia, dziennych lub tygodniowych planów temperatur, okresów nieobecnoĂci uĝytkowników; Cechy szczególne: dostarcza ciepïÈ wodÚ uĝytkowÈ o temp. 65°C nawet przy temp. zewn. –20°C bez wspomagania dodatkowej grzaïki elektrycznej, gwarantuje tÚ samÈ wydajnoĂÊ przy temp. zewn. +7°C jak i –7°C, wysoka wydajnoĂÊ i osiÈgi nawet do temp. zewn. –20°C; elektroniczny panel kontrolny oraz system termostatów umoĝliwiajÈ uzyskanie idealnego komfortu cieplnego, termodynamiczna produkcja i zarzÈdzanie CWU z zabezpieczeniem przeciw legionelli; Gwarancja: 3 lata. Wyprodukowane przez ACE Airwell we Francji Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 8–14 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 7,2–9,8 kW; Pobór mocy elektrycznej: 2,3–4,6 kW; COP dla temp. 0°C/W35°C: 3,5; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: zapewnia peïnÈ kontrolÚ nad ustawianiem: poziomu temperatury pomieszczenia, dziennych lub tygodniowych planów temperatur, okresów nieobecnoĂci uĝytkowników; Cechy szczególne: urzÈdzenie typu Monoblok – system ïagodnego startu (urzÈdzenia 1-fazowe); system kontroli kolejnoĂci faz (urzÈdzenia 3-fazowe); niska wraĝliwoĂÊ na zatykanie; elektroniczna regulacja uwzglÚdniajÈca „water law” stworzona dla osiÈgniÚcia optymalnego komfortu; ciche dziaïanie; wentylator o niskiej gïoĂnoĂci; 8–14 kW wydajnoĂci; COP > 3,5; tryb grzewczy do –15°C; temperatura na wyjĂciu wody do 55°C; Gwarancja: 3 lata. Wyprodukowane przez ACE Airwell we Francji Cena brutto: 19 200 zï Cena brutto: 27 550 zï Cena brutto: 17 500 zï GEOTHERM Sp. z o.o. ul. Rynkowa 156, 62-086 Przeěmierowo tel. 61 652 49 94, tel. kom. 663 745 033, [email protected] 60 KSE 10 T6 THP 09V Pompa ciepïa do podgrzewania wody w basenie AHP 10 Dolne ěródïo ciepïa: solanka; Górne ěródïo ciepïa: ukïad ogrzewania domu jednorodzinnego; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 3,9–39,8,5 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 3,0–30,7 kW; Pobór mocy elektrycznej: 2,4 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 4,4; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: sterowanie za pomocÈ programatora Elesta, bardzo rozbudowany programator pozwalajÈcy na obsïugÚ oprócz pompy ciepïa jeszcze innych urzÈdzeñ (np. pompa cyrkulacyjna CWU i do solarów); Cechy szczególne: cicha praca, niskie zuĝycie energii elektrycznej, estetyczny wyglÈd; Gwarancja: 8 lat na sprÚĝarkÚ (Copeland), 2 lata na pozostaïe podzespoïy Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: basen; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 6,3–42 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 1,4–1,8 kW; COP dla temp. 15°C/26°C: 4,5; Typ sprÚĝarki: rotary; Sterowanie – funkcje: sterowanie za pomocÈ zdalnego pilota, utrzymywanie zadanej temperatury wody w basenie; Cechy szczególne: cicha praca, niskie zuĝycie energii elektrycznej, estetyczny wyglÈd; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: ukïad ogrzewania domu jednorodzinnego; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 4,8–19,5 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 2,6–3,5 kW; COP dla temp. 7°C/35°C: 3,8; Typ sprÚĝarki: rotary; Sterowanie – funkcje: sterowanie za pomocÈ cyfrowego panelu który jednoczeĂnie jest czujnikiem temperatury i moĝna go zamontowaÊ w dogodnym miejscu; Cechy szczególne: cicha praca, niskie zuĝycie energii elektrycznej, estetyczny wyglÈd; Gwarancja: 2 lata Cena brutto: 32 528 zï Cena brutto: 8988 zï Cena brutto: 18 375 zï www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 P R Z E G L k D P O M P C I E P A INSTALACJE GLEN DIMPLEX POLSKA Sp. z o.o. ul. Strzeszyñska 33, 60-479 Poznañ www.dimplex.pl LA 11AS LA 11ASR LAS 10MT Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 8,8 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 2,74 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,2; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: sterowanie pogodowe z czujnikiem zewnÚtrznym, sterowanie 3 obiegami grzewczymi i przygotowaniem c.w.u.; Cechy szczególne: pompa ciepïa powietrze/woda do zabudowy zewnÚtrznej; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 8,8 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 7,8 kW; Pobór mocy elektrycznej: 2,74 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,2; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: sterowanie pogodowe z czujnikiem zewnÚtrznym, sterowanie 3 obiegami grzewczymi i przygotowaniem c.w.u.; Cechy szczególne: rewersyjna pompa ciepïa powietrze/woda do zabudowy zewnÚtrznej; funkcja grzanie/chïodzenie (chïodzenie aktywne – odwrócony obieg pompy ciepïa); Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 12,1 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 3,3 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 2,9; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: sterowanie funkcjÈ podgrzewania wody basenowej; Cechy szczególne: specjalna pompa ciepïa powietrze/woda do ustawienia zewnÚtrznego do podgrzewania wody basenowej ze specjalnie zabudowanym bardzo wytrzymaïym wymiennikiem tytanowym; Gwarancja: 2 lata Cena brutto: 38 550 zï Cena brutto: 55 620 zï Cena brutto: 32 400 zï LIK 8TE SIK 7TE SIH 9TE Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 7,5 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 2,27 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,3; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: sterowanie pogodowe z czujnikiem zewnÚtrznym, sterowanie 3 obiegami grzewczymi i przygotowaniem c.w.u.; Cechy szczególne: kompaktowa pompa ciepïa powietrze/woda do zabudowy wewnÚtrznej, w komplecie pompa ogrzewania, naczynie przeponowe 24 l, grupa bezpieczeñstwa, zawór róĝnicowo-upustowy, zbiornik buforowy 50 litrów z grzaïkÈ 2 kW, ogranicznik prÈdu rozruchowego; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: solanka; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 6,9 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 1,6 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 4,3; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: sterowanie pogodowe z czujnikiem zewnÚtrznym, sterowanie 3 obiegami grzewczymi i przygotowaniem c.w.u.; Cechy szczególne: kompaktowa pompa ciepïa, w komplecie po stronie solanki: pompa obiegowa, naczynie przeponowe 8 l, kompletna grupa bezpieczeñstwa, separator powietrza, filtr zanieczyszczeñ; – po stronie ogrzewania: pompa obiegowa, naczynie przeponowe 24 l, kompletna grupa bezpieczeñstwa, zawór róĝnicowo-upustowy; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: solanka; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 9,0 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 2,0 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 4,5; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: sterowanie pogodowe z czujnikiem zewnÚtrznym, sterowanie 3 obiegami grzewczymi i przygotowaniem c.w.u.; Cechy szczególne: pompa ciepïa wysokotemperaturowa (do 70°C na zasilaniu) solanka/woda. Dodatkowy wymiennik ciepïa w ukïadzie chïodniczym podnoszÈcy COP; Gwarancja: 2 lata Cena brutto:49 500 zï Cena brutto: 30 000 zï Cena brutto: 28 850 zï nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 61 INSTALACJE P R Z E G L k D 62 P O M P C I E P A NATEO Sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 32A 58-130 ¿arów SMART+ G 4–16 kW ZE ZBIORNIKIEM CWU 310 l SMART G 4–16 kW SMART W 6–21 kW Dolne ěródïo ciepïa: solanka; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 4–16 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 3,2–12,1 kW; Pobór mocy elektrycznej: 1,1–3,9 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,6–4,1; Typ sprÚĝarki: scroll firmy Copeland; Sterowanie – funkcje: sterownik mikroprocesorowy, sterowanie z panelu dotykowego, funkcje – praca z kominkiem, chïodzenie ogrzewanie basenu, praca z solarem; Cechy szczególne: kompaktowa pompa ciepïa ze zbiornikiem CWU równowaĝna z wÚzïem cieplnym, wyposaĝona w wymienniki ciepïa SWEP, 2 pompy CO, pompÚ CWU, pompÚ cyrkulacji, pompÚ ěródïa dolnego (wszystkie firmy Grundfos), 2 naczynia przeponowe, separatory powietrza, wszystkie niezbÚdne czujniki, sprzÚgïo hydrauliczne, sterownik pogodowy, automatykÚ wÚzïa cieplnego; zasilanie z poziomu posadzki lub Ăciany; drzwi z hartowanej czarnej szyby; Gwarancja: 3+2 lata Dolne ěródïo ciepïa: solanka; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 5,0–33,68 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 3,2–12,1 kW; Pobór mocy elektrycznej: 1,1–3,9 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,6–4,1; Typ sprÚĝarki: scroll firmy Copeland; Sterowanie – funkcje: sterownik mikroprocesorowy, panel sterujÈcy, funkcje – praca z kominkiem, chïodzenie ogrzewanie basenu, praca z solarem; Cechy szczególne: zawór dïawiÈcy, filtry, skraplacz i parownik firmy SWEP, automatykÚ wÚzïa cieplnego; funkcje – kominek z pïaszczem wodnym, klimatyzacja, basen, solar; Gwarancja: 3 lata Dolne ěródïo ciepïa: woda; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 5,0–33,68 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 3,2–12,1 kW; Pobór mocy elektrycznej: 1,1–3,9 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,6–4,1; Typ sprÚĝarki: scroll firmy Copeland; Sterowanie – funkcje: sterownik mikroprocesorowy, panel sterujÈcy, funkcje – praca z kominkiem, chïodzenie ogrzewanie basenu, praca z solarem; Cechy szczególne: zawór dïawiÈcy, filtry, skraplacz i parownik firmy SWEP, automatykÚ wÚzïa cieplnego; funkcje – kominek z pïaszczem wodnym, klimatyzacja, basen, solar; Gwarancja: 3 lata Cena brutto: od 25 620 do 34 160 zï Cena brutto: od 17 080 do 24 400 zï Cena brutto: od 17 080 do 24 400 zï GEMINI G 19–77 kW GEMINI W 25–100 kW GEMINI+ G 105–250 kW Dolne ěródïo ciepïa: solanka; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 19,0–77,5 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 15,0–58,0 kW; Pobór mocy elektrycznej: 5,2–19,0 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,65–4,0; Typ sprÚĝarki: 2 sprÚĝarki typu scroll firmy Copeland; Sterowanie – funkcje: sterownik mikroprocesorowy, automatyka wÚzïa cieplnego, panel sterujÈcy, funkcje – praca z kominkiem, chïodzenie ogrzewanie basenu, praca z solarem; Cechy szczególne: dwusprÚĝarkowa pompa ciepïa wyposaĝona w zawory, filtry, wymienniki ciepïa SWEP; funkcje – kominek z pïaszczem wodnym, klimatyzacja, basen, solar; Gwarancja: 3 lata Dolne ěródïo ciepïa: woda; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 25,0–100,0 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 19,5–86,0 kW; Pobór mocy elektrycznej: 5,5–19,5 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,65–4,3; Typ sprÚĝarki: 2 sprÚĝarki typu scroll firmy Copeland; Sterowanie – funkcje: sterownik mikroprocesorowy, automatyka wÚzïa cieplnego, panel sterujÈcy, funkcje – praca z kominkiem, chïodzenie ogrzewanie basenu, praca z solarem; Cechy szczególne: dwusprÚĝarkowa pompa ciepïa wyposaĝona w zawory, filtry, wymienniki ciepïa SWEP; funkcje – kominek z pïaszczem wodnym, klimatyzacja, basen, solar; Gwarancja: 3 lata Dolne ěródïo ciepïa: solanka; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 105,0–250,0 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 80,0–185,0 kW; Pobór mocy elektrycznej: 20,0–63,2 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 3,8–4,0; Typ sprÚĝarki: 2 sprÚĝarki typu scroll firmy Copeland; Sterowanie – funkcje: sterownik mikroprocesorowy, automatyka wÚzïa cieplnego, panel sterujÈcy, funkcje – praca z kominkiem, chïodzenie ogrzewanie basenu, praca z solarem; Cechy szczególne: dwusprÚĝarkowa pompa ciepïa wyposaĝona w zawory, filtry, wymienniki ciepïa SWEP; funkcje – kominek z pïaszczem wodnym, klimatyzacja, basen, solar. Wersja pompy woda/woda – na zapytanie; Gwarancja: 3 lata Cena brutto: od 34 160 do 85 400 zï Cena brutto: od 34 160 do 85 400 zï Cena brutto: od 85 400 do 183 000 zï www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 P R Z E G L k D C I E P A ROBERT BOSCH Sp. z o.o. FONKO Polska Sp. z o.o. Dystrybutor w Polsce firmy VIKERSØNN ul. Ryĝowa 49, 01-495 Warszawa, [email protected] ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa ul. Puïawska 599 b, 02-885 Warszawa BJØRN TM 60-1, TM 75-1, TM 90-1, TM 110-1 ZE ZINTEGROWANYM ZASOBNIKIEM DXW45LGS – DXW55LGS – DXW65LGS Dolne ěródïo ciepïa: pionowy lub poziomy gruntowy wymiennik ciepïa; Górne ěródïo ciepïa: ogrzewanie podïogowe, Ăcienne, klimakonwektory, grzejniki; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 5–33,68 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 3,88–26,8 kW; Pobór mocy elektrycznej: 1,15–6,88 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 4,44–4,9; Typ sprÚĝarki: hermetyczna typu scroll firmy Copeland; Sterowanie – funkcje: praca z czujnikiem pomieszczenia w róĝnych trybach; odczyt parametrów: aktualnego stanu pompy ciepïa, zmierzonej temp. zewnÚtrznej, górnego ěródïa, temp. zadanej w ukïadach klimatyzacji i ogrzewania pokojowego, temp. zasobnika C.W.U, iloĂÊ przepracowanych godzin pracy sprÚĝarki; Cechy szczególne: cicha praca, estetyczny wyglÈd, zajmuje maïo miejsca, bezawaryjna, bezpieczna, ekonomiczna, moĝliwoĂÊ szybkiej konfiguracji z innymi ekologicznymi ěródïami ciepïa (kolektory sïoneczne, kominek), moĝliwoĂÊ instalacji dodatkowych moduïów (chïodzenie aktywne oraz pasywne, regeneracja dolnego ěródïa nadmiarem energii z kolektorów sïonecznych), konkurencyjna cena; Gwarancja: 2 lata z moĝliwoĂciÈ wieczystego przedïuĝenia Dolne ěródïo ciepïa: solanka, sondy pionowe lub poziome wymienniki gruntowe; Górne ěródïo ciepïa: instalacja c.o. min./max temp. zasilania 20/65°C; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 0°/35°: 5,9–10,9 kW; 0°/50°: 5,5–10,1; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 4,6–13,1 kW; Pobór mocy elektrycznej: 1,3–2,3; COP dla temp. 0°C/35°C: 4,5 – 5,0; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: wbudowany regulator pogodowy z wyĂwietlaczem w j. polskim, sterowanie 2 obiegami grzewczymi (1 z mieszaczem i 1 bez mieszacza) obiegiem c.w.u. oraz pracÈ wbudowanego 3-stopniowego dogrzewacza elektrycznego, funkcja pïynnego rozruchu, funkcja wygrzewania jastrychu; Cechy szczególne: kompaktowa pompa ciepïa z wbudowanym 163 l dwupïaszczowym stalowym zasobnikiem c.w.u., 9 kW dogrzewaczem elektrycznym, pompami solanki oraz obiegu grzewczego; w komplecie z zespoïem zaworów napeïniajÈcych dolnego ěródïa, separatorem powietrza dla dolnego ěródïa, filtrami dolnego i górnego ěródïa ciepïa oraz czujnikami temperatury zewnÚtrznej i wewnÚtrznej; Gwarancja: 3 lata Dolne ěródïo ciepïa: ziemia, gruntowy pionowy kolektor ziemny, sondy o gïÚbokoĂci 30 m; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 11–15–19 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 10–14–18 kW; Pobór mocy elektrycznej: 2,7–3,8–4,9 kW; COP dla temp. 0°C/35°C: 4,2; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: wbudowany sterownik z wyĂwietlaczem umoĝliwiajÈcy wybór trybu pracy i nastaw, odczyt temperatury zasilanie/ powrót, sterowanie gïównÈ pompÈ cyrkulacyjnÈ oraz pompÈ podgrzewu cwu. Wbudowany system zabezpieczeñ i diagnozy pracy, soft-start, czujnik asymetrii i zaniku fazy, zabezpieczenie przeciÈĝeniowe, czujnik przepïywu oraz presostat niskiego i wysokiego ciĂnienia. Instalacja c.o. (temperatura zasilania maksymalnie do 50°C) i chïodzenie (woda lodowa 7/12°C) przy jednoczesnym podgrzewie cwu (temperatura cwu do 80°C bez ĝadnych dodatkowych urzÈdzeñ grzewczych); Cechy szczególne: caïkowicie odwracalna technologia bezpoĂredniego odparowania bez koniecznoĂci stosowania elektrycznych grzaïek szczytowych. MoĝliwoĂÊ budowania ukïadów kaskadowych; Gwarancja: 3 lata z moĝliwoĂciÈ przedïuĝenia Cena brutto: od 13 896 do 25 638 zï Cena brutto: od 32 171 do 36 832 zï (ceny wg cennika z dn. 15.06.2009) Cena brutto: 28 900 – 31 450 – 34 700 zï WPL 13/18/23E i WPL 33; WPL 13/18/23 cool WPC 5/7/10/13, WPC 5/7/10/13 cool WPF 5/7/10/13/16 E, WPF 10/13/16 cool Dolne ěródïo ciepïa: powietrze; Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 7,7–17,1 kW (WPL 13/18/23E i WPL 33 dla +0ºC/+35ºC), 8,1–14,8 kW (WPL 13/18/23 cool dla +2ºC/+35 ºC), 7,0-12,7 kW ( (WPL 13/18/23 cool dla +30ºC/+7 ºC); Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 7,0–17,6 kW (WPL 13/18/23E i WPL 13/18/23 cool); Pobór mocy elektrycznej: 2,4–10,8 kW; COP dla temp. 0°C/W35°C: do 3,3 (WPL 13/18/23E i WPL 33), 3,4–3,5 (WPL 13/18/23 cool dla +2ºC/+35ºC), 2,3–2,8 (WPL 13/18/23 cool dla +30ºC/+7ºC); Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: elementy zabezpieczajÈce (czujnik wysokiego ciĂnienia,czujnik niskiego ciĂnienia, zabezpieczenie przed zamarzaniem), ogranicznik prÈdu rozruchowego; sterowanie poprzez zewnÚtrzny regulator pogodowy za poĂrednictwem zïÈcza – BUS; Cechy szczególne: montaĝ wewnÈtrz lub na zewnÈtrz budynku. Wersja WPL…Cool przystosowana do chïodzenia aktywnego poprzez odbieranie ciepïa z systemu grzewczego; zïoty LAUR KONSUMENTA 2009; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: grunt (kolektory lub sondy); Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 5,8–13,4 kW (WPC 5/7/10/13 i WPC 5/7/10/13 cool dla +0ºC/+35ºC), 4,45–10,4 kW (WPC 5/7/10/13 cool dla +10ºC/+35 ºC); Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: –; Pobór mocy elektrycznej: 1,3–5,2 kW; COP dla temp. 0°C/W35°C: do 4,5; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: elementy zabezpieczajÈce (czujnik wysokiego ciĂnienia,czujnik niskiego ciĂnienia, zabezpieczenie przed zamarzaniem), ogranicznik prÈdu rozruchowego, centralny regulator pracy systemu WPMi; Cechy szczególne: wersja WPC…Cool zostaïa wyposaĝona dodatkowo w wymiennik pïytowy chïodzenia pasywnego oraz zawór przeïÈczajÈcy: grzanie/chïodzenie. Dopuszczalne sÈ dwa systemy chïodzenia: podïogowe oraz nadmuchowe, przez klimakonwektory STIEBEL ELTRON. Zintegrowana automatyka; zïoty LAUR KONSUMENTA 2009; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: grunt (kolektory lub sondy); Górne ěródïo ciepïa: woda; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 5,0–16,3 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 3,8–10,1 kW (WPF 10/13/16 cool dla S15ºC/W23); Pobór mocy elektrycznej: 1,3–6,1 kW; COP dla temp. 0°C/W35°C: do 4,5; Typ sprÚĝarki: scroll; Sterowanie – funkcje: elementy zabezpieczajÈce (czujnik wysokiego ciĂnienia, czujnik niskiego ciĂnienia, zabezpieczenie przed zamarzaniem), ogranicznik prÈdu rozruchowego; zintegrowana automatyka; Cechy szczególne: w wyposaĝeniu standardowym: pompa obiegowa solanki, pompa obiegowa do ïadowania zbiornika buforowego c.o. oraz zasobnika c.w.u., 2 naczynia wzbiorcze – solanki i systemu grzewczego o pojemnoĂci 24 l kaĝde, trzydrogowy zawór przeïÈczajÈcy, grupa bezpieczeñstwa (zawór bezpieczeñstwa 3 bar, manometr 4 bar i automatyczny odpowietrznik blok izolowanych przyïÈczy elastycznych). Wersja WPF…Cool posiada wymiennik pïytowy chïodzenia pasywnego; zïoty LAUR KONSUMENTA 2009; Gwarancja: 2 lata Cena brutto: do 41 923 zï (wg przelicznika EUR = 4,0909 zï) Cena brutto: do 42 922 zï (wg przelicznika EUR = 4,0909 zï) Cena brutto: do 46 265 zï (wg przelicznika EUR = 4,0909 zï) INSTALACJE VIKERSØNN P O M P STIEBEL ELTRON Polska Sp. z o.o. ul. Instalatorów 9, 02-237 Warszawa tel. 22 609 20 30, fax 22 609 20 29 [email protected], www.stiebel-eltron.pl nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 63 INSTALACJE P R Z E G L k D 64 P O M P C I E P A Viessmann sp z o.o. ul. Karkonoska 65, 53-015 Wrocïaw VITOCAL 160-A VITOCAL 300-A VITOCAL 200-G Dolne ěródïo ciepïa: powietrze otaczajÈce lub wylotowe; Górne ěródïo ciepïa:ciepïa woda uĝytkowa; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 1,52 kW A15W45; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 1,09 kW A15W45; Pobór mocy elektrycznej: 0,43 kW – sprÚĝarka A15W45, 1,5 kW – grzaïka elektryczna; COP dla temp. 15°C/45°C: 3,54; Typ sprÚĝarki: hermetyczna; Sterowanie – funkcje: podgrzew c.w.u., obsïuga instalacji solarnej (wersja), zasysanie powietrza z pomieszczenia w którym siÚ znajduje lub z pomieszczeñ sÈsiednich za pomocÈ przewodów wentylacyjnych; Cechy szczególne: nowa pompa ciepïa Vitocal 160-A wykorzystujÈc ciepïo pomieszczenia, samodzielnie ogrzewa centralnÈ wodÚ uĝytkowÈ do 55°C, przy dodatkowym zasilaniu grzaïkÈ elektrycznÈ – nawet do 65°C. Vitocal 160-A, wykorzystujÈc powietrze obiegowe lub wylotowe, podgrzewa centralnÈ wodÚ uĝytkowÈ; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: powietrze zewnÚtrzne; Górne ěródïo ciepïa: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, dwa ukïady z zaworami mieszajÈcymi, basen; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: moc modulowana w zakresie 3 do 9 kW; Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 9,4 kW (A35W18); Pobór mocy elektrycznej: 2,37 kW (A2W35); COP dla temp. 2°C/35°C: 3,8 (EN 