od nieocenionej Asi Trawińskiej

Transkrypt

PRAWO HANDLOWE - WERSJA 4.0
1
WSTĘP ....................................................................................................................................................................... 1
2
WIADOMOŚCI WSTĘPNE ...................................................................................................................................... 2
3
ŹRÓDŁA PRAWA HANDLOWEGO....................................................................................................................... 4
4
PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ....................................................... 6
5
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY OBROTU GOSPODARCZEGO ................................................................... 8
6
PRZEDSIĘBIORSTWO............................................................................................................................................. 9
7
SPÓŁKI .................................................................................................................................................................... 19
8
Osobowe spółki handlowe........................................................................................................................................ 19
9
Spółki kapitałowe ..................................................................................................................................................... 24
10
RESTRUKTURYZACJA SPÓŁEK .................................................................................................................. 34
11
PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE.......................................................................................................... 35
12
BANKI I ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ............................................................................................................. 36
13
PRAWO SPÓŁDZIELCZE................................................................................................................................ 36
14
IZBY GOSPODARCZE .................................................................................................................................... 41
15
UPADŁOŚĆ....................................................................................................................................................... 42
16
PAPIERY WARTOŚCIOWE ............................................................................................................................ 49
17
PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ..................................................................................................... 53
18
CZYNNOŚCI HANDLOWE............................................................................................................................. 54
1
1.1
WSTĘP
Od autorki
Wersja ta nie jest wersją szkicową aczkolwiek może zawierać błędy i niedomówienia, które w miarę zbliżania się do sesji będę uzupełniać.
Dokument został zweryfikowany i raczej nie zostanie już zmieniony, jeśli już to na pewno nie w sposób istotny, w tej części można go wydrukować.
Dotyczy to rozdziałów od początku do rozdziału 6 o przedsiębiorstwie włącznie. Rozdziały 13 (spółdzielnie) 15 (upadłość) i 17 (czynności handlowe)
nie zostaną zmienione, natomiast zostaną poszerzone po kolejnych zajęciach z prawa spółdzielczego i prawa upadłościowego. Brakująca część jest
niewielka, jednak notatki z ostatniego prawa upadłościowego nie ukażą się przed egzaminem. Z każdą aktualizacją podam w jaki sposób notatki
zostały zmienione. W treści nierzadko używam skrótów, najczęstszym jest skrócenie słowa artykuł do literki „a”, ustępu do „u”, skrócenie art. 7091 do
„a709(1)”. Z góry przepraszam autorów publikacji na których się powołuję, jeśli ich nazwiska zostały przekręcone. Zarówno treści cytowanych
artykułów aktów prawnych jak i cytowane uzasadnienia orzeczeń pochodzą z LEXa.
1.2
Informacje od wykładowcy
Egzamin pisemny, może być pisemno testowy, na pewno nie będzie sam test. Zagadnienia ogólne 60 proc, podmioty (spółki, spółdzielcy),
czynności prawne. Będzie około 10 pytań, będą raczej krótkie i szczegółowe.
Podręcznik „Zarys wykładu” Kruczalak, komentarz Golgora do kc
Zakres materiału
•
Wykład: podmioty
•
Ćwiczenia - czynności handlowe Podręcznik Poznański pod red. prof. Kocha, niedostępne na rynku, oraz Panwia Lipska, Wiczlibska,
Umowy w obrocie gospodarczym, czynności handlowe, Kodeks cywilny, Czachórski,. dr. Cern Prawo papierów wartościowych
Źródła prawa: Kodeks spółek handlowy, Kodeks cywilny,
Zalecane wykłady uzupełniające, wykład prawo spółdzielcze, prawo upadłościowe.
Konsultacje wt. 10-11 potem 15-16 pokój 4007 telefon 552 98 45 pt. przede wszystkim dla seminarzystów.
egzamin
9 godz AULA białe kartki A 4 max 10 pytań, szczegółowe, precyzyjna wiedza. Prawo upadłościowe. Przedsiębiorstwa państwowe nie.
Publiczny obrót papierami wartościowymi NIE z podręcznika tylko spółka publiczna.
umowa agencyjna faktoringu leasingu franchising know-how licencja
wt godz 10 dr Kruczalak będzie na uczelni w razie problemów doktrynalno naukowych.
Utworzony przez Joanna Trawinska
2 WIADOMOŚCI WSTĘPNE
2.1 Pojęcie obrotu gospodarczego i metody regulacji
Obrót gospodarczy - obrót oznacza że w tej gospodarce zachodzą pewne stosunki prawne
związane z wymianą dóbr i usług. W odróżnieniu od obrotu powszechnego obrót gospodarczy
zachodzi pomiędzy przedsiębiorcami, profesjonalnymi podmiotami, i innymi osobami
(konsumenci). Za konsumenta (art. 221 kc) uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej
niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Podmioty które mają
podmiotowość bądź osobowość prawną i nie są przedsiębiorcami ani konsumentami: fundacja,
stowarzyszenie, wspólnoty mieszkaniowe nie prowadzące działalności gospodarczej. Osoby są
dwie: fizyczne i prawne, ale mamy w prawie wielość podmiotów! Cecha charakterystyczna obrotu
gospodarczego: charakter zarobkowy, dokonywana za pośrednictwem, z użyciem pieniądza.
Przedsiębiorca może dokonywać czynności nieodpłatnie. Z ekonomicznego punktu widzenia obrót
gospodarczy ma na celu osiąganie korzyści.
Przedsiębiorcy obracają się w dwóch sferach: prawa prywatnego i publicznego. Wszelkiego
rodzaju zezwolenia, koncesje, wpisy do rejestrów publiczno-prawnych, także obowiązek wpisu do
KRS to sfera prawa publicznego. Wymiana dóbr i usług w obrocie gospodarczym to sfera
prywatnoprawna i tutaj metodą regulacji jest metoda cywilnoprawna. Podstawowym instrumentem
wymiany dóbr i usług jest umowa, leasing, najem dzierżawa, lub inne czynności prawne
dokonywane przez przedsiębiorców na zasadzie swobody umów.
2.2 Prawo Handlowe
Nazwa z powodów historycznych, z okresu międzywojennego, głównym aktem regulującym te
stosunki był akt o takiej nazwie. Później nie było tej gałęzi, gospodarka uspołeczniona, podmioty –
jednostki gospodarki uspołecznionej. Lata 70-80 dyskusja nad nazwą, np. prawo gospodarcze
prywatne.
Definicja. Prawo Handlowe to zespół norm o charakterze cywilnoprawnym (prywatnym)
regulujących organizację, czyli ustrój przedsiębiorców, oraz czynności handlowe powstające
pomiędzy przedsiębiorcami a innymi podmiotami w obrocie gospodarczym zarówno krajowym jak
i międzynarodowym, czyli handlu zagranicznym. Przedsiębiorca w obrocie gospodarczym w swojej
działalności znajduje się w dwóch sferach prawa, prawa handlowego i prawa gospodarczego
publicznego.
Równorzędność podmiotów w sensie prawnym, chociaż często brak ekonomicznej równości.
Status prawa handlowego w obrębie gałęzi prawa, prawo handlowe nie jest odrębną gałęzią prawa,
stanowi ono wyspecjalizowaną dziedzinę w obrębie prawa cywilnego. Jest to związane z zasadą
jedności prawa cywilnego, zasada komercjalizacji prawa cywilnego, wprowadzona w 1966 r.
Dotychczas w oparciu o stary kodeks handlowy prawo handlowe było odrębną dziedziną prawa, ale
o takich samych właściwościach prawa prywatnego. Stanowił o tym przepis kodeksu handlowego
każący stosować kodeks handlowy odpowiednio przy stosunkach zobowiązaniowych.
Zespół norm o charakterze cywilnoprawnym. Zasada swobody umów i autonomii woli stron.
Możliwość doboru kontrahenta, kształtowanie treści stosunku wg swojej woli w granicach
obowiązującego prawa, wolność zmiany i zakończenia stosunku za zgodnym porozumieniem stron,
a czasem wypowiedzenie, oświadczenie o charakterze kształtującym, wolność co do formy
dokonania czynności prawnej, w granicach obowiązującego prawa, np. przeniesienie własności
nieruchomości.
Prawo handlowe jest wyspecjalizowaną dyscypliną prawniczą w stosunku do prawa cywilnego.
Wiąże się to z zasadą jedności prawa cywilnego, komercjalizacji. Wprowadzona w 1965 razem z
kc, przed tą datą pr. handlowe było odrębną dziedziną. Przepis kh nakazywał stosować ówczesny
2
kodeks zobowiązań odpowiednio do stosunków wynikających z kh. Przed 1965 normy prawa
handlowego też były regulowane metodą cywilistyczną tak jak obecnie.
O wyodrębnieniu prawa handlowego z prawa cywilnego decydują dwa kryteria. Kryterium
podmiotowe i kryterium przedmiotowe. Kryt. podmiotowe dotyczy przedsiębiorców jako
uczestników obrotu gospodarczego. Kryt. przedmiotowe związane jest czynnościami handlowymi
które dokonane mogą być wyłącznie w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa. Normy prawa
handlowego to normy które albo dotyczą przedsiębiorców, np. regulujące ich strukturę
organizacyjną przedsiębiorców, lub ich funkcjonowania to niezależnie gdzie te przepisy się
znajdują, kc czy inne ustawy to można je łatwo rozpoznać. Niektóre czynności, umowy z kodeksu
cywilnego mogą być dokonane przez podmiot prowadzący działalności gospodarczą, „w zakresie
prowadzonego przedsiębiorstwa”, np. umowa agencyjna (tylko dwaj przedsiębiorcy), leasing,
komis spedycja, um składu, um. ubezpieczenia, um o roboty budowlane, um. dostawy.
Profesjonalne czynności handlowe, druga część kodeksu handlowego, które znalazły się w kc.
2.3 Regulacja prawa handlowego w innych systemach prawa.
Systemy prawne w poszczególnych państwach jest różna metoda regulacji met. podm lub met.
przedm. Przy kryterium podmiotowym centralnym pojęciem jest pojęcie profesjonalisty, w prawie
polskim pojęcie przedsiębiorcy, dawniej podmiot gospodarczy, pr. niemieckie kupiec. Kupcem jest
kto uprawia zajęcie handlowe Handelsgewerbe. Status kupca uzyskuje się bądź z mocy prawa bądź
z tytułu wpisu do rejestru, kupcy rzeczywiści Istkaufmann i kupcy z możliwości Kannkaufmann.
Kupcem rzeczywistym jest każdy kto prowadzi przedsiębiorstwo handlowe, podlega rejestracji,
wpis ma charakter deklaratoryjny. Kupiec z możliwości wpisał przedsiębiorstwo zarobkowe do
rejestru na podstawie §2 k.h.n., jest to uprawnienie a nie obowiązek. Przy kryt. przedmiotowym,
centralnym pojęciem jest przedmiot działania, czynności handlowe, poprzez ich wykonywanie dany
podmiot staje się profesjonalistą, np. pr. francuskie. Podręcznik. Prawo USA, w myśl Jednolitego
kodeksu handlowego osoba staje się handlująca danymi towarami, lub wykazująca się dostateczną
biegłością w tym zakresie
2.4 Historia prawa handlowego
Polski kodeks handlowy z 1934 r. te instytucje przyjęte wówczas istnieją do dziś dzień,
czynności w kc, pojęcie firmy, prokury, spółki z ksh. Kupiec ten kto prowadzi przedsiębiorstwo
zarobkowe w większym rozmiarze we własnym imieniu. Kupców dzielono na kupców rejestrowych
i nierejestrowych. Instytucja rejestru handlowego związana była z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Z mocy ustawy kupcami rejestrowymi były wszystkie spółki handlowe, pozostali musieli być
wpisani, jeżeli prowadzili przedsiębiorstwo w większym rozmiarze. Pozostali kupcy nie musieli
być wpisani. Instytucje kupieckie, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, były pojęcie firmy,
kupiec prowadził przedsiębiorstwo pod firmą, nazwą. Kolejną instytucją która po dziś dzień
funkcjonuje to prokura uregulowana w kh. Kh regulował spółki jawna komandytowa, sp. z o.o.,
akcyjna. W drugiej części kh uregulowane były czynności handlowe: sprzedaż na raty, um.
ajencyjna (agencyjna), komis, spedycja, przewóz i skład.
W 1964 uznano że kh nie ma prawa funkcjonować jako akt dostosowany do stosunków
burżuazyjnych, został uchylony jako akt prawny, niektóre przepisy odżyły w latach 80-tych, spółki,
prokura, firma, zaczęły wówczas powstawać pierwsze spółki z o.o. i SA. Lata 90te dyskusja czy
przywrócić kh czy nowy akt prawny. Problem drugi nazewnictwo podmiotu prowadzącego
działalność gospodarczą, czy nowe pojęcie, czy zostawić pojęcie kupca. Pierwsza ustawa z 1988 r.
o działalności gospodarczej nie używała pojęcia kupca, lecz podmiot gospodarczy. To pojęcie było
nieczytelne dla obcokrajowców.
Połowa lat 90 tych, pojęcie podmiotu gospodarczego wyrzucono, 1999 przyjęto ustawę prawo
działalności gospodarczej i pojęcie przedsiębiorca. Nowy akt prawny ze względu na spółkę
3
akcyjną, pozostałe się sprawdziły. Dołożono dwie nowe spółki partnerską i komandytowo-akcyjną.
Od 2000 roku funkcjonuje ustawa która zastąpiła kh, ale do 2003 r. obowiązywały w kh przepisy
dot. firmy i prokury i obecnie dostosowane i wprowadzone do kc. Wówczas kh definitywnie
zakończył swój byt prawny.
2.5 Prawo handlowe a inne dyscypliny prawnicze.
Międzynarodowe prawo handlowe stanowi zespół norm głównie o charakterze
prywatnoprawnym ale także zawiera normy publicznoprawne w tym administracyjne. Kształtuje
stosunki prawne zachodzące pomiedzy pomiotami z różnych państw, obywatele lub osoby prawne
które mają siedzibę w innych państwach. Źródłem tego prawa są przede wszystkim umowy
międzynarodowe, np. Konwencja wiedeńska o międzynarodowej sprzedaży towarów, konwencja
ottawska o factoringu międzynarodowym, dużą rolę odgrywają też zwyczaje międzynarodowe, np.
incoterms.
Prawo handlowe a prawo prywatne międzynarodowe. Jest to prawo polskie, ust. o prawie
prywatnym międzynarodowym. Są to normy o charakterze kolizyjnym, wskazuje prawo właściwe
dla stosunków prywatnoprawnych natomiast nie daje merytorycznego rozstrzygnięcia. Wszędzie
tam gdzie mamy do czynienia z handlem, obrotem zagranicznym tam też mamy do czynienia z
normami prawa prywatnego międzynarodowym. Jeżeli przedsiębiorca polski zawiera um. z
przedsiębiorcą zagranicznym, a ten przedsiębiorca nie dokonuje czynności osobiście, tylko przez
przedstawiciela lub prokury, trzeba ustalić jakie prawo będzie miało zastosowanie do tego
pełnomocnictwa, czy prawo polskie czy prawo tamtego przedsiębiorcy zagranicznego, czy prawo
państwa trzeciego. Prawo to dopuszcza możliwość wyboru prawa w zakresie zobowiązań.
Prawo handlowe a dyscypliny prawnicze pokrewne i wyspecjalizowane. prawo wynalazcze,
autorskie, przewozowe, papierów wartościowych, spółdzielcze. Wyodrębnienie tych dyscyplin
opiera się na kompleksowej regulacji tych konkretnych stosunków prawnych. Źródła prawa
handlowego
3 ŹRÓDŁA PRAWA HANDLOWEGO
3.1 Prawo stanowione
Kodeks cywilny, jest aktem podstawowym ze względu na zasadę jedności pr. cywilnego. W kc.
mamy definicję systemową przedsiębiorcy dla stosunków cywilnoprawnych, prokura, czynności,
umowy profesjonalne, reguluje stosunki prawne.
Kodeks spółek handlowych, ustrój spółek. Ze względu na przedmiot regulacji prawo
spółdzielcze, ust. o przedsiębiorstwach państwowych, ust. o komercjalizacji i prywatyzacji
przedsiębiorstw państwowych, tam gdzie przedsiębiorstwo państwowe staje się spółką prawa
handlowego, w pozostałej części jest to ustawa pr. publicznego; przepisy dotyczące
przedsiębiorców, ustawa o Krajowym Rejestrze Handlowym, rejestr przedsiębiorców, jacy
przedsiębiorcy, jakie informacje z tego rejestru, zasady jawności formalnej, ust. o swobodzie
działalności gospodarczej, pojęcie przedsiębiorca, zasady działalności gospodarczej, zasady
ewidencji działalności gospodarczej, prawo upadłościowe i naprawcze, dotyczy zakończenia
działalności lub ich restrukturyzacji, ubezpieczyciele, ustawy z 2003 o działalności
ubezpieczeniowej, ust. o pośrednictwie ubezpieczeniowym.
Druga grupa źródeł prawa regulująca czynności handlowe. ust. o pośrednictwie
ubezpieczeniowym, prawo przewozowe, kodeks morski z umową przewozu morskiego, ustawy
odnoszące się do papierów wartościowych, prawo wekslowe czekowe, prawo bankowe w
odniesieniu do czynności bankowych. Pytanie na egzaminie proszę wymienić i scharakteryzować
czynności bankowe.
4
Kc ma znaczenie podstawowe jako źródło prawo handlowego, reguluje sferę podmiotową i
sferę czynności prawnych.
3.2 Prawo umowne
Akty erekcyjne przedsiębiorców (akty o utworzeniu przedsiębiorców, Statut w spółce akcyjnej
lub komandytowo-akcyjnej) oraz ogólne warunki umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami
(z konsumentami w kc).
Statut w spółce akcyjnej może stanowić źródło prawa handlowego. Statut tworzony jest przez
tzw. założycieli spółki, którzy w tym statucie w oparciu o bezwzględnie obowiązujące przepisy
prawa, określają odpowiednie prawa i obowiązki akcjonariuszy, podpisywany przez założycieli
spółki, natomiast prawa i obowiązki z niego wynikające są wiążące dla wszystkich akcjonariuszy.
Do tego dochodzi przez objęcie akcji i pokrycie akcji. Statut staje się źródłem praw i obowiązków
dla stron które w jego tworzeniu nie uczestniczyli. W spółce z o.o. twórcy muszą ten akt podpisać.
Ogólne warunki umów zawierane między przedsiębiorcami, wzory, banki, ubezpieczyciele,
przewoźnicy, hotele. Wydawane są tylko i wyłącznie w oparciu o ustawę i muszą one być zgodne z
kc i nie zawierać klauzul abulzyjnych. Pomiędzy przedsiębiorcami wprowadzane na zasadzie
swobody umów, mogą być wiążące dla przedsiębiorcy gdy do takiej umowy dany przedsiębiorca
przystąpi. Dotyczy to głównie stosunków w handlu międzynarodowym.
3.3 Zwyczaj
Zwyczaj, zwyczaj handlowy. Jest to pewna powtarzająca się praktyka przyjęta w handlu w
drodze żywiołowej dla rozwiązania jakiejś sprawy funkcjonująca na danym terenie w danym czasie
i w danej społeczności. Jest ich niewiele w Polsce.
Zwyczaj może pełnić dwie funkcje. Czynność prawna (a56 i 65 kc) wywołuje nie tylko skutki
w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z
ustalonych zwyczajów. Funkcje normujące (skutki czynności prawnych) i wyjaśniające
(tłumaczenie oświadczeń woli).
W prawie międzynarodowym są incoterms, spisywane przez Międzynarodową Izbę Handlową
w Paryżu. Dotyczą tzw. bazy dostawy towarów, ale znane są także reguły dotyczące inkasa
dokumentowego, akredytywy dok, gwarancji umownych. Od 1936 r. Międz. Izba Handlowa dla
uniformizacji obrotu handlowego zwłaszcza dla obrotu morskiego zaczęła spisywać te reguły,
zwyczaje. Składają się one z szeregu pojęć, np. exworks, fob, cif itp. Rozkładają ryzyko utraty
towaru, kwestie związane z kosztami przewozu, obowiązek ubezpieczenia towaru na czas
przewozu. Przedsiębiorcy wykorzystują je w taki sposób że zawierając umowę wpisują w jej treść
„co do transportu klauzula CIF”. Zbiorów było kilka ostatni z 2000 jako trzynasta edycja incoterms.
