Pobierz - Portal Promocji Eksportu

Wydzial Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Kairze
Publikacja własna
BIULETYN INFORMACYJNY
dot. rynku Egiptu
Nr 3/2013
Spis treści:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Pomoc regionalna na rzecz stabilizacji fiskalnej Egiptu
Program nowego ładu gospodarczego w Egipcie
Kontrakty rozwojowe egipskiej branży ropy i gazu
Rozwój infrastruktury informatycznej w Egipcie
Polityka cenowa w egipskiej branży farmaceutyków
Pionierska poprawa jakości żywności w Egipcie
Chiński kapitał w egipskiej branży ropy i gazu
Działalność WPHI w Kairze
Opracował: Tomasz Przygoda, radca
Kair, listopad 2013 r.
1
Pomoc regionalna na rzecz stabilizacji fiskalnej Egiptu1
Egipt ma wiele zalet stanowiących o jego atrakcyjności gospodarczej – w
tym liczebną populację, szeroki zakres oferty eksportowej, silne podstawy dla
rozwoju wytwórczości, zasoby naturalne oraz ogromny potencjał dla wpływów z
turystyki. Niemniej niepewność wynikająca z niestabilności kraju, wskaźników
makroekonomicznych i szeroko rozumianej polityki państwa znacząco
zahamowała wzrost gospodarczy i rozwój produkcji w 2013 r. Duża pomoc
regionalnych partnerów umożliwiła poprawę stanu rezerw zagranicznych Egiptu
sprzyjając oczekiwaniu znaczącego wzrostu GDP w przyszłym roku. Niemniej
stan finansów państwa - szczególnie w sytuacji, gdy zmniejszyły się wpływy
budżetowe z tradycyjnych źródeł jak turystyka, podatki, eksport i FDI oraz uległy
zwiększeniu wydatki państwa w związku ze wzrostem płac w sektorze
publicznym i subsydiowania energii i żywności - będzie stanowić ciężkie
wyzwanie dla każdej z opcji politycznych, która zwycięży w przyszłych
wyborach na wiosnę 2014 r. Rozbieżne trendy w finansach publicznych są
częściowo wynikiem spowolnienia gospodarczego Egiptu – zmniejszyło się
tempo wzrostu realnego GDP z 7,2% w 2008 r. do 2,2% w 2012 r. oraz saldo na
rachunku bieżącym z 2,1% GDP w 2007 r. do - 3,1% GDP w 20112 r.2
Po 2011 r. kolejne ekipy rządowe Egiptu koncentrowały działania na
krótkoterminowych potrzebach finansów państwa, uzyskując wsparcie finansowe
regionalnych partnerów. W okresie 2012 roku Egipt uzyskał pomoc finansową
wartości 13 mld dol. USA w formie depozytu w Centralnym Banku Egiptu /CBE/,
pożyczek, dostaw paliw i FDI: z Kataru 8 mld, Libii 2 mld, Turcji 2 mld i Arabii
Saudyjskiej 1 mld. Po objęciu władzy przez rząd tymczasowy w lipcu 2013 r.
Egipt uzyskał dla poprawy krytycznie niskiej wartości rezerw zagranicznych
pomoc finansową wartości 12 mld dol. USA, skoordynowaną przez Arabię
Saudyjską z własnym wkładem 5 mld oraz 3 mld ze Zjednoczonych Emiratów
Arabskich i 4 mld z Kuwejtu.
Uzyskana w regionie pomoc finansowa daje Egiptowi możliwości
manewru w nogocjacjach z Międzynarodowym Funduszem Walutowym /MFW/
rozpoczętych po rewolucji w 2011 r. w sprawie pożyczki wartości 4,8 mld dol.
1
2
na podstawie BMI Egypt Economic Update, October 23, 2013
wg World Economic Outlook, IMF 2013
2
USA. Pożyczka MFW stanowi jedynie ułamek potrzeb finansowych Egiptu lecz
jej przyznanie będzie pozytywnym sygnałem zaufania do zdolności egipskiego
rządu do zarządzania gospodarką oraz otworzy możliwości udzielania Egiptowi
kredytów przez inne instytucje finansowe, np. African Development Bank.
Częste zmiany ekip rządowych po 2011 roku skutkowały opóźnieniem
porozumienia Egiptu z MFW aczkolwiek organizacja wskazywała, że udzielenie
pożyczki jest możliwością niezależną od zmian rządu egipskiego. W październiku
2013 r. MFW wyraził chęć współdziałania z władzami Egiptu mimo braku rządu
wybranego w wyborach powszechnych, podkreślając współpracę organizacji ze
wszystkimi egipskimi ekipami rządowymi.
Jednym z podstawowych warunków przyznania pożyczki przez MFW jest
reforma systemu subsydiowania, która - w przypadku Egiptu z ok. 25% populacją
żyjącą poniżej granicy ubóstwa – jest szczególnie skomplikowanym zabiegiem,
zwłaszcza wziąwszy pod uwagę fakt, że ok. 70% Egipcjan posiada karty
racjonowania żywności umożliwiające dostęp do subsydiowanego chleba i innych
podstawowych produktów. Jednak program subsydiowania źródeł energii –
kanistrów z butanem dla gospodarstw domowych, oleju napędowego i benzyny –
stanowią największe obciążenie dla budżetu państwa: w roku finansowym
2011/12 subsydiowanie energii stanowiło 61% całkowitej wartości systemu
subsydiowania w Egipcie, wynoszącej 12,6 mld dol. USA.
Wstępne dane ogłoszone przez egipskie Ministerstwo Finansów we
wrześniu 2013 r. wskazują, że zwiększone wydatki na subsydia i płace w sektorze
publicznym miały znaczący wpływ na wzrost deficytu budżetowego do 13,8%
GDP w roku finansowym 2012/13. Hojność rządu egipskiego jest kosztowna i
redukcja programu subsydiów stanowi priorytet Ministerstwa Finansów Egiptu.