14511), 4,4 (EN 255); Typ sprÚĝarki: hermetyczna, Digital Scroll (modulowana); Sterowanie – funkcje: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, dwa ukïady z zaworami mieszajÈcymi, ActivCooling (aktywne chïodzenie – praca rewersyjna), obsïuga instalacji solarnej wraz z bilansowaniem energii uzyskanej od kolektorów sïonecznych, ogrzewanie basenu, sterowanie drugim ěródïem ciepïa (praca biwalentna); Cechy szczególne: zintegrowany elektroniczny zawór rozprÚĝny oraz system autodiagnozy ukïadu chïodniczego RCD gwarantujÈ caïoroczne wysokie wspóïczynniki efektywnoĂci; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: odwierty pionowe, kolektor gruntowy poziomy; Górne ěródïo ciepïa: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, ukïad z zaworem mieszajÈcym; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 6,4 kW, 7,8 kW, 9,6 kW (B0W35); Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 5,1 kW, 6,2 kW, 7,5 kW (B0W35); Pobór mocy elektrycznej: 1,5 kW, 1,9 kW, 2,4 kW (B0W35); COP dla temp. 0°C/35°C: 4,0–4,2; Typ sprÚĝarki: hermetyczna, Compilant Scroll; Sterowanie – funkcje: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, ukïad z zaworem mieszajÈcym, NaturalCooling (naturalne chïodzenie); Cechy szczególne: inwestycja w pompÚ ciepïa Vitocal 200-G jest niezwykle ekonomiczna, z 1 kW prÈdu pompa ciepïa wytwarza od 3 do 4 kW ciepïa. Pompa jest wykonana z najlepszych materiaïów i speïnia najwyĝsze wymagania jakoĂciowe, np. hermetycznie uszczelniony obwód chïodniczy nie wymaga konserwacji; Gwarancja: 2 lata Cena brutto: od 11 565 do 13 125 zï Cena brutto: od 54 137 do 56 870 zï Cena brutto: od 28 762 do 32 865 zï VITOCAL 222-G VITOCAL 242-G VITOCAL 300-G Dolne ěródïo ciepïa: odwierty pionowe, kolektor gruntowy poziomy; Górne ěródïo ciepïa: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, ukïad z zaworem mieszajÈcym; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 5,9 kW, 7,7 kW, 10,0 kW (B0W35); Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 4,6 kW, 6,4 kW, 8,3 kW (B0W35); Pobór mocy elektrycznej: 1,36 kW, 1,77 kW, 2,23 kW (B0W35); COP dla temp. 0°C/35°C: 4,5–4,6; Typ sprÚĝarki: hermetyczna, Compilant Scroll; Sterowanie – funkcje: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, ukïad z zaworem mieszajÈcym, NaturalCooling (naturalne chïodzenie); Cechy szczególne: zintegrowany, pojemnoĂciowy podgrzewacz, o pojemnoĂci 170 l, hermetycznie obudowana sprÚĝarka Compliant Scroll i izolacja akustyczna zapewniajÈ niezwykle cichÈ pracÚ pompy. DziÚki kompaktowym wymiarom niezbÚdna powierzchnia zabudowy Vitocal 222-G wynosi tylko 600×680 mm (szer.×gï.), bez koniecznoĂci zachowania duĝych odlegïoĂci po bokach i z tyïu urzÈdzenia; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: odwierty pionowe, kolektor gruntowy poziomy; Górne ěródïo ciepïa: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, ukïad z zaworem mieszajÈcym; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 5,9 kW, 7,7 kW, 10,0 kW (B0W35); Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 4,6 kW, 6,4 kW, 8,3 kW (B0W35); Pobór mocy elektrycznej: 1,40 kW, 1,84 kW, 2,32 kW (B0W35); COP dla temp. 0°C/35°C: 4,5–4,6; Typ sprÚĝarki: hermetyczna, Compilant Scroll; Sterowanie – funkcje: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, ukïad z zaworem mieszajÈcym, NaturalCooling (naturalne chïodzenie), obsïuga instalacji solarnej wraz z bilansowaniem energii uzyskanej od kolektorów sïonecznych; Cechy szczególne: Vitocal 242-G to kompaktowa centrala grzewcza, która zawiera elementy niezbÚdne do wytworzenia energii dla domu niskoenergetycznego: pompÚ ciepïa typu solanka/woda (o mocy od 5,9 do 10,0 kW), duĝy pojemnoĂciowy podgrzewacz wody o poj. 220 l, obsïugiwany dialogowo, cyfrowy regulator pompy ciepïa Vitotronic 200 typ WO1A; Gwarancja: 2 lata Dolne ěródïo ciepïa: odwierty pionowe, kolektor gruntowy poziomy, ukïad woda/woda; Górne ěródïo ciepïa: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, dwa ukïady z zaworami mieszajÈcymi, basen; Zakres mocy cieplnej dla typoszeregu: 6,2 kW, 8,4 kW, 10,2 kW, 12,1 kW, 15,1 kW, 17,6 kW (B0W35); Zakres mocy chïodniczej dla typoszeregu: 4,9 kW, 6,6 kW, 8,1 kW, 9,6 kW, 11,9 kW, 13,8 kW (B0W35); Pobór mocy elektrycznej: 1,38 kW, 1,82 kW, 2,23 kW, 2,57 kW, 3,27 kW, 3,99 kW (B0W35); COP dla temp. 0°C/35°C: 4,4–4,7 (EN 14511); Typ sprÚĝarki: hermetyczna, Compilant Scroll; Sterowanie – funkcje: zbiornik buforowy, ciepïa woda uĝytkowa, ukïad bezpoĂredni, dwa ukïady z zaworami mieszajÈcymi, NaturalCooling (naturalne chïodzenie) lub ActivCooling (aktywne chïodzenie – poprzez dodatkowy moduï), obsïuga instalacji solarnej wraz z bilansowaniem energii uzyskanej z kolektorów sïonecznych, ogrzewanie basenu, sterowanie drugim ěródïem ciepïa (praca biwalentna); Cechy szczególne: zwarta konstrukcja, cicha, wydajna i niezawodna, moĝliwoĂÊ budowania ukïadów kaskadowych (max 4×2 pompy); Gwarancja: 2 lata Cena brutto: od 25 986 do 29 670 zï Cena brutto: od 29 236 do 32 915 zï Cena brutto: od 28 047 do 41 160 www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 INSTALACJE dr inĝ. Jacek Zawistowski, inĝ. Sïawomir Janiszewski, Instytut Chemicznej Przeróbki WÚgla w Zabrzu JAK WYBRAm KOCIO Typy kotãów Z e wzglÚdu na rozwiÈzania konstrukcyjno-technologiczne, decydujÈce o funkcjonalnoĂci i efektywnoĂci, kotïy moĝna podzieliÊ na dwie grupy: Kotïy zasypowe rÚczne – paliwo spala siÚ na ruszcie staïym, w duĝej komorze spalania, mieszczÈcej porcjÚ paliwa wystarczajÈcÈ na okres pracy kotïa od kilku do kilkunastu godzin. Kotïy te wymagajÈ pracochïonnej obsïugi. Kilka razy dziennie (kiedy jest zimno – czÚĂciej, kiedy jest ciepïo – rzadziej) trzeba dosypaÊ paliwo do komory kotïa oraz przegrabiÊ ĝar na ruszcie (aby usunÈÊ popióï i ĝuĝel oraz zapewniÊ odpowiedni przepïyw powietrza przez zïoĝe paliwa). Regulacja procesu spalania w takim kotle praktycznie nie istnieje, toteĝ ich sprawnoĂci nie sÈ wysokie. Kotïy z podajnikiem automatycznym – paliwo spala siÚ w sposób ciÈgïy w maïym palniku zasilanym niewielkimi porcjami paliwa, podawanymi automatycznie z czÚstotliwoĂciÈ od kilku do kilkudziesiÚciu sekund z zasobnika mieszczÈcego porcjÚ paliwa wystarczajÈcÈ nawet na kilka dni pracy kotïa. PracochïonnoĂÊ obsïugi jest zdecydowanie mniejsza. Przy dobrze wyregulowanym palniku i ïagodnej zimie kocioï moĝna obsïugiwaÊ co kilka dni, wybierajÈc popióï z popielnika i uzupeïniajÈc paliwo w zasobniku. Przy bardzo mroěnej pogodzie obsïuga kotïa nie powinna byÊ czÚstsza niĝ raz na dobÚ. DziÚki ukïadom automatycznej regulacji sprawnoĂci kotïów sÈ istotnie wyĝsze. BiorÈc pod uwagÚ ceny, kotïy naleĝy podzieliÊ na trzy grupy: Grupa cenowa niska, w której wystÚpujÈ kotïy zasypowe rÚczne z ciÈgiem naturalnym, z górnym lub dolnym odprowadzeniem spalin, zasilane wÚglem kawaïkowym w sortymencie orzech lub kostka. Najlepsze kotïy z tej grupy uzyskujÈ sprawnoĂÊ teoretycznÈ do 70%. Grupa cenowa Ărednia, w której wystÚpujÈ kotïy zasypowe rÚczne z wentylatorowym nadmuchem powietrza, z dolnym odprowadzeniem spalin – zasilane wÚglem ka- 66 www.eksper tbudowlany.pl waïkowym w sortymencie orzech lub kostka, lub z górnym odprowadzeniem spalin – zasilane wÚglem w sortymencie miaï lub groszek. Najlepsze kotïy z tej grupy uzyskujÈ sprawnoĂÊ teoretycznÈ do 85%. Grupa cenowa wysoka, w której wystÚpujÈ kotïy automatyczne z wentylatorowym nadmuchem powietrza, zasilane wÚglem w sortymencie groszek lub miaï. Najlepsze kotïy z tej grupy uzyskujÈ sprawnoĂÊ teoretycznÈ do 90%. SprawnoĤþ kotãa N aleĝy pamiÚtaÊ, ĝe sprawnoĂÊ teoretyczna jest to sprawnoĂÊ uzyskana w badaniach kotïa wykonanych na specjalnym stanowisku badawczym. W warunkach rzeczywistych efektywna sprawnoĂÊ kotïa jest zawsze niĝsza od sprawnoĂci teoretycznej, gdyĝ wpïywajÈ na niÈ zmienne warunki pracy kotïa, wahania jakoĂci paliwa, umiejÚtnoĂci technologiczne, solidnoĂÊ obsïugi kotïa itp. Z praktyki wynika, ĝe sprawnoĂci efektywne kotïów automatycznych z grupy cenowej wysokiej sÈ niĝsze od teoretycznych Ărednio o okoïo 10–15%, kotïów rÚcznych z grupy cenowej Ăredniej – o 15–25%, a najprostsze konstrukcje kotïów z grupy cenowej niskiej – o 20–30%. SprawnoĂÊ kotïa podawana przez producenta jest sprawnoĂciÈ teoretycznÈ. Minimalne sprawnoĂci cieplne kotïów w zaleĝnoĂci od ich mocy nominalnej powinny wynosiÊ od 70% dla mocy 5 kW do 74% dla mocy 50 kW. Przed wyborem kotïa warto zapoznaÊ siÚ z wynikami badañ – producenci i sprzedawcy powinni je udostÚpniaÊ klientom. Producenci wykonujÈ zwykle dwa rodzaje badañ. Pierwsze – to obligatoryjne badania sprawnoĂci cieplnej kotïa i poziomu emisji tlenku wÚgla. Drugie – to dobrowolne badania energetyczno-emisyjne na „znak bezpieczeñstwa ekologicznego”. Przeprowadza siÚ je wedïug procedur i kryteriów Instytutu Chemicznej Przeróbki WÚgla. MajÈ one duĝÈ moc marketingowÈ, gdyĝ urzÚdy i instytucje dysponujÈce Ărodkami pomocowymi na realizacjÚ przedsiÚwziÚÊ proekologicznych opierajÈ swoje decyzje wïaĂnie na wynikach tych badañ. DziÚki temu uĝytkownicy, którzy kupili kotïy z pozytywnym atestem IChPW mogÈ otrzymaÊ zwrot czÚĂci kosztów poniesionych na zakup urzÈdzenia. Takie Ăwiadectwa otrzymaïo dotÈd okoïo tysiÈc kotïów. Na Ăwiadectwie widoczne sÈ uzyskane w badaniach wyniki: sprawnoĂci cieplnej oraz wskaěników emisji tlenku wÚgla, tlenków azotu, pyïu, zanieczyszczeñ organicznych, wielopierĂcieniowych wÚglowodorów aromatycznych (WWA) oraz benzo(a)pirenu. Ekonomika kotãa O dwieczny dylemat klienta – kupiÊ wyrób tañszy i gorszy czy droĝszy i lepszy oznacza wybór pomiÚdzy kotïem zasypowym rÚcznym a kotïem z palnikiem automatycznym. Drugi dylemat – co znaczy gorszy, a co lepszy – nie jest ïatwy do rozstrzygniÚcia. Moĝna to ujÈÊ inaczej – czy preferujesz mniejsze koszty ogrzewania, czy wyĝszy komfort obsïugi. Warto teĝ porównaÊ, jak wyglÈda ekonomika eksploatacji kotïów z róĝnych grup cenowych. W przypadku kotïów rÚcznych z ciÈgiem naturalnym wydatek na zakup kotïa rÚcznego wentylatorowego zwraca siÚ juĝ w pierwszym roku eksploatacji, a kotïa automatycznego miaïowego – po dwóch latach, zaĂ kotïa automatycznego groszkowego – po trzech latach. JeĂli zaĂ chodzi o kotïy rÚczne wentylatorowe zasilane orzechem, to wyĝsza cena zakupu kotïa wentylatorowego miaïowego zwraca siÚ juĝ w pierwszym roku eksploatacji, a kotïa automatycznego miaïowego – po czterech latach. Szansa zwrotu kosztów na zakup kotïa automatycznego groszkowego przed koñcem okresu