Zwyczaj a prawo zwyczajowe. Ogólne poczucie że dany zwyczaj jest prawem. Radwański: na
gruncie stosunków cywilnoprawnych, jeżeli zwyczaj zaczyna być stosowany przez sądy jako prawo
wtedy staje się prawem. Może być stosowany w przypadku luki w prawie.
3.4 Prawo europejskie
Prawo handlowe a prawo europejskie. Prawo unii europejskiej, prawo pierwotne, wtórne,
pisane i niepisane. Pierwotne, akty założycielskie, wtórne rozporządzenia dyrektywy, decyzje,
zalecenia, opinie. Te akty prawne przedkładają się na polskie prawo handlowe. Prawo pierwotne i
rozporządzenia są stosowane w Polsce w sposób bezpośredni, każdy obywatel może się na nie
powołać w interpretacji i stosowaniu prawa.
Obszar prawa handlowego, dwa rozporządzenia, bezpośredni wpływ, 1985 o europejskim
zgrupowaniu interesów gospodarczych, Rozporządzenie z 2001 o. Te rozporządzenia zostały
wprowadzone do polskiego systemu prawa ustawą o europejskim zgrupowaniu interesów
5
gospodarczych i o statucie spółki europejskiej. Było to dostosowanie polskiego prawa ustawą.
Spółka europejska może mieć dwa systemy zarządzania, taki jak w Polsce i system monistyczny
który jest w Wlk. Brytanii. Rozporządzenie Rady z 2000 r. o upadłości międzynarodowej, z 2003 o
statucie spółdzielni europejskiej wejdzie w 2007 r.
Prawo europejskie ma duże znaczenie w sferze prawa publicznego. Traktat Wspólnot zasady:
swoboda świadczenia usług i swoboda działalności. W ramach UE wprowadzanie wszelkich
zakazów i ograniczeń dotyczących podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej lub
świadczenia usług są niedopuszczalne (przedsiębiorca polski w sposób doraźny wykonuje jedną
usługę na obszarze państwa członkowskiego).
4 PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 r. art. 1-45 potem art. 85- 111 końca.
Jest to kolejna ustawa która reguluje pojęcie przedsiębiorcy dla obrotu publicznoprawnego,
reguluje podstawowe zasady wykonywania obrotu gospodarczego. Pierwsza ustawa z 1988 roku,
trochę publiczno i prywatnoprawny, wprowadzała po raz pierwszy naczelne zasady wolności i
równorzędności podmiotów gospodarczych, równy dostęp do środków produkcji, kredytów. Do
1988 w kraju nie było możliwości żeby osoba fizyczna podjęła sobie działalność gospodarcza.
Działalność ta związana była z posiadaniem środków własności uspołecznionej. Dwie formy
organizacyjno-prawne: przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielnie. Osoba fizyczna mogła
prowadzić działalność jako, rolnik indywidualny w niewielkim zakresie, rzemieślnik, np. biżuteria
bursztynowa, cinkciarze-kantor wymiany walut, badylarze-ogrodnicy. Zasada wolności
gospodarczej jest od 1997 r. zasadą konstytucyjną. W roku 1999 ustawa prawo działalności
gospodarczej. Ustawa z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy
wprowadzające tę ustawę.
Zakres ustawy, art. 1, ustawa reguluje podejmowanie wykonywanie i zakończenie działalności
gospodarczej na terenie RP i zadania organów administracji publicznej w tym zakresie. Z a1
wynika że ustawa ma charakter publiczno-prawny. Pewne regulacje mają charakter pomocniczy dla
regulacji handlowo-prawnych a niektóre wręcz mają charakter handlowo-prawny.
Def. działalności gospodarczej, (Art. 2. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność
wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie
kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.).
Wyłączenia w zakresie działalności gospodarczej Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do
działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt,
ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez
rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych
usług związanych z pobytem turystów.). Pojęcie przedsiębiorcy (Art. 4. 1. Przedsiębiorcą w
rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą
prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu
działalność gospodarczą. u 2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w
zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.) Potwierdzenie zasady wolności i
równości przedsiębiorców, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa
(Art. 6. 1. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla
każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.
u 2. Organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w sprawie
podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od
spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub
ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.).
6
Art. 14-22 statuują podstawowe zasady obrotu gospodarczego, np. zasada uczciwej
konkurencji, poszanowania dobrych obyczajów, słusznych interesów konsumentów. Art. 18
wprowadza obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej z zachowaniem ochrony zdrowia,
życia, środowiska, poszanowania moralności publicznej. Art.19 obowiązek posiadania pewnych
uprawnień zawodowych
Art. 14. 1. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru
przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej, zwanej
dalej "ewidencją". Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem
wpisu do rejestru przedsiębiorców.
2. Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Zasady wpisu do rejestru
przedsiębiorców określają odrębne przepisy.
tezy z piśmiennictwa
Art. 15. Na zasadach określonych w ustawie podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej może
wiązać się dodatkowo z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo wpisu do rejestru
działalności regulowanej, z zastrzeżeniem art. 75.
Art. 16. 1. Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać
w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i
organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i
gospodarczym.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie uchybia obowiązkom określonym w przepisach szczególnych.
3. Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następuje na podstawie numeru
identyfikacji podatkowej (NIP).
Art. 17. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i
poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.
Art. 18. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania
działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego
i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.
Art. 19. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych
przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany
zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę
legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.
Art. 20. Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest
obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie lub instrukcji informacji w języku
polskim zawierających:
1) firmę przedsiębiorcy i jego adres;
2) nazwę towaru;
3) inne oznaczenia i informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 21. Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na
odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków
bezadresowych, jest on obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych:
1) firmy przedsiębiorcy;
2) numeru identyfikacji podatkowej (NIP);
3) siedziby i adresu przedsiębiorcy.
Art. 22. 1. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą
następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:
1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza
równowartość 15.000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez
Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.
2. Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować
obowiązek określony w ust. 1 za pośrednictwem rachunku w tej spółdzielczej kasie oszczędnościowokredytowej.
3. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wykonywania i pośrednictwa w
realizowaniu przekazów pieniężnych w obrocie zagranicznym stosuje odpowiednio przepisy art. 63g i art.
111 ust. 1 pkt 7 ustawy - Prawo bankowe
Rozdz. III ewidencja działalności gospodarczej.
Podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby prawa międzynarodowego a 13, 85 (rozdział
6 Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych) i nast.
7
Art. 13. 1. Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze
Gospodarczym mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak
przedsiębiorcy polscy.
2. (1) Cudzoziemcy, obywatele innych państw niż wymienione w ust. 1, którzy:
1) posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na osiedlenie się,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,
c) zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa
w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13 i 14 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach,
d) zgodę na pobyt tolerowany,
e) status uchodźcy,
2) korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej
- mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich
samych zasadach jak obywatele polscy.
3. Osoby zagraniczne inne niż wymienione w ust. 1 i 2 mają prawo do podejmowania i wykonywania
działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną
odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź
nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Przedsiębiorca może w Polsce podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do Ewidencji
Działalności gospodarczej albo do KRS, wyjątek spółka kapitałowa w organizacji, która może
podjąć działalność przed uzyskaniem tego wpisu.
Zasada wolności gospodarczej wynika z Konstytucji 20 i 22, ust o działalności art. 6.
Rozumiana w dwóch płaszczyznach. Płaszczyzna funkcjonalna oznacza korzystanie z zasady
swobody umów. Płaszczyzna strukturalna, zdolność osób prawnych i innych jednostek
organizacyjnych do występowania w obrocie. Zasada wolności może podlegać ograniczeniom
wynikającym z ustawy. Sama ustawa o swobodzie działalności ogranicza obowiązkiem uzyskania
koncesji lub zezwolenia w określonych dziedzinach działalności. Zasada działalności na zasadzie
uczciwej konkurencji, ochrony zdrowia, środowiska, bardzo ogólnikowo, ale mają konkretne
ustawy szczególne, ust. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, wskazuje się wyraźnie jaka
działalność jest nieuczciwa, tworzenie monopoli i dużych powiązanych przedsiębiorców. Prawo
ochrony środowiska. W jaki sposób państwo egzekwuje wykonanie tej zasady.
5 CHARAKTERYSTYCZNE CECHY OBROTU
GOSPODARCZEGO
Cechy: Cywilnoprawny charakter stosunków handlowych; seryjność obrotu handlowego;
szybkość; minimum formalizmu prawnego; pewność i bezpieczeństwo obrotu; wolność obrotu;
internacjonalizacja obrotu.
Cywilnoprawny charakter stosunków handlowych. W obrocie zagranicznym i w naszym
obrocie od lat 80 tych ustawodawca stara się odstępować od kształtowania stosunków prawnych
prawa handlowego w drodze publicznoprawnej. W kc rozdział obowiązek zawierania umów.
Przedsiębiorstwo państwowe zawierało umowę nie na zasadzie swobody umów ale ze względu na
decyzje wojewody. Publicyzacja prawa cywilnego zaczyna wkraczać do Polski drogą
dostosowywania prawa Polskiego do prawa europejskiego, np. wszystkie dyrektywy dotyczące
ochrony konsumentów. Umowa sprzedaży i kredytów została obłożona ustawodawstwem
ochronnym UE że trudno powiedzieć o zasadzie swobody umów. Z dawien dawna prawo handlowe
było zawsze prawem cywilnym opartym o równość podmiotów i zasadę swobody umów.
Seryjność obrotu czyli typowość, szablonowość obrotu handlowego i związany z tym postulat
jego szybkości i minimum formalizmu prawnego. Przejawia się w tym że zwłaszcza w obrocie
gospodarczym zastosowanie znajdują umowy typowe, szablonowe, w obrocie gospodarczym
wzorce umowne. Przedsiębiorcy między sobą korzystają z wzorców umów i ogólnych warunków
umów po to żeby ten obrót usprawnić i przyspieszyć. Cecha charakterystyczna obrotu - minimum
8
formalizmu, wyraża się w tym, że zwłaszcza w obrocie gospodarczym, znacznie częściej w obrocie
powszechnym zauważa się tworzenie nowych umów. Duże znaczenie umów nienazwanych,
nieuregulowanych w prawie, bądź mieszanych, -ing np. dawniej leasing, franchising, renting,
factoring. Weszły do naszego systemu prawnego ze stanów przez Europę. W obrocie publicznym
tworzenie się nowych umów jest wolniejsze, w kc nie ma nowości.
Pewność i bezpieczeństwo obrotu. Podstawowy przejaw: obrót ten powinien dokonywać się w
zaufaniu wzajemnym stron obrotu. Ustawa o KRS od 2000 r. i w ramach tej ustawy rejestr
przedsiębiorców. Związana z tym rejestrem zasada jawności materialnej. W zakresie
bezpieczeństwa obrotu nawiązuje do kh i instytucji rejestru handlowego z 1934, do którego
wpisywane były wszystkie spółki handlowe, również tam też była jawność materialna.
Wolność obrotu
Internacjonalizacja obrotu gospodarczego związana jest ze znaczącym uczestnictwem w nim
podmiotów z różnych państw. Elastyczność prawa związana z koniecznością stosowania prawa
obcego przez przedsiębiorcę polskiego.
6 PRZEDSIĘBIORSTWO
6.1 Przedsiębiorcy
Historia. KH pojęcie kupca, pojęcie to zbyt wąskie, wyróżniano kupców zwykłych i
rejestrowych. W 1964 pojęcie uchylone wraz z uchyleniem KH. Dyskusja na temat pojęcia. Kupiec
zbyt wąskie bo kojarzy się tylko z umową sprzedaży, a tu chodzi o podmiot prowadzący dużo
szerszą działalność. W 1988 r. ustawa o działalności gospodarczej wprowadziła pojęcie podmiotu
gospodarczego, pojęcie jednak zbyt szerokie i nieprzetłumaczalne na języki obce. Ustawa prawo o
działalności gospodarczej 1999 r. weszła w życie w 2000 r. Kolejna kwestia czy wykonujący wolne
zawody są przedsiębiorcami czy nie są. Na potrzeby różnych celów zakres pojęcia przedsiębiorcy
ustawodawca różnie reguluje, dlatego trzeba było wprowadzić jednolite pojęcie dla wszystkich
dziedzin prawa. Osobne pojęcie przedsiębiorcy w kc w ust. o swobodzie działalności gospodarczej,
ust. prawo upadłościowe i naprawcze, pojęcie przedsiębiorstwa w ustawie prawo własności
przemysłowej i ust. prawo o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, osobno w przepisach
podatkowych. W 2003 r. wprowadzono pojęcie przedsiębiorcy do KC, jednak nie doszło do
ujednolicenia pojęcia przedsiębiorcy. Spółka cywilna podmiotowości prawnej nie ma na gruncie kc
i ust. o swobodzie działalności gospodarczej, jednak w obrocie podatkowym jest podmiotem i ma
zdolność prawną, można jest przyznać numer identyfikacji podatkowej i jest VAT-owcem jako
spółka a nie jako wspólnicy. Rolnik czasem jest przedsiębiorcą czasem nie.
Przedsiębiorca w KC a43(1) osoba fizyczna, os. prawna, jednostka organizacyjna
nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje podmiotowość prawną (ułomna osoba
prawna), która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą lub zawodową. Nie daje
definicji działalności gospodarczej. Spółka cywilna przedsiębiorcą nie jest, ponieważ to tylko
umowa, niekoniecznie dla wykonywania działalności gospodarczej, a tylko dla realizacji celu
gospodarczego. Działalność gospodarcza lub zawodowa, pod tym pojęciem objąć jak najszerszą
grupę podmiotów każdą osobę która w sposób zawodowy, profesjonalny zajmuje się
wykonywaniem działalności, objęto grupę tzw. wolnych zawodów. W poprzednim stanie prawnym
(przed def. w kc) adwokaci nie byli przedsiębiorcami, nie musieli wpisać się do ewidencji
działalności gosp. ale nie mogły też ogłosić upadłości, nie mogli żądać ochrony w ramach uczciwej
konkurencji. W KC zaliczono ich do przedsiębiorców. Rolnik indywidualny w KC jest
przedsiębiorcą, dotyczą go przepisy związane z należytą starannością, określone czynności w
ramach prowadzenia działalności.
Pojęcie przedsiębiorcy reguluje także Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcą w rozumieniu a4 ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka
9
organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Różnice: wyróżniony wspólnik spółki
cywilnej do 2001 r. spora część przedsiębiorców prowadziła działalność jako spółka cywilna, na
gruncie starej ustawy miała zdolność prawną. Obecnie spółka cywilna jest tylko umową, ale w
firmie muszą być wymienione nazwiska wspólników. Nie wspomina się o działalności zawodowej.
Definicja działalności gospodarczej a2 Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność
wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie
kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
(także działalność wykonywana zawodowo!). Wyłączenie rolników a3 wytwarzających,
handlujących, świadczących usługi, prowadzącego agroturystykę. Cechy działalności gospodarczej
zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Jest to szerokie ujęcie. Z tym związana
jest swoboda działalności gospodarczej. Wykonywanie w sposób zorganizowany i ciągły.
Wynajęcie mieszkania, pokoju nie jest działalnością gospodarczą. NSA stwierdził że jednorazowe
nie stanowi działalności gospodarczej, działalność gosp. musi się ono charakteryzować ciągłością,
celem zarobkowym i stopniem zorganizowania. Ustawa wytycza podstawowe zasady przy
prowadzeniu działalności gospodarczej, jednak sama ustawa ma charakter publicznoprawny,
a1 Ustawa reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji publicznej w tym
zakresie. Należy uważać z przenoszeniem definicji do prawa cywilnego ze względu na tę
publicznoprawność.
Dziecko lub osoba ubezwłasnowolniona może być przedsiębiorcą, np. kiedy odziedziczy
przedsiębiorstwo, działa ono wtedy przez swoich przedstawicieli ustawowych. Problem wpisu do
rejestru działalności gospodarczej, czy wpisać dziecko, czy przedstawiciela ustawowego, który
będzie w jego imieniu działał. Kosikowski twierdzi że sformułowanie „we własnym imieniu”
wyklucza osoby nie posiadające zdolności do czynności prawnych żeby działali jako
przedsiębiorcy, ponieważ ta osoba i tak sama nie prowadzi tej działalności, to jest fikcyjny
podmiot, jest to ujęcie od strony administracyjno prawnej. W sferze cywilnoprawnej przedsiębiorcą
nie będzie przedstawiciel ustawowy, czy opiekun, tylko samo to dziecko, bo to ono jest
właścicielem przedsiębiorstwa. W ewidencji działalności gospodarczej w Gdańsku są wpisane
osoby małoletnie jako przedsiębiorcy. Kolejnym argumentem jest a30u1p6 Wpisowi do ewidencji
podlegają informacje o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych, więc można
wnioskować, że ustawodawca dopuszcza możliwość że przedsiębiorca nie będzie miał zdolności do
czynności prawnych.
6.2 Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej przez
podmioty polskie i zagraniczne
Zasada a 14 ust. o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorca może podjąć
działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu w KRS albo po uzyskaniu wpisu do ewidencji
działalności gospodarczej jeżeli jest to osoba fizyczna. Jest to przepis na potrzeby prawa
publicznego. Wpis odgrywa istotne znaczenie, ponieważ jest związany z nabyciem zdolności do
czynności prawnych i osobowości prawnej przez konkretne podmioty. Spółki kapitałowe nabywają
osobowość prawną z momentem wpisu, spółki osobowe powstają z momentem wpisu. Osoba
fizyczna dla celów administracyjnych musi uzyskać wpis do ewidencji dział. gosp. i inne wpisy, np.
Urząd Skarbowy, Głównym Urzędzie Statystycznym, żeby nie być obciążonym karami
publicznoprawnymi. Jednak w świetle prawa cywilnego samo podjęcie działalności wystarczy żeby
osoba fizyczna stała się przedsiębiorcą, np. ust. pr. upadłościowe: zdolność upadłościową mają
także podmioty które prowadziły działalność gosp. mimo że nie były wpisane do ewidencji
działalności gospodarczej.
Podjęcie działalności na terytorium Polski przez podmioty zagraniczne. Uzależnione jest ono
od rodzaju przedsiębiorcy zagranicznego. Na innych zasadach podejmują działalność podmioty z
10
państw członkowskich UE, a na innych podmioty z państw poza UE. Art. 13 ustawy, osoby
zagraniczne z państw członkowskich UE i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o
Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o EOG mogą podejmować i wykonywać działalność
gospodarczą na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy polscy. Rozdział 6 oddziały i
przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, a85 Dla wykonywania działalności
gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie
wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały z
siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podejmowanie działalności przez podmioty z
krajów będących członkami UE jest regulowane traktatem TWE art. 43-49 (poniżej tekst
ujednolicony, uwzględniający zmiany wprowadzone traktatem z Nicei, źródło: wydawnictwo Park
– Porta Legis). Prawo polskie nie może być sprzeczne, ani nie może być interpretowane w
sprzeczności z TWE i rozporządzeniami WE. Polski ustawodawca dostosował polskie
ustawodawstwo, np. a13 ust. o swobodzie dział. gosp. Traktat przewiduje dwie swobody: swoboda
przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług. Obywatele UE mogą powoływać się bezpośrednio
na prawo pierwotne jak i wtórne, rozporządzenia i niektóre dyrektywy (niedawne orzeczenie).
„Rozdział 2 Prawo przedsiębiorczości
Artykuł 43
Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa
Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji,
oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa
Członkowskiego.
Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie
działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami w
rozumieniu artykułu 48 akapit drugi, na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych
obywateli.
Artykuł 44
1. W celu urzeczywistnienia swobody przedsiębiorczości w odniesieniu do określonego rodzaju działalności, Rada, stanowiąc
zgodnie z procedurą określoną w artykule 251 i po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwala dyrektywy.