Realizowany jest program inteligentnych kart, bazujący na systemie PIN,
wprowadzany przez państwową firmę e-Finance. Program ten ma ułatwić
dystrybucję subsydiów adresowanych do konsumentów /program targeted/ i
ogólne zmniejszenie nieefektywności systemu /dotychczas rozprowadzono ok. 20
tys. kart/.
Ministerstwo Finansów zamierza w krótkim okresie czasu wykorzystywać
dogodną sytuację wynikającą z pomocy udzielonej przez regionalnych partnerów
Egiptu, natomiast więcej optymizmu daje prognozowany przez MFW
umiarkowany wzrost gospodarki egipskiej na poziomie 3,3% GDP w 2014 r.
Jednakże długoterminowy wzrost gospodarczy w Egipcie zależny będzie od
umiejętnego rozwiązania przez rząd wrażliwego problemu jakim jest reforma
systemu subsydiowania – jest to zadanie, które musi uwzględniać uzasadnione
żądanie sprawiedliwości społecznej, powszechne na ulicach Egiptu.
3
Program nowego ładu gospodarczego w Egipcie3
Zasadą ekspansywnej polityki fiskalnej jest wspomaganie wzrostu
gospodarczego poprzez zwiększone wydatki publiczne. Ta zasada jest podstawą
planu gospodarczego przyjętego ostatnio przez rząd tymczasowy Egiptu. Ogłoszony
pakiet działań o wartości 22,3 mld funtów egipskich /EGP/ stymulujących wzrost,
przewidzianych na okres 6 - 9 miesięcy, ma na celu przyspieszenie tempa wzrostu
GDP utrzymującego się po 2011 r. na poziomie ok. 2%, oraz tworzenie nowych
miejsc pracy. Prócz pakietu stymulującego program gospodarczy rządu
tymczasowego przewiduje uruchomienie w Egipcie publicznych projektów
inwestycyjnych o wartości 291 mld EGP w latach 2013 – 2014, obejmujących także
projekty wartości 102 mld EGP na rzecz poprawy warunków sanitarnych, zasilania
elektrycznego i transportu. Program wyznacza jako cele ekonomiczne
tymczasowego rządu Egiptu zmniejszenie deficytu budżetowego z obecnego
poziomu 14% GDP do 9% GDP oraz zwiększenie tempa wzrostu do 3,5% GDP w
roku finansowym 2013/14. Ten program rządu egipskiego jest określany na
podobieństwo nowego ładu gospodarczego USA przyjętego w 1933 r.
Usunięty z urzędu prezydent Mursi był mocno krytykowany za brak
przekonywującego planu gospodarczego rozwoju kraju, a realizowana w okresie
jego rocznej władzy strategia koncentrowała się wokół zabiegów o uzyskanie
pożyczki MFW wartości 4,8 mld dol. USA zależnej od przyjęcia przez Egipt
polityki oszczędnościowej i reform, która w istocie nie została wprowadzona przez
administrację Mursiego – nowe podatki pozostały „na papierze”, inwestycje
publiczne zostały ograniczone o 3,9 mld EGP, tempo wzrostu gospodarczego
pozostało na poziomie 2,2% GDP zaś deficyt budżetowy wzrósł do poziomu blisko
14% GDP, jednego z największych wśród gospodarek świata.
W dniu 28 sierpnia 2013 r. tymczasowy rząd Egiptu zatwierdził pakiet
stmulujący wzrost gospodarczy, przyjmujący jako priorytet rozwój branży
budowlanej i wspierający 75 projektów przygotowanych do realizacji. Pakiet
stymulujący przewiduje przeznaczenie 4,8 mld EGP na finansowanie projektów
rozwojowych energetyki oraz gospodarki wodnej i oczyszczalni ścieków, jak
również 1,1 mld EGP na renowację autostrad i ok. 180 innych przedsięwzięć
będących na różnych etapach realizacji. W ramach pakietu Ministerstwo Przemysłu
3
na podstawie Business Monthly, ACCE, October 2013
4
i Handlu Zagranicznego przeznaczy 500 mln EGP na niskooprocentowane
sfinansowanie pilnych potrzeb przedsiębiorstw produkcyjnych.
Również rządowy program inwestycji publicznych obejmuje roboty
wartości 2,2 mld EGP w zakresie budowy dróg, mostów i trakcji kolejowych przez
kontraktorów rządowych. Pozostałe środki zostaną przeznaczone na budowę 50 tys.
mieszkań komunalnych, infrastruktury koniecznej dla rozwoju 32.600 akrów farm
rolniczych oraz 17 projektów rozwojowych branży transportu łączących
gubernatorstwo Luxoru z 10 Ramadan City i ukończenie budowy od dawna
obiecywanej trzeciej linii metra w Kairze, która wg zapowiedzi ma być oddana do
użytku do końca 2013 r.
Program nie specyfikuje jednak żadnych działań reformujących system
subsydiowania pochłaniający aktualnie ok. 20% egipskiego budżetu; nie przewiduje
również podwyżki podatków poza efektywnym wprowadzeniem w życie nowych
podatków nałożonych w 2012 r. W ocenie egipskiego Ministerstwa Finansów
sprawą istotną jest reforma systemu subsydiowania, niemniej oszczędzanie w
obecnej sytuacji politycznej i społeczno-ekonomicznej nie jest akceptowalnym
wyborem. Program rządowy pobudzenia gospodarki Egiptu nie przewiduje w
nadchodzącym okresie angażowania MFW do udzielenia pomocy pożyczkowej
uwzględniając jego rozbieżność z zaleceniami społeczno-gospodarczymi Funduszu.