jego ĝywotnoĂci jest w tym przypadku maïo realna. W przypadku zaĂ kotïów rÚcznych wentylatorowych zasilanych miaïem, wyĝsza cena zakupu kotïa automatycznego miaïowego zwraca siÚ po oĂmiu latach eksploatacji, czyli na granicy ĝywotnoĂci kotïa. Najkorzystniejsza wydaje siÚ decyzja o zakupie kotïa miaïowego automatycznego. Ekonomika tego kotïa (koszty zakupu i eksploatacji) jest porównywalna z kotïem rÚcznym miaïowym wentylatorowym. Z punktu widzenia komfortu obsïugi automatyczne kotïy miaïowe dorównujÈ groszkowym. Na rynku dostÚpne sÈ kotïy miaïowe z palnikami rusztowymi zasilanymi podajnikiem Ălimakowym lub tïokowym (nazywanym równieĝ szufladowym) oraz z palnikami retortowymi kilku rodzajów. W razie potrzeby mogÈ byÊ one zasilane takĝe groszkiem lub mieszankami groszku i miaïu. Jest wiÚc w czym wybieraÊ. nr 1/2010 INSTALACJE PRZEGLkD KOTÓW NA PALIWA STAE HEF WYTWÓRNIA KOTÓW GRZEWCZYCH ul. Oleska 104 42-700 Lubliniec PELTORUS MASTER – M FARMER Paliwo podstawowe i zastÚpcze: paliwo podstawowe – pelety o nastÚpujÈcych parametrach: Ăr. 6–8 mm, dï. do 40 mm (nieĝuĝlujÈcy), wilgotnoĂÊ do 10%, zawartoĂÊ popioïu do 1,0%, wartoĂÊ opaïowa min. 18,5 MJ/kg, gÚstoĂÊ min. 0,65–0,75 kg/dm3, paliwo zastÚpcze: brak; Sposób zaïadunku paliwa: podajnikiem Ălimakowym do komory spalania; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 14–40 kW; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: kocioï automatyczny z palnikiem peletowym; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: zasyp 1 raz na 2–5 dni; Cechy szczególne: nowatorski system ceramiki kumulacyjnej wewnÈtrz kotïa oraz izolacyjnej na furtkach, uniwersalnoĂÊ i funkcjonalnoĂÊ zbiornika, zapalarka; Wyposaĝenie podstawowe: sterownik, wentylator, zawór spustowy, redukcja, korek, wycior; Wyposaĝenie dodatkowe: brak; Gwarancja: palnik 2 lata, wymiennik 5 lat Paliwo podstawowe i zastÚpcze: paliwo podstawowe – miaï wÚglowy (granulacja < 20 mm, wartoĂÊ opaïowa > 22 MJ/kg, zawartoĂÊ popioïu < 18%, zawartoĂÊ siarki < 0,8%), eko-groszek w mieszankach z miaïem, miaï wÚglowy EKOFINS lub BORUTA (granulacja < 20 mm, wartoĂÊ opaïowa > 25 MJ/kg, zawartoĂÊ popioïu < 12%, zawartoĂÊ siarki < 0,6%, spiekalnoĂÊ RI < 20) oraz eko-groszek w mieszankach z miaïem, paliwo zastÚpcze – mieszanki miaïowo-groszkowe; Sposób zaïadunku paliwa: podajnikiem Ălimakowym do komory spalania; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 25–150 kW; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: kocioï automatyczny z palnikiem rynnowym i podajnikiem Ălimakowym; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: zasyp 1 raz na 2–3 dni; Cechy szczególne: konstrukcja palnika umoĝliwiajÈca stosowanie szerokiego zakresu paliw, sterownik; Wyposaĝenie podstawowe: sterownik, wentylator, zawór spustowy, redukcja, korek, wycior; Gwarancja: palnik 2 lata, wymiennik 5 lat Paliwo podstawowe i zastÚpcze: paliwo podstawowe – owies, mieszanki peletowo-zboĝowe w proporcji 60/40, paliwo zastÚpcze – pelety o nastÚpujÈcych parametrach: Ăr. 6–8 mm, dï. do 40 mm (nieĝuĝlujÈcy), wilgotnoĂÊ do 10%, zawartoĂÊ popioïu do 1,0%, wartoĂÊ opaïowa min. 18,5 MJ/kg, gÚstoĂÊ min. 0,65–0,75 kg/dm3; Sposób zaïadunku paliwa: podajnikiem Ălimakowym do komory spalania; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 25–50 kW; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: Kocioï automatyczny z palnikiem zrzutkowym i podajnikiem Ălimakowym; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: zasyp 1 raz na 2–3 dni; Cechy szczególne: zapalarka, system automatycznego czyszczenia palnika, funkcjonalnoĂÊ sterownika – obsïuga urzÈdzeñ peryferyjnych c.w.u. i c.o.; Wyposaĝenie podstawowe: sterownik, wentylator, zawór spustowy, redukcja, korek, wycior; Wyposaĝenie dodatkowe: brak; Gwarancja: palnik 2 lata, wymiennik 5 lat Cena brutto: 10 675 zï (14 kW) Cena brutto: 8174 zï (20 kW) Cena brutto: 9711,20 zï (25 kW) EKO-KWP Z AUTOMATYCZNYM PODAJNIKIEM NA EKO-GROSZEK EKO-KWPR DUAL WSZYSTKOPALNY EKO-KWR Paliwo podstawowe: wÚgiel kamienny sortymentu groszek energetyczny pïukany 31.2 (eko-groszek); Sposób zaïadunku paliwa: podajnik Ălimakowy; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 15 kW, 25 kW, 38 kW, sprawnoĂÊ 88,5–89,9%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: kocioï z ĝeliwnym palnikiem retortowym, dodatkowe wyposaĝenie stanowi ruszt awaryjny; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 1–7 dni; Cechy szczególne: pïynna regulacja temperatury, moĝliwoĂÊ sterowania termostatem pokojowym i regulatorem na kotle; Wyposaĝenie podstawowe: sterownik procesorowy, czujnik c.w.u., wentylator, podajnik Ălimakowy, popielnik; Wyposaĝenie dodatkowe: awaryjny rusz ĝeliwny; Atesty: Ăwiadectwo badania na Znak Bezpieczeñstwa Ekologicznego, Ăwiadectwo zgodnoĂci z normÈ PN-EN 303-5 w zakresie sprawnoĂci energetycznej; Gwarancja: 3 lata Paliwo podstawowe i zastÚpcze: spalane na ruszcie podajnika – wÚgiel kamienny sortymentu groszek energetyczny pïukany 31.2 (eko-groszek), spalane na ruszcie wodnym – wÚgiel kamienny sortymentu orzech, brykiety z wÚgla, drewno sezonowane; Sposób zaïadunku paliwa: podajnik lub rÚczny zasyp; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 25 kW, ok. 92%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: podwójna komora spalania – jedna dla rÚcznego zasypu paliw staïych a druga dla automatycznego podawania eko-groszku; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 1–7 dni; Cechy szczególne: podwójna komora spalania, wielofunkcyjny sterownik procesorowy do obsïugi spalania paliw na górnym palenisku z rusztem wodnym oraz dolnym palenisku retortowym; Wyposaĝenie podstawowe: sterownik procesorowy, czujnik c.w.u., wentylator, podajnik Ălimakowy, popielnik; Wyposaĝenie dodatkowe: brak; Atesty: Ăwiadectwo badania na Znak Bezpieczeñstwa Ekologicznego, Ăwiadectwo zgodnoĂci z normÈ PN-EN 303-5 w zakresie sprawnoĂci energetycznej; Gwarancja: 3 lata Paliwo podstawowe i zastÚpcze: wÚgiel kamienny sortymentu orzech, brykiety z wÚgla, drewno sezonowane; Sposób zaïadunku paliwa: rÚczny zasyp; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 15 kW, 20 kW, 25 kW, 30 kW – ok. 80%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: ruszt wodny; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 1–2 razy na dobÚ; Cechy szczególne: szybki montaĝ kotïa podczas instalacji w kotïowni, prosta obsïuga i konserwacja, niski koszt eksploatacji; Wyposaĝenie podstawowe: sterownik procesorowy, wentylator; Wyposaĝenie dodatkowe: brak; Gwarancja: 3 lata Cena brutto: od 7320 do 9882 zï Cena brutto: 9821 zï Cena brutto: od 2989 do 4453 zï ZAKAD URZkDZE GRZEWCZYCH „ELEKTROMET” W. Jurkiewicz Goïuszowice 53, 48-100 Gïubczyce, tel. 77 471 08 10 68 www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 PRZEGLkD KOTÓW NA PALIWA STAE INSTALACJE P. P. U. H. GALMET S. D. R. Galara s. j. ul. Raciborska 36, 48-100 Gïubczyce, tel. 77 40 34 500 EKO-GT KWP M GT-KWR, GT-KW EKO-GT KPP Paliwo podstawowe i zastÚpcze: mieszanka miaï wÚglowy i ekogroszek energetyczny pïukany (8–25 mm, 8–31,5 mm, 16– 31,5 mm w proporcjach 2:1); Sposób zaïadunku paliwa: automatyczny podajnik Ălimakowy; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 12–100 kW, 81–86%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: spalanie górnej warstwy paliwa na palniku obrotowej retorty przy bocznym podawaniu powietrza; palnik z ĝeliwa chromowego; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 2–5 dni; Cechy szczególne: sterownik PID zawierajÈcy regulator pogodowy, sterowanie zaworem 3-drogowym, program LEGIONELLA. MoĝliwoĂÊ wyboru rodzaju paliwa ze wstÚpnie ustalonymi parametrami spalania; Wyposaĝenie podstawowe: automatyczny podajnik Ălimakowy z obrotowÈ retortÈ, sterownik EXPERT, wentylator, termometr analogowy, komplet narzÚdzi do czyszczenia, szuflada; Wyposaĝenie dodatkowe: ruszt awaryjny, wyposaĝenie umoĝliwiajÈce spalanie pelet; Atesty: Ăwiadectwa wydane przez GIG w Katowicach i ICHPW w Zabrzu; Gwarancja: 5 lat (na szczelnoĂÊ korpusu) przy eksploatowaniu zgodnie z DTR Paliwo podstawowe i zastÚpcze: wÚgiel sortymentu orzech, miaï, jako paliwo zastÚpcze moĝna stosowaÊ drewno opaïowe; Sposób zaïadunku paliwa: manualny, przez drzwiczki komory spalania; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 10–100 kW, 78%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: spalanie dolne lub górne z nadmuchem dolnym poprzez ruszt. Wersja GT-KWR jest wyposaĝona w ruszt wodny, wersja GT-KW w ruszt ĝeliwny; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 2–4 godziny (zaleĝne od rodzaju paliwa); Wyposaĝenie podstawowe: zestaw do czyszczenia, szuflada na popióï, termometr, miarkownik ciÈgu; Wyposaĝenie dodatkowe: mikroprocesorowy sterownik LUXUS sterujÈcy pracÈ kotïa oraz pompami, wentylator; Atesty: Ăwiadectwa wydane przez GIG w Katowicach; Gwarancja: 3 lata (na szczelnoĂÊ korpusu) przy eksploatowaniu zgodnie z DTR Paliwo podstawowe i zastÚpcze: pelety z drzew liĂciastych; Sposób zaïadunku paliwa: automatyczny podajnik Ălimakowy z duĝego zasobnika, który moĝe byÊ usytuowany z prawej lub lewej strony kotïa; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 17–35 kW, 82%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: spalanie porcji paliwa na palniku wrzutkowym przy bocznym podawaniu powietrza; palnik z ĝeliwa chromowego; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 2–3 dni; Cechy szczególne: sterownik PID zawierajÈcy regulator pogodowy oraz programowanie CWU z oddzielnÈ cyrkulacjÈ CWU oraz programem LEGIONELLA. MoĝliwoĂÊ wyboru rodzaju paliwa ze wstÚpnie ustalonymi parametrami spalania; Wyposaĝenie podstawowe: automatyczny podajnik Ălimakowy z palnikiem, zapalarkÈ i wentylatorem, sterownik EXPERT-P, termometr analogowy, komplet narzÚdzi do czyszczenia, szuflada; Wyposaĝenie dodatkowe: ruszt awaryjny; Atesty: Ăwiadectwa wydane przez GIG w Katowicach; Gwarancja: 5 lat (na szczelnoĂÊ korpusu) przy eksploatowaniu zgodnie z DTR Cena brutto: od 6283 zï Cena brutto: od 2082,54 zï Cena brutto: od 14 518 zï ZAKAD METALOWO-KOTLARSKI SAS ul. Przemysïowa 3, Owczary, 28-100 Busko-Zdrój SAS GRO-ECO SAS AGRO-ECO SAS ECO Paliwo podstawowe i zastÚpcze: eko-groszek, zastÚpczo z mieszankÈ miaïu; Sposób zaïadunku paliwa: podajnik Ălimakowy; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 17–275 kW, 81,7–87,8%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: retorta obrotowa do spalania miaïu w opcji, ruszt ĝeliwny awaryjny; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 2–5 dni; Cechy szczególne: obsïuga polega na okresowym uzupeïnianiu paliwa w zasobniku i usuniÚciu popioïu z szuflady popielnicowej bez koniecznoĂci wygaszania kotïa; Wyposaĝenie podstawowe: ukïad automatycznego nawÚglania komory paleniskowej, retorta obrotowa, wentylator nadmuchowy, regulator temperatury (sterownik), szuflada popielnicowa, komplet narzÚdzi do obsïugi kotïa; Wyposaĝenie dodatkowe: ruszt awaryjny, regulator pokojowy; Atesty: Znak Bezpieczeñstwa Ekologicznego wydane przez IChPW w Zabrzu, Ăwiadectwo badañ energetyczno-emisyjnych, Znak CE; Gwarancja: 4 lata na kocioï eksploatowany zgodnie z DTR; 2 lata na podzespoïy elektroniczne Paliwo podstawowe i zastÚpcze: ziarna zbóĝ, kukurydza, pelety, wióry, suche pestki owoców, itp.; na ruszcie awaryjnym – drewno; Sposób zaïadunku paliwa: podajnik Ălimakowy; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 17–58 kW, 87,7–88,8%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: palenisko nadmuchowe, awaryjny ruszt ĝeliwny; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.