2. Rada i Komisja wykonują funkcje powierzone im na podstawie powyższych postanowień, zwłaszcza:
a) priorytetowo działalności, w których swoboda przedsiębiorczości wnosi szczególnie korzystny wkład w rozwój produkcji i
handlu,
b) zapewniając ścisłą współpracę między właściwymi organami administracyjnymi Państw Członkowskich w celu poznania
szczególnych sytuacji w różnych dziedzinach działalności wewnątrz Wspólnoty,
c) znosząc takie procedury i praktyki administracyjne wynikająze z prawa krajowego bądź z wcześniej zawartych umów między
Państwami Członkowskimi, których utrzymanie w mocy stanowiłoby przeszkodę dla swobody przedsiębiorczości,
d) czuwając, by pracownicy jednego z Państw Członkowskich zatrudnieni na terytorium innego Państwa Członkowskiego mogli
pozostać na tym terytorium w celu podjęcia tam działalności na własny rachunek, na tych samych warunkach, które musieliby
spełniać, gdyby przybyli do tego Państwa w chwili kiedy zamierzali podjąć taką działalność,
e) umożliwiając nabycie i korzystanie z własności gruntu znajdującego się na terytorium danego Państwa Członkowskiego przez
obywateli Państwa Członkowskiego w zakresie, w jakim nie narusza to zasad ustanowionych w artykule 33 ustęp 2,
f) znosząc stopniowo ograniczenia swobody przedsiębiorczości w każdej wchodzącej w grę dziedzinie działalności, z jednej strony –
w odniesieniu do warnuków tworzenia na terytorium Państwa Członkowskiego agencji, oddziałów i filii, a z drugiej – w stosunku do
warunków wjazdu personelu głównego przedsiębiorstwa do organów zarządzających lub nadzorczych agencji, oddziałów i filii,
g) koordynując w niezbędnym zakresie, w celu zapewnienia ich równoważności, zabezpieczenia wymagane w Państwach
Członkowskich od spółek w rozumieniu artykułu 48 akapit drugi dla ochron interesów wspólników i osób trzecich,
h) zapewniając, że warunki przedsiębiorczości nie będą zakłócane przez pomoc przyznaną przez Państwo Członkowskie.
Artykuł 45
Postanowienia niniejszego rozdziału nie mają zastosowania do działalności, która w jednym z Państw Członkowskich jest związana,
choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej.
Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną na wniosek Komisji, może wyłączyć niektóre rodzaje działanlności ze stosowania
postanowień niniejszego rozdziału
Artykuł 46
1. Postanowienia niniejszego rozdziału oraz środki podjęte na ich podstawie nie przesądzają o zastosowaniu przepisów ustawowych
wykonawczych lub administracyjnych przewidujących szczególne traktowanie cudzoziemców, uzasadnione względami porządku
publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.
11
2. Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251, uchwala dyrektywy w celu koordynacji powyższych
postanowień.
Artykuł 47
1. W celu ułatwienia podejmowania i wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek Rada, stanowiąc zgodnie z
procedurą określoną w artykule 251, uchwala dyrektywy zmierzające do wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych
dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji.
2. W tym samym celu Rada, stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w artykule 251, uchwala dyrektywy zmierzające do
koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących podejmowania i
wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek. Rada stanowi jednomyślnie w toku całej procedury określonej w
artykule 251 w sprawach dyrektyw, których wykonanie przynajmniej w jednym Państwie Członkowskim spowoduje zmianę
istniejących zasad ustawowych regulujących wykonywanie zawodów w odniesieniu do kształcenia zawodowego i warunków
dostępu soób fizycznych. W innych przypadkach Rada stanowi większością kwalifikowaną.
3. W odniesieniu do zawodów medycznych i pokrewnych oraz farmaceutycznych stopniowe znoszenie ograniczeń zależy od
koordynacji warunków ich wykonywania w różnych Państwach Członkowskich.
Artykuł 48
Na potrzeby stosowania postanowień niniejszego rozdziału spółki założone zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego i
mające swoją statutową siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo wewnątrz Wspólnoty są traktowane jak osoby fizyczne mające
przynależność Państwa Członkowskiego.
Przez spółki rozumie się spółki prawa cywilnego lub handlowego, a także spółdzielnie oraz inne osoby prawne prawa publicznego
lub prywatnego, z wyjątkiem spółek, których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysków.”
Swoboda przedsiębiorczości oznacza, że podmiot z państwa członkowskiego UE, czyli osoba
fizyczna albo spółki w szerokim tego słowa znaczeniu (a49 TWE), mogą podejmować działalność
gospodarczą w innych państwach członkowskich na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy
krajowi. Wyróżniamy swobodę pierwotną i wtórną. Swoboda pierwotna to możliwość podjęcia
działalności gosp. przez osobę fizyczną w ramach tzw. samozatrudnienia lub możliwość założenia
spółki. Natomiast swoboda wtórna oznacza możliwość otwierania oddziałów, agencji, filii,
przedstawicielstw. Traktat w swoim brzmieniu jest krótki i postanowienia na temat swobody też są
krótkie. Nad interpretacją tych postanowień pracuje ETS w Luksemburgu i na tym tle zapadło wiele
orzeczeń. w jednym z orzeczeń ETS stwierdził że działalność gospodarcza a swoboda
przedsiębiorczości, musi mieć charakter działalności trwającej przez dłuższy czas, stałej i
zorganizowanej, świadczenie usług charakteryzuje się przejściowością.
Działalność gospodarcza może być także wykonywana w ramach swobody świadczenia usług.
Usługa ma zawsze charakter odpłatny oraz przejściowy, czasowy. O swobodzie świadczenia usług
możemy mówić jeżeli granicę przekracza usługodawca, usługobiorca, sama usługa lub gdy usługa
jest świadczona na terytorium państwa trzeciego przez podmioty z innych państw członkowskich.
Dla przedsiębiorców znacznie korzystniejsze jest korzystanie ze swobody świadczenia usług, bo
swoboda przedsiębiorczości wymaga spełnienie wymogów państwa w którym jest wykonywana,
np. wpis do KRS, konto w banku itp. Przykład, usługa fryzjerska, remont przez polską firmę w
obcym państwie jednorazowy to jest to w ramach swobody świadczenia usług. Ale nie można
nadużywać. Kazus adwokata Rainersa, którzy otworzył kancelarię w Studgarcie i we Włoszech, we
Włoszech spędzał większość życia. Jeżeli działalność przejawia pewne cechy stałości, to nie można
korzystać ze swobody świadczenia usług. Usługodawca wyjeżdża – lekarz wyjeżdża operuje i
wraca. Usługobiorca przyjeżdża, Niemiec przyjeżdża do dentysty robi zęba i wyjeżdża. Usługa
przekracza – obraz, opinia prawnika wyjeżdża za granicę a prawnik się nie rusza. Sprawa
przewodników: z Polski jedzie do Włoch i oprowadza Anglików, ETS orzekł że jest to swoboda
usług i nie należy jej ograniczać. Powyższa swoboda dotyczy podejmowania działalności przez
państwa członkowskie.
Nie ma przeszkód podjęcia przez obce podmioty działalności gospodarczej, ale tylko w
wyznaczonych formach (a13u2 i u3). Osoby zagraniczne mają prawo do podejmowania i
wykonywania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowoakcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek
oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie
stanowią inaczej. Przedsiębiorcy zagraniczni a 85-102. Odział przedsiębiorcy zagranicznego
podlega zarejestrowaniu (rejestr przedsiębiorców KRS), oddział może wykonywać działalność
12
tylko w zakresie działalności statutowej przedsiębiorcy zagranicznego. Do rejestracji należy
załączyć przetłumaczony akt założycielski po to aby kontrolować czy wykonuje działalność
statutową. Przedsiębiorca zagr. tworzący oddział jest obowiązany ustanowić osobę w oddziale do
reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego (a 87), wątpliwości czy to ma być prokurent
oddziałowy. Przedstawicielstwo a oddział, przedstawicielstwo wyłącznie do reklamy i promocji
przedsiębiorcy zagranicznego (a93-102). uwaga pytanie. Nie podlega rejestrowi KRS tylko
wpisowi do rejestru przedstawicielstw prowadzonego przez odpowiedniego ministra.
Podejmowanie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne uzależnione jest od
statusu prawnego, czyli między innego od tego skąd pochodzą, jeśli z UE to jak obywatele polscy,
pozostali tylko w 4 formach organizacyjno-prawnych (kom, kom-akc, sp. z o.o., i SA).
Z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasady wykonywania działalności
gospodarczej. Ewidencja działalności gospodarczej, przepisy z ust. o swobodzie wchodzą w 2007 r.
Pojęcie mikro małego i średniego przedsiębiorcy. W pozostałej części jest to ust. publiczno-prawna.
6.3 Zasady podejmowania i wykonywania działalności gosp.
Zasady – cały rozdział 2 ust. o swobodzie dział. gosp. Powtórzenie zasady wolności
gospodarczej za konstytucją (a6) - Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności
gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych
przepisami prawa. Organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w
sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną
osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów
lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa. Sprowadzenie tej wolności
gospodarczej do funkcji publiczno prawnej. Organ adm. publicznej nie może uzależnić działania od
dodatkowych warunków. Zasada wolności gospodarczej, w tym wolności podejmowania i
wykonywania działalności gospodarczej to zasada która rozumiana była i wprowadzona została
przede wszystkim w sferze prawa publicznego. To co nie jest prawem zabronione jest dozwolone.
Natomiast w sferze prawa prywatnego znajduje ona swój wyraz w dwóch zasadach: zasada
swobody umów, w jej zakresie strony zawierają, kończą zmieniają stosunek prawny. Drugim
elementem jest to iż podmioty utworzone zgodnie z prawem mają zdolność prawną określoną
przepisami ustawy i nikt zewnętrznie nie może ingerować w sferę stosunków wewnętrznych
przedsiębiorców zorganizowanych w danej formie.
Ta wolność gospodarcza podlega ograniczeniom, podstawowe ograniczenia zawarte są w ust. o
swobodzie działalności. Są to przede wszystkim ograniczenia przedmiotowe, konieczność
uzyskania koncesji, zezwoleń, konieczność rejestracji, wpisu. W sferze podmiotowej ograniczenie
polega na tym, że pewną działalność można podjąć tylko przy spełnieniu tylko pewnych warunków
podmiotowych, np. zakład ubezpieczeń, spółki akcyjnej albo towarzystwa ubezpieczeń
wzajemnych, nie mamy ograniczenia działalności gospodarczej. Działalność bankowa, banki mogą
być państwowe, spółkami akcyjnymi, spółdzielczymi.
Sąd Najwyższy, Rzeczpospolita z 12 października. Orzeczenie w sferze cywilnoprawnej z
powołaniem na zasadę wolności działalności gospodarczej z 20 maja 2004 r. IICK354/03. SN
stwierdził że postanowienia umowy które ograniczają wolność gospodarczą jednej ze stron
naruszają zasady współżycia społecznego i przez to są nieważne. Strony łączyła pisemna umowa na
podstawie której spółka zobowiązała się do dostarczania pozwanemu określonych towarów które
on z kolei zbywał swoim klientom. Ponadto umowa zawierała klauzulę, że w przypadku
nieterminowej zapłaty wszelkie udzielone przez sprzedawcę "rabaty zostaną anulowane". Strona
powodowa w związku z przekroczeniem przez pozwanego wielu terminów zapłaty wystawiła
faktury korygujące i zażądała od niego równowartości udzielonych mu wcześniej rabatów. SN
odwołuje się do klauzuli generalnej z konstytucji i ust. o swobodzie gospodarczej, wydaje wyrok, o
tym że określone postanowienie umowy o charakterze cywilnoprawnym są sprzeczne z zasadami
współżycia społecznego. Doszłoby do sytuacji, w której mamy niepewność ceny jak w tym
13
wypadku. Strona powodowa mogłaby tolerować przez jakiś czas uchybienia pozwanego w
terminowym płaceniu ceny - jak to zresztą miało miejsce - i tym samym wpływać na
podtrzymywanie przez niego stosunków handlowych z nią jedynie z obawy przed jednorazowym
obciążeniem go dużą kwotą "anulowanych" rabatów. W konsekwencji powstaje niepewność co do
wysokości ceny towarów, co nie da się pogodzić z zasadą ekwiwalentności świadczeń umowy
sprzedaży. Tym bardziej, że takie swoiste pańszczyźnianie przywiązanie pozwanego stwarza
powodowi dogodne warunki do ekonomicznego dyktatu przez cały okres współpracy.
Podtrzymywanie w tych warunkach stosunków handlowych jedynie z obawy przed skorzystaniem z
powoda ze swych niedookreślonych w umowie uprawnień ogranicza wolność gospodarczą przez co
dochodzi do naruszenia zasad współżycia społecznego. SN uznał że wprowadzenie w umowie
zapisu że jak się spóźnisz cofnę ci rabaty nakłada podwójną karę. Musi zapłacić odsetki i po drugie
rodzi niepewność co do ceny i pańszczyźniane przywiązanie do dostawcy towarów, bo jeśli będzie
chciał zerwać umowę to będzie musiał zapłacić te cofnięte rabaty. (źródło: Wydawnictwo
Prawnicze Lex – Lex Omega)
2004.05.20
wyrok SN
II CK 354/03
OSNC 2005/5/91
Postanowienie umowy, które ogranicza wolność działalności gospodarczej jednej ze stron, narusza zasady
współżycia społecznego i jest nieważne (art. 58 § 2 k.c. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z
zasadami współżycia społecznego.).
134392
Dz.U.64.16.93: art.58
Sędzia SN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący)
Sędzia SN Maria Grzelka
Sędzia SN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego "D."- Ś. i Z., spółki
jawnej w G.W., obecnie Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe "D.", S.A. w G.W. przeciwko Zenonowi M. o
zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 maja 2004 r. kasacji strony powodowej od
wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11 grudnia 2002 r.
oddalił kasację.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 28 lutego 2002 r. zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej
kwotę 167.469,35 zł z ustawowymi odsetkami od 13 września 2001 r., a w pozostałym zakresie powództwo
oddalił.
Sąd Apelacyjny na skutek apelacji pozwanego zmienił ten wyrok i oddalił powództwo także w części
uwzględnionej.
Strony łączyła pisemna umowa zawarta dnia 1 czerwca 1998 r. Powodowa spółka zobowiązała się w tej
umowie do sprzedawania pozwanemu określonych towarów, które on zbywał swym klientom. Ponadto
umowa postanawiała, że sprzedaż będzie poprzedzona zamówieniem pisemnym lub telefonicznym, zapłata
nastąpi gotówką lub przelewem w terminie 21 dni od daty wydania towaru, a w przypadku nieterminowej
zapłaty wszelkie udzielone przez sprzedawcę "rabaty zostaną anulowane". Strona powodowa w związku z
przekroczeniem przez pozwanego wielu terminów zapłaty wystawiła faktury korygujące i zażądała od niego
równowartości udzielonych mu wcześniej rabatów.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, dla rozstrzygnięcia sprawy kluczowe znaczenie miało ustalenie treści
postanowienia umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. przewidującego, że w przypadku nieterminowej zapłaty
"rabaty zostaną anulowane". W celu ustalenia treść wskazanego postanowienia, Sąd Apelacyjny dopuścił
dowód z przesłuchania stron i na jego podstawie stwierdził, że w rozumieniu stron z wspomnianego
postanowienia wynikało bezterminowe uprawnienie powodowej spółki do uchylenia, według swego uznania,
w drodze oświadczenia woli, rabatów przyznanych pozwanemu, w razie niedotrzymania przez niego
terminów zapłaty. Słuchany w charakterze strony powodowej Marian Ś. zaznaczył, że gdyby pozwany
kontynuował współpracę ze stroną powodową, wspólnicy powodowej spółki nie anulowaliby przyznanych mu
rabatów. Sąd Apelacyjny uznał postanowienie umowy o takiej treści za sprzeciwiające się naturze stosunku
prawnego łączącego strony i tym samym za nieważne.
Strona powodowa, skarżąc wyrok Sądu Apelacyjnego w całości, jako podstawy kasacyjne przytoczyła
naruszenie art. 233 k.p.c., art. 58 § 2 i 3531 oraz art. 65 i 56 k.c. Zdaniem strony powodowej, postanowienie
umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. przewidujące, że w przypadku nieterminowej zapłaty "rabaty zostaną
anulowane", miało inne znaczenie niż przyjął Sąd Apelacyjny; nadawało cenie ustalonej w poszczególnych
umowach sprzedaży charakter warunkowy, tj. uzależniało skuteczność postanowienia określającego cenę
14
od terminowej jej zapłaty. W razie przekroczenia terminu zapłaty obowiązywała strony automatycznie cena
bez rabatu i tylko samo egzekwowanie roszczeń o część ceny odpowiadającej udzielonym wcześniej
rabatom zależało od woli strony powodowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Jak już było wielokrotnie wyjaśniane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, podstawę kasacji może
stanowić naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez wykroczenie sądu odwoławczego poza granicę statuowanej
tym przepisem zasady swobodnej oceny dowodów, co zakłada w szczególności wykazanie, że wnioski
wyprowadzone przez ten sąd z zebranego materiału dowodowego były nielogiczne bądź sprzeczne z
zasadami doświadczenia życiowego albo że oparł on swe ustalenia na dowodach nieprawidłowo
przeprowadzonych lub poczynionych bez wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2001 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4,
poz. 64 i cytowane tam orzeczenia). Tymczasem skarga kasacyjna strony powodowej nie wskazuje wyjścia
przez Sąd Apelacyjny przy ocenie dowodów poza granice przyznanej mu w tym względzie swobody.
Sąd Apelacyjny, ustalając znaczenie postanowienia umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. przewidującego,
że w przypadku nieterminowej zapłaty "rabaty zostaną anulowane", nie dopuścił się także naruszenia art. 65
k.c. ani tym bardziej połączonego z nim w skardze kasacyjnej art. 56 k.c. Przyjęta na tle art. 65 k.c. w
uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., III CZP 66/95 (OSNC 1995,
nr 12, poz. 168) i późniejszych orzeczeniach tego Sądu (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21
listopada 1997 r., I CKN 825/97, OSNC 1998, nr 5, poz. 81), w ślad za piśmiennictwem, tzw. kombinowana
metoda wykładni przyznaje w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie pierwszeństwo znaczeniu
rzeczywiście nadawanemu przez obie strony w chwili złożenia oświadczenia. Sąd Apelacyjny uznał za
właściwe właśnie takie znaczenie analizowanego postanowienia, jakie - jak ustalił na podstawie dowodu z
przesłuchania stron - rzeczywiście łączyły z nim obie strony, zawierając umowę w dniu 1 czerwca 1998 r.
W konsekwencji, przy ocenie zasadności pozostałych podstaw kasacyjnych należało mieć na względzie
to właśnie znaczenie analizowanego postanowienia umowy z dnia 1 czerwca 1998 r., które ustalił Sąd
Apelacyjny.
Respektowanie tak rozumianego postanowienia prowadziłoby do tego, że ostateczna wysokość ceny w
umowach sprzedaży zawartych na warunkach ustalonych w umowie z dnia 1 czerwca 1998 r., w
przypadkach nieterminowej zapłaty ceny z rabatem, zależałaby od decyzji sprzedawcy. W razie
nieterminowej zapłaty tej ceny przez pozwanego strona powodowa byłaby uprawniona do podwyższenia
ceny o kwotę udzielonego rabatu. Wykonanie tego uprawnienia przez złożenie stosownego oświadczenia
woli pozwanemu zależałoby wyłącznie od uznania strony powodowej. Mogłaby ona realizować to
uprawnienie w całym okresie biegu terminów przedawnienia roszczeń o zapłatę ceny wynikających z
poszczególnych umów sprzedaży.
Pozostawienie określenia wysokości świadczenia wzajemnego drugiej stronie jest, co do zasady,
dopuszczalne. Możliwość taką obejmuje m.in. hipoteza art. 536 § 1 k.c., jednakże uzgodnione warunki
powierzenia ustalenia wysokości świadczenia wzajemnego drugiej stronie muszą się mieścić w granicach
swobody umów (art. 3531 k.c.).
Założeniem umowy sprzedaży i innych umów wzajemnych jest ekwiwalentność uzgodnionych
świadczeń; według woli stron, świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej (art.
487 § 2 k.c.). Powierzenie sprzedawcy ustalenia ostatecznej wysokości ceny przez jej podwyższenie o
kwotę rabatu w razie niedotrzymania terminu zapłaty trudno samo w sobie uznać za niedające się pogodzić
z rozkładem praw i obowiązków stron, jaki zakłada ekwiwalentność świadczeń w umowie sprzedaży. Nawet
pozostawienie decyzji w tym względzie uznaniu sprzedawcy i umożliwienie mu podjęcia tej decyzji w całym
okresie biegu terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę ceny daje się pogodzić z wspomnianym
rozkładem praw i obowiązków. Kwota, o którą może nastąpić podwyższenie ceny, jest znana, określona jest
też jednoznacznie, leżąca w sferze oddziaływania kupującego, przesłanka warunkująca możliwość
podwyższenia ceny, a to, że podjęcie decyzji w tym względzie zależy od uznania sprzedawcy i może on
podjąć tę decyzję do chwili upływu terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę ceny, nie godzi w interesy
kupującego, ponieważ dopóty, dopóki sprzedawca nie złoży stosownego oświadczenia woli, kupujący nie
jest obowiązany zapłacić podwyższonej ceny. O tyle więc, o ile klauzula powierzająca sprzedawcy ustalenie
ostatecznej wysokości ceny na powyższych warunkach daje się pogodzić z rozkładem praw i obowiązków
stron, jaki zakłada ekwiwalentność świadczeń w umowie sprzedaży, nie ma podstaw do jej uznania za
sprzeciwiającą się właściwości (naturze) oddzielnie rozpatrywanych stosunków sprzedaży między stroną
powodową a pozwanym (art. 3531 k.c.).