Rząd egipski planuje natomiast przy realizacji programu bazować na pomocy
finansowej o wartości 12 mld dol. USA otrzymanej z Arabii Saudyjskiej i innych
arabskich państw Zatoki, sympatyzujących z obecną ekipą rządzącą w Egipcie /6
mld dol. USA otrzymanej przez Egipt pomocy ma formę grantów, zaś pozostała
część to nieoprocentowane pożyczki dla poprawy stanu egipskich rezerw
zagranicznych/, oraz na przewidywanym 50% wzroście wpływów podatkowych do
kasy państwa w efekcie poprawy efektywności ściągalności należności
podatkowych. Środki te rząd uznaje za wystarczające dla sfinansowania wydatków
rządowych i stymulowania wzrostu gospodarczego, powodując w konsekwencji
ożywienie napływu FDI i turystyki przyjazdowej do Egiptu.
Pojawiają się jednak oceny, że obecny napływ pomocy finansowej daje
Egiptowi fałszywe i tymczasowe poczucie finansowego bezpieczeństwa.
Wprawdzie kalkulacje wskazują, że plan inwestycji publicznych może osiagnąć
cele rozwojowe w efekcie wykorzystania zwiększonej wydolności gospodarki,
niemniej nawet jeśli rząd zdoła osiągnąć ok. 3,5% stopę wzrostu GDP lewarowaną
12 mld dol. USA pożyczonymi z krajów Zatoki i Arabii Saudyjskiej to wątpliwe
jest zmniejszenie deficytu budżetowego o ok. 33% do końca bieżącego roku
finansowego. Oceny podkreślają, że zmniejszenie deficytu budżetowego nie jest
zazwyczaj uznawane jako cel realistyczny w warunkach ekspansywnej polityki
fiskalnej, tym bardziej wobec braku zapowiedzi reformy subsydiowania energii w
Egipcie.
Wątpliwości budzi perspektywiczna stabilność funta egipskiego w sytuacji
szybkiego tempa wzrostu gospodarki Egiptu, szczególnie przy świadomości
ustabilizowania jego kursu wymiany na poziomie ok. 7 EGP/1 $ US w oparciu o
5
pożyczkę uzyskaną w regionie. Wprawdzie udzielona pomoc finansowa pozwoliła
Egiptowi zwiększyć rezerwy zagraniczne do 19 mld dol. USA oraz przywrócić
zaufanie giełdy do waluty egipskiej i ograniczyć czarny rynek, niemniej dla
inwestorów zagranicznych ważniejsza jest stabilizacja polityczno – społeczna niż
stabilny kurs wymiany pieniądza. Oceny wskazują także na możliwość wzrostu
stopy inflacji jako niezamierzony efekt uboczny ekspansywnej polityki fiskalnej.
Odrębną kwestią jest bezrobocie – wg oficjalnych danych stopa
bezrobocia wynosi 13%, natomiast w przekonaniu wielu ekspertów realne
bezrobocie wynosi ok. 20%. Oceny wskazują, że utrzymanie wysokiego poziomu
zadłużania rządu może powodować ograniczanie finansowania przez banki
działalności rozwojowej sektora prywatnego i tworzenia nowych miejsc pracy.
Amerykański nowy ład gospodarczy bazował na tzw. trzech „R”: relief
/wsparcie dla biednych i bezrobotnych/; recovery /naprawa stanu gospodarki/;
reform /zmiana standardów finansowania i pracy, także inicjatywy na rzecz
sprawiedliwości społecznej/. Oceny podkreślają, że pompowanie pieniędzy w
gospodarkę egipską nie przełoży się w trwały rozwój gospodarczy jeśli nie zostanie
wsparte trzecim z wymienionych „R” – reformą fundamentalnego problemu, który
spowodował obecny kryzys w gospodarce Egiptu.
Kontrakty rozwojowe egipskiej branży ropy i gazu4
Egipskie Ministerstwo Ropy podpisało w ostatnim okresie 9 kontraktów
na inwestycje rozwojowe o wartości 470 mln dol. USA w branży wydobycia ropy
i gazu. Są to pierwsze kontrakty od 2010 r. i umożliwiają poszukiwania oraz
wydobycie ropy i gazu na Półwyspie Synaj, w Zatoce Sueskiej oraz na Pustyni
Zachodniej i Pustyni Nubijskiej. Stronami kontraktów - inwestorami
zagranicznymi – są firmy Shell, BICO, Greystone, Petzed oraz Egyptian General
Petroleum Corporation /EGPC/. Kontrakty uwzględniają także wykonanie 15
odwiertów za kwotę 50 mln dol. USA.
W ocenie Ministerstwa Ropy porozumienia przyjęte z inwestorami są
największe z dotychczasowych, a razem z 21 wcześniejszymi kontraktami
wskazują na przekonanie o atrakcyjności inwestycyjnej egipskiej branży ropy i
4
na podstawie Daily News Egypt, November 4, 2013
6
gazu. Zwiększa się zainteresowanie firm międzynarodowych działalnością
gospodarczą w Egipcie z uwagi na opłacalność ekonomiczną i perspektywy
rozwojowe w gospodarce. Oczekuje się, że wcześniejsze 21 porozumień z
inwestorami przyczyni się do napływu inwestycji w branży poszukiwań i
wydobycia oraz zwiększenia rezerw naturalnych ropy i gazu ziemnego w Egipcie.
Ministerstwo Ropy zaprzeczyło jakoby międzynarodowe firmy wstrzymały
produkcję w konsekwencji opóźnienia przez rząd spłat należności i wskazało na
ich zobowiązanie realizacji planów poszukiwań i wydobycia surowców
energetycznych oraz przeznaczenie przez rząd Egiptu w bieżącym budżecie 8 mld
dol. USA na wsparcie dla działań rozwojowych w branży ropy i gazu. Mimo
spadku wartości całkowitej FDI w Egipcie w roku finansowym 2012/13 nadal
znacząca ich część – 24,1% - została skierowana do branży ropy i gazu.