-maks.: 2–4 dni; Cechy szczególne: samooczyszczajÈce siÚ palenisko wyposaĝone w panele ceramiczne dla zoptymalizowania procesu spalania ziaren, mechanizm oczyszczania paleniska i grzaïka do rozpalania opaïu; Wyposaĝenie podstawowe: system automatycznego podawania paliwa, sterownik, wentylator nadmuchowy, spirala ĝarowa, szuflada popielnicowa, komplet narzÚdzi do obsïugi kotïa; Wyposaĝenie dodatkowe: ruszt awaryjny, regulator pokojowy; Atesty: Znak Bezpieczeñstwa Ekologicznego IChPW w Zabrzu, Ăwiadectwo badañ energetyczno-emisyjnych, Znak CE; Gwarancja: 4 lata na kocioï eksploatowany zgodnie z DTR; 2 lata na podzespoïy elektroniczne Paliwo podstawowe i zastÚpcze: miaï, eko-groszek, pelety; na ruszcie tradycyjnym wÚgiel, drewno; Sposób zaïadunku paliwa: podajnik tïokowy; Moc i sprawnoĂÊ dla paliwa podstawowego: 17–225 kW, 81,8–83,5%; Rodzaj spalania i rodzaj rusztu: palenisko nadmuchowe, tradycyjny ruszt wodny; Rodzaj obiegu c.o.: otwarty; CzÚstotliwoĂÊ zaïadunku min.maks.: 2–4 dni; Cechy szczególne: pracuje w dwóch trybach: tryb automatyczny z podajnikiem paliwa; w trybie awaryjnym z naturalnym ciÈgiem spalin na tradycyjnym ruszcie wodnym; Wyposaĝenie podstawowe: palenisko nadmuchowe, podajnik tïokowy, sterownik temperatury, wentylator nadmuchowy, miarkownik ciÈgu powietrza, szuflada popielnicowa, komplet narzÚdzi do obsïugi kotïa; Wyposaĝenie dodatkowe: regulator pokojowy; Atesty: Znak Bezpieczeñstwa Ekologicznego IChPW w Zabrzu, Ăwiadectwo badañ energetyczno-emisyjnych, Znak CE; Gwarancja: 4 lata na kocioï eksploatowany zgodnie z DTR; 2 lata na podzespoïy elektroniczne Cena brutto: od 7800 zï Cena brutto: od 10 670 zï Cena brutto: od 7480 zï nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 69 Fot. Normstahl INSTALACJE mgr inĝ. Janusz Strzyĝewski ZAMIAST OD¥NIE¿ANIA Problemem wystÚpujÈcym zimÈ jest gromadzenie siÚ Ăniegu i lodu na dachu oraz w rynnach, a takĝe powstawanie groěnych dla przechodniów zwisajÈcych sopli. AlternatywÈ dla odĂnieĝania i odladzania mogÈ byÊ przewody grzejne. Moĝna w ten sposób zabezpieczyÊ nie tylko dachy i rynny, ale takĝe schody, podjazdy oraz chodniki. Fot. Elektra Jak zabezpieczyþ dach Przewody grzejne chroniÈce krawÚdě dachu. 70 www.eksper tbudowlany.pl Zastosowanie systemu przeciwoblodzeniowego na dachu zapewnia peïnÈ kontrolÚ spïywu wody z jego powierzchni, a takĝe staïÈ droĝnoĂÊ systemu orynnowania i ochronÚ rynny przed oblodzeniem. Przewody grzejne ukïada siÚ w linii prostej wzdïuĝ rynien i rur spustowych, a takĝe na poïaciach dachowych. Na rynnach skrzynkowych i na duĝych powierzchniach wymagajÈcych ogrzewania stosuje siÚ dwa lub wiÚcej równolegle uïoĝonych przewodów. W odcinkach pionowych rur spustowych przewód powinien siÚgaÊ poniĝej strefy zamarzania, tj. okoïo 1 m poniĝej poziomu terenu (gïÚbokoĂÊ przemarzania gruntu zaleĝy od regionu i wynosi od 0,8 m w zachodniej czÚĂci Polski do 1,4 m w rejonie Suwaïk (rys. 1). W skïad systemu wchodzÈ przewody grzejne, sterownik wyponr 1/2010 Słupsk Gdańsk Elbląg Szczecin Suwałki Hz = 1,4 m Olsztyn Bydgoszcz Gorzów Wielkopolski Leszno Konin Kalisz Legnica Jelenia Góra Ciechanów Włocławek Poznań Zielona Góra Łomża Toruń Wrocław Wałbrzych Opole Białystok Ostrołęka Płock Warszawa Skierniewice Hz = 1,2 m Siedlce Biała Podlaska Łódź Sieradz Piotrków Radom Chełm Lublin Hz = 1,0 m Zamość Częstochowa Kielce Tarnobrzeg Katowice Kraków Bielsko-Biała Tarnów Nowy Sącz Rzeszów Krosno Hz = 0,8 m Przemyśl Fot. Elektra Piła INSTALACJE Koszalin Rys. 1. Mapa gïÚbokoĂci przemarzania gruntu. w wyïÈcznik róĝnicowy na prÈd róĝnicowy 30 mA. Typ przewodu, jego moc (mierzonÈ w W/m2 lub W/m), a takĝe maksymalnÈ dïugoĂÊ jednego obwodu grzejnego i innych Przewody grzejne w górnej czÚĂci rury spustowej (u góry). JeĂli rura spustowa wchodzi bezpoĂrednio do kanalizacji, przewód grzejny naleĝy zainstalowaÊ równieĝ okoïo 1 m poniĝej poziomu gruntu (u doïu). Fot. Elektra saĝony w czujniki wilgoci i temperatury otoczenia oraz osprzÚt pomocniczy. Liczba odcinków przewodów grzejnych zaleĝy od wielkoĂci budynku, rozlegïoĂci i uksztaïtowania dachu, a takĝe od wysokoĂci obiektu itp. Poszczególne odcinki przewodu zabezpiecza siÚ wyïÈcznikami nadmiarowymi dobranymi do typu przewodu i dïugoĂci odcinka, a caïÈ instalacjÚ wyposaĝa reklama » » » lider wśród czasopism branżowych elementów dobiera siÚ dla konkretnych warunków wedïug danych producenta lub stosujÈc proste wzory, uwzglÚdniajÈce miejsce uïoĝenia, rozstaw przewodów, liczbÚ przyïÈczy itp. Pozwala to na oszacowanie potrzebnej dïugoĂci przewodu grzejnego, a takĝe na okreĂlenie przybliĝonych kosztów. JeĂli mamy na przykïad dom jednorodzinny z dwuspadowym dachem, z dwiema rynnami (po 24 m kaĝda) i czterema rurami spustowymi (po 6 m kaĝda) wprowadzonymi do kanalizacji, to bÚdziemy potrzebowali okoïo 75 m przewodów. DziÚki wyposaĝeniu ukïadu w czujniki temperatury i wilgoci oszczÚdza siÚ energiÚ, poniewaĝ przy braku opadów sterownik nie wïÈcza przewodów grzejnych nawet w czasie mrozu. System pracuje tylko w sytuacji, gdy wystÈpi opad w postaci deszczu lub Ăniegu i gdy temperatura spadnie poniĝej okreĂlonej wartoĂci, np. +5°C. Niezaleĝnie od tego, jeĝeli zastosuje siÚ zmiennooporowe przewody (zwane takĝe samoregulujÈcymi), moĝna uzyskaÊ dalsze oszczÚdnoĂci energii. Ich pobór mocy dostosowuje siÚ do temperatury otoczenia. Przewód zmiennooporowy znajdujÈcy siÚ w Ăniegu lub lodzie pobiera 28 W/m, a przewód w powietrzu, przy temperaturze 0°C, tylko 16 W/m. W każdym numerze: artykuły techniczne wywiady aktualności nowości techniczne recenzje książek projekt normy porady Zalecane przez specjalistów Jak zabezpieczyþ chodniki, schody i podjazdy Innym problemem wystÚpujÈcym w okresie zimowym jest oblodzenie i zaĂnieĝenie schodów, chodników oraz podjazdów. RozwiÈzaniem moĝe byÊ zastosowanie przewodów grzejnych staïooporowych lub samoregulujÈcych. System ochrony skïada siÚ z takich samych elementów jak w przypadku ochrony dachów. Sposób uïoĝenia przewodów grzewczych zaleĝy od miejsca ich lokalizacji. Na schodach ukïada siÚ je w sposób pokazany Dom Wydawniczy MEDIUM ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa www.elektro.info.pl tel.: 22 810 21 24 faks: 22 810 27 42 ZAMAWIAM PRENUMERATĘ ELEKTRO.INFO OD NUMERU warto wiedzieþ Ä Przewody grzejne moĝna ukïadaÊ zarówno w trakcie budowy nowego obiektu, jak i w budynku juĝ uĝytkowanym. Nie zaleca siÚ jednak ukïadania przewodów przy ujemnych temperaturach ze wzglÚdu na moĝliwoĂÊ uszkodzenia izolacji. 40 mm. Przewody grzewcze umieszcza siÚ w warstwie podbudowy betonowej 20 mm poniĝej jej powierzchni (w warstwie asfaltu naleĝy stosowaÊ przewody w izolacji mineralnej). Pod chodnikiem z pïyt (maks. gruboĂÊ 60 mm) przewody ukïada siÚ w odstÚpach 250 mm, 20–30 mm poniĝej spodu pïyt chodnika. Wszystkie prace muszÈ byÊ skoordynowane z robotami budowlanymi i drogowymi, poniewaĝ przewody grzewcze mocuje siÚ do zbrojenia i zalewa masÈ betonowÈ. Do poïÈczenia przewodów ze sterownikiem sïuĝÈ odcinki „zimnych” przewodów oraz puszki przyïÈczeniowe, a takĝe zestawy przyïÈczeniowe. Sterownik pozwala na programowanie czuïoĂci czujnika wilgoci oraz zakresu temperatur, w których ukïad ma pracowaÊ. Czujnik temperatury i wilgoci gruntu ma obudowÚ o stopniu ochrony IP65, a czujnik temperatury otoczenia IP54. Ukïad moĝe byÊ wyposaĝony w sterownik z wyĂwietlaczem cyfrowym i przyciskami programujÈcymi. Sterownik taki wyposaĝany jest w funkcje zabezpieczenia przed marznÈcym deszczem, zapewnia kontrolÚ wspóïdziaïajÈcych NAZWA FIRMY ULICA I NUMER KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ OSOBA ZAMAWIAJĄCA RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ E-MAIL Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Domu Wydawniczego Medium w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Dom Wydawniczy Medium do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Bank Zachodni WBK SA VI O/Warszawa 46 1090 1753 0000 0000 7406 8950 DATA I CZYTELNY PODPIS Fot. Elektra TELEFON KONTAKTOWY Sposób uïoĝenia przewodów grzejnych na schodach. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Dom Wydawniczy Medium oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/ /Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. czytelny podpis Podanie danych ma charakter dobrowolny. promocja kupon bezpłatnej 3-miesięcznej prenumeraty próbnej e-mail: [email protected] na zdjÚciu poniĝej. W podjazdach i pod chodnikami przewody ukïada siÚ w podïoĝu. JeĂli nawierzchnia wokóï domu jest wykonana z kostki betonowej, to kabel pod niÈ powinien byÊ uïoĝony blisko kostki, a gruboĂÊ warstwy piasku powinna wynosiÊ 2–3 cm. W nawierzchni betonowej przewód naleĝy umieĂciÊ na gïÚbokoĂci od 50 do 70 mm pod powierzchniÈ, w odstÚpach 300 mm. Jeĝeli na betonie umieszczona jest warstwa asfaltu, jej gruboĂÊ nie powinna przekraczaÊ nr 1/2010 Inne zastosowania Fot. Elektra Przewody grzejne mogÈ sïuĝyÊ takĝe do ochrony przed zamarzaniem rurociÈgów Przewód grzejny uïoĝony na rurociÈgu. Fot. Luxbud wodnych i kanalizacji, a takĝe przy podgrzewania instalacji c.w.u. MogÈ chroniÊ równieĝ zbiorniki z olejem opaïowym. Montaĝ przewodów grzejnych pod nawierzchniÈ z kostki. reklama ogrzewanie przeciwoblodzeniowe przeciwoblodzeniowe podjazdów, schodów, ramp ogrzewanie podłogowe Comfort Maty do układania na starej terakocie ochrona przed zamarzaniem Comfort Kable do ogrzewania podłogowego rynien, rur, zbiorników Comfort Folie do podłóg drewnianych tel. 022 766 45 60, 022 766 45 70 · fax 022 751 36 38 [email protected] · www.luxbud.com.pl LUXBUD Sp. z o.o. INSTALACJE z nim czujników, wyĂwietlajÈc rodzaj stwierdzonego uszkodzenia. Sterownik rejestruje takĝe czas pracy systemu grzewczego. Naleĝy pamiÚtaÊ, ĝe wszelkie prace instalacyjne muszÈ byÊ wykonywane przez elektryków z uprawnieniami do pracy przy napiÚciu do 1 kV. INSTALACJE Uïoĝenie przewodów grzejnych jednostronnie zasilanych ELEKTRA VCD25. grzejnych o mocy 25 W/m. Do montaĝu systemu naleĝy zatrudniÊ autoryzowanego instalatora. Przewody ukïada siÚ na poszczególnych schodkach i pïycie spoczynkowej. Istotne jest, aby caïoĂÊ zostaïa umieszczona w betonie, a nie tuĝ pod powierzchniÈ. Aby poprawiÊ sprawnoĂÊ systemu, moĝliwe jest wykorzystanie specjalnych thermopaneli izolacyjnych na schody, z bruzdami do mocowania przewodów. Thermopanele ELEKTRA S, Sp i Sk sÈ nowoĂciÈ w ofercie firmy. Nie tylko uïatwiajÈ montaĝ, ale wpïywajÈ takĝe na zwiÚkszenie efektywnoĂci ogrzewania, zwïaszcza gdy schody sÈ od spodu odsïoniÚte. Ogrzewanie rynien JeĂli nie zabezpieczymy rynien i rur spustowych przed Ăniegiem i lodem, moĝe dojĂÊ do ich urwania. Moĝliwe jest równieĝ, ĝe spadajÈce sople uszkodzÈ zaparkowany pod domem pojazd lub, co gorsza, uderzÈ przechodzÈcÈ pod nimi osobÚ. Instalacja ogrzewania rynien opiera siÚ na zastosowaniu staïooporowych przewodów grzejnych ELEKTRA VCDR, o mocy 20 W/m, SYSTEMY OCHRONY PRZED ¥NIEGIEM I LODEM Rynek oferuje coraz doskonalsze rozwiÈzania z zakresu ochrony antyoblodzeniowej, a naleĝÈ do niech miÚdzy innymi specjalistyczne instalacje ogrzewania wjazdu do garaĝu, podgrzewania ciÈgów komunikacyjnych i schodów, ochrona przed Ăniegiem i lodem dachów, rynien oraz rur spustowych. Firma ELEKTRA – wiodÈcy polski producent systemów ogrzewania podïogowego juĝ od ÊwierÊ wieku oferuje systemy ochrony przed Ăniegiem i lodem. DziÚki nim zima moĝe staÊ siÚ naprawdÚ urokliwÈ i bezpiecznÈ porÈ roku. Ogrzewanie wjazdu do garaİu InstalacjÚ tego typu ogrzewania moĝemy wykonaÊ na dwa sposoby. Pierwszy zakïada wykonanie ogrzewania pod caïÈ powierzchniÈ podjazdu – w tym przypadku moĝemy wykorzystaÊ przewody grzejne ELEKTRA VCD o mocy 25 W/m. Moĝna je ukïadaÊ zarówno w podsypce piaskowej pod kostkÈ brukowÈ, jak i w podjazdach wykonanych z zaprawy betonowej – w warstwie wylewki. Moc jednostkowa na 1 m2 powinna w tym przypadku wynosiÊ okoïo 300 W/m2. 74 www.eksper tbudowlany.pl lub przewodów samoregulujÈcych ELEKTRA SelfTec®, które dostosowujÈ swojÈ moc do warunków, w których pracujÈ. Nominalna moc przewodów SelfTec® w temperaturze 5°C wynosi 16 W, jednak w lodzie ich moc wzrasta do 28 W. Zjawisko to nosi nazwÚ sa- Drugi sposób to moĝliwoĂÊ wykonania ogrzewania wyïÈcznie pod trakcje jezdne naszego auta. Do tego celu moĝemy uĝyÊ gotowych mat grzejnych, np. ELEKTRA SnowTecTM. Maty majÈ szerokoĂÊ 60 cm, a ich dïugoĂÊ wynosi od 2 do 21 m. Maty SnowTecTM ukïada siÚ w warstwie podsypki piaskowej pod kostkÈ brukowÈ lub w betonie, jeĂli z tego materiaïu wykonujemy podjazd. Ogrzewanie schodów Do instalacji ogrzewania antyoblodzeniowego schodów powinniĂmy uĝyÊ przewodów A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y Uïoĝenie przewodu grzejnego ELEKTRA VCDR w rynnie i rurze spustowej. nr 1/2010 INSTALACJE moregulacji. Kiedy natomiast temperatura otoczenia podnosi siÚ, wówczas moc przewodów maleje. Przewody ELEKTRA SelfTec® mogÈ z powodzeniem pracowaÊ jako zabezpieczenie rur z wodÈ, siïowników hydraulicznych, zaworów itp. Sprzedawane sÈ jako gotowe do instalacji odcinki 1–20 m (na zamówienie maksymalnie do 72 m), w których przewód grzejny poïÈczony jest z przewodem zasilajÈcym hermetycznÈ mufÈ. Przewód „zimny” ma wtyczkÚ, a znajdujÈca siÚ w zestawie taĂma montaĝowa znacznie uïatwiajÈca jego instalacjÚ. Przewody ukïada siÚ w rynnach i rurach spustowych za pomocÈ specjalnych uchwytów mocujÈcych, które uïatwiajÈ montaĝ i zapewniajÈ wïaĂciwÈ pozycjÚ przewodu grzejnego. Obydwa typy przewodów VCDR i SelfTec® zbudowane sÈ z materiaïów odpornych na promieniowanie UV. Ogrzewanie antyoblodzeniowe rur ELEKTRA oferuje kilka typów specjalistycznych przewodów do zabezpieczenia przed zamarzaniem rur z wodÈ. Do samodzielnego montaĝu doskonale nadajÈ siÚ przewody ELEKTRA FreezeTec® zbudowane na bazie staïooporowego przewodu grzejnego z zintegrowanym termostatem, który dziaïa w zakresie: +3°C – zaïÈczanie, +10°C – wyïÈczanie. Termostaty umieszczane sÈ na koñcu przewodu grzejnego, mierzÈ wiÚc temperaturÚ w miejscu najbardziej naraĝonym na przemarzanie. Przewody ELEKTRA Ä ekspert radzi Wykonanie instalacji powinniĂmy zleciÊ specjaliĂcie z niezbÚdnymi uprawnieniami i autoryzacjÈ producenta – podkreĂla specjalista ds. technicznych mgr inĝ. Michaï GoïaĂ. rurociÈgu ELEKTRA SelfTec®DW. Przewód jest dopuszczony do kontaktu z wodÈ pitnÈ i montowany wewnÈtrz rur za pomocÈ wpustów hydraulicznych. Sterowanie FreezeTec® majÈ moc 12 W/mb i sÈ oferowane w gotowych odcinkach o dïugoĂci od 2 do 42 m. Przewody zasilajÈce majÈ hermetyczne zakoñczenia i wtyczkÚ poïÈczeniowÈ uïatwiajÈcÈ podïÈczenie do zasilania. W zestawie znajduje siÚ taĂma umoĝliwiajÈca samodzielny montaĝ na rurociÈgu. Do zabezpieczenia rur od zewnÈtrz moĝemy równieĝ uĝyÊ przewodów samoregulujÈcych ELEKTRA SelfTec®. W wypadku, gdy dostÚp do powierzchni rurociÈgu jest niemoĝliwy lub utrudniony, np. znajduje siÚ na nim warstwa izolacji termicznej lub rury przechodzÈ przez przegrody, wówczas moĝemy skorzystaÊ z nowoĂci w ofercie firmy ELEKTRA – samoregulacyjnego przewodu do stosowania wewnÈtrz System ochrony przed Ăniegiem i lodem jest najbardziej skuteczny i ekonomiczny, gdy nad jego dziaïaniem czuwa inteligentny regulator. W przypadku instalacji zewnÚtrznych konieczne jest zastosowanie regulatorów wyposaĝonych w czujnik temperatury oraz wilgoci. System zaïÈczy siÚ tylko wtedy, kiedy wystÈpi spadek temperatury oraz opad w postaci deszczu lub Ăniegu. Regulatory przeznaczone do sterowania maïymi systemami majÈ zabezpieczenia 16 A, a te, które bÚdÈ czuwaÊ nad wiÚkszymi systemami sÈ wyposaĝone w zabezpieczenia o obciÈĝalnoĂci 3×16 A, np. ELEKTRA ETO2. Ten nowoczesny sterownik pozwala na kontrolÚ dwóch stref grzejnych. Przy odpowiednim podïÈczeniu dwóch czujników do kontroli rynien lub dwóch czujników do kontroli powierzchni i ciÈgów komunikacyjnych do jednego re- nr 1/2010 A R T Y K U S P O N S O R O W A N Y gulatora moĝna sterowaÊ niezaleĝnie dwoma róĝnymi strefami. Moĝliwa jest równieĝ kombinacja wymienionych wczeĂniej czujników – sterowanie dwoma róĝnymi obszarami (np. rynny i zjazd do garaĝu). Do mniejszych systemów sïuĝÈ regulatory, które obsïugujÈ z reguïy tylko jednÈ strefÚ, np. ELEKTRA ETR2. Regulator naleĝy zamontowaÊ na tablicy sterujÈcej. Do tablicy doprowadza siÚ przewody zasilajÈce („zimne”) przewodu grzejnego lub maty grzejnej oraz przewody czujników temperatury i wilgoci. Prawidïowo dobrana i zamontowana instalacja ochrony przed Ăniegiem i lodem zapewni maksimum bezpieczeñstwa przy minimalnych kosztach eksploatacyjnych, jest przy tym caïkowicie bezobsïugowa. ul. Marynarska 14, 02-674 Warszawa tel. 22 843 32 82, fax 22 843 47 52 e-mail: [email protected] www.elektra.pl www.eksper tbudowlany.pl 75 INSTALACJE Fot. Kontakt-Simon mgr inĝ. Janusz Strzyĝewski GNIAZDA WTYCZKOWE I kCZNIKI W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH W kaĝdej standardowej instalacji elektrycznej wystÚpujÈ gniazda wtyczkowe oraz ïÈczniki. Ich budowa oraz sposób zamocowania zaleĝÈ od miejsca zainstalowania oraz metody wykonania instalacji. W instalacji uïoĝonej w rurkach pod tynkiem, a takĝe wykonanej pïaskimi przewodami kabelkowymi uïoĝonymi w tynku, stosuje siÚ osprzÚt podtynkowy umieszczony w puszkach osadzonych w Ăcianie. Jeĝeli instalacja uïoĝona jest na wierzchu Ăcian w rurkach lub przy zastosowaniu kabelków, wówczas odpowiedni jest osprzÚt natynkowy. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku moĝe to byÊ osprzÚt bez specjalnych zabezpieczeñ lub osprzÚt odporny na zanieczyszczenia staïe i wodÚ. W instalacjach ukïadanych w listwach i kanaïach stosowany jest osprzÚt w wykonaniu specjalnym. Gniazda wtyczkowe PodstawowÈ funkcjÈ gniazda wtyczkowego jest umoĝliwienie przyïÈczenia odbiornika wyposaĝonego w giÚtki przewód i wtyczkÚ. Przy czym wtyczka musi byÊ dopasowana do gniazdka. W instalacjach domowych i biurowych w gniazdach przyïÈczonych do obwodów jednofazowych 230 V zwykle nie ma z tym problemu. WiÚkszoĂÊ gniazd i wtyczek jest tak skonstruowana, ĝe pasujÈ do siebie bez wzglÚdu na to, od jakiego producenta pochodzÈ. W obiektach prze- 76 www.eksper tbudowlany.pl mysïowych wystÚpujÈ gniazda oraz wtyczki o róĝnej konstrukcji. PodïÈczenie odbiornika moĝe w pewnych sytuacjach wymagaÊ wymiany wtyczki lub gniazdka. W budynkach biurowych i mieszkalnych wiÚkszoĂÊ gniazd wtyczkowych jest instalowana pod tynkiem. Zgodnie z aktualnie obowiÈzujÈcymi przepisami, w nowych lub zmodernizowanych instalacjach, wszystkie gniazda wtyczkowe muszÈ mieÊ styk ochronny (w sprzedaĝy sÈ jeszcze gniazda bez styku ochronnego). W gniazdach jednofazowych dwubiegunowych (230 V) wystÚpujÈ dwa rodzaje styków ochronnych. Moĝe to byÊ styk w postaci bolca lub zespóï dwóch styków typu „schuko” umieszczonych po bokach gniazda. WiÚkszoĂÊ produkowanych obecnie sprzÚtów ma wtyczki uniwersalne, pasujÈce do obu tych typów gniazdek. Takĝe wtyczki urzÈdzeñ z podwójnÈ izolacjÈ, mimo ĝe nie majÈ styku ochronnego, pasujÈ do gniazd ze stykiem ochronnym. SÈ to wtyczki pïaskie lub ze specjalnymi wyciÚciami. W pomieszczeniach wilgotnych i na zewnÈtrz budynków niezbÚdne jest instalowanie gniazd wtyczkowych w obudowie odpornej na wpïywy zewnÚtrzne: zanieczysz- czenia staïe i kurz oraz wodÚ. W zaleĝnoĂci od potrzeb mogÈ to byÊ gniazda instalowane w puszkach podtynkowych lub na wierzchu Ăcian. OdpornoĂÊ obudowy okreĂla siÚ wg normy PN-EN 60529:2003 – kod IP. Oznaczenie skïada siÚ z dwóch liter IP i nastÚpujÈcych po nich dwóch cyfr. Pierwsza z nich okreĂla stopieñ ochrony przed dostÚpem ciaï staïych, w skali od 0 do 6, a druga – stopieñ ochrony przed wodÈ, w skali od 0 do 8. I tak gniazdo wtyczkowe, na którego obudowie podano oznaczenie IP44 jest chronione przed dostÚpem ciaï staïych o Ărednicy 1 mm i wiÚkszej oraz przed bryzgami wody, czyli, mówiÈc