Analizowane postanowienie umowy z dnia 1 czerwca 1998 r. nie mogło jednak być uznane za
mieszczące się w granicach swobody umów z innej przyczyny.
Umowa z dnia 1 czerwca 1998 r. stanowiła podstawy stałych kontaktów handlowych między stronami;
określała warunki zawieranych przez nie kolejno umów sprzedaży towarów oznaczonego asortymentu, które
pozwany następnie zbywał swoim klientom. Uwzględniając całokształt tych okoliczności (por. uzasadnienie
uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1987 r., III CZP 51/87, OSNC 1989, nr 1, poz. 14),
analizowane postanowienie, w razie uznania jego skuteczności, pozwalałoby stronie powodowej uzależnić
15
pozwanego od siebie i przez to ograniczyć wolność jego działalności gospodarczej. Strona powodowa
mogłaby tolerować przez jakiś czas uchybienia pozwanego w terminowym płaceniu ceny - jak to zresztą
miało miejsce - i tym samym wpływać na podtrzymywanie przez niego stosunków handlowych z nią jedynie
z obawy na jednorazowe obciążenie go dużą kwotą "anulowanych" rabatów. Niepewność co do wysokości
ceny towarów nabywanych od strony powodowej utrudniałaby także ustalanie warunków umów sprzedaży
zawieranych przez pozwanego ze swymi klientami. Umowa w zakresie, w jakim ogranicza wolność
działalności gospodarczej (uznaną za podstawę ustroju gospodarczego Polski - art. 20 Konstytucji) jednej
strony, jeżeli nie jest już sprzeczna z ustawą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 1997 r., I CKN
114/97, OSNC 1997, nr 12, poz. 193), narusza klauzulę generalną zasad współżycia społecznego i jest tym
samym nieważna (art. 58 § 2 k.c.).
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39312 k.p.c.).
Pytanie na egzaminie o zasady. art. 15 i nast. Niektóre z tych zasad są zapisane w tej ustawie
zapisane jako zasady ale znajdują one materializację w przepisach innych ustaw. Przedsiębiorca
wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji - ustawa o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji, na takiej zasadzie została zakazana sprzedaż konsonrcialna czyli sprzedaż
w systemie argentyńskim, bo została uznana za czyn nieuczciwej konkurencji. Przedsiębiorca jest
obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej,
w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności
publicznej, a także ochrony środowiska – ustawa o ochronie środowiska. Ustawa o poszanowaniu
interesów konkurencji i konsumenta, na straży stoi urząd ochrony konkurencji i konsumenta.
Ustawodawstwo bardzo szczegółowe. Ogranicza to działalność gospodarczą. Klauzule generalne
moralność publiczna, dobre obyczaje (zws w kc). Przedsiębiorca jest obowiązany do wykonywania
działalności w sposób profesjonalny, jest zobowiązany do posiadania odpowiednich uprawnień
przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jest
zobowiązany zapewnić aby czynności dokonywane były w ramach dział. gosp. prze osobę
legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Jawność działalności gospodarczej,
dla bezpieczeństwa towarów pewne informacje na etykietach, siedziba, adres przedsiębiorcy,
transakcja w formie przelewu bankowego (a21-22). Są to przepisy o charakterze
publicznoprawnym.
Definicja legalna mikro i małego przedsiębiorcy znajduje się w ustawie o swobodzie
działalności gospodarczej a103 i nast.
Art. 104. Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch
ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych
nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu
sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
Art. 105. Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch
sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów
euro.
Art. 106. Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch
sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów
euro.
16
6.4 Ewidencja działalności gospodarczej i KRS
Rejestracja przedsiębiorców. Dwa podstawowe rejestry, rejestr przedsiębiorców KRS i
ewidencja działalności gospodarczej, przedsiębiorcy podlegają rejestracji w innych ewidencjach.
Celem było żeby wszystkich przedsiębiorców umieścić w jednym spisie, miał nim być KRS, miał
on zastąpić istniejąe wiele rejestrów, rejestr spółdzielni itp. Osoby fizyczne podlegające wpisowi
musiały spełnić zasady stawiane przedsiębiorcom. Rejestr przedsiębiorców pełni funkcję
informacyjną ale też posiada rękojmie wiary publicznej. Osoby fizyczne zostaną w ewidencji
gminnej bo większość przedsiębiorstw w Polsce to przedsiębiorcy zakładani przez osoby fizyczne,
niemożliwość przeniesienia danych do KRS. Osoby fiz zostają w ewidencji działalności
gospodarczej.
Ustawa o KRS weszła w życie w 2001 r. KRS składa się z 3 rejestrów. Rejestr
przedsiębiorców, rejestr innych podmiotów, w tym zwłaszcza stowarzyszeń, fundacji, i innych
podmiotów o charakterze społecznych, rejestr dłużników niewypłacalnych. Krajowy rejestr sądowy
jest prowadzony przez sądy rejonowe które mają swoją siedzibę przy sądach okręgowych. KRS
prowadzi rejestr w systemie informatycznym. Nie można dokonać zgłoszenia w sposób
elektroniczny. Wymóg do z o.o. i S.A. rejestracja elektroniczna do 2007 r. Cechy: cały KRS jest
jawny. Jawność formalna cały KRS. Jawność materialna tylko rejestr przedsiębiorców. Jawność
formalna oznacza jawność pełną poza określonymi w ust. wyjątkami i oznacza że każdy ma prawo
wglądu do danych wpisanych do rejestru poprzez uzyskiwanie wyciągów, zaświadczeń czy
informacji o konkretnym przedsiębiorcy czy dłużniku niewypłacalnym który nas interesuje. Jest to
jawność pełna dotycząca wszystkich danych rejestrowych. Jawność formalna pełna dotyczy także
akt rejestrowych w rejestrze przedsiębiorców. Te wpisy powstają na podstawie akt rejestrowych,
dokumenty stanowiące podstawę wpisu, np. uchwała zgromadzenia akcjonariuszy o zmianie
prezesa, czy kapitału zakładowego. Każdy może uzyskać informację o każdym przedsiębiorcy,
przez wyciąg lub o dokumenty rejestrowe. Wyciągi zaświadczenia kosztują, wgląd do akt
rejestrowych jest bezpłatny i można sobie pod nadzorem zrobić z nich notatki. Dane dotyczące
złożenia sprawozdań finansowych są w krs ale samo sprawozdanie jest w dokumentach. Rejestr
przedsiębiorców charakteryzuje się jawnością formalną rozszerzonym poprzez ogłoszenie w
monitorze sądowym i gospodarczym. Zasada jawności materialnej, polega na prawdziwości
wpisów a17 i 18 ustawy o KRS oraz na zasadzie zupełności wpisów a 14 i 15. Zasada
prawdziwości domniemywa się że dane wpisane w rejestrze są prawdziwe. Zasada zupełności
podmiot zobowiązany o wpis do rejestru nie może powoływać się na wpisy które był obowiązany
ujawnić a nie ujawnił, zasada znajomości wpisów ujawnionych i nieznajomości wpisów
nieujawnionych. Przed upływem 16 dnia od dnia ogłoszenia w monitorze sądowym i
gospodarczym. Kontrahenci mają obowiązek znajomości wpisu w rejestrze. Przedmiot rejestracji,
działy KRS. enumeratywne wyliczenie przedsiębiorców a 36 podlegających wpisowi. KRS składa
się z 6 działów. 1. ogólne informacje, firma siedziba, sposób powstania, 2. a38 inne informacje
organ uprawniony do reprezentacji, członkowie zarządu plus zasada reprezentacji, organy nadzoru,
ich skład, nazwiska prokurentów i na jakich zasadach reprezentują, uprawnienie przedsiębiorcy
zagranicznego 3 informacja o przedmiocie działalności zgodnie z pkd, 4 zaległości finansowe
urzędy skarbowe i celne powinny występować o dokonanie wpisu z urzędu, inni też mogą wystąpić,
tutaj dostęp ograniczony, 5. ustanowienie kuratora, gdyby był powołany, podstawą ustanowienia
kuratora jest ust o krs i KC i ust. pr. upadłościowe i naprawcze. 6. informacje o zakończeniu
działalności, jego upadłości, jego zarządcach komisarycznych. Ust. o KRS na egzamin. Rejestr
dłużników niewypłacalnych. a 55 z urzędu os. fiz. wykonujące działalność gospodarczą których
ogłoszono upadłość, wspólnicy spółki której upadłość ogłoszono albo majątek nie wystarczy na
pokrycie kosztów egzekucji, Osoby które na mocy wyroku zostały pozbawiony prawa
wykonywania działalności gospodarczej. a56 na wniosek wierzyciela posiadającego tytuł
wykonawczy wobec dłużnika, który w ciągu 30 dni nie wpłacił należności. Koszt wpisania takiej
osoby 300 zł. Wpisy podlegają wykreśleniu po 10 latach, wpisy wykreślone w całości nie podlegają
ujawnieniu, lub na wniosek. To co wchodzi w 2007 r. przepisy o ewidencji działalności
17
gospodarczej od 23-45. Ewidencja działalności gminnej upodobniona do KRS. Uzależnone od
przygotowania gmin do informatyzacji. Informacje będzie udzielać Centralna Informacja o
działalności gospodarczej. Ewidencja jest jawna, pełna jawność, dotyczy danych i akt, zasada
prawdziwości danych wpisanych do rejestru. Dodatkowe dane firma przeds, NIP msce
zamieszkania adres działalności gosp, przedmiot wykonywanej działalności gosp inf. o istnieniu lub
ustaniu małżeńskiej wspólnoty majątkowej, inf. o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności
pr. inf. o wszczęciu post naprawczego, inf. o utracie koncesji, inf. o umowie spółki cywilnej jeżeli
została zawarta, dane stałego pełnomocnika, inf. o ustanowieniu kuratora, czy osoba fizyczna może
ustanowić prokurenta.
6.5 Pojęcie przedsiębiorstwa
Znaczenia: podmiotowe, przedmiotowe, funkcjonalne, jako nazwa. Podmiotowe, kiedy
przedsiębiorstwem jest przedsiębiorca, tam gdzie występuje samodzielność, samorządność
samofinansowanie. Na przedsiębiorstwo mogą się składać zakłady albo oddziały, śą one
wyodrębnioną jednostką organizacyjną bez podmiotowości prawnej. Przedsiębiorstwo w znaczeniu
przedmiotowym a 55(1) przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo, zorganizowany zespół
składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności
gospodarczej. W szczególności w skład przedsiębiorstwa wchodzi nazwa prawo własności ruch i
nieruch, wierzytelności, także koncesje licencje, majątkowe prawa autorskie, patenty, księgi
dokumenty, tajemnice przedsiębiorstwa, ale nie obejmuje pasywów. W skład przedsiębiorstwa w
znaczeniu przedmiotowym nie wchodzą pasywa, nie chodzą długi. Jeżeli przedsiębiorstwo jest
przedmiotem czynności prawnej to nie obejmuje to długów a55(4) nabywca przedsiębiorstwa
rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą chyba że nie wiedział. W znaczeniu
funkcjonalnym, jest tożsame z pojęciem wykonywania działalności gospodarczej i pojawia się w kc
w tych umowach które mogą być dokonywane w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa, czyli w
zakresie wykonywanej działalności gospodarczej, czyli w tych umowach zawsze handlowych, np.
leasing, um. przewozu, agencyjna, które może zawrzeć tylko taki przedsiębiorca który zajmuje się
zawodowo tą czynnością.
6.6 Firma
Oznaczenie pod jakim przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą. Niekoniecznie firma
musi być identyczna z nazwą przedsiębiorstwa. Firma w kc jest niezbywalna, natomiast nazwa jako
składnik przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym może być przedmiotem obrotu. z.
wyłączności firmy. Zasada prawdziwości firmy. Możliwość kontynuacji działalności pod
dotychczasową nazwą pod warunkiem umieszczenia informacji o nowym nabywcy. Przepisy
szczególne przy konkretnych spółkach
6.7 Prokura
Szczególny rodzaj pełnomocnictwa, uregulowanym w KC. Specjalny rodzaj, bo może jej
udzielić wyłącznie przedsiębiorstwa (Zakres podmiotowy, nie każda osoba), zakres wynika z KC i
obejmuje ona prawo do reprezentacji we wszystkich sprawach sądowych i pozasądowych
związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, wyłącznie do czynności wymienionych w KC
potrzebne jest szczególne pełnomocnictwo (zbycie, obciążenie przedsiębiorstwa, nieruchomości)
powinna być wpisana do rejestru, który to wpis ma charakter deklaratoryjny, prokura powstaje w
momencie udzielenia jej, ale żeby ją udokumentować trzeba wykazać się odpowiednim wpisem w
rejestrze, przedwczoraj w RPlitej orzeczenie SN które potwierdza tę zasadę. Ze względu na ochronę
osób trzecich. Pytanie, do którego rodzaju z pełnomocnictw prokura jest najbardziej podobne, do
ogólnego, jeżeli chodzi o zakres, bo też jest to do dokonywania wszystkich czynności, ale tylko
zwykłego zarządu, ale jest ograniczona bo wyłącznie dot. tego przedsiębiorstwa. Stosunek
wewnętrzny jest stosunkiem wtórnym. Stosunek wewnętrzny nie musi istnieć, ale na ogół jest, z
18
reguły umowa o pracę, zlecenie, kontrakt managerski. Prokura może być udzielona tylko os.
fizycznej i to posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych, nie może być ograniczona ze
skutkiem wobec osób trzecich. tak jak prawo do reprezentowania przez członka zarządu. Ten zakaz
ograniczania wobec osób trzecich oznacza, że nie może być ograniczeń kwotowych które miałyby
skutek wobec osób trzecich. Jest możliwe w um. spółki postanowienie że prokurent nie będzie
dokonywał czynności ponad jakąś sumę, taka inf. nie może się znaleźć w rejestrze. Wtedy zasada
reprezentacji łącznej, prokurent z członkiem zarządu, gdy nie ma zaufania do prokurenta. Ze
skutkiem w stosunkach wewnętrznych można. W każdej chwili może być odwołania. Nie można jej
ograniczyć chyba że ust. takie ograniczenie przewiduje, np. prokura oddziałowa, do dokonywania
czynności w zakresie oddziału spółki. Ustawowe przyczyny wygaśnięcia prokury, np. rozwiązanie
spółki podział łączenie spółek, upadłość przedsiębiorcy. Śmierć przedsiębiorcy nie, śmierć
prokurenta tak. Czy przedsiębiorca osoba fizyczna może udzielić prokury. KC prokury może
udzielić przedsiębiorca wpisany do rej. przedsiębiorców. Zamiarem ustawodawcy było rozszerzyć
krąg przedsiębiorców którzy mogą ustanowić prokurenta do wszystkich. Wykładnia historyczna i
celowościowa, prokura jest związana z ujawnieniem w rejestrze, do ewidencji działalności gosp.
nie ma gdzie to wpisać, nowa ewidencja, stały pełnomocnik. Jej opinia, nie może os. fizyczna, bo
nie ma wpisu w rejestrze. Rodzaje łączna, samoistna, oddzielna, łączna prokurenci zawsze muszą
dokonywać wspólne, oświadczenia woli oddzielnie, samoistna, prokurent może działać sam.
7 SPÓŁKI
Podział ze względu na miejsce regulacji: Handlowe, Cywilne, także w oparciu o niektóre
przepisy administracyjnoprawne, np. prawo wodne i prawo leśne, są to swoiste spółki, nie
handlowe.
Spółki osobowe i kapitałowe. Cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo
akcyjna, Kapitałowe, sa i zoo.
sp. osobowe
Nie posiadają osobowości prawnej
sp. kapitałowe
mają osobowośc prawną
sp. cyw. ani osobowości ani podmiotowości
zasadą jest że co najmniej jeden wspólnik prowadzi działają przez swoje organy
sprawy spółki i reprezentuje ją
w komandytowo akcyjnej są organy, sp. partnerska
może mieć
co najmniej jeden wsp ponosi osobistą solidarną spółka
odpowiada
całym
swoim
odpowiedzialność za zobowiązania spółki
majątkiem za zobowowiązania spółki,
wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności
8 Osobowe spółki handlowe
8.1 Ogólnie
Umowa spółki handlowej wspólnicy dążą do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wniesienie
wkładów jeżeli umowa lub statut tak stanowi, nie może powstać. Przepisy stosuje się odpowiednio,
pierwszeństwo przy wątpliwości interpretacyjnych, wykładnia systemowa ksh później ksh. Przepisy
o charakterze ogólnym których nie było w kh.
19
Przepisy ogólne dot. sp. osobowych. Przyznanie podmiotowości prawnej. We własnym imieniu
nabywają prawa w tym własność nieruchomości i zaciągać zobowiązania, pozywać i być
pozywanymi. Właścicielem nieruchomości będzie spółka (a nie wspólnicy jak w sp. cyw.).
Odrębność uspawniającą działalność, zmiany w umowie spólki powinny być dokonywane
jednomyślnie ale umowa spółki może stanowić inaczej. Jeżeli um. tak stanowi to ogół praw i
obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę.
8.2 SPÓŁKA CYWILNA
Umowa która ma na celu wspólne działanie w celu gospodarczym, nie musi to być działalność
gosp, ale może. Wspólny dom budowany przez braci, do momentu wyodrębnienia dwóch mieszkań
w domu to jest to spółka cywilna. Zyskuje na znaczeniu ze względu na szerokie zastosowanie.
Osoby fizyczne i osoby prawne mogą, np. do stworzenia konsorcium (podręcnik ekonomiczne
formy współdziałania przedsiębiorców), porozumienie służy przeprowadzeniu wspólnej inwestycji,
przedsiębiorstwa, czasem w tym celu zakłada się sp. z o.o. Jedn. organizacyjne z a33(1) też mogą
zakładać z tego powodu że w sprawach nieuregulowanych odpowiednio przepisy o osobach
prawnych. Co może być wkładem do sp. cyw. własność, inne prawa, świadczenie usług, także do
używania, odpowiednio przepisy o najmie, dzierżawie, także użytkowanie (Ale sp. cyw. nie będzie
mogła przenieść tego prawa) środki finansowe, wkesle, papiery wartościowe, akcjie obligacje,
świadczenie usług, oznacza ono że nei mogą być zatrudnieni przez sp. cywilną w zakresie tych
usług ale w innym zakresie może. Wspólny majątek wspólników, wkłady wniesione i to co spółka
wypracuje. Jest to maj. wyodrebniony od maj. prywatnych wspólników, współwłasność łączna.
Przez czas trwania spółki nie podlega podziałowi, jest łączny co oznacza że jest bezudziałowy
żaden wspólnik nie może rozporządzać swoim udziałem w spółce, ale może rozporządzić udziałem
na przyszłość, może Majątek wspólny stanowi współwłasność łączną, więc po zakupie
nieruchomości, wszyscy będą jej własnością, mogą wszyscy razem sprzedać jej kawałek, ale nei
każdy osobno swój udział. Odpowiedzialność za zobowiązania, odpowiadają solidarnie wspólnicy.
Wierzyciel sam decyduje od kogo dochodzić roszczeń i z jakiego majątku. Pozywa poszczególnych
wspólników. Klauzula wykonalności może być nadana przeciwko wszystkim. Jeżeli jeden wspólnik
spełni, pozostali zwolnienie, ale ma on prawo regresu. Prowadzenie spraw i reprezentacja.
Uprawnienie każdego wspólnika, każdy może. Zakres prawa do prowadzenia spraw determinuje
zakres prawa do reprezentowania (Art. 866). Reprezentacja stosunki na zewnątrz, wszelkiego
rodzaju czynności prawne, przed sądami. Prowadzenie spraw, podejmowanie wszelkich decyzji.