Utrzymująca się od 2011 roku światowa cena ropy naftowej ponad 100
dol. USA/baryłkę oraz perspektywa kontynuacji wysokiego zapotrzebowania na
paliwa kopalne ze strony gospodarek wzrastających, głównie Chin i Indii,
sprzyjały zainteresowaniu poszukiwaniami ropy oraz – mimo niestabilnej sytuacji
wewnętrznej w Egipcie – utrzymaniu przez branżę ropy i gazu pozycji głównego
odbiorcy FDI.
Administracja rządowa Egiptu jest zainteresowana rozwojem
zaangażowania zagranicznych firm branży ropy naftowej w poszukiwania i
wydobycie ropy mając na uwadze konieczność zwiększenia stopnia
samowystarczalności i bezpieczeństwa energetycznego kraju. Egipska branża
ropy i gazu może efektywnie rozwijać się poprzez współpracę zagranicznych
inwestorów z lokalnymi partnerami.
Rosnące zainteresowanie egipskim rynkiem ropy i gazu ma miejsce w
kontekście analiz sytuacji na światowym rynku ropy wskazujących, że
potencjalne wstrząsy w międzynarodowym łańcuchu podażowym ropy mogą
znacząco wpływać na globalną gospodarkę i bezpieczeństwo energetyczne.
Niemniej zawirowania te nie są wystarczające dla usunięcia regionu Bliskiego
Wschodu z pozycji globalnego lidera rynku ropy. Ocena taka jest formułowana
mimo odnotowanego w październiku 2013 r. spadku produkcji ropy w krajach
OPEC poniżej 30 mln baryłek dziennie /bpd/, a wysokie wydobycie ropy w
Arabii Saudyjskiej nie kompensowało załamania wydobycia w Libii oraz
obniżenia podaży ropy w Iranie i Nigerii.
Wg danych OPEC oraz firm wydobywczych i shippingowych średnia
wielkość produkcji ropy w październiku 2013 r. wyniosła 29,9 mln bpd, a 30,01
mln bpd we wrześniu 2013 r. Spadek wydobycia ropy odzwierciedla problemy w
krajach Afryki i skutki sankcji nałożonych na Iran, niemniej podaż ropy
uzyskiwanej z łupków w USA ogranicza wpływ tej sytuacji na cenę ropy
wynoszącej 109 dol. USA za baryłkę – ponad 8 dol. USA mniej od najwyższej
dotychczas ceny w 2013 r.
Niepokoje społeczne w Libii skutkujące największym zmniejszeniem
wydobycia ropy /zaledwie 410 tys. bpd/, przerwy w wydobyciu w Nigerii i
7
spadek podaży w Iranie w okresie października 2013 r. zniwelowały częściowe
odbudowanie potencjału eksportowego na południu Iraku i 3 - miesięczny okres
wysokiego wydobycia ropy – ok. 10 mln bpd - w Arabii Saudyjskiej. Wydobycie
ropy w krajach OPEC było w październiku 2013 r. na najniższym poziomie od
października 2011 roku wynoszącym wówczas 29,81 mln bpd.
Rozwój infrastruktury informatycznej w Egipcie
Administracja egipska potwierdziła podjęte zobowiązanie do planowanego
rozwoju infrastruktury komunikacji szerokopasmowej w Egipcie, pokładając w
tym nadzieję na pobudzenie rozwoju nowych technologii w branżach
pokrewnych. Branża ICT w Egipcie gwałtownie rozwinęła się w okresie ostatniej
dekady, zarówno w kontekście udziału egipskich indywidualnych konsumentów
w usługach ICT, jak też w wykorzystywaniu usług ICT dla działalności
gospodarczej.
W marcu 2013 r. egipskie Ministerstwo Komunikacji i Technologii
Informacyjnej zapowiedziało zakończenie w okresie nadchodzących 2 lat
realizacji pierwszej fazy strategii rozwoju technologii informatycznej w Egipcie,
ogłoszonej blisko 2 lata temu. Strategia znana pod nazwą eMisr koncentruje
uwagę nie tylko na na rozwoju infrastruktury ze szczególnym uwzględnieniem
rozwoju wysokowydajnych połączeń w miejscach publicznych jak szkoły i
placówki ochrony zdrowia, ale także na zwiększeniu pojemności gromadzenia
5
danych i dostępności agencji rządowych.
Strategi eMisr została zainicjowana w listopadzie 2011 r. przewidując
osiągnięcie szeregu ambitnych celów do 2015 r. i do 2021 r. Formalne
rozpoczęcie strategii miało miejsce w lipcu 2012 r. w formie zaplanowania
harmonogramu konkretnych działań dla osiągnięcia wyznaczonych celów, a na
działania przewidziane w okresie pierwszych 4 lat realizacji strategii
przeznaczono ok. 2,4 mld dol. USA srodków publicznych i prywatnych. Ocenia
się, że implementacja strategii eMisr będzie generować 11 tys. nowych miejsc
pracy rocznie oraz wspierać szeroko rozumiany rozwój ekonomiczny i społeczny
5
na podstawie BMI Egypt Economic Update, April 24, 2013
8
w Egipcie, co może mieć szczególne znaczenie w warunkach starań aktualnych
władz o powrót gospodarki egipskiej na ścieżkę intensywnego rozwoju. Badania
Banku Światowego wskazują, że 10% wzrost dostępności infrastruktury
szerokopasmowej na rynkach wzrastających może powodować dodatkowy wzrost
gospodarki o 1,38 punktu procentowego. Raport firmy Ericsson i Uniwersytetu
Technologicznego Chalmers w Szwecji z września 2012 r. wskazuje, że
podwojenie prędkości łącz szerokopasmowych w Egipcie przyczyni się do 0,3%
wzrostu egipskiego GDP /równoważnego blisko 688,6 mln dol. USA/, zaś
czterokrotne zwiększenie prędkości internetu zwiększy GDP Egiptu o ok. 1,38
mld dol. USA.