potocznie, jest to gniazdo bryzgoszczelne. Zaleca siÚ instalowanie gniazd jednofazowych podwójnych lub w pewnych przypadkach takĝe potrójnych. Eliminuje to potrzebÚ stosowania rozgaïÚziaczy. Gniazda w pokojach mieszkalnych oraz w pomieszczeniach o charakterze biurowym instaluje siÚ zwykle na wysokoĂci 30 cm nad podïogÈ. W kuchni gniazda umieszcza siÚ nad powierzchniÈ blatów, czyli na wysokoĂci okoïo 1,2 m. Rozmieszczenie gniazd w ïazience równieĝ zaleĝy od ich przeznaczenia – gniazdo do podïÈczenia golarki czy suszarki do wïosów powinno byÊ zainstalowane w pobliĝu lustra, a wiÚc zwykle na wysokoĂci okoïo 1,4 m, a do podïÈczenia pralki moĝe byÊ umieszczone nisko nad podïogÈ, tak jak w pokojach, lub powyĝej górnej powierzchnr 1/2010 âĈczniki Podobnie jak gniazda, takĝe ïÈczniki muszÈ byÊ dostosowane do charakteru pomieszczenia i do sposobu wykonania instalacji. WĂród ïÈczników rozróĝniamy ïÈczniki o stabilnym poïoĝeniu w stanie zaïÈczenia lub wyïÈczenia, a takĝe ïÈczniki chwilowe (zwierne), np. przyciski dzwonkowe. W zaleĝnoĂci od funkcji, jakÈ peïniÈ ïÈczniki, dzielimy je na: jednobiegunowe, Ăwiecznikowe, schodowe, krzyĝowe, zwierne „Ăwiatïo”, zwierne „dzwonek”, ĝaluzjowe itp. OdrÚbnÈ grupÚ stanowiÈ Ăciemniacze z pokrÚtïem i dotykowe. Te ostatnie mogÈ byÊ sterowane takĝe pilotem. Zwykïe ïÈczniki stosowane w instala- cjach podtynkowych w suchych pomieszczeniach majÈ stopieñ ochrony IP20 (przed dostÚpem ciaï staïych wiÚkszych niĝ 2,5 mm, np. przypadkowy dotyk palcem). Natomiast aparaty instalowane w pomieszczeniach o zwiÚkszonym zagroĝeniu poraĝeniem, np. w piwnicy muszÈ mieÊ obudowÚ o stopniu ochrony IP44, zaĂ umieszczone na zewnÈtrz budynku – IP65. Podobny stopieñ ochrony majÈ ïÈczniki instalowane w budynkach przemysïowych. Èczniki jednobiegunowe sïuĝÈ do zaïÈczania pojedynczych opraw oĂwietleniowych, zwykle wyposaĝonych w pojedyncze ěródïo Ăwiatïa. Èczniki dwubiegunowe umieszcza siÚ w obwodach zasilajÈcych grupÚ opraw, które chcemy wïÈczaÊ wybiórczo lub ĝyrandol zawierajÈcy kilka ěródeï Ăwiatïa. Ècznik schodowy pozwala wïÈczaÊ Ăwiatïo z dwóch miejsc, a krzyĝowy, wspóïpracujÈc z ïÈcznikami schodowymi, daje moĝliwoĂÊ sterowania oĂwietleniem z kilku miejsc. Èczniki zwierne sïuĝÈ do uruchamiania sygnalizacji dzwonkowej i oĂwietlenia na przykïad klatki schodowej (wspóïpraca z wyïÈcznikiem czasowym). Èczniki ĝaluzjowe sïuĝÈ do sterowania napÚdami podnoszÈcymi i opuszczajÈcymi ĝaluzje. ¥ciemniacze wyposaĝone w podzespoïy elektroniczne pozwalajÈ regulowaÊ poziom natÚĝenia oĂwietlenia, przy czym po wyïÈczeniu i ponownym wïÈczeniu powracajÈ (dziÚki funkcji pamiÚci) do takiego poziomu, jaki byï w chwili wyïÈczenia. W ostatnich latach coraz powszechniej stosowane sÈ takĝe wielofunkcyjne przyciski jako elementy tzw. inteligentnych instalacji. Tego typu aparaty umoĝliwiajÈ sterowanie wieloma urzÈdzeniami z jednego miejsca. Moĝna sterowaÊ nie tylko oprawami oĂwietleniowymi, ale takĝe np. ĝaluzjami i grzejnikami. Oferowane sÈ wersje stacjonarne, montowane na Ăcianie w miejsce zwykïego ïÈcznika, lub takie, które dziaïajÈ podobnie do pilota, ale majÈ formÚ breloczka do kluczy. Standardowe ïÈczniki umieszcza siÚ zwykle na wysokoĂci okoïo 1,4 m nad poziomem podïogi, przy czym te, które sïuĝÈ do zaïÈczania oĂwietlenia instaluje siÚ wewnÈtrz pomieszczenia od strony klamki, w odlegïoĂci okoïo 15 cm od oĂcieĝnicy. WyjÈtek stanowiÈ ïazienka, WC oraz maïe pomieszczenia pozbawione Ăwiatïa dziennego. W ïazience lepiej umieĂciÊ ïÈcznik na zewnÈtrz, moĝe byÊ wtedy w normalnym wykonaniu, umieszczony wewnÈtrz powinien mieÊ szczelnÈ obudowÚ. W przypadku WC i innych maïych pomieszczeñ wygodniej jest wïÈczyÊ oĂwietlenie przed wejĂciem do wnÚtrza. INSTALACJE ni obudowy pralki, czyli na wysokoĂci okoïo 80 cm. Naleĝy przy tym pamiÚtaÊ, ĝe gniazda wtyczkowe w ïazience muszÈ byÊ instalowane poza strefÈ zwiÚkszonego zagroĝenia, a wiÚc w odlegïoĂci nie mniejszej niĝ 60 cm od krawÚdzi wanny lub brodzika. Rozmieszczenie gniazd w pomieszczeniach przemysïowych dostosowuje siÚ do wyposaĝenia technologicznego. Oprócz gniazd standardowych ogólnego przeznaczenia, stosowane sÈ gniazda sïuĝÈce do przyïÈczania telefonów oraz urzÈdzeñ audiowizualnych, a takĝe gniazda antenowe. P R Z E G L k D O S P R Z } T U E L E K T R O I N S TA L A C Y J N E G O KONTAKT-SIMON S.A. ul. Bestwiñska 21, 43-500 Czechowice-Dziedzice tel. 32 324 63 00 SERIA SIMON 27 PLAY SERIA SIMON 82 NATURE SERIA SIMON 82 PrÈd znamionowy: 10 A; NapiÚcie: 230V; Stopieñ ochrony: IP20; Opis: ïÈcznik jednobiegunowy, ramka bazowa biaïa, klawisz biaïy, nakïadka wielokolorowa; Sposób montaĝu: podtynkowy; Wymiary zewnÚtrzne: –; DostÚpne kolory: ïÈcznie 25 róĝnych nakïadek PrÈd znamionowy: 10 A; NapiÚcie: 230V; Stopieñ ochrony: IP20; Opis: ïÈcznik jednobiegunowy, ramka dÈb, klawisz szampañski mat; podtynkowy; Wymiary zewnÚtrzne: –; DostÚpne kolory: ïÈcznie 16 kolorów ramek PrÈd znamionowy: 10 A; NapiÚcie: 230V; Stopieñ ochrony: IP20; Opis: ïÈcznik Ăwiecznikowy, ramka aluminium mat, klawisz aluminium mat; Sposób montaĝu: podtynkowy; Wymiary zewnÚtrzne: –; DostÚpne kolory: ïÈcznie 39 kolorów ramek Cena brutto: 58,30 zï (prezentowany wyrób) Cena brutto: 80,40 zï (prezentowany wyrób) Cena brutto: 70,20 zï (prezentowany wyrób) nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 77 INSTALACJE P R Z E G L k D O S P R Z } T U E L E K T R O I N S TA L A C Y J N E G O 78 HAGER POLO Sp. z o.o. ul. Fabryczna 10, 43-100 Tychy tel. 32 324 01 00, www.hager.pl POLO FIORENA POLO FIORENA POLO FIORENA PrÈd znamionowy: 10 AX; NapiÚcie: 250 V AC; Stopieñ ochrony: IP20 (po zastosowaniu koïnierza uszczelniajÈcego: IP44); Opis: ïÈcznik uniwersalny (zwykïy/schodowy) z opcjÈ podĂwietlania, z samozaciskami; Sposób montaĝu: podtynkowy, za pomocÈ ïapek rozporowych lub wkrÚtów od czoïa mechanizmu; Wymiary zewnÚtrzne: w ramce 1-krotnej: 80,5×80,5×13,2 mm; DostÚpne kolory: biaïy, kremowy, grafit metalic, antracyt PrÈd znamionowy: 4 A (1000 W – obciÈĝenie rezystancyjne); NapiÚcie: 230 V AC +/–10 %, 50 Hz; Stopieñ ochrony: IP20; Opis: czujnik ruchu z przyciskiem zaïÈczajÈcym, do sterowania obwodami oĂwietleniowymi (równieĝ LED), z moĝliwoĂciÈ ïÈczenia wielu czujników i ïÈczników natynkowych, z regulowanym polem widzenia; Sposób montaĝu: podtynkowy, za pomocÈ wkrÚtów od czoïa mechanizmu; Wymiary zewnÚtrzne: w ramce 1-krotnej: 80,5×80,5×29 mm; DostÚpne kolory: biaïy, kremowy, grafit metalic, antracyt PrÈd znamionowy: 5 A (obciÈĝenie rezystancyjne); NapiÚcie: 230 V, 50 Hz; Stopieñ ochrony: IP40; Opis: programowalny ïÈcznik ĝaluzjowy LUMINA DUO, do sterowania ĝaluzjami pojedynczymi lub grupami ĝaluzji, moĝliwoĂÊ podïÈczenia sensora natÚĝania Ăwiatïa; Sposób montaĝu: podtynkowy, za pomocÈ wkrÚtów od czoïa mechanizmu; Wymiary zewnÚtrzne: w ramce 1-krotnej: 80,5×80,5×22 mm; DostÚpne kolory: biaïy, kremowy Cena brutto: 18,72 zï (biaïy) Cena brutto: 373,04 zï (biaïy) Cena brutto: 561,44 zï (biaïy) POLO FIORENA POLO FIORENA POLO FIORENA PrÈd znamionowy: 16 A; NapiÚcie: 250 V, 50 Hz; Stopieñ ochrony: IP20; Opis: gniazdo z uziemieniem, z samozaciskami, moĝliwoĂÊ ïÈczenia przelotowego przewodami o róĝnych przekrojach; Sposób montaĝu: podtynkowy, za pomocÈ ïapek rozporowych lub wkrÚtów od czoïa mechanizmu; Wymiary zewnÚtrzne: w ramce 1-krotnej: 80,5×80,5×10 mm; DostÚpne kolory: biaïy, kremowy, grafit metalic, antracyt PrÈd znamionowy: –; NapiÚcie: –; Stopieñ ochrony: IP20; Opis: gniazdo RTV-SAT koñcowe, z dwoma wejĂciami i wyjĂciami satelitarnymi oraz wyjĂciem radiowo-telewizyjnym, do dekoderów wymagajÈcych dwóch sygnaïów satelitarnych; Sposób montaĝu: podtynkowy, za pomocÈ wkrÚtów od czoïa mechanizmu; Wymiary zewnÚtrzne: w ramce 1-krotnej: 80,5×80,5×10 mm; DostÚpne kolory: biaïy, kremowy, grafit metalic, antracyt PrÈd znamionowy: –; NapiÚcie: –; Stopieñ ochrony: IP20; Opis: gniazdo gïoĂnikowe, podwójne z polami opisowymi; Sposób montaĝu: podtynkowy, za pomocÈ wkrÚtów od czoïa mechanizmu; Wymiary zewnÚtrzne:w ramce 1-krotnej: 80,5×80,5×28 mm; DostÚpne kolory: biaïy, kremowy, grafit metalic, antracyt Cena brutto 18,07 zï (biaïe) Cena brutto: 96,29 zï (biaïe) Cena brutto: 74,72 zï (biaïe) www.eksper tbudowlany.pl R E K L A M A nr 1/2010 P R Z E G L k D O S P R Z } T U E L E K T R O I N S TA L A C Y J N E G O INSTALACJE OSPEL S.A. ul. Gïówna 128, Wierbka 42-436 Pilica SERIA GAZELA GNIAZDO POJEDYNCZE Z UZIEMIENIEM SERIA IMPRESJA GNIAZDO BRYZGOSZCZELNE Z UZIEMIENIEM SERIA IMPRESJA GNIAZDO PODWÓJNE Z UZIEMIENIEM PrÈd znamionowy: 16 A; NapiÚcie: 250 V; Stopieñ ochrony: IP20; Opis produktu: gniazdo pojedyncze z uziemieniem, równieĝ w wersji z przesïonami torów prÈdowych; Sposób montaĝu: pazurki lub wkrÚty; Wymiary zewnÚtrzne: 94×82 mm; DostÚpne kolory: biaïy, biaïy z pastelowÈ ramkÈ zewnÚtrznÈ, metalizowany: satyna, srebro + tytan PrÈd znamionowy: 16 A; NapiÚcie: 250 V; Stopieñ ochrony: IP44; Opis produktu: gniazdo pojedyncze, bryzgoszczelne z uziemieniem, równieĝ w wersji z przesïonami torów prÈdowych; Sposób montaĝu: pazurki lub wkrÚty; Wymiary zewnÚtrzne: 84×84 mm; DostÚpne kolory: biaïy, ecru, srebro, zïoty metalik, tytan PrÈd znamionowy: 16 A; NapiÚcie: 250 V; Stopieñ ochrony: IP20; Opis produktu: gniazdo podwójne z uziemieniem, moĝliwoĂÊ montaĝu w ramki wielokrotne, równieĝ w wersji z przesïonami torów prÈdowych; Sposób montaĝu: pazurki lub wkrÚty; Wymiary zewnÚtrzne: 84×84 mm; DostÚpne kolory: biaïy, ecru, srebro, zïoty metalik, tytan Cena brutto: 11,59 zï Cena brutto: 16,30 zï Cena brutto: 12,40 zï SERIA GAZELA (PODTYNKOWA, MODUOWA) SERIA TON (PODTYNKOWA, MODUOWA) SERIA IMPRESJA (PODTYNKOWA, MODUOWA) Opis: ïÈcznik jednobiegunowy z podĂwietleniem; Stopieñ ochrony: IP20, IP44; Wymiary zewnÚtrzne: 82×94 mm; DostÚpne kolory: biaïy, pastelowe ramki zewnÚtrzne – piasek Sahary i zieleñ pistacjowa, kolory metalizowane – srebro+tytan, satyna Opis: ïÈcznik schodowy z podĂwietleniem; Stopieñ ochrony: IP20, IP44; Wymiary zewnÚtrzne: 82×82 mm; DostÚpne kolory: biaïy, biaïy z pastelowÈ ramkÈ wewnÚtrznÈ – 3 kolory, biaïy z kolorowÈ ramkÈ zewnÚtrznÈ – 13 kolorów, metalizowane – 5 zestawów Opis: ïÈcznik dwugrupowy, Ăwiecznikowy; Stopieñ ochrony: IP20, IP44; Wymiary zewnÚtrzne: 84×84 mm; DostÚpne kolory: biaïy, ecru, metalizowane – srebro, zïoty metalik, tytan Cena brutto: 15,70 zï Cena brutto: 14,15 zï Cena brutto: 13,30 zï nr 1/2010 R E K L A M A www.eksper tbudowlany.pl 79 PROJEKTOWANIE NAWIERZCHNI Ukïad alejek i Ăcieĝek wokóï domu tworzy swego rodzaju ramy, które wypeïnia siÚ roĂlinami, maïÈ architekturÈ ogrodowÈ i meblami. Ich przebieg i szerokoĂÊ najlepiej zaprojektowaÊ przed rozpoczÚciem prac ogrodowych, aby moĝna byïo wykonaÊ odpowiednie spadki nawierzchni i doprowadziÊ do nich instalacje elektryczne, zasilajÈce oĂwietlenie. Fot. Semmelrock OGRODY Krystyna Stankiewicz Aby uniknÈÊ kïopotów z koszeniem trawnika, nawierzchnie powinno siÚ ukïadaÊ na równi z jego poziomem. Ale gdy obok rosnÈ byliny czy krzewy, lepszym rozwiÈzaniem jest podniesienie Ăcieĝki nieco powyĝej gruntu. Nie bÚdzie siÚ wówczas wysypywaïa na niÈ ziemia. Kolejna decyzja dotyczy rodzaju i koloru nawierzchni. WybierajÈc je, warto pamiÚtaÊ, ĝe w ogrodzie najlepiej sprawdzajÈ siÚ naturalne materiaïy (kamieñ, drewno czy ĝwir) oraz stonowane i dyskretne kolory – ciepïe beĝe i szaroĂci, brunatne albo ceglaste brÈzy. ¥cieĝki i placyki w jaskrawym, agresyw- ĝek czy pïaskich placyków. Wzór nawierzchni powinien byÊ dostosowany do jej wielkoĂci: im mniejsza powierzchnia, tym mniejsze powinny byÊ elementy wzoru. Dobrze natomiast sprawdza siÚ w ogrodzie ïÈczenie betonowych elementów z innymi materiaïami, które przeïamujÈ nuĝÈcÈ jednolitoĂÊ takiej nawierzchni. MogÈ to byÊ np. pasy wypeïnione drobnymi kamyczkami, ĝwirem czy cegïÈ klinkierowÈ, biegnÈce po bokach Ăcieĝki lub teĝ rozdzielajÈce poszczególne pïyty na placyku wypoczynkowym. Inny pomysï to poïÈczenie kostki z drewnianymi belkami, oddzielajÈcy- poruszanie siÚ po nich. Dlatego obok Ăcieĝek lepiej posadziÊ roĂliny niskie i niepïoĝÈce siÚ. Dla trwaïoĂci nawierzchni groěne mogÈ okazaÊ siÚ korzenie duĝych drzew. Z tego teĝ powodu bezpieczniej nie prowadziÊ Ăcieĝek zbyt blisko duĝych drzew, zwïaszcza tych o pïytkim systemie korzeniowym. Przed wytyczeniem Ăcieĝki naleĝy starannie przemyĂleÊ jej szerokoĂÊ. Za wÈska bÚdzie niewygodna, a za szeroka – niepotrzebnie zmniejszy zielonÈ powierzchniÚ ogrodu i bÚdzie dominowaÊ w jego pejzaĝu. Warto tu kierowaÊ siÚ zasadÈ, ĝe im mniejszy ogród, tym Ăcieĝki powinny byÊ wÚĝsze, a im wÚĝsza Ăcieĝka, tym elementy nawierzchni powinny byÊ mniejsze. nym kolorze bÚdÈ zbÚdnÈ konkurencjÈ dla piÚknych rabat kwietnych czy dekoracyjnych krzewów. Wybór materiaïów na nawierzchnie jest naprawdÚ duĝy; nietrudno wiÚc dobraÊ pasujÈcÈ do charakteru ogrodu, elewacji domu, ogrodzenia i elementów maïej architektury ogrodowej. NawierzchniÚ wokóï domu naleĝy bowiem traktowaÊ jako czÚĂÊ wiÚkszej kompozycji. Do materiaïów najczÚĂciej wykorzystywanych na nawierzchnie ogrodowe naleĝy kostka betonowa. Bogactwo jej ksztaïtów, faktur i kolorów wprost prowokuje do ukïadania z niej dekoracyjnych wzorów, oĝywiajÈcych monotonnÈ powierzchniÚ dïugich Ăcie- mi krawÚdzie rabat lub zabezpieczajÈcymi stopnie ogrodowych schodków. Nie powinno siÚ jednak stosowaÊ zbyt wielu rodzajów materiaïów, a ich kompozycjÚ trzeba starannie przemyĂleÊ. Niekiedy zdarza siÚ, ĝe w dojrzaïym juĝ ogrodzie dotarcie do niektórych jego miejsc jest utrudnione. Wytyczanie i budowa nowych Ăcieĝek moĝe oznaczaÊ burzenie kompozycji ogrodu, a ponadto jest to doĂÊ kïopotliwe i kosztowne. W takim wypadku dobrym rozwiÈzaniem moĝe byÊ Ăcieĝka wkomponowana w istniejÈcy trawnik, a do jej budowy mogÈ posïuĝyÊ pïyty betonowe – najlepiej w jasnym kolorze, kontrastujÈcym z soczystÈ zieleniÈ trawnika. Fot. Drewbet Zacznijmy od czÚĂci frontowej posesji. Droga od furtki do domu powinna byÊ jak najkrótsza. Najlepiej wiÚc, jeĂli Ăcieĝka do wejĂcia biegnie po linii prostej i jest na tyle szeroka, aby mogïy swobodnie przejĂÊ niÈ jednoczeĂnie 2–3 osoby. Równieĝ podjazd do garaĝu czy na miejsce postojowe powinien prowadziÊ po prostej linii, aby nie trzeba byïo wykonywaÊ samochodem skomplikowanych manewrów. Natomiast w czÚĂci ogrodowej moĝemy pozwoliÊ sobie na wytyczenie krÚtych Ăcieĝek i alejek, malowniczo wijÈcych siÚ wĂród zieleni. Nie powinny jednak zakrywaÊ ich roĂliny, poniewaĝ utrudniïoby to 80 www.eksper tbudowlany.pl nr 1/2010 WARTO WIEDZIEm seria z ekspertem Athenasoft 18 Baumit 38 Bonus Eurotech 21 Debar 23 Drewbet 81 Ecoway/VIKERSØNN 63 Elektra KOLEKTORY SONECZNE 68 Fakro 29 Fonko 69 Geotherm 60 Grace 78 Hef 68 Idmar 67 INTER-S 65 Izolex Junkers Knauf Insulation Komfort Kontakt-Simon Kreisel Lafarge Gips Lakma Sat 1, 7 63 40, 41, 46, 47 5 77 19 2, 24, 25 31 15 Leroy Merlin 51 Luxbud 73 MIWO 43 17, 19 Nateo 62 Ospel 79 OYAK Cement Group 39 Paroc 47 Perfexim 83 PZK Hydropol –Dekor Rockwool 60 48, 49 Artykuïy, które bez wÈtpienia pomogÈ podjÈÊ decyzjÚ zakupowÈ, to przeglÈd oferty rynkowej kolektorów sïonecznych oraz zestawienie producentów, dystrybutorów i instalatorów tych urzÈdzeñ, a nawet caïych systemów. Santech 55 SAS 69 e-book dostÚpny jest na stronach e-czytelnia.eu Stolarka Woïomin 11 Torggler 37 Zapraszamy do lektury! Schwenk Insulation 47 Smart Arrows 53 Stiebel Eltron 63 Tyco Thermal Controls Ursa Lista wszystkich punktów, w których moĝna bezpïatnie otrzymaÊ „Eksperta Budowlanego”, znajduje siÚ na www.ekspertbudowlany.pl ISSN 1730-1904 Nakïad 60 tys. egz. Numer obejmuje okres wydawniczy styczeñ-luty-marzec WYDAWCA: AGENCJA REKLAMOWA MEDIUM s.c. Bogusïawa Wiewiórowska-Paradowska, Irena Wiewiórowska ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa tel. 22 810 58 09, fax 22 810 27 42 http://www.ekspertbudowlany.pl e-mail: [email protected] Redaktor naczelny: Bogusïawa Wiewiórowska-Paradowska [email protected] 82 46, 84 Lares Murexin Obok wymienionych artykuïów w naszym e-booku znajdÈ Pañstwo opinie ekspertów i uĝytkowników na temat paneli solarnych. Ich uwagi z pewnoĂciÈ pomogÈ podjÈÊ decyzjÚ o tym, czy opïaca siÚ inwestowaÊ w tÚ technologiÚ. 61 26, 27 Hager Polo Isoroc Polska O tym piszÈ Waldemar Joniec oraz Bogusïaw Maludziñski w artykuïach zawartych w drugim e-booku publikowanym w serii z ekspertem. Obaj autorzy przekonujÈ o wzrastajÈcej opïacalnoĂci zakupu i wykonania instalacji z kolektorami sïonecznymi. WskazujÈ takĝe, na co trzeba zwróciÊ uwagÚ przy zakupie oraz jakie parametry sÈ niezbÚdne do wykonania wïaĂciwej kalkulacji inwestycji. 3 59, 63 Galmet Glen Dimplex Kolektory sïoneczne, panele solarne, ogniwa fotowoltaiczne – to pojÚcia, które niemal natychmiast przychodzÈ nam na myĂl, gdy sïyszymy o energooszczÚdnoĂci lub o odnawialnych ěródïach energii. Nowe technologie sÈ kosztowne. Chociaĝ kuszÈ moĝliwoĂciÈ poczynienia oszczÚdnoĂci podczas eksploatacji oraz zadbania o Ărodowisko, to jednak koszt zakupu i wykonania instalacji czÚsto nas odstrasza. Czy sïusznie? 74, 75 Elektromet Flir Systems e-book 35 Atlas www.eksper tbudowlany.pl Redaktor prowadzÈcy: Joanna Korpysz-Drzazga [email protected] Sekretarz redakcji: Monika Mucha, [email protected] Wspóïpracownicy: Hanna Czerska, Piotr Idzikowski, Waldemar Joniec, Jerzy Kosieradzki, Jadwiga Litke, Jacek Sawicki, Krystyna Stankiewicz, Elĝbieta Wysowska REKLAMA I MARKETING: tel. 22 810 25 90, 810 28 14 Dyrektor ds. reklamy i marketingu: Joanna Grabek, tel. 600 050 380, [email protected] KOLPORTA¿ I PRENUMERATA: tel./fax 22 810 21 24 Dyrektor ds. marketingu i sprzedaĝy: Michaï Grodzki, [email protected] Specjalista ds. promocji: Marta Lesner-Wirkus, [email protected] Specjalista ds. dystrybucji: Aneta Kacprzycka, [email protected] DRUK: Elanders Polska Sp. z o.o., ul. Mazowiecka 2, 09-100 Pïoñsk 71 45, 50 Viessmann 64 WYG International 13 XL-TAPE-INTERNATIONAL INDEKS FIRM U WA G A N O W O ¥ m! U WA G A N O W O ¥ m! U WA G A N O W O ¥ m! 9 Wszelkie prawa zastrzeĝone © by AGENCJA REKLAMOWA MEDIUM Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów. Nie zwraca materiaïów nie zamówionych. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoĂci za treĂÊ reklam, ogïoszeñ i artykuïów sponsorowanych zamieszczanych na ïamach kwartalnika „Ekspert Budowlany” oraz ma prawo odmówiÊ publikacji bez podania przyczyn. ZdjÚcia na okïadce (od lewej): Tikkurila, Santech, Kährs/Lares AGENCJA REKLAMOWA MEDIUM jest czïonkiem Izby Wydawców Prasy nr 1/2010 materiały izolacyjne m materiały z wełny mineralnej ISOROC POLSKA sp. z o.o. PŁYTY ISOFAS-LM, ISOFAS-P, ISOPANEL DO WYKONYWANIA IZOLACJI METODĄ LEKKĄ-MOKRĄ Ocieplenie metodą lekką-mokrą ISOFAS-LM, ISOFAS-P – płyty z wełny mineralnej do wyko- pozostałe nywania izolacji cieplnych, akustycznych i ogniowych ścian prezentacje zewnętrznych budynków metodą lekką-mokrą; dzięki bar- dzo dobrym wartościom współczynnika oporu cieplnego oraz naturalnym właściwościom pochłaniania dźwięków, poprawiają akustykę pomieszczeń zwiększając jednocześnie energooszczędność budynku ISOPANEL – płyty z wełny mineralnej do wykonywania izolacji cieplnych, akustycznych i ogniowych metodą lekką-mokrą; stosowanie również jako wypełnienie płyt warstwowych oraz płyty podkładowe przy izolacji dachów płaskich w dwuwarstwowym systemie izolacji ISODACH, w połączeniu z warstwą wierzchnią ISOROOF-T; dopuszcza się stosowanie płyt do wykonywania izolacji ścian zewnętrznych budynków ocieplonych metodą lekką-mokrą Nazwa Rodzaj Grubość d [mm] Wymiary (dł./szer.) [mm] Gęstość pozorna [kg/m3] Współczynnik przewodzenia ciepła λD [W/(mK)] Opór cieplny płyty Rd [(m2K)/W] ISOFAS-LM 4 3 2 1 1. Tynk mineralny 2. Płyty ISOFAS-P, ISOPANEL, ISOFAS-LM 3. Bloczki YTONG 4. Tynk 1200/200 90 ISOFAS-P płyta 50-200 1000/500 130 ISOPANEL 1000/600* 110 0,042 0,040 0,038 1,19-4,76 1,25-5,00 1,58-5,26 2 ≤ 1 (krótkotrwała) Nasiąkliwość wodą [kg/m ] Naprężenia ściskające przy ≥ 40 ≥ 30 10% odkształceniu [kPa] Wytrzymałość ≥ 80** ≥ 10 na rozciąganie* [kPa] Klasyfikacja ogniowa A1 (wyrób niepalny) Euroklasa Odporność termiczna +750 włókien [oC] Odporność termiczna +250 spoiwa [oC] Ilość płyt w paczce [szt.] 4-8 2-6 0,96-1,92 1,0-3,0 Ilość w paczce [m2] 30,0-60,0 – Ilość płyt na palecie [m2] Normy, certyfikaty, atesty PN-EN 13162, EC 1434-CPD-0095 * inne wymiary dostępne na zamówienie ** prostopadle do powierzchni czołowych Ocieplenie metodą lekką mokrą z zastosowaniem płyt Ocieplenie metodą lekką-mokrą z zastosowaniem lameli 1. Zaprawa klejąca 2. Płyta fasadowa np. ISOFAS -P LUB ISOPANEL 3. Łącznik mechaniczny z rdzeniem stalowym 4. Zaprawa zbrojąca 5. Siatka z włókna szklanego 6. Podkład tynkarski 7. Tynk mineralny 8. Farba elewacyjna 9. Listwa cokołowa 1. Zaprawa klejąca 2. Płyta ISOFAS-LM 3. Łącznik mechaniczny z rdzeniem stalowym 4. Zaprawa zbrojąca 5. Siatka z włókna szklanego 6. Podkład tynkarski 7. Tynk mineralny 8. Farba elewacyjna 9. Listwa cokołowa 1 2 3 8 4 6 7 5 9 ≥ 7,5 1,2-3,6 38,4-115,2 2 1 3 6 7 4 5 9 8