Zatrudnienie pracownika: podjęcie decyzji prowadzenie, zawarcie umowy to reprezentacja. Każdy
wspólnik może prowadzić sprawy nieprzekraczające zwykłego zarządu, w pozostałych sprawach
potrzebna jest uchwała wspólników, każdy wspólnik może dokonać czynności nagłej i to jest taka
czynność której niedokonanie naraziłoby spółkę na niepowetowane straty, a 865. Udział w zyskach
i udział w stratach. Zasadą jest że zysk i udział w stratach dzieli się po równo, wspólnicy mogą
postanowić inaczej, można zwolnić od udziału w stratach ale nie można od udziału w zyskach. To
ma wpływ na regres, na podstawie wewnętrznej umowy spółki. Rozwiązanie spółki cywilnej.
Wypowiedzenie udziału przez jednego wspólnika w sytuacji gdy było ich dwóch. Śmierć
wspólnika, chyba że w umowie wskazano iż w jego miejsce wchodzą spadkobiercy. Osiągnięcie
celu gospodarczego dla którego spółka została powołana. Nie jest to przesłanka bezwzględna, bo
jeżeli mimo to spółka działa nadal to milczące przedłużenie lub uchwała że mimo to ma trwać.
Uchwała wspólników. Upadłość wspólnika. Rozwiązanie spółki przez sąd z ważnych powodów.
Wypowiedzenie udziału powoduje obowiązek spłacenia występującego wspólnika, a 871,
wspólnikowi zwraca się w naturze rzeczy do używania, wartość wkładu w pieniądzu, świadczenie
usług nie ulega zwrotowi, w pieniądzu procent zysku. Warto określić w umowie wkład. Zysk w
takim stosunku w jakim określono jego udział w zyskach. Wypowiedzieć może wierzyciel osobisty
wspólnika, jeżeli przez 6 mcy prowadził bezskuteczną egzekucję z jego majątku prywatnego.
Ważne powody do rozwiązania spółki przez sąd, nie ma możliwości wyeliminowania wspólnika
wbrew jego woli. Nie ma możliwości podtrzymania działalności. Jeden ze wspólników upada
20
Zasady rozliczeń, od momentu rozwiązania majątek wspólny staje się współwłasnością w częściach
ułamkowych. Przyjęcie nowego wspólnika do spółki jest dozwolone, orzeczenie SN z lat 60 tych
potwierdza. Jeżeli sp. cyw. przez 2 kolejne lata osiągnie pewien poziom obrotów to ma ona
obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców jako spółka jawna, przychody netto wg. ust. o
rachunkowości, 800 tys euro. Problem odpowiedzialności za zobowiązania spółki wspólnika
występującego ze spółki. Wierzyciel nawet jak on wystąpi to może do niego iść z roszczeniem. Do
momentu wypowiedzenia ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki, jeśli spłacił i
wierzyciel przyjdzie, to ma on regres.
8.3 SPÓŁKA JAWNA
Taka spółka osobowa która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (zawsze dokonuje
działalność gospodarczą) w której wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki
bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami i nie jest
inną spółką handlową.
Umowa pod rygorem nieważności w formie pisemnej, powstaje z momentem wpisu do rejestru,
wpis ma charakter konstytutywny. Do 2003 wpis miał charakter deklaratoryjny, w tej chwili
wszystkie spółki handlowe powstają z momentem wpisu.
Firma spółek osobowych musi zawierać co najmniej nazwisko wspólnika który ponosi
odpowiedzialność.
Do rejestru co się zgłasza inf. o wspólnikach którzy mają prawo do reprezentowania na
zewnątrz. Do zgłoszenia należy dołączyć wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania
spółki, tak jest we wszystkich spółkach.
Sfera zewnętrzna, stosunki zewnętrzne, wyrażają się w dwóch elementach, odpowiedzialności i
reprezentacji. Odpowiedzialność, za zowobowiązania odpowiada sama spółka ale także
odpowiadają wspólnicy wszyscy solidarnie całym swoim majątkiem i bez ograniczeń.
Odpowiedzialność wspólników w spółce jawnej ma charakter subsydiarny. Wierzyciel występując
przeciwko spółce może od razu skierować powództwo do wszystkich wspólników. Nie będzie
można prowadzić egzekucji przeciwko wspólnikowi jeżeli wcześniej nie podejmie się egzekucji z
majątku spółki. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania powstałe przed jej
przystąpieniem (a32, 35, 36). Majątek spólki stanowi wszelkie mienie nabyte przed i w czasie
trwania spółki, nie jest to majątek wspólników(a28). Reprezentacja, każdy wspólnik ma prawo,
zakres to wszelkie czynności związane z prowadzeniem spółki, prawa reprezentowania ze skutkiem
na zewnątrz nie można ale wewnętrznie można, prawo reprezentacji można wyłączyć (a29, 30).
Wyłączone prawo reprezentacji w umowie spółki gdy sam wspólnik wyraża zgodę, można też
postanowić że wspólnik będzie miał prawo reprezentacji łącznej, nie jest to ograniczenie
reprezentacji ale sposób reprezentacji, gdy reprezentacja łączna a jeden wspólnik leży i wbrew
swojej woli nie może podejmować czynności, wspólnik może być pozbawiony prawa do
reprezentowania spółki wyłącznie z ważnych powodów przez sąd. Przepisów o odpowiedzialności
nie można zmienić (a34). Inne zastrzeżenia umowne nie wywołują skutków wobec osób trzecich.
Stosunki wewnętrzne w spółce jawnej. Kwestia prowadzenia spraw i praw i obowiązków
wspólnika w spółce. Prowadzenie spraw a 38, bezwzględnie obowiązujący, pozostałe kwestie
można zmienić. Prowadzenia spraw spółki nie można powierzyć osobie trzeciej z wyłączeniem
wszystkich wspólników. Nie można ograniczyć prawa wspólnika do osobistej informacji o
sprawach spółki. Zakres prowadzenia spraw, nieprzekraczające zwykłego zarządu, przekraczające
wymagają wspólnej uchwały, prokurę ustanawiają wszyscy wspólnicy mający prawo prowadzenia
spraw spółki, odwołać może każdy z nich, dokonanie czynności nagłej. Prawo prowadzenia spraw
spółki może być odebrane z ważnych powodów przez sąd. Prawa i obowiązki wspólnika a 48, 49.
Przedmiotem wkładu mogą być nieruchomości, rzeczy pieniądze, usługi, praca. Z tytułu
wniesionych wkładów wspólnik posiada udział kapitałowy. Od tego udziału kapitałowego można
21
żądać odsetek 5% nawet jeśli spółka poniosła stratę. Udział odpowiada wkładowi rzeczywiście
wniesionemu do spółki. Zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej.
Rozwiązanie sp. jawnej, przyczyny określone w umowie, śmierć, upadłość... Przyczyny
przewidziane w umowie spółki. Przesłanka względna. Jednomyślna uchwała wspólników,
bezwzględna przesłanka. Ogłoszenie upadłości spółki. Upadłość likwidacyjna to definitywne
rozwiązanie, ale upadłość restrukturyzacyjna nie kończy spółki. Upadłość jednego ze wspólników
ale pozostali mogą zadecydować że tamtego wkład zostanie wypłacony a pozostanie spółka.
Wypowiedzenie, jeśli było dwóch. Prawomocne orzeczenie sądu z ważnych powodów, powoduje
rozwiązanie spółki, jeżeli ważny powód zachodzi po stronie tylko jednego wspólnika to sąd może
orzec o wyłączeniu wspólnika ze spółki. Zasady dziedziczenia a60, zależy co umowa stanowi,
spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę, rozliczenia a65. Rozwiązanie spółki następuje z
momentem podjęcia uchwały lub zaistnienia przyczyn, natomiast wykreślenie spółki następuje po
przeprowadzeniu likwidacji, albo po zakończeniu działalności spółki w inny sposób. Rozwiązanie i
inf o rozwiązaniu trafia do rejestru od razu. Zakończenie działalności spółki przez procedurę
likwidacji spółki. Likwidacja nie jest obligatoryjna.
Stanowi ona bazę dla pozostałych spółek osobowych. Pozostałe odnoszą się do niej, że w
pozostałym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy o spółkach jawnych. Jeżeli jest możliwe to
wprost, z modyfikacjami lub w ogóle.
8.4 SPÓŁKA PARTNERSKA
Sp. osobowa prowadząca we własnym imieniu i pod własną firmą przedsiębiorstwo, założona
przez wspólników nazywanych partnerami, w celu wykonywania wolnego zawodu, partnerem
może być wyłącznie osoba fizyczna, posiadająca uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu.
Lista wolnych zawodów przewidziana w ksh a 88. Jest to adwokat, aptekarz, ubezpieczenia,
księgowi, lekarze, lekarze stomatolodzy, tłumacze przysięgli. W spółce partnerskiej
wykonywanych więcej niż jeden zawód. Forma aktu notarialnego. Co się zgłasza do rejestru
podręcznik.
Dwie cechy charakterystyczne, odpowiedzialność za zobowiązania, reprezentacja i
prowadzenie spraw a95-97. partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe
w związku z działalnością innego partnera będącą wykonywaniem wolnego zawodu (błąd w
sztuce), w pozostałym zakresie jak w spółce jawnej. Np. inwestycja wobec sprzątaczki,
leasingodawcy do stołu operacyjnego. Jeżeli nie wykonywał partner tyko osoba na umowę o prace
to ten partner który go zatrudnił, gdy to był wolny zawód. Odpowiedzialność w pierwszej
kolejności ponosi spółka a potem odpowiada ten konkretnie który zawinił. Ubezpieczenie od
odpowiedzialności cywilnej.
Reprezentacja. jest prawem każdego partnera, partner może być pozbawiony prawa
reprezentowania. W sp. jawnej aby wyłączyć od tego jest możliwe ale jedynie w drodze orzeczenia
sądu. Uchwała wspólników 3/4 głosów, przy obecności 2/3, umowa może podwyższyć wymóg
głosów. a97 w spółce partnerskiej w celu prowadzenia spraw i reprezentacji można powołać zarząd,
do niego stosuje się odpowiednio przepisy o sp. z o.o. Zarząd może być jedno lub wieloosbowy, np.
gdy partnerzy chcą się zająć tylko i wyłącznie wykonywaniem zawodu, a nie sprawami
pracowniczymi księgowymi i innymi. '
Przyczyny rozwiązania tak jak w spółce jawnej ale też może być odrębna przyczyna, utrata
przez wszystkich wspólników prawa do wykonywania zawodu. Jeżeli prawo do wykonywania
zawodu straci jeden partner i w ciągu roku powinien wystąpić ze spółki, jeśli nie wystąpi to i tak
jakby wystąpił, spółka partnerska nie może funkcjonować jako spółka jednosobowa.
Wstąpienie spadkobierców w miejsce wspólnika, umowa musi to przewidywać i spadkobierca
musi mieć uprawnienia do wykonywania zawodu.
22
Zasadniczo dwie cechy odróżniające od spółki jawnej, kwestia odpowiedzialności i
zarządzania spółką.
8.5 SPÓŁKA KOMANDYTOWA
Geneza Czasy średniowiecza. Była też w KH. Nie jest zbyt popularna ale tez jest
wykorzystywana w obrocie gospodarczym. Wspólnik aktywny, ponosi odpowiedzialność całym
swoim majątkiem, reprezentuje swoją spółkę na zewnatrz, komplementariusz. Osoba która wnosi
środki do spółki, jest pasywny to komandytariusz. Odpowiedzialność ograniczona do wysokości
wkładu. Spółki osobowe są przedsiębiorcami. Spółki kapitałowe mogą być założone dla każdego
celu ich wyznaczonego.
Podobieństwa do spółki jawnej. Komplementariusz = wspólnik w spółce jawnej. Regulaca
spółki komandytowej polega na ukształtowaniu statusu prawnego komandytariusza. Jego
odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości sumy kmandytowej. Odpowiada osobiście swoim
majątkiem. Tyle tylko że jego odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości sumy
komandytowej. Musi ona być określona w umowie spółki i w rejestrze przedsiębiorców. W
granicach wniesionego wkładu komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności. Jeżeli dokonano
by mu wypłaty zysków mimo że spółka przynosiła straty, jego odpowiedzialność się rozszerza.
a108 i 107 przedmiotem wkładu komandytariusza do spółki nie może być świadczenie usług, chyba
że wniósł oprócz tego aport lub gotówkę w wysokości sumy komandytowej, to ponad ten wkład
może wnieść wkład w postaci świadczenia usług. Suma komandytowa może być obniżona lub rożni
komandytariusze mają różną wysokość sumy komandytowej. a113 obniżona suma komandytowa,
ze względu na ochronę dobrej wiary osób trzecich, za zobowiązania które powstały przed
obniżeniem komandytariusz odpowiada tak jak przed obniżeniem. Zasadą jest że spółkę
reprezentuje tyko komplementariusz a komandytariusz nie ma prawa reprezentacji spółki, może
reprezentować np. jako prokurent, jego nazwisko nie może być ujawnione w firmie spółki. Firma
określa formę prawną i co najmniej jednego komplementariusza. Komplementariuszem może być
też osoba prawna i w takiej sytuacji w firmie spółki komandytowej musi się znaleźć pełna firma tej
spółki. Komandytariusz nie prowadzi spraw spółki. Ma prawo współdecydowania w sprawach
przekraczających zwykły zarząd. Przykład czynności przekraczające, sprzedaż nieruchomości,
kredyt. Może dojść do odwrócenia ról wspólników. W Niemczech popularna jest spółka
komandytowa z komplementariuszem spółką cywilną. Komandytariusz może uzyskać prawo do
reprezentacji przez prokurę lub pełnomocnictwo. Komandytariusz może być wspólnikiem biernym.
Np. amerykanin wnosi kasę i interesują go tylko zyski. Może żądać sprawozdania finansowego,
uprawnienia informacyjne. Rozróżnienie na wkład zadeklarowany i wkład wniesiony.
Komandytariusz uczestniczy w zysku do wysokości wkładu rzeczywiście wniesionego, nie można
go wyłączyć od udziału w zysku.
Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. W jego miejsce wchodzą
spadkobiercy, wskazują jedną osobę, lub udział może być podzielony, za zgodą pozostałych
wspólników bo zmiana umowy spółki. Jakie są przyczyny rozwiązania spółki komandytowej,
pytanie, takie jak w spółce jawnej z wyjątkiem śmierci. Śmierć komplementariusza jest przesłanką
rozwiązania.
8.6 SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA
Wprowadzona przepisami ksh. W innych krajach też jest. My na wzór ustawodawstwa
niemieckiego, tylko w Polsce jest ona jednostką organizacyjną nie posiadającą osobowości
prawnej. Konstrukcyjnie bardziej zbliżona jest do osób prawnych.
Geneza. Jest to spółka w której komplementariusz jest prawie bez zmian. Jest prawie
nieuregulowana i odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Nie ma komandytariusza tylko jest
akcjonariusz. Obowiązki i uprawnienia akcjonariusza stosujemy przepisy o spółce akcyjnej. Nie
23
ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki osobistej w ogóle. Wnosi on wkłady na porycie
akcji, kapitał zakładowy, minimalnie 50 tys złotych. w pozostałych spółkach osobowych żeby
rozpocząć działalność zaczynają od kapitału początkowego. Ustawodawca stanowi że wniesienie
wkładów jest obligatoryjne (a3) Wkłady te składają się na majątek spółek osobowych. Kapitał
minimalny musi być. Jest to spółka osobowa, co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez
ograniczeń, w sprawach nieuregulowanych do komplementaruszy stosuje się odpowiednio przepisy
spółki jawnej w pozostałych sprawach przepisy dotyczące spółki akcyjnej.
Odrębności wobec spółki jawnej. Spółka powstaje na podstawie statutu. jest on aktem
założycielskim, nie umowa. Umowę podpisać muszą wszyscy wspólnicy a statut podpisują tylko
założyciele, co najmniej wszyscy komplementariusze podpisują statu. Powstaje z momentem wpisu
do rejestru (tak jak wszystkie spółki osobowe, kapitałowe, handlowe, wpis ma charakter
konstytutywny.) Komplementarusz wspólnik który odpowiada w sposób nieograniczony za
zobowiązania spółki, prowadzenie spraw spółki, reprezentacja. Mogą być ograniczenia,
pozbawienie komplementariusza prowadzenia spraw spółki, jest możliwe nawet wbrew jego woli,
bo reprezentacja wynika ze statutu spółki. W statucie, poprzez zmianę statutu za zgodą
komplementariuszy i na mocy orzeczenia sądu. Odpowiedzialność akcjonariuszy. Nie odpowiada
za zobowiązania spółki, nie ma prawa reprezentowania spółki, chyba że jako pełnomocnik, jeżeli
dokona czynności przekraczających zwykły zarząd, wtedy jego odpowiedzialność jest
nieograniczona a 138§2. Poprzez wpisanie do firmy on stawałby się komplementariuszemi i
ponosiłby odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Prowadzenie spraw spółki, uprawnienia
akcjonariuszy, nie ma prawa prowadzenia spraw spółki, natomiast komplementariusze są
ograniczeni w prowadzeniu spraw spółki, kompetencjami walnego zgromadzenia albo rady
nadzorczej a141. Akcjonariusz jest z mocy prawa członkiem walnego zgromadzenia akcjonariuszy,
istnieje ono zawsze, akcjonariusze uczestniczą w prowadzeniu spraw spółki tylko jako jego
członkowie. a146 daje kompetencje minimum, §2p10 można zwiększyć uprawnienia statutem.
Walne zgromadzenie. Zwyczajne i nadzwyczajne. Zwyczajne a146 sprawozdanie
komplemenatriuszy, absolutorium komplementaruszom, członkom rady nadzorczej, sprawozdanie
finansowe, co roku. Podział zysku za rok obrotowy, zbycie nieruchomości, to może być na
zwyczajnym lub nadzwyczajnym. Cechą charakterystyczną jest że są to organy które działają
poprzez podjęcie uchwały. Czy komplementariusz może być akcjonariuszem, może, ale wniesienie
wkładu nie zwalnia go od odpowiedzialności za zobowiązania. W walnym zgromadzeniu
uczestniczą komplementariusze, a147 Komplementariusz nie uczestniczy w podziale zysku, jeżeli z
tytułu prowadzenia spraw spółki otrzymuje wynagrodzenie. Jest możliwość powołania rady
nadzorczej, chyba że akcjonariuszy jest więcej niż 20 wtedy powołanie rady nadzorczej jest
obligatoryjne. Rada nadzorcza sprawuje nadzór w sposób stały. Mamy rozdzielność kompetencji,
komplementariusz nie może być członkiem rady nadzorczy, ani pracownik mu bezpośrednio
podporządkowany. Rozwiązanie spółki akcjonariusz nie może wypowiedzieć umowy spółki. Do
rozwiązania spółki, odpowiednio przepisy o spółce akcyjnej, np. przeprowadzenie likwidacji
obowiązkowe. Nie jest zbyt popularna. Geneza, firmy rodzinne, osoba umiera, wtedy spadkobiercy
wnoszą przedsiębiorstwo aportem do spółki i w zamiar dostają akcje w takim stosunku np. w jakim
uczestniczą w dziedziczeniu, wtedy menager lub spadkobierca znający się na rzeczy prowadzi
sprawy w ich imieniu. Ze względów podatkowych jest to spółka bez osobowości prawnej. Spółka
może pozyskiwać w późniejszym okresie kapitał a146, poprzez wypuszczanie obligacji.
9 Spółki kapitałowe
W tych przepisach ogólnych, spółka w organizacji. a14 przedmiot wkładu do spółki nie może
nim być świadczenie usług. Wkład musi mieć wartość majątkową dodatnią, może mieć charakter
niematerialny, np. wynalazek, prawo do korzystania z niego może być wkładem do spółki. Sąd
zastanawiał się czy wkładem może być know-how, może być, musi mieć wartość dodatnią, ani
prawo niezbywalne, dobra osobiste. Można ustanowić prawo użytkowania na rzecz spółki, prawo
użytkowania jest niezbywalne, dalsze przeniesienie prawa jest niedopuszczalne, więc spółka nie
24
mogła z tym nic zrobić. Powoływanie w skład władz spółki. Członkami tych organów mogą być
osoby fizyczne. Osoby które zostały pozbawione prawa prowadzenia przedsiębiorstwa, na
podstawie prawa upadłościowego jeżeli doprowadziły do upadku spółki. Dużo zamieszania narobił
a17 wraz z a 230 ksh w odniesieniu do spółki z o.o. a 17 stanowi że w spółkach kapitałowych
proces decyzyjny rozkładać się może na różne organy i jest nim zawsze zarząd i tylko zarząd. W
pozostałych przypadkach organem reprezentującym jest zarząd. Do dokonania określonej czynności
prawnej np a 230 wymagana jest uchwała wspólników. Zarząd nie może sprzedać nieruchomości
bez zgromadzenia wspólników ani dokonać czynności przekraczającej dwukrotnie wartość kapitału
początkowego, jeśli jednak tego dokona a ma prawo bo osoba trzecia nie musi znać stosunków
wewnętrznym, zgoda może być dokonana przed lub po czynności. Jeżeli obowiązek uzyskania
zgody wynika z przepisów prawa do brak tej zgody powoduje nieważność, jeżeli uzyskanie zgody
zależy od umowy lub statutu, to czynność jest ważna ale prowadzi do odpowiedzialności
wewnętrznej osoby która dokonała takiej czynności. Przyczyny rozwiązania spółki. a 21 tylko te
przesłanki rozwiązania spółki, nie zawarto um. spółki, określony przedmiot działalności sprzeczny
z prawem, itp... Jeżeli umowa byłaby obarczona innymi wadami prawnymi to nie stanowi to
podstawy do rozwiązania przez sąd. Wpis ma charakter sanujący, uzdrawiający w okresie 5 lat.