Polityczna niestabilność, zapowiadane reformy branży telekomunikacji
oraz wyzwania kosztowe i techniczne rozwoju infrstruktury informatycznej
spowodowały, że opóźniona została o przynajmniej rok realizacja części celów
wyznaczonych do 2015 r., m.in. w strategii eMisr planowano do 2015 r.
uzyskanie przez 75% egipskich gospodarstw domowych dostępu do internetu
szerokopasmowego o prędkości 2 Mb/s oraz objęcie 98% populacji Egipcjan
siecią 3G telefonii komórkowej. Fizyczna budowa łączy była jedną z
zasadniczych przeszkód dla zwiększenia dostępności internetu w Egipcie. W
ocenie egipskiego Ministerstwa Komunikacji i Technologii Informacyjnej
stworzenie infrastruktury informatycznej stanowi największe wyzwanie dla
rozwoji internetu szerokopasmowego. W tym kontekście operator telefonii
stacjonarnej Telecom Egypt /TE/ przeprowadza wymianę kabli miedzianych na
łącza światłowodowe oraz planowane jest zwiększenie konkurencji w zakresie
usług telefonicznych między operatorem telefonii stacjonarnej TE - monopolistą
dla 80% egipskiego rynku tych usług, a trzema operatorami telefonii komórkowej
w Egipcie.
Jednocześnie działania na rzecz wzrostu GDP i zwiększania pojemności
internetu szerokopasmowego stanowią wsparcie dla zorientowanej na eksport
egipskiej branży ICT, szczególnie w segmencie usług ICT świadczonych dla
działalności gospodarczej /outsourcing, BPO/.
W ostatnich latach rynek Egiptu stał się faworyzowanym kierunkiem dla
międzynarodowych korporacji zakładających centra usług ICT dla działalności
gospodarczej – wg agencji ratingowej AT Kearney uplasował rynek egipski na 4
pozycji w opublikowanej w 2011 r. globalnej klasyfikacji rynku usług ICT.
Wprawdzie nowe inwestycje w branży ICT po rewolucji 2011 r. zostały
spowolnione, niemniej zalety konkurencyjności rynku oraz zwiększenie
politycznej i ekonomicznej stabilności winny wzmocnić rozbudowę infrastruktury
informatycznej w Egipcie. Zalety rynku egipskiego obejmują jego położenie,
wymierna liczba absolwentów dobrze wykształconych i znających języki obce,
nowoczesne międzynarodowe połączenia kablowe, relatywnie niskie koszty oraz
wsparcie udzielane przez rzad Egiptu.
W marcu 2013 r. Ministerstwo Komunikacji i Technologii Informacyjnej
zapowiedziało uruchomienie 2 parków technologicznych w Górnym Egipcie w
9
celu wzmocnienia rozwoju infrastruktury informatycznej, a zwłaszcza usług ICT
dla działalności gospodarczej.
Wg analizy Oxford Business Group najpoważniejsze trzy wyzwania
egipskiego rynku usług ICT to zwiększenie dostępności internetu
szerokopasmowego, wzrost lokalnej zawartości i aplikacji internetu oraz
rozbudowanie mechanizmów finansowania rozwoju internetu. Pokonanie tych
wyzwań wymagać będzie politycznej stabilności ze strony administracji
państwowej oraz woli inwestowania ze strony sektora prywatnego. Niezależnie od
sytuacji zarówno administracja rządowa, jak i sektor prywatny Egiptu mają
świadomość potrzeby rozwoju egipskiej infrastruktury informatycznej dla
wsparcia wzrostu konsumpcji wewnętrznej i GDP oraz umocnienia
konkurencyjnej pozycji eksportowej usług ICT dla działalności gospodarczej.
Polityka cenowa w egipskiej branży farmaceutyków6
W okresie do 2011 r. rząd ściśle kontrolował ceny farmaceutyków w
Egipcie wyznaczając ich pułap w oparciu o koszt produkcji każdego lekarstwa i
dopuszczalny zysk producenta /metoda kosztowa plus – cost plus method/.7
W przypadku leków markowych cena wyznaczana na rynku egipskim
porówywana była z ceną takiego produktu w kraju pochodzenia, w krajach
sąsiadujących z Egiptem i w księgach referencyjnych. Poza tym lek był
porównywany z zamiennikami w tej samej grupie terapeutycznej przy
uwzględnieniu relacji ryzyko/korzyść i różnic dawkowania, a negocjacje cenowe
z producentem prowadził Komitet ds. Cen w imieniu ministra zdrowia, zaś
ostateczna cena podlegała zatwierdzeniu przez egipskie Ministerstwo Zdrowia i
Ludności /MOHP/.
W przypadku leków generycznych ostateczna cena leku obejmuje koszt
surowców, opakowania, wytworzenia, zysk, podatki i opłaty celne /tantiemy nie
są wliczane w cenę leku/. Pierwsze 4 leki generyczne w grupie uzyskiwały tę
samą cenę wynoszącą 60% - 75% ceny leku markowego. Dostępność leków
generycznych na rynku egipskim, data produkcji i dawkowanie stanowią
podstawę dla ustalania ich cen dla producenta w ramach analiz porównawczych
6
7
na podstawie Healthcare and Pharmaceuticals in Egypt, BSAC ACCE, 2012
wg ESPICOM, World Pharmaceutical Market, Q4 2010
10
cen. Ceny wskazywane dla producenta podlegają zmianom kursu wymiany funta
egipskiego wpływającego na koszt surowców farmaceutycznych oraz opakowań.
Dopuszczany przez rząd Egiptu zysk producenta wynosi 15% dla leków
markowych należących do grupy podstawowych farmaceutyków, 25% dla leków
markowych nie należących do grupy podstawowych farmaceutyków, oraz 40%
dla leków bez ograniczeń dystrybuowanych przez sieć aptek /sprzedaż over the
counter - OTC/. Ceny leków generycznych są wyznaczane o ok. 80% - 90%
poniżej cen leków markowych uwzględniających tantiemy. Ceny leków
generycznych oraz markowych były kalkulowane w oparciu o nieaktualny kurs
wymiany EGP/$US, dodatkowo ograniczając zysk producentów.
W listopadzie 2008 r. w Egipcie miała miejsce podwyżka cen
farmaceutyków w odpowiedzi na presję korporacji międzynarodowych
ponoszących straty w rezultacie stosowania formuły, która nie uwzględniała w
cenie farmaceutyków kosztów R&D ponoszonych przez producentów. Jednak w
efekcie żądań społecznych rząd egipski przeprowadził obniżki cen leków w latach
2010 – 2011.
W dniu 9 września 2009 r. MOHP Egiptu wydało dekret nr 373/2009, na
mocy którego ceny farmaceutyków na rynku egipskim zostały związane z cenami
światowymi wg zasady międzynarodowych referencji cenowych - international
reference pricing. Wg dekretu 373/2009 ceny leków markowych są wyznaczane o
10% niżej od najniższych cen tych leków w krajach referencyjnych. Lista 36
krajów referencyjnych podlega konsultacji z MOHP w celu ostatecznego
ustalenia ceny leku. Ceny leków generycznych mają być wyznaczane w oparciu o
stały wskaźnik procentowy ceny produktu markowego. Wg dekretu leki
generyczne pierwszej kategorii mają być niższe o 30% od ich markowych
odpowiedników – kategoria ta obejmuje leki wytwarzane przez producentów
licencjonowanych przez MOHP i certyfikowanych przez międzynarodowe
agencje. Leki generyczne drugiej kategorii są cenione 40% taniej od produktów
markowych; kategoria ta obejmuje leki wytwarzane przez producentów
licencjonowanych przez MOHP. Leki generyczne trzeciej kategorii mają być
wyceniane 60% niżej wartości markowych odpowiedników; kategoria ta
obejmuje leki wytwarzane przez firmy nie posiadające własnych zakładów
produkcyjnych i uzyskujące licencję na produkcję konkretnego leku. Zatem na
mocy dekretu 373/2009 sprzedawca farmaceutyków w Egipcie musiał dostarczyć
do komitetu cenowego MOHP /zarówno w przypadku leku generycznego, jak i
markowego/ zestawienie cen leku obowiązujących w 36 krajach referencyjnych.
W konsekwencji dekretu 373/2009 cena farmaceutyku markowego na rynku
egipskim jest o 10% niższa od najniższej ceny tego leku stosowanej na rynkach
krajów referencyjnych, zaś leki generyczne mają być o 30% do 60% tańsze od ich
markowych odpowiedników.
W konsekwencji umieszczenia w wykazie 36 rynków referencyjnych
zaledwie 2 państw /Indie i Sudan/ z grupy krajów rozwijających się powstało
przekonanie, że ceny farmaceutyków w Egipcie drastycznie wzrosną jako skutek
11
ich przyrównywania do cen leków w krajach rozwiniętych zgodnie z przyjętą
zasadą międzynarodowych referencji cenowych. Rząd egipski przekonywał, że
dekret rozwiąże dylemat niskich dla producentów cen leków, umożliwiając im
odzyskanie wydatków na R&D, niemniej dla konsumentów dekret oznaczał
obciążenie wysokimi cenami farmaceutyków. Organizacja chroniąca prawa
konsumentów Egyptian Initiative for Personal Rights /EIPR/ przekonywała, że
rząd mocą dekretu nielegalnie przekazuje mechanizm wyznaczania cen
prywatnym producentom. Natomiast egipscy producenci farmaceutyków
twierdzili, że ceny leków w Egipcie niższe o 10% od ceny najniższej na rynkach
referencyjnych nie będą kompensować wysokich kosztów R&D, w konsekwencji
utrudniając im wprowadzenie na rynek nowych produktów. W efekcie w kwietniu
2011 r. Najwyższy Sąd Administracyjny Egiptu wyraził zgodę na stosowanie
postanowień dekretu 373/2009 wyłącznie wobec produkowanych leków nowych z
wyłączeniem leków generycznych.
W rezultacie rząd Egiptu w lipcu 2012 r. wprowadził nowy dekret nr
499/2012 zastępujący dekret 373/2009. Dekret 499/2012 zrównuje ceny
farmaceutyków na rynku egipskim do najniższego poziomu cen w krajach
stosujących te same farmaceutyki. Nowy dekret zwiększył zysk dystrybutorów do
7,86% zysku producenta, zaś zysk aptek z 20% do 25% przy sprzedaży leku
nowego i po upływie 5 lat w przypadku leków dotychczas dystrybuowanych.
Wobec leków subsydiowanych zysk dystrybutora i aptek ma wynosić
odpowiednio 4% i 10%. Stosowanie dekretu 499/2012 na rynku egipskim zostało
zawieszone w rezultacie sprzeciwu zarówno producentów farmaceutyków, jak też
organizacji reprezentującej interesy konsumentów EIPR oraz wspierającej w tym
przypadku stanowisko producentów w Egipcie.
Pionierska poprawa jakości żywności w Egipcie8
Jakość żywności w Egipcie należy do głównych tematów zainteresowania.
Egipcjanie doświadczają skutków zanieczyszczenia wody wykorzystywanej do
irygacji, importu pszenicy nasyconej pestycydami, mięsa nieodpowiedniego dla
8
na podstawie miesięcznika Business Today Egypt, October 2013
12
konsumpcji oraz wielu innych niedogodności, będących rezultatem korupcji,
niewłaściwych regulacji lub zwykłego braku wiedzy. Jednym z największych
zagrożeń dla przetwórstwa spożywczego w Egipcie jest stosowanie
zanieczyszczonej wody – w tym szczególnie w akwakulturze /hodowli ryb w
sztucznych zbiornikach wodnych/.
Egipt należy do krajów o największej akwakulturze na świecie,
konsumując ryby w ponad 70% pochodzące z wodnych farm hodowlanych.
Akwakultura egipska cierpi wskutek regulacji prawnych zakazujących
wykorzystywania bieżącej wody Nilu w farmach hodowli ryb, zmuszając
farmerów do korzystania z innych źródeł wody, zazwyczaj zanieczyszczonej.
Stosowanie pestycydów i nawozów sztucznych w rolnictwie w Egipcie jest w
zasadzie poza kontrolą. Nadwyżki tych środków są zmywane irygacyjną wodą
odpadową wykorzystywaną następnie w akwakulturze. Niestety bywa, że ta woda
jest mieszana z wodą ściekową zawierającą ludzkie fekalia, powodując poważne
ryzyko dla zdrowia ludzkiego.
W celu przeciwdziałania takiemu ryzyku w Egipcie inicjowane są
pionierskie projekty akwakultury, w których ryby i rośliny żyją razem w czystej
wodzie eliminując obawy o zanieczyszczenie żywności. Projekty te polegają na
podłączeniu farmy hodowli ryb do systemu hydroponicznego, w którym rozwijają
się ryby i warzywa liściaste. Zasadnicza różnica między farmą tradycyjnej
akwakultury a systemu hydroponicznego polega na zastąpieniu dodawania
chemicznych rozpuszczalnych odżywek zbiornikiem akwakulturowym
podłączonym do systemu hydroponicznego, w którym ryby przetwarzając karmę
wydalają w formie organicznej odżywki niezbędne dla uprawianych warzyw
liściastych /w systemie tym wykorzystywany jest proces nitryfikacji – przemiany
dodawanego do wody amoniaku w azotyny, a następnie przez bakterie w azotany
potrzebne dla hodowanych roślin/. W systemie hydroponicznym nie mogą być
stosowane pestycydy i inne chemiczne środki, gdyż powodowałyby trwałe
zaniczyszczenie wody i zatrucie hodowanych ryb.
Zdrowsza i czystsza żywność nie jest jedynym korzystnym rezultatem
systemu hydroponicznego w Egipcie – system ten jest bardziej wydajny i oferuje
znacząco wyższe plony. System hydroponiczny potrzebuje znacznie mniejszej
ilości wody oraz pozwala wyprodukować ponad 3 razy więcej ryb na m3 wody w
porównaniu z tradycyjną akwakulturą. Bardziej opłacalna jest hodowla ryb
ozdobnych w przypadku ich eksportu na rynek chiński, jednakże hodowla w
systemie hydroponicznym służy dostarczaniu na rynek egipski ryb jadalnych –
tilapia jest najbardziej odpowiednim gatunkiem do hodowli.
Pionierska farma hodowli ryb w systemie hydroponicznym, zlokalizowana
na działce o powierzchni 1000 m2 wzdłuż Aleksandria Desert Road, produkuje
rocznie 5 do 7,5 ton ryb gatunku tilapia o jednostkowej wadze min. 0,5 kg oraz
30 tys. główek sałaty. Kapitał początkowy farmy wyniósł ok. 250 tys. EGP, a
okres zwrotu inwestycji to max. 2 lata /wg opinii właścicieli pionierskiej farmy/.
13
Chiński kapitał w egipskiej branży ropy i gazu
W sierpniu 2013 r. firma China Petrochemical Corporation SINOPEC
poinformowała o uzgodnieniu warunków kontraktu kupna 33% udziałów wartości 3,1
mld dol. USA w amerykańskiej firmie APACHE Corporation, prowadzącej
działalność na egipskim rynku ropy i gazu. Korporacja APACHE realizuje w
ostatnich latach ofensywne działania poszukiwawcze i produkcyjne w branży ropy i
gazu i jest najwiekszym producentem tych surowców w Egipcie – ostatnio firma
APACHE poinformowała o siedmiu odkryciach ropy i gazu na egipskiej Pustyni
Zachodniej.
Kontrakt jest korzystny dla korporacji SINOPEC i APACHE oraz Egiptu.
Umożliwia państwowej firmie chińskiej większy dostęp do ropy naftowej
wydobywanej w Egipcie o ponad 728 tys. baryłek dziennie /bpd/, potencjalnie do
wykorzystania na rynku Chin, drugiego na świecie konsumenta tego surowca
kopalnego. SINOPEC realizuje duże inwestycje w sektorze ropy i gazu w wielu
rejonach świata – w 2013 r. korporacja zakontraktowała inwestycję 1,5 mld dol. USA
w wydobycie ropy na rynku Angoli oraz 2,2 mld dol. USA w wydobycie gazu
łupkowego w USA. Korporacja APACHE, zachowując kontrolę nad operacjami na
rynku egipskim, zyskała partnera z dużymi możliwościami wniesienia kapitału rządu
Chin. Wprawdzie rejony poszukiwań i wydobycia zarządzane przez APACHE
znajdują się na odległych terenach nie dotkniętych niepokojami ostatnich lat,
niemniej oczekiwanie korporacji na wypłatę przez rząd Egiptu należności
finansowych może przyczynić się do zachowania wstrzemięźliwej postawy wobec
rynku egipskiego. Inwestycja firmy SINOPEC wskazuje na wzrost zaufania do
segmentu upstream egipskiego rynku ropy i gazu – rząd i partnerzy egipscy mają
nadzieję, że obecność korporacji SINOPEC zachęci do nowych inwestycji w
poszukiwania i wydobycie ropy i gazu, przyczyniających się do zwiększenia
produkcji energii oraz napływu FDI w Egipcie.
Sytuacja w branży sugeruje, że operacje wydobycia ropy i gazu nie zostały
ograniczone w konsekwencji odsunięcia prezydenta M. Mursiego od władzy w lipcu
2013 r., a egipska branża ropy i gazu okazała się odporna na wydarzenia rewolucyjne
i niepokoje zachodzące w Egipcie w ostatnich latach. Jednak w opinii inwestorów
segmentu upstream destabilizacja polityczno – społeczna miała negatywny wpływ na
branżę ropy i gazu w Egipcie. Rząd Egiptu jest winien 6 mld dol. USA zagranicznym
firmom inwestycyjnym branży poszukiwań i wydobycia ropy i gazu. Wysoki deficyt
budżetowy oraz rosnące koszty systemu subsydiowania utrudniają spłatę zobowiązań
14
rządu wobec inwestorów zagranicznych w branży energii w Egipcie. Zadłużenie
rządu Egiptu spowodowało zamrożenie inwestycji przez zagraniczne firmy w
oczekiwaniu na wypłatę należności – 1,7 mld dol. USA firmie British Gas Group; 3
mld dol. USA firmie British Petroleum; 1,3 mld dol. USA firmie APACHE, ENI i
pozostałym.
Stan finansów publicznych Egiptu wskazuje, że spłata należności
inwestorom zagranicznym nie stanowi priorytetu rządu, niemniej opóźnianie przez
rząd uregulowania należności może okazać się niszczące dla gospodarki egipskiej –
w Egipcie wzrasta popyt na energię, zaś spowolnienie inwestycji w egipskim sektorze
energii będzie skutkować wzrostem uzależnienia od importu nośników energii i
zaburzeń podaży oraz kursu wymiany walut, powodując znaczny wzrost wartości
egipskiego importu energii w warunkach ograniczonej dostępności rezerw
zagranicznych Egiptu. Rząd tymczasowy Egiptu we wrześniu 2013 r. zapowiedział
rozwiązanie problemu spłaty długu, pozwalające na wzrost inwestycji firm
zagranicznych w egipskiej branży ropy i gazu do 15 mld dol. USA w okresie
nadchodzących 2 lat. FDI mają zasadniczy wpływ na zwiększenie potwierdzonych
rezerw ropy i gazu Egiptu – na koniec 2012 r. rezerwy ropy naftowej Egiptu wyniosły
4,3 mld baryłek /wzrost z 3,5 mld baryłek w 2002 r./, a rezerwy gazu naturalnego
wyniosły 2 tm3 /wzrost z 1,7 tm3 w 2011 r./. Utrzymanie napływu inwestycji
bezpośrednich do egipskiej branży ropy i gazu jest niezbędne dla zaspokojenia
popytu ze źródeł krajowych, a dokonane przez firmy APACHE i British Petroleum
we wrześniu 2013 r. odkrycia w delcie Nilu i na szelfie Morza Śródziemnego
sugerują, że nadal duży jest potencjał wydobycia. Niewątpliwie popyt na energię w
Egipcie będzie wymagać importu jej nośników, zatem projekt budowy przez Katar na
wybrzeżu Morza Czerwonego terminala LNG jest ważnym elementem
długookresowego zaopatrzenia egipskiego rynku energii.
Podstawową przyczyną problemów rynku energii i zadłużenia wobec
inwestorów Egiptu jest system subsydiowania. Egyptian General Petroleum
Corporation /EGPC/ - egipski państwowy partner inwestorów zagranicznych –
skupuje gaz od zagranicznych firm wydobywczych w Egipcie aby sprzedać na rynku
zagranicznym, a na krajowym po cenie subsydiowanej. Uzyskiwane wpływy z
eksportu gazu są równoważone rosnącym popytem oznaczającym sprzedaż gazu po
niskiej cenie na krajowym rynku, wprowadzając EGPC w trudną sytuację finansową.
System subsydiowania jest poważnym obciążeniem dla egipskiego budżetu, niemniej
ograniczenie lub zlikwidowanie subsydiów w okresie gospodarczych trudności i
politycznej niestabilności jest rozwiązaniem społecznie ryzykownym.
Długoterminowe wyzwania egipskiego rynku energii pozostają aktualne,
jednakże kombinacja ryzyka krótkoterminowego – obejmującego polityczne
załamania, trudności fiskalne i spowolniony wzrost gospodarczy – sprzyja spadkowi
atrakcyjności inwestycyjnej Egiptu. W takich uwarunkowaniach decyzja SINOPEC o
zakupie udziałów w korporacji APACHE jest uznawana jako korzystnie wpływająca
na rozwój branży ropy i gazu oraz FDI w Egipcie.
15
Działalność WPHI w Kairze
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kairze realizuje w
2013 roku działania promocyjne adekwatne do sytuacji rynkowej występującej w
Egipcie. Wśród działań promocji gospodarczej realizowane są m.in. seminaria
tematyczne i konferencje promujące współpracę dwustronną, przeprowadzane w
Egipcie i w Sudanie, oraz prowadzona jest promocja polskich firm na stoisku
informacyjno – promocyjnym Wydziału organizowanym podczas wybranych
międzynarodowych targów w Kairze.
Informacja zapraszająca polskie firmy do udziału w nieodpłatnej promocji
na stoisku własnym WPHI podczas targów międzynarodowych w Kairze znajduje
się na stronie http://cairo.trade.gov.pl/pl/kalendarium
Okresowa publikacja własna WPHI - Biuletyn Informacyjny dot. rynku
Egiptu – jest zamieszczona na stronie internetowej Wydziału http://www.cairo.trade.gov.pl/pl/. WPHI w Kairze zamieszcza na stronie
internetowej także sporządzane na bieżąco:
- informacje rynkowe w publikowanym miesięczniku Obserwator Gospodarczy –
Egipt; link - http://www.cairo.trade.gov.pl/pl/ObserwatorGospodarczy
- analizy branżowe w Przewodniku branżowym po rynku Egiptu; link http://www.cairo.trade.gov.pl/pl/PrzewodnikporynkuEgipt
Zapraszamy do współpracy oraz odwiedzania strony internetowej WPHI
w Kairze www.cairo.trade.gov.pl i korzystania z zamieszczonych informacji.
16