9.1 SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
Powstanie. Sporządzenie umowy lub aktu założycielskiego. Wniesienie wkładu przez
wspólników, powołanie pierwszych organów, rejestracja w krs. Spółka w organizacji. Ma ona
zdolność prawną. W momencie powstania spółki kapitałowej wszystkie prawa i obowiązki nabyte
przez spółkę w organizacji. Może podjąć działalność gospodarczą jeszcze przed wpisem do rejestru.
Od sporządzenia um sp. do rejestracji w krs może upłynąć jakiś czas. Pierwszy zarząd ma 6 mcy o
wpisanie do rejestru. Żeby nie blokować działalności spółki. Wcześniej były wątpliwości.
Wniesienie wkładu przez wspólników. Wkłady powinny być wniesione przed rozpoczęciem spółki.
Problem komu wniesienia wkładów, komu wnieść. Z momentem zarejestrowania wszelkie prawa i
obowiązki przechodzą na spółkę.
Umowa spółki. Forma aktu notarialnego, elementy przedmiotowo istotne a 157 . Firma i
siedziba. Firma przede wszystkim musi zawierać formę organizacyjnoprwną, siedziba jako nazwa
miejscowości, adres w rejestrze nazwa w umowie. Kapitał zakładowy, jest i musi być określony.
Minimalny wynosi 50 tys zł dzieli się na udziały których warość nie może być większa niż 50 zł,
system udziałów, czy wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział, czas trwania spółki jeżeli
jest oznaczony. Określenie struktury organizacyjnej spółki. Trzeba określić z ilu osób składa się
zarząd. Sposób reprezentacji zarządu, lub odpowiednio przepisy ustawowe, powołanie organów w
spsób ogólny. Niekoniecznie określenie imienne pierwszych członków, bo powołanie nowych
członków wymuszałoby każdorazową zmianę umowy. Szczególne korzyści lub obowiązki
wspólnika. Wkłady pieniężne wymienić.
Powołanie pierwszych organów, imiennie, Z wnioskiem o zarejestrowanie może wystąpić tylko
i wyłącznie zarząd a nie wspólnicy. Kapitał zakładowy i jego funkcja. Funkcja prawna i
gospodarczo-ekonomiczna. Kapitał załadowy stanowi sumę udziałów wszystkich wspólników.
Żeby być udziałowcem w spółce z o.o. trzeba mieć udział. Kapitał może być wyższy jeśli dojdzie
do umorzenia udziałów z czystego zysku. Udział tytułem uczestnictwa tworzy prawa i obowiązki
wspólnika. Kapitał zakładowy ma służyć zapobieganiu niewypłacalności spółki. Nie ma i nie
będzie gwarancji ekonomicznej że spółka nie stanie się niewypłacalna, konstrukcja ta ma chronić
metodami prawnymi aby nie doszło do wyprowadzenia kapitału z majątku spółki. Ta funkcja jest
realizowana prze z cechę oznaczoności, cechę całkowitej wpłaty, cechę stałości. Wspólnicy nie
ponoszą osobistej odpowiedzialności. Jest to spółka która musi działać w oparciu o kapitał o
którym informacje podaje się osobom trzecim jest to ta cecha oznaczoności. Ile i jaki kapitał spółka
deklaruje jest ujawnione w krs. Kapitał zakładowy jest to kwota 50 tys określonej w um. spółki. Na
początku działalności co najmniej ta kwota zostanie w spółce utrzymaną, za to ponosi zarząd, bo on
25
składa oświadczenie krs że wkłady zostały wniesione, odpowiedzialność cywilnoprawna lub karna.
Zasada stałości, w czasie trwania spółki wspólnikom nie wolno wypłacać tego co wnieśli na
pokrycie swoich udziałów. Dokonanie takich wypląt powoduje obowiązek zwrotu jakie spółka ma
wobec wspólników. Kapitał zakładowy jest ujmowany w bilansie po stronie biernej jako
zobowiązanie, jako dług spółki, a233 (!). Jeżeli bilans wykaże stratę przekraczającą połowę
kapitału zakładowego, zwoływany jest zarząd i wtedy dopłaty rozwiązanie lub kredyt. Jest to
sygnał dla zarządu że zaczyna ona balansować na granicy upadłości, z wnioskiem o ogłoszenie
upadłości może wystąpić zarząd. Jako osoba prawna spółka odpowiada w sposób nieograniczony,
nie do wysokości kapitału zakładowego. Podkreśla to że wspólnicy we spółce nie ponoszą
odpowiedzialności.
Udziały Wyraz praw i obowiązków wspólników, udział w majątku. Równe, niepodzielne,
wspólnik może mieć więcej niż jeden udział. Udziały mogą być nierówne, wspólnik może posiadać
jeden udział. Wtedy sprzedaje się udziały po kawałku, dzieli się je. Udziały są zbywalne
wspólnikowi nie można zakazać żeby on zbył swój udział, ograniczyć można w formie pisemnej z
podpisem notarialnie poświadczonym. Konieczność uzyskania zgody na zbycie, np. rady
nadzorczej. Spółki boją się wrogiego przejęcia, można zastrzec prawa pierwokupu, dla pozostałych
wspólników, lub umorzenie. Są ograniczenia ustawowe, czasowy zakaz zbywania udziałów, 3 lata
akcje nabyte nieodpłatnie przez pracowników nie mogły być zbyte, udziały podlegają prawu
zastawu, mogą być dziedziczone, Powinni oni wskazać osobę która w ich imieniu może
wykonywać praw. Udział nigdy nie jest papierem wartościowym, prowadzi się księgę
udziałowców. Osoby trzecie mogą uzyskać informacje w krs gdy wspólnik jest wspólnikiem
jedynym, posiada ponad 10 procent. W aktach rejestrowych powinna być aktualizowana lista
wspólników. Objęcie nowych udziałów w przypadku podwyższania kapitału zakładowego i to
podwyższenie nie byłoby finansowane przez dotychczasowych wspólników. Oświadczenie o
objęciu udziałów w formie aktu notarialnego. Umorzenie udziałów polega na zniweczeniu praw i
obowiązków wspólnika w spółce. Gdy któryś ze wspólników chce się udziału pozbyć, pozostali
wspólnicy nie chcą nowego wspólnika i nie chcą spłacić jego udziałów, wartość udziałów na ogół
to wartość bilansowa, w calym majątku spółki, na ogół to dość duże kwoty. Ta kwota zostanie
wspólnikowi wypłacona kosztem majątku spółki albo z tzw. czystego zysku. W przypadku
umorzenia znikają prawa i obowiązki wynikające z udziału, wspólnik jest „spłacany” albo kosztem
obniżenia kapitału zakładowego albo z czystego zysku. Ponadto wyróżniamy umorzenie
dobrowolne albo przymusowe. Um. dobrowolne może być nieodpłatne, umorzenie przymusowe jest
zawsze odpłatne. Przymusowe wyłącznie uchwałą wspólników, musi być uzasadniona bo może być
zaskarżona do sądu rejonowego przez tego wspólnika. Udziały określa się wg wartości księgowej,
bilansowej a nie nominalnej. Jeśli kosztem kapitału zakładowego to wszystko się zgadza 1000
udziałów kapitał zostało 950 kapitał ze 100 tys zmniejsza się odpowiednio. Zasada pozostaje suma
udziałów daje wysokość kapitału. Umorzenie z czystego zysku to jedyna sytuacja kiedy suma
udziałów będzie niższa niż kapitał zakładowy. 950 udziałów i kapitał nadal 100 tys.
Obowiązek wniesienia wkładów na kapitał zakładowy. Obowiązek dokonania dopłat gdy
spółka przynosi straty. Wtedy nie trzeba uchwały wspólników. Niektórym wspólnikom pewne
prawa i obowiązki mogą być przyznane osobiście. Obowiązek periodycznych świadczeń
niepieniężnych. Producent przetworów owocowych, dżemów, można go zobowiązać do tego aby
swoje owoce dostarczał tylko i wyłącznie tej spółce, on je sprzedaje tej spółce. Te obowiązki
podlegają wynagrodzeniu, nawet gdyby spółka ponosiła stratę. Obowiązek przyznany osobiście po
zbyciu udziałów ani po śmierci nie przechodzi. Prawo do dywidendy. Prawa korporacyjne, prawo
do uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników, wspólnicy mają prawo do wypłaty odpowiedniej
kwoty w przypadku postępowania likwidacyjnego, jej zobowiązania zostaną spłacone ta nadwyżka
podział między wspólników w takim stosunku w jakim uczestniczyli w zysku.
Organy spółki. W spółce z o.o. obligatoryjnie muszą wystąpić dwa organy, zgromadzenie
wspólników i zarząd, powołanie organów kontrolnych, zarząd lub rada rewizyjna, chyba że kapitał
zakładowy przekracza 500 tys i wspólników jest ponad 25 to muszą powołać organ nadzoru.
26
Zarząd organ wykonawczy w spółce. Prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę na
zewnątrz. W skład zarządu a 201 mogą być powoływani wspólnicy lub osoby 3 może być jedno lub
wieloosobowy. Jeżeli um. nie stanowi inaczej to zarząd jest powoływany przez zgromadzenie
wspólników, np. rada nadzorcza, lub konkretni wspólnicy. Stosunek organizacyjny, między nim a
spółką w sytuacji gdy członek zarządu jest w jakimś stosunku ze spółką, umowa o pracę lub
kontrakt managerski, może być w każdej chwili odwołany, odwołuje go ten organ który ma prawo
go powoływać, rada nadzorcza ma też takie prawo. Rada nadzorcza może zawieszać tymczasowo
członka zarządu w jego prawach. a204 Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i
reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych, ze skutkiem wobec
osób trzecich. Nie ma przeszkód aby w umowie spółki określić reprezentację, 3 członków zarządu i
um. nie stanowi inaczej to reprezentacja łączna, żeby spółkę skutecznie reprezentować to 2
członków zarządu lub 1 członek plus prokurent. Może być reprezentacja rozdzielna, inf. o sposobie
reprezentacji w krs.
Prowadzenie spraw spółki. A 207 zakres prowadzenia spraw spółki. Wobec spółki członkowie
zarządu podlegają ograniczeniom. Rozdzielność władz w spółkach. Zarząd włada wykonawcza,
rada nadz. władza kontrolna, zgrom wspólników uchwałodawcza. Nie wolno w spółkach tak
kształtować praw i obowiązków przez inny organ. a208 każdy członek ma prawo i obowiązek
prowadzenia spraw spółki, zwykły zakres, każdy może się sprzeciwić, prokurę powołują wszyscy
ale odwołać może każdy. a 210 wyjątek od zasady reprezentacji zarządu, w sporach z zarządem
rada nadzorcza. Różnica między mandatem a kadencją. Kadencja to okres na jaki członek zarządu
jest powoływany. Mandat to uprawnienie do działania jako członek organu spółki. W momencie
odwołania wygasa mandat to mimo trwania kadencji nie ma on prawa pełnienia funkcji członku
zarządu. KSH jeden z członków zarządu może zostać prezesem, można mu nadać specjalne
uprawnienia, np. 2 głosy, gdy zarząd podejmuje uchwały, nie jest przełożonym pozostałych
członków zarządu, każdy ma identyczne prawa i obowiązki, które mogą być podzielone na
konkretne branży.
przejawy nadzoru w spółce z oo Spółka z o.o. jest spółką kapitałową. Mamy jednak kilka
elementów które jeszcze wskazują na pewne podobieństwa w strukturach pomiędzy spółkami
osobowymi a prawdziwą spółką kapitałową jaką jest spółka SA. Jednym z przejawów jest
indywidualna kontrola wspólników. Powołanie organów jest fakultatywne, ale zawsze jest
zgromadzenie wspólników i zarząd. Rada Nadzorcza i Komisja Rewizyjnej jest obligatoryjne jeżeli
wys kap zakł jest wyższa niż 500 tys i jednocześnie wspólników jest więcej niż 25. W spółce z o.o.
to zaangażowanie wspólników jest dopuszczalne. W prowadzeniu spraw zarząd jest ograniczony
uchwałami wspólników. Przy spółkach jednoosobowych, jedyny udziałowiec i jedyny członek
zarządu i powołanie rady nadzorczej która musi się składać co najmniej z 3 osób nie byłoby zbyt
sensowne. Jednak w większości spółek istnieją te organy.
Indywidualne prawo kontroli. Wspólnik może w każdej chwili żądać od zarządu dokumentów
jak rownież sprawozdań i bilansu przy czym dokumenty te może przeglądać z osobą trzecią. Zarząd
może odmówić uzasadniając, że mogłoby to przynieść spółce szkodę lub utrudnić działanie.
wspólnik może się odwołać do zgromadzenia wspólników które podejmuje uchwałę dopuszczającą
lub odmawiający prawa kontroli bo wspólnik może prowadzić działalność konkurencyjną więc
dopuszczenie kontroli byłoby dla spółki szkodą,, potem wspólnik może odwołać się do sądu
rejestrowego i domagać się indywid. prawa do kontroli. jeżeli powołuje się organy kontrolne można
to ind. pr. do kontroli znieść. Jednocześnie może być że każdy z tych przejawów wystąpi.
organy tj. rada nadzorcza lub komisja rewizyjna
Oba te organy są kolegialne, co najmniej 3 osoby, członkami mogą być sami wspólnicy lub
osoby trzecie. Istnieje zakaz łączenia stanowisk, który dotyczy organów kontrolnych i organów
zarządczych. Może się zdarzyć w spółce europejskiej że ta zasada będzie złamana gdzie przyjęto
możliwość monistycznego systemu zarządzania. Jest jeden organ rada administrująca i składa się z
dyrektorów zarządzających, jest to spółka akcyjna, ale europejska. Dualistyczny system
27
zarządzania gdzie jest organ zarządzający i organ kontrolny. Zakaz łączenia stanowisk obejmuje
członków zarządu (a214) dotyczy prokurenta likwidatora, głównego księgowego, radcę prawnego,
inne osoby które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu lub likwidatorowi. Chodzi zwłaszcza o
pracowników. Członkami generalnie mogą być pracownicy. Spółki które powstały w wyniku
komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych do zarządu obligatoryjnie powołuje się pracownika.
Kiedy Rada nadz kiedy kom. rewizyjna, mogą oba istnieć łącznie. Zasada z ksh, ale są to przepisy
względnie obowiązujące. Rada Nadzorcza pełni stały nadzór nad działalnością spółki we
wszystkich dziedzinach jej działalności. Stały nadzór oznacza że w zależności od regulaminu rady
nadzorczej nie może w spółce zebrać się raz do roku lub 2 razy do roku. Mogą się zbierać
codziennie, co tydzień co miesiąc. Kontrolują zarząd we wszystkich dziedzinach, nie tylko
rachunkowość, celowość działań spółki, zgodność z prawem. Komisja Rewizyjna ma jeden cel,
sprawdzenie sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności zarządu. Wspólnicy mogą chcieć
kontroli ale tyko pod względem finansowym. Przyjmuje się że Rada Nadzorcza działająca w
sposób stały może mieć pewien wpływ na zarząd a219§2 Rada Nadz. nie ma prawa wydawania
zarządowi wiążących poleceń co do prowadzenia spraw spółki. W spółkach często się zdarza że
wspólnicy starają się ograniczyć zarząd i jest to możliwe jedynie uchwałami wspólników, ale nie
uchwałami rady nadzorczej. Kilku wspólników działających w ramach rady nadzorczej nie może
wpływać na zarząd. Istnieje możliwość rozszerzenia kompetencji Rady Nadzorczej, że będzie ona
wydawała zgodę na dokonanie pewnych czynności prawnych przez Zarząd. Np. Na zatrudnienie
zarząd ma obowiązek uzyskać zgody Rady Nadzorczej. Zasady Ładu korporacyjnego, Corporate
Gorernance aby nie dochodziło do przejmowania kompetencji zarządu przez Radę Nadzorczą.
Może być tak że Rada Nadzorcza oddeleguje jednego ze zwoich członków do dokonywania
czynności zarządu?
W stosunkach prawnych pomiędzy spółką a zarządem spółka jest reprezentowana przez Radę
Nadzorczą lub przez wybrany przedstawiciel wspólników. Jeżeli rady nadz nie ma to specjalny
przedstawiciel. Jedyny wspólnik w spółc jako też jedydy członek zarządu nie może być zatrudniony
przez spółkę. Bo pracownik powinien być pod nadzorem pracodawcy. Można zawierać inne
umowy, wspólnik od spółki może coś kupować.
Działają kolegialnie, ale każdy członek rady nadzorczej ma prawo kontroli niezależnie od
pozostałych
prawo żądania powołania biegłego rewidenta przez sąd rejestrowy na żądanie wspólników
reprezentujących co najmniej 1/10 kapitału zakładowego.
Powołanie biegłego rewidenta. Może to być przez sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub
wspólników posiadających co najmniej 1/10 kapitału zakładowego. Dotyczyć to może wspólnika
pozbawionego prawa kontroli. Jeżeli takie sprawozdanie finansowe wykaże jakieś
nieprawidłowości wtedy koszty takiego badania ponosi sama spółka, jeśli nie to koszty ponosi ten
wspólnik który żądał powołania biegłego rewidenta.
Komisja rewizyjna tylko występuje w sp. z o.o.
Zgromadzenie wspólników Uchwały wspólników mogą zapadać na zgromadzeniu wspólników
lub bez odbycia zgromadzenia wspólników. Istnieje możliwość aby wspólnicy w spółce podnosili
uchwały w sposób mniej sformalizowany. Jeżeli wszyscy wspólnicy jednogłośnie wyrażą zgodę na
uchwałę na piśmie. Albo jeżeli wszyscy wspólnicy wcześniej wyrazili zgodę na podnoszenie
uchwał w formie pisemnej to wystarczy większość aby podjąć zgodną uchwałę. Wyróżniamy dwa
rodzaje zgromadzeń wspólników zwyczajne zgromadzenie i nadzwyczajne zgromadzenie.
Zwyczajne a 231 termin, 6 mcy po upływie każdego roku obrotowego. Przedmiot zgrom.
zwyczajnego rozpatrzenie sprawozdań fin., sprawozdań oceniających działania rady nadz i kom.
rew. oraz udzielenie absolutorium członkom organów zarządczych i kontrolnych. Podjęcie uchwały
o podziale zysku lub pokryciu straty jeśli umowa spółki tak stanowi. Zgromadzenie nadzwyczajne
może się odbyć w każdym czasie i w każdej sprawie spółki. są przypadki kiedy ustawa przewiduje,
28
wymaga zgrom. Wspólników, na wniosek mniejszości reprezentującej 1/10 kapitału, na wniosek
organów. Inne kompetencje a228-230 np. zwrot dopłat, zawarcie umowy koncernowej, zbycie
wydzierżawienie części przedsiębiorstwa, nabycie nieruchomości za cenę przewyższającą 1/4
kapitału zakładowego, nie niższą niż 50 tys. W zależności gdzie zawarty jest obowiązek podjęcia
uchwały to skutki nieuprawnionego działania zarządu będą odpowiednio inne. Skuteczność umowy
bez podjęcia wcześniejszej uchwały wspólników a17. Sytuacja braku bezpieczeństwa prawnego. §2
uchwała może być podjęta po dokonaniu czynności. Zarząd może wydzierżawić przedsiębiorstwo
bez uchwały wspólników bo zgoda może być dokonana później. Przy sprzedaży nieruchomości jest
wymóg aktu notarialnego, więc notariusz powinien dopilnować istnienia zgody, ale zarząd może się
tłumaczyć że nie musi, że ma 2 mce na uzyskanie uchwały. Jeżeli konieczność uzyskania zgody
wynika z przepisów prawa to czynność jest nieważna, ale jeżeli jakaś czynność wymaga uchwały,
ale ten wymóg wynika z umowy spółki to czynność prawna jest ważna ale §3 można domagać się
od członka zarządu odszkodowania lub odwołać go. Zgromadzenie na terytorium polski, w
siedzibie spółki i musi być zwołane w sposób formalny. Sposób zwołania reguluje a235-238.
Zasadniczo zgromadzenie zwoływane przez zarząd. Jeżeli zarząd jest opieszały, to takie
zgromadzenie może być zwołane przez zarząd lub komisję rewizyjną. Umowa może przyznać
uprawnienie zwołania zgromadzenia wspólników może przyznawać mniejszej niż 1/10
reprezentacji kapitału, może też przysługiwać osobiście jakiemuś wspólnikowi, Listem poleconym
informacja o zgromadzeniu, jeśli wspólnik wyraził zgodę to pocztą elektroniczną. W
zawiadomieniu umieszcza się porządek obrad. Nie można podjąć uchwały wykraczającej poza
porządek obrad, chyba że jest reprezentowany cały kapitał wtedy wszyscy się mogą na to zgodzić.
Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, a4 więcej niż połowa głosów oddanych, głosy
wstrzymujące się nie liczą. Zasadniczo na jeden udział przypada jeden głos, mogą być udziały
uprzywilejowane, max 3 głosy, jeśli udziały są nierówne, na 10 zł jeden głos. Nierówne udziały
rzadko się zdarzają. Uchwały podejmowane są w sposób jawny, jeżeli głosowanie dotyczy spraw
personalnych, wybory, odwołanie powołanie członków zarządu, jest to głosowanie tajne, tajne tez
jeśli jeden z wspólników zarządał. Ze zgromadzenia prowadzone są protokoły, nie ma wymogu
zaświadczenia notarialnego protokołów, tylko jeśli uchwała dotycząca zmiany statutu spółki. Są
uchwały które wymagają kwalifikowanej większości głosów a246. Nie ma określonego kworum w
ksh, taki zapis można wprowadzić do umowy spółki. Jest to korzystne dla wspólników bo blokują
możliwość zgromadzenia bez swojej obecności, ale jeśli takiemu wspólnikowi coś się stało, lub są
niesolidni i specjalnie nie przychodzą aby uniemożliwić podjęcie uchwały, wspólników takich
można wyłączyć. Zaskarżenie uchwały a249. Podjęte w sposób sprzeczny z um. spółki i dobrymi
obyczajami i godzą w interesy spółki, jest możliwość stwierdzenia nieważności uchwały, zwłaszcza
gdy uchwała została podjęta w sposób sprzeczny z prawem, lub z innych powodów jest nieważna.
Podwyższenie i obniżenie kapitału zakładowego, dwie szczególne zmiany umowy spółki. Zmiana
um. sp. w drodze uchwały zgromadzenia wspólników, zaprotokołowała przez notariusza i jest
skuteczna dopiero z momentem wpisu do rejestru. Podwyższenie kapitału zakładowego może się
odbyć poprzez wydanie nowych udziałów. Udziały mogą być objęte przez osoby trzecie. Składają
one wtedy oświadczenie o przystąpieniu do umowy spółki a 259. Nowe udziały mogą być objęte
przez dotychczasowych wspólników którzy mają prawo pierwszeństwa. Istnieje możliwość
podwyższenia kapitału zakładowego kosztem kapitału zapasowego, w takie sytuacji nowe udziały
obejmują wyłącznie wspólnicy lub też podwyższenie to może się dokonać poprzez podwyższenie
wartości nominalnej udziału. Obniżenie kapitału zakładowego wymaga przeprowadzenia tzw.
postępowania konwokacyjnego a 264 czyli powiadomienia wierzycieli spółki o obniżeniu i
wierzyciele mogą zgłosić swój sprzeciw, mogą być oni wtedy zaspokojeni lub zabezpieczeni i
wtedy uchwała może być podjęta.
Wyłączenie wspólnika. Przesłanki: tylko ważne powody, w drodze orzeczenia sądowego, jeżeli
z powództwem występują pozostali wspólnicy mający ponad połowę kapitału zakładowego a266269. Ważny powód, może być zawiniony lub niezawiniony. Np. potrzebne kworum i brak
wspólnika uniemożliwiał podejmowanie uchwał. Ta instytucja nie często wykorzystywana.
29
Podobna funkcja tzw. umorzenia udziałów dla pozbycia się niewygodnych wspólników. Obecnie
tez jest umorzenie przymusowe. Może dojść do wyeliminowania wspólnika ze spółki. w wyniku
umorzenia dojść do przejęcia udziałów przez innych wspólników lub osoby trzecie. Jeśli
przymusowe to wykupienie po wartości udziałów. Konieczne jest wykupienie udziałów. Gdyby nie
doszło do zapłacenia kwoty.
Zakończenie spółki. Rozwiązanie i likwidacja. Przyczyny rozwiązania a 270 ogłoszenie
upadłości spółki, jeżeli zawarto układ lub zakończono postępowanie przez umorzenie to spółka
trwa dalej, tylko kiedy kończy się postępowanie likwidacyjne z wnioskiem o wykreślenie spółki z
rejestru występuje syndyk. Przeniesienie siedziby spółki za granicę sporządzone przez Notariusza.
Spółki w obrębie UE nie mogą się poruszać bez ograniczeń, nie mogą zmieniać swojej siedziby
statutowej. Wypisać się z rejestru polskiego i przenieść się do rejestru niemieckiego, Można
przenieść działalność, jeśli przenieść organy, to likwidacja tutaj i utworzenie tam. Zakończenie
działalności spółki wymaga postępowania likwidacyjnego. Przeprowadzana przez likwidatorów
którymi z mocy prawa są członkowie zarządu ale uchwałą wspólników mogą powołać innych
wspólników, lub inni powołani przez sąd. Sąd może zdecydować o rozwiązaniu spółki. Jeżeli
spółka nie wykonuje swoich obowiązków rejestrowych to sąd rejestrowy też może powołać
likwidatora i dokonać likwidacji spółki. Do końca tego roku upływa obowiązek dostosowania
wysokości kapitału zakładowego do przepisów ksh. Jeżeli będą funkcjonować spółki które tego nie
dokonały jest możliwość aby o rozwiązaniu spółki orzekł sąd rejestrowy.
W czasie likwidacji spółka istnieje, ńosi nazwę „spółka... w likwidacji”. Spółka przestaje
istnieć z chwilą wykreślenia z rejestru. Czynności likwidacyjne a282. Wpis w rejestrze
przedsiębiorców o rozpoczęciu likwidacji spółki. Zakończenie bieżących interesów spółki
upłynnienie majątku spółki, wypełnienie zobowiązań. (Przy spółkach kapitałowych postępowanie
likwidacyjne jest fakultatywne). Wierzycieli się spłaca, jeśli spółka, likwidatorzy są w stanie ustalić
wierzycieli, także obowiązek upublicznienia likwidacji, aby mogli się oni zgłosić, mają na to 6
mcy. Po tym okresie nadwyżka majątku może być podzielona pomiędzy wspólników, w stosunku
do posiadanych udziałów, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Jeśli po tym okresie zgłoszą się
wierzyciele to uczestniczą oni w takim procencie w jakim jeszcze ta nadwyżka nie została
rozdysponowana. Likwidatorzy potem sporządzają sprawozdanie i występują o wykreślenie spółki
z rejestru. W chwili obecnej odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce ponoszą członkowie
Zarządu a także członkowie Rady Nadzorczej bądź członkowie Komisji Rewizyjnej lub
Likwidatorzy. Do 2001 r. bywało tak, że Rada Nadzorcza która miała pełnić funkcję kontrolną nie
pełniła dość dobrze swojej funkcji, obecnie jeśli członkowie mają wątpliwości co do działalności,
muszą działać aby nie narazić spółki na szkodę. Likwidator powinien do swojej działalności
dołożyć staranność jaka jest wymagana ze względu na zawodowy charakter jego działalności
(a293§2). Odpowiedzialność osobista Członków Zarządu wobec osób trzecich. Nastąpi to wtedy,
gdy: Egzekucja przeciwko spółce bezskuteczna np. SN stwierdził, że bezskuteczna egzekucja jest
gdy majątek spółki nie wystarczy na przeprowadzenie postępowania. Członek Zarządu może
uwolnić się od odpowiedzialności, jeśli udowodni a299§2, np. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie
upadłości nastąpiło nie z jego winy.
9.2 SPÓŁKA AKCYJNA
Bibliografia, „prawo handlowe”, „spółki handlowe” A. Koch, J. Napierała
Powstanie SA wymaga, zawiązanie spółki, wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na
pokrycie kapitału zakładowego, ustanowienie zarządu i rady nadzorczej, wpis do rejestru,
czynności dodatkowe, jeżeli wnoszone są aporty, a także jeżeli sp. nabywa odpłatnie mienie przed
zarejestrowaniem lub wypłaca wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstawaniu spółki,
sprawozdanie to poddaje się badaniu biegłych rewidentów.
Zawiązanie spółki, akt założycielski czyli statut sporządzony przez założycieli oraz objęcie
wszystkich akcji.
30
Objęcie polega na złożeniu oświadczeń
Uwaga !!!
Przed zarejestrowaniem spółki kapitał zakładowy musi być pokryty co najmniej w 1/4 oznacza
to że akcje pokrywane pieniężnie mogą przed zarejestrowaniem spółki pokryte w wartości 1/4. W
takiej sytuacji statut spółki musi określić w jakim terminie pozostała część kapitału zostanie
pokryta, spółka ma roszczenie do akcjonariuszy a 332,331. Jeżeli chodzi o aporty to muszą one być
zadeklarowane przed zarejestrowaniu spółki. Ocena wartości aportu oceniana przez biegłych 309§3
akcje obejmowane przez wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed
upływem roku po zarejestrowaniu spółki. Od momentu zawarcia umowy spółki do momentu wpisu
istnieje spółka w organizacji, jest ułomną osobą prawną. Po zarejestrowaniu wszelkie prawa spółki
w organizacji przechodzą na spółkę akcyjną. Odpowiedzialność osób działających w imieniu spółki
w organizacji a323. Zarząd ma 6 mcy od momentu sporządzenia statutu na zgłoszenie spółki do
rejestru, jeśli nie zdąży to spółka nie może być zarejestrowana, wtedy przeprowadza się likwidację
spółki w organizacji.
Akcje. Ułamek kapitału zakładowego. Wyraz praw i obowiązków wspólników, akcja jako
prawo podmiotowe. Akcja jako papier wartościowy. Suma akacji daje kapitał zakładowy, wyjątek
umorzenie przez zaspokojenie z czystego zysku. Prawo podmiotowe, wyraz praw i obowiązków
akcjonariuszy. Akcja jako papier wartościowy. Jest to dokument w przeciwieństwie do udziału, na
udział zarząd nie może wystawiać żadnych dokumentów. Może mieć postać zdematerializowaną,
np. w publicznym obrocie papierami wartościowymi, istnieje jako zapis w krajowym depozycie
papierów wartościowych. Elementy papieru wartościowego. Rodzaje akcji, imienna i na okaziciela.
Akcja ma wartość nominalną, jest ona na dokumencie, określona w statucie, ujawniona w rejestrze
przedsiębiorców, może mieć wartość emisyjną w momencie zakładania spółki i w przypadku
podwyższania kapitału zakładowego, wartość emisyjna nie może być niższa niż wartość nominalna.
Nadwyżka uzyskana z emisji akcji po cenie wyższej niż cena nominalna wchodzi do kapitału
zapasowego. Wymóg tworzenia kapitału zapasowego. Musi wynosić co najmniej 1/3 kapitału
zakładowego, środki na niego można uzyskać już przy emisji akcji. Często wykorzystuje się przy
emisji nowych akcji przy podwyższaniu kapitału zakładowego. Akcja może mieć wartość rynkową,
giełdową kiedy jest przedmiotem obrotu giełdowego. Akcja imienna w swojej treści zawiera imie i
nazwisko właściciela lub jego firmę, a na okaziciela nie. W zależności od rodzaju akcji, inny
sposób zbycia. Imienne przez cesję wierzytelności, oświadczenie pisemne złożone na samej akcji
lub na innym dokumencie skuteczność zbycia wobec spółki zależy od wpisu do księgi akcyjnej.
Akcje na okaziciela przenosi się przez przeniesienie posiadania. Akcjami na okaziciela są akcje
będące przedmiotem obrotu giełdowego. Przeniesienie następuje poprzez dokonanie zapisu na
koncie maklerskim. Akcje imienne mogą być w każdej chwili zamienione na okaziciela i
odwrotnie. Część może być imienna i część na okaziciela, wtedy na żądanie akcjonariusza można
zamienić. Imienne są zawsze uprzywilejowane z wyjątkiem akcji niemych (pozbawione prawa
głosu ale uprzywilejowane co do dywidendy). Imienne są akcje z którymi związane są uprawnienia
przyznane osobiście akcjonariuszom, lub też obowiązki. Imienne i niezbywalne są akcje
obejmowane w zamian za wkłady niepieniężne a 336 i muszą pozostać imienne przez 1 rok do
czasu zaspokojenia i zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Akcje są niepodzielne, mogą być
przedmiotem współwłasności a333. Nie można wyłączyć prawa do zbycia akcji ale można je
ograniczyć ksh np. objęte przez pracowników przedsiębiorstwa państwowego które zostało
poddane procedurze komercjalizacji i prywatyzacji. Może wynikać też ze statut, np. uzależnienie
zbycia akcji od zgody zarządu. Umowne ograniczenie nie dłużej niż 5 lat, prawo pierwokupu nie
dłużej niz 10 lat. Spółka nie może nabywać akcji własnych a362 i 363.
Wydawanie akcji. Akcje imienne mogą być wydane po zarejestrowaniu spółki ale przed
całkowitym opłaceniem, w przypadku nie pełnego opłacenia akcji na okaziciela wydaje się imienne
świadectwa tymczasowe. Tymi imiennymi akcjami można obracać, ale mogą być one zamienione
na okaziciela dopiero po pełnym opłaceniu acji.
31
Inne rodzaje akcji, akcje zwykłe i uprzywilejowane. Akcji zwykłej przysługują typowe
uprawnienia. Uprzywilejowanie akcji musi wynikać ze statutu. Prawa które przysługujące akcji
zwykłej: prawo do dywidendy, udział w zysku, prawo głosu, prawo do udziału w kwocie
likwidacyjnej. Prawa mniejszości związane np. z prawem zwołania walnego zgromadzenia.
Uprzywilejowanie polega na ogół na zwiększeniu uprawnień. Prawo do głosu to jedna akcja do
jednego głosu, prawo do zysku to uprzywilejowanie do większego zysku. Maksymalnie 2 głosy na
jedną akcję. Uprzywilejowanie co do dywidendy, górna granica 353, akcje mogą przyznać
uprawnionemu dywidendę nie większą niż o połowę, 150% tego co na akcję zwykłą. Wyjątek:
ograniczenie powyższe nie obowiązuje w przypadku akcji niemych, pozbawionych prawa głosu.
Uprzywilejowanie co do kwoty likwidacyjnej oznacza pierwszeństwo w podziale tej kwoty,
uprawnienie akcji imiennej wygasa wraz ze zbyciem akcji.
Inne papiery wartościowe w SA. Imienne świadectwo założycielskie, imienne świadectwo
użytkowe, im. świadectwo tymczasowe (do akcji na okaziciela nie do końca spłaconych), warranty
subskrypcyjne. Istnieje też możliwość aby spółka akcyjna emitowała obligacje zamienne lub
obligacje z prawem pierwszeństwa. Świadectwa założycielskie, nie rodzą praw o charakterze
korporacyjnym, mają charakter obligacyjny rodzą prawo do udziału w zysku po odliczeniu
minimalnej dywidendy, przyznaje się je założycielom w celu wynagrodzenia usług świadczonych
przy zakładaniu spółki maksymalnie na 10 lat. Świadectwa użytkowe a351, też prawo do udziału w
zysku i w nadwyżce majątku po likwidacji, i nie rodzą praw korporacyjnych, mogą być wydawane
w zamian za akcje umorzone. KH nazywał je akcjami i dawały prawo głosu i mogły być wydawane
jeżeli akcje umarzano przez losowanie. Imienne świadectwo tymczasowe jest to papier
wartościowy wydawany akcjonariuszom którzy dokonali częściowej wpłaty na akcje na okaziciela.
Warranty suskrypcyjne są papierami wartościowymi z którego wynika zobowiązanie emitenta do
sprzedaży posiadaczowi warrantu określonej ilości akcji przyszłej emisji po z góry ustalonej cenie.
Warranty mogą także ucieleśniać prawo do żądania kupna (warrant typu call) lub do sprzedaży
(put) pakietu akcji innych spółek, tzw. warranty opcyjne. Obligacje są to papiery wartościowe które
są emitowane na podstawie ustawy o obligacjach. Emitować je może Skarb Państwa, Jednostka
Samorządu Terytorialnego (na post. ust. o obligacjach) oraz NBP (na postawie ust. o NBP), sp.
kom. akc. i osoby prawne (na post. ust. o obligacjach). SA i z o.o. mogą emitować obligacje tym
świadczeniem związanym z wymianą obligacji nie jest wykup ale roszczenie o wydanie akcji. Na
postawie takiej obligacji uprawniony będzie miał prawo do objęcia akcji w podwyższonym kapitale
zakładowym. Są one wykorzystywane przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego.
Umorzenie akcji. Może mieć charakter dobrowolny lub przymusowy. Szczególnym
przypadkiem umorzenia przymusowego jest umorzenie automatyczne. Zawsze skutkuje obniżeniem
kapitału zakładowego, chociaż środki na pokrycie wartości akcji umorzonych mogą pochodzić z
czystego zysku. Obniżenie kapitału – post. konwokacyjne. Aby tego uniknąć wypłata z czystego
zysku. Nie podwyższa to kapitału zakładowego. Wtedy interesy wierzycieli nie są zagrożone, więc
umorzenie z czystego zysku nie wymaga ich powiadomienia. Motywy umorzenia: umożliwia
kształtowanie korzystnego stosunku między kapitałem własnym a kapitałem obcym np.
zwiększenie kapitału obcego. Dowartościowanie akcji. Funkcja informacyjna dla drobnych
akcjonariuszy. Sanacja sytuacji spółki (uzdrowienie). Stabilizacja polityki dywidendowej,
równomierne dywidendy. Umorzenie przymusowe. Jak i umorzenie nabytych akcji własnych
następuje na mocy uchwały walnego zgromadzenia. Realizuje przesłanki określone w statucie.
Umorzenie automatyczne następuje w razie ziszczenia się określonego zdarzenia przewidzianego w
statucie. Następuje ono bez uchwały walnego zgromadzenia. Umorzenie w drodze losowej, nr akcji
które ulega umorzeniu. Umorzenie przymusowe zawsze za wynagrodzeniem, prowadzi do
wyłączenia akcjonariusza. Begg komentarz Sołtysiński.
Squiss out. Wyciśnięcie akcjonariuszy, a418. Przymusowy wykup akcji. Może wyrzucić ze
spółki akcjonariuszy mniejszościowych. Wprowadzenie możliwości przymusowego wykupu akcji
a418(1) akcjonariusz poniżej 5% akcji może żądać uchwały w sprawie wykupu jego akcji.
32
Akcjonariusze posiadający 95% mogą wykupić 5% jeśli 95% jest mało rozdrobnione a te 5%
bardzo.
Złota akcja. Skarbu Państwa. Daje prawo veta wobec określonych czynności parawnych. SN
zabronił wydawania złotych akcji a20ksh zasada równości wspólników i akcjonariuszy. W spółkach
prywatnych nie można. Ale do spółek gdzie udziałowcem jest Skarb Państwa minister może
wyrazić sprzeciw co do uchwaly zarządu obejmuje również uchwały zgromadzenia. Dotyczy
czynności prawnych: przeniesienie siedziby, zbycie przedsiębiorstwa, jeżeli istnieje podejrzenie że
uchwała narusza porządek prawny. Dotyczy to a8 spółki z siedzibą w RP, wytwarzanie energii
energetycznej (co najmniej 15%), operator przesył gazowy (50% sieci gazowej lub elektroenergetycznej), produkcja benzyn (20%), transport rurociągowy (50%), magazynowanie benzyny,
przeładunek (50%), węgiel kamienny, gaz ziemny (50%), rudy miedzi (70%), telekomunikacja,
radiofonia i telewizja, infrastruktura kolejowa (50%).
Organy spółki. Obligatoryjnie Zarząd, Rada Nadzorcza (RN), Walne Zgromadzenie (WZ).
Brak komisji rewizyjnej. Kompetencje zbliżone do organów w sp. z o.o., tylko różnice. Zarząd
prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę na zewnątrz, a375 i 375(1). Przepisy te wskazują na
ograniczenia uprawnień zarządu w zakresie prowadzenia spraw. Zakres reprezentacji nie może być
ograniczony wobec osób trzecich. Sp. z o.o. jak a 375 – ograniczenia a 375(1) dodany w 2003 roku
zmienia pozycję zarządu. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór. Nie można przyznać akcjonariuszom
indywidualnego prawa do kontroli spółki w przeciwieństwie do z o.o. istnieje możliwość wyboru
RN grupami. Jest to wyraz prawa mniejszości akcjonariuszy. Kwestie te reguluje a 385§3.
Akcjonariusze mniejszościowi mają prawo wyboru swojego członka RN. Walne Zgromadzenie,
zakaz łączenia stanowisk. Prawo do uczestnictwa mają akcjonariusze wpisani do księgi akcyjnej.
Dotyczy to akcji imiennych lub świadectw tymczasowych. Zastawnikom i użytkownikom
wpisanym do księgi akcyjnej, akcjonariuszom akcji na okaziciela jeżeli złożyli swoje akcje w
spółce. To samo dotyczy właścicieli akcji na okaziciela w publicznym obrocie papierami
wartościowymi. Także członkowie zarządu RN. W przeciwieństwie do z o.o. uchwały zapadają
zawsze na zgromadzeniu wspólników. Jest ono protokołowane przez notariusza.
Zmiana statutu. Zmiana statutu wymaga uchwały Walnego Zgromadzenia i wpisu do rejestru.
Podobnie podwyższenie kapitału zakładowego jest skuteczne z momentem wpisu do rejestru. Tryb
podwyższenia: podwyższenie w drodze subskrypcji akcji w zamian za wkłady; podwyższenie ze
środków własnych spółki; podwyższenie w granicach kapitału docelowego i warunkowe
podwyższenie kapitału zakładowego. Subskrypcja – prywatna, subskrypcja zamknięta (a431§2) i
otwarta. Otwarta może mieć także charakter subskrypcji publicznej, konkretna osoba lub grupa, jest
możliwa jeżeli nastąpiło w statucie lub w drodze uchwały wyłączenie prawa pierwszeństwa
akcjonariuszy przy poborze nowych akcji. Subskrypcja zamknięta do dotychczasowych
akcjonariuszy którzy realizują prawo poboru akcji. Subskrypcja otwarta w tym publiczna,
skierowana do nieokreślonej liczby adresatów, przybiera charakter publicznej. Musi się odbyć
zgodnie z przepisami regulującymi publiczny obrót papierami wartościowymi. Subskrypcja akcjo z
wyjątkiem prywatnej wymaga ogłoszenia wzywającego do zapisywania się na akcje. Zapis na akcje
przydział akcji. Podwyższenie kapitału ze środków spółki następuje poprzez zwiększenie wartości
nominalnych akcji dotychczasowych albo przez wydanie akcjonariuszom tzw. akcji gratisowych.
Przesunięcie z kapitału zapasowego do kapitału zakładowego. Ze środków własnych może nastąpić
tylko na rzecz dotychczasowych akcjonariuszy. Może dojść do wątpliwości przy podziale nowych
akcji. a443 obowiązek dopłaty. Akcje przydzielone przysługują w stosunku do udziałów. Nie
można wydać części akcji, nawet jeżeli procentowo udział by wskazywał na ułamek. Można wydać
więcej akcji niż powinno przysługiwać ale za nadwyżkę należy dopłacić (3 ½ -> 4 i dopłata),
można wydać mniej i wypłacić akcjonariuszom kwoty (3 ½ -> 3 i kwota). Kapitał docelowy wynika
ze statusowego upoważnienia zarządu a444. Podwyższenie może być jedno lub kilka z góry określa
się termin i wysokość podwyższenia, nie mogą być przeznaczone środki własne spółki, max okres 3
lata. Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego, instytucja stworzona dla osób uprawnionych
wymienionych w a 448 §2.
33
9.3 Spółka Europejska i Europejskie Zgrupowanie Interesów
Gospodarczych.
SE ma charakter spółki akcyjnej. Zgrupowanie – odpowiednio przepisy o spółce jawnej. SE –
rozporządzenie Rady 2157/2001 i ustawa z dnia 4 marca 2005 o Europejskim Zgrupowaniu
Interesów Gospodarczych i Spółce Europejskiej (Dz.U.05.62.551), Europejskie Zgrupowanie
Interesów Gospodarczych, rozporządzenie Rady 2137/85. W UE niektóre akty pr. unii wymagają
implementacji do prawa wewnętrznego i harmonizacji prawa. Swoboda przedsiębiorczości i
świadczenia usług uwzględniona w TWE. Rada WE wydaje rozporządzenia, to oznacza że te
rozporządzenia są w Polsce bezpośrednio stosowane. Dyrektywy nie stosuje się wprost, są
adresowane do państw, które mają dostosować przepisy do nich.
Spółka Europejska. Może powstać jako spółka akcyjna zarejestrowana w jednym państwie
członkowskim, gdzie ma siedzibę główny zarząd. Kapitał Zakładowy 120 tys. €. Dzieli się na akcje.
SE powstaje: Przez połączenie (przejęcie lub zawiązanie nowej spółki) spółek akcyjnych mających
siedzibę w co najmniej jednym z różnych państwach członkowskich UE. Poprzez utworzenie
Holdingu, holding spółki europejskiej przez spółki akcyjne, sp. z o.o., jeżeli podlegają prawu
różnych państw członkowskich lub posiadają spółkę zależną, albo oddział w innym państwie
członkowskim, utworzenie spółki zależnej SE przez spółki i inne osoby prawne w rozumieniu a 48
TWE. Przez przekształcenie SA w SE jeżeli co najmniej od 2 lat posiada spółkę zależną w innym
państwie członkowskim. SE może przenosić swoją siedzibę do innego państwa Unii bez obowiązku
przeprowadzania likwidacji. Swoboda przedsiębiorczości dotyczy tylko osób fizycznych, a SE ma
też swobodę. Łączące się dwie spółki wybierają siedzibę, przenoszą kapitały do tego państwa
akcjonariusze otrzymują akcje nowej SE. Ma siedzibę w jednym państwie a działalność we
wszystkich. Podleganie prawu siedziby w sprawach dotyczących podatków. Stworzenie spółki
holdingowej. SA i z o.o. tworzą holding. Część akcji zostanie wniesiona aportem do SE w zamian
za co akcjonariusze otrzymają akcje SE. Bardzo korzystny, np. sp. polska SA ma spółkę zależną w
Niemczech a ma prawo działać na terenie całej europy. Cechy W SE dopuszczalny jest wybór
pomiędzy jednym z dwóch systemów zarządzania, systemem dualistycznym i monistycznym.
Monistyczny system – na wzór brytyjski wprowadzony statutem poprzez wyłączenie przepisów o
zarządzie. Nie ma odrębnego organu kontrolnego, jest jeden organ zarządzająco-nadzorczy, Rada
Administrująca. Składa się ona z tzw. dyrektorów powoływanych przez Walne Zgromadzenie lub
inne osoby wskazane w statucie. Rada Administrująca może powierzyć prowadzenie spraw tzw.
dyrektorowi wykonawczemu, który może wchodzić w skład Rady Administrującej, ale nie musi.
Wady. Sposób założenia takiej spółki jest skomplikowany. W SE istnieje obligatoryjne
zaangażowanie pracowników w zarządzanie. W Europie system Brytyjski, metoda zaangażowania
pracowników, jeżeli pracownicy chcą to mogą tworzyć związki zawodowe, system Niemiecki,
jeżeli ilość pracowników przekracza 300 osób to można wybrać osobę do zarządzania. W Polsce
przy komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych 300 osobowy zakład mógł wybrać członka
zarządu. Jeżeli w co najmniej jednej spółce z łączących się istniały jakieś formy zaangażowania to
we wszystkich trzeba powołać zespół negocjacyjny, negocjujący formę zaangażowania
pracowników. W zakresie likwidacji, upadłości, prawa podatkowego, jak również rachunkowości
SE podlega prawu państwa gdzie ma siedzibę statutową.
Zgrupowanie Interesów Gospodarczych, Nie służy do prowadzenia działalności gospodarczej,
ma na celu popieranie i promowanie przedsiębiorczości swoich członków.
10 RESTRUKTURYZACJA SPÓŁEK
10.1 Łączenie
Spółki mogą łączyć się między sobą poprzez przejęcie lub zawiązanie nowej spółki, a491 i
nast. Łączą się ze sobą spółki kapitałowe. Ostatecznym wynikiem jest zawsze spółka kapitałowa.
34
Majątek spółek jawnych jako aport do z o.o. i w zamian za aport otrzymuje akcje lub udziały tej
nowej spółki. Połączenie spółki osobowej i kapitałowej oraz spółek kapitałowych: łączenie przez
przejęcie lub przez zawiązanie nowej spółki. Przejęcie, a492. Przeniesienie całego majątku w
zamian za akcje lub udziały. Spółka podwyższy swój kapitał zakładowy, to podwyższenie zostaje
pokryte wkładem w postaci przedsiębiorstwa spółki jawnej i w zamian za to udział. Przez
zawiązanie nowej spółki: majątek wszystkich łączących się spółek przechodzi na spółkę nowo
zawiązaną w zamian za akcje lub udziały. W wyniku połączenia spółka przejmowana lub spółki
łączące się przez zawiązanie nowej tracą swój byt prawny bez konieczności przeprowadzenia
likwidacji, nie ma potrzeby kończenia działalności. W przypadku połączenia mamy do czynienia z
sukcesją uniwersalną, a494, spółka przejmująca lub nowo zawiązana wstępuje we wszystkie prawa
i obowiązki spółki wchłoniętej. W każdym wypadku istnieje możliwość skontrolowania planu
łączenia. Prawa akcjonariuszy i udziałowców muszą być zachowane.
10.2 Podział
tylko kapitałowe, nie spółki w stanie likwidacji i upadłości. Sposoby podziału a529: podział
przez przejęcie, zawiązanie nowej spółki, sposób mieszany wydzielenie.
A
Przejęcie przez już istniejące spółki B i C, tryb podwyższenia kapitału w
przejmującej
┌┴┐
B
C
Majątek spółki A aportem do A1 i A2 określony w planie podziału zastosowanie
trybu związanego z powstaniem nowych spółek
A
┌┴┐
A1
A2
A
Mieszany, jedna tworzy, druga przejmuje
┌┴┐
B
A2
A
┌┴┐
B
C
Przez wydzielenie, nie doprowadzi do zakończenia istnienia A. Spółka A
restrukturyzuje swoją działalność, wydziela majątek który trafia do spółki
istniejącej lub nowo zawiązanej, np. PKP
10.3 Przekształcenie
Każda spółka handlowa i spółka cywilna może być przekształcona w inną spółkę handlową. W
wyniku przekształcenia spółka nie traci podmiotowości prawnej a zmienia tylko swoją strukturę
organizacyjno-prawną, dlatego przysługują jej wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształconej.
Pytanie: Nabycie prawa w wyniku sukcesji a przysługiwanie prawa – ciągłość podmiotu. Plan
przekształcenia.
11 PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE
Praktyka: obecnie istnieje 900 zarejestrowanych przedsiębiorstw państwowych, około 400
funkcjonuje. PŻM działa i ma się świetnie, armator w formie przedsiębiorstwa państwowego, PKS
bardzo często jako przedsiębiorstwa. państwowe, podobnie spółki związane z koleją.
Przedsiębiorstwo w Pludrach Wielkich, produkcja podkładów kolejowych. Obecnie największe
przedsiębiorstwa państwowe Poczta Polska i Porty Lotnicze.
Komercjalizacja przedsiębiorstwa – przekształcenie w jednoosobową spółkę z o.o. lub SA.
Osoba prawna typu fundacyjnego. Zarządzanie „majątku bez właściciela”. Skarb Państwa nie
35
ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego. Skarb Państwa stanie
się właścicielem na wypadek likwidacji.
Pojęcie. Przedsiębiorstwo państwowe jest przedsiębiorcą, samodzielnym, samorządnym i
samofinansującym się. W definicję wpisana jest działalność gospodarcza. SA i z o.o. nie ma
przeszkód aby skoro nie prowadzi działalności gospodarczej, a prowadzi działalność określoną w
ustawie o działalności pożytku publicznego, przedsiębiorstwo zostało zarejestrowane.
Ustawodawca dąży do wyeliminowania spółek które mogły ten statut uzyskać
Struktura. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Organy: Dyrektor oraz Organy
Samorządu Załogi (Ogólne Zebranie Pracowników i Rada Pracownicza). Dyrektor jest organem
który reprezentuje przedsiębiorstwo na zewnątrz i prowadzi jego sprawy w zakresie który nie
należy do kompetencji Samorządu Załogi przedsiębiorstwa państwowego. Ścieranie się interesów
pracowniczych z interesami dyrektora. Na początku lat 90-tych gdy przedsiębiorstw państwowych
było bardzo dużo ustawodawca zdawał sobie sprawę, że przeszkodą dla prawidłowego
funkcjonowania są te załogi pracownicze. Restrukturyzacja, zarządzania przedsiębiorstwem
państwowym. Od 1991 r. istnieje możliwość zawarcia umowy o zarządzanie w przedsiębiorstwie
państwowym. Umowa jest zawierana pomiędzy Zarządcą (osobą fizyczną lub prawną), a Skarbem
Państwa reprezentowanym przez organ założycielski. z dniem zawarcia umowy organy samorządu
załogi podlegają rozwiązaniu z mocy prawa a organ założycielski odwołuje dyrektora. W
przedsiębiorstwie można powołać w takiej sytuacji Radę Nadzorczą, która jednak nie jest organem
przedsiębiorstwa państwowego, ale organem organu założycielskiego.
Przedsiębiorstwa państwowe w większości zostały przekształcone w spółki handlowe na
podstawie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, obecnie o
komercjalizacji i prywatyzacji. Najpierw komercjalizacja – przekształcenie przedsiębiorstwa
państwowego w spółkę handlową, potem prywatyzacja – pośrednia polegająca na zbywaniu
należących do Skarbu Państwa akcji lub udziałów spółek powstałych w wyniku komercjalizacji i
prywatyzacji, bezpośrednia polega na sprzedaży przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym
przedsiębiorstwo które było przedmiotem działalności, wniesienie takiego przedsiębiorstwa lub
jego części do spółek kapitałowych i oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania. w
ustawie z 1990 r. termin prywatyzacji był ustalony do 2 lat od momentu przekształcenia należało
przystąpić do prywatyzacji. W nowej ustawie tego terminu nie ma. Dlatego niektóre
przedsiębiorstwa mogą być jednocześnie spółkami Skarbu Państwa.
12 BANKI I ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ
Szczególne podmioty. Do działalności bankowej wykorzystywane są znane organy. Większość
banków działa jako SA, inna forma to może być bank państwowy – Bank Gospodarstwa Krajowego
działa w formie przedsiębiorstwa państwowego. Działalność kredytową można prowadzić w formie
szczególnej spółdzielni, np. SKOK – Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo Kredytowa. Do banków
SA stosuje się wprost ksh ale też prawo bankowe jako regulacja szczególna.
Działalność ubezpieczeniowa. Spółka akcyjna lub TUW – Towarzystwo Ubezpieczeń
Wzajemnych, ust. o działalności ubezpieczeniowej i ksh o spółce akcyjnej
13 PRAWO SPÓŁDZIELCZE
13.1 Definicja
Spółdzielnia - dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób o zmiennym składzie
osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, który w interesie swoich członków, prowadzi
wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowokulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.
36
Pominięto w tej definicji po 1994 r. jej cechę samorządności i samodzielności spółdzielczej
13.2 Cechy Spółdzielni
Zrzeszeniowy charakter spółdzielni. W 1844 powstała spółdzielnia tkaczy w Anglii w
Roughdale. Spółdzielnia jest zrzeszeniem, czyli związkiem, czyli korporacją, osób które łączą
swoje działania dla osiągnięcia statutowych celów spółdzielni. To łączenie powinno być świadome
i długotrwałe. Spółdzielnia ma zarówno substrat osobowy (czyli członków spółdzielni) jak i
substrat majątkowy (własność i inne prawa rzeczowe, prawa obligacyjne), a także prawa na
dobrach niematerialnych.
Dobrowolność. Oznacza to, że spółdzielnia może być dobrowolnie utworzona przez jej
założycieli oraz dobrowolne rozwiązana przez członków spółdzielni. Dobrowolność, zrzeszanie się
członków spółdzielni (założycieli) ma wyraźnie cywilistyczny charakter.
Zmienny skład osobowy. Łączy się on z jedną z podstawowych zasad ruchu spółdzielczego
(Roughsdale) czyli regułą otwartych drzwi. Oznacza to, że spółdzielnia nie może stawiać barier
osobom, które zamierzają do niej przystąpić, jeżeli tylko spełniają one wymagania stawiane im w
ustawie oraz w statucie. Spółdzielnia może jednak uzależnić przyjęcie osoby zainteresowanej w
poczet jej członków od spełnienia przez tą osobę pewnych kwalifikacji. Reguła otwartych drzwi
może być wyłączona lub ograniczona ze względów ekonomicznych. Reguła otwartych drzwi nie
ma charakteru cywilistycznego, nie wynika z niej roszczenie o przyjęcie w poczet członków
spółdzielni, chyba że co innego stanowi ustawa, statut spółdzielni, lub umowa zawarta pomiędzy
spółdzielnią a zainteresowaną osobą.
Zmienny fundusz udziałowy. Jest on konsekwencją poprzedniej cechy (zmiennego składu
osobowego). Członek spółdzielni obowiązany jest zadeklarować udział (lub udziały) a następnie je
wpłacić. Byłemu członkowi spółdzielnia jest zobowiązania zwrócić udział, czy udziały.
Członkowie w spółdzielni mogą stosownie do postanowień statutu deklarować dodatkowe udziały,
tzw. udziały ponadobowiązkowe. Zasada zmiennego składu osobowego i zmiennego funduszu
udziałowego jest jedną z podstawowych cech odróżniających spółdzielnię od spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, czy spółki akcyjnej. W spółkach tych odpowiednie udziały i akcje są zbywalne
(chociaż można ograniczyć zbywalność, ale nie wyłączyć), natomiast w spółdzielnie udział jest
niezbywalny ponieważ niezbywalne jest członkostwo spółdzielni. To prawo ma charakter
niemajątkowy.
Prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej w interesie członków spółdzielni.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez spółdzielnie jest obligatoryjne. Nie prowadzenie
działalności gospodarczej przez spółdzielnie od roku jest przyczyną postawienia spółdzielni w stan
likwidacji przez związek rewizyjny. Nie rozpoczęcie działalności w ciągu roku może spowodować
wykreślenie spółdzielni z rejestru przedsiębiorców na wniosek związku rewizyjnego i to bez
przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Przedmiot działalności spółdzielnie powinien
(musi) być określony w Statucie spółdzielni oraz we wpisie do Rejestru.
Fakultatywne prowadzenie działalności społecznej i oświatowo kulturalnej. Fakultatywność
oznacza że nie jest to obowiązkowe.
13.3 Rodzaje Spółdzielni
Podręcznik wszystkie
Podział ze względu na:
Ze względu na terenowy zakres działania: spółdzielnie gminne, np. Gminna Sółdzielnia
„Samopomoc”, okręgowe, np. Okręgowe Sółdzielnie Mleczarskie, wojewódzka, np. Wojewódzka
Spółdzielnia Mieszkaniowa, krajowe np. Spółdzielnia Spożywców „Społem”.
37
Charakter działania spółdzielni: sp. użytkowników i sp. pracowników. W tych pierwszych
podstawowym celem spółdzielni jest zaspokojenie różnorodnych potrzeb członków spółdzielni (np.
spółdzielnie mieszkaniowe, handlowe). W tych drugich członkowie są zatrudniani przez
spółdzielnie w celach zarobkowych na podstawie spółdzielczego stosunku pracy (np. spółdzielnie
produkcyjne, spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną).
Ze względu na rodzaj członków: sp. osób fizycznych (niektóre przyjmują tylko osoby fizyczne,
np. spółdzielnie socjalne); sp. osób prawnych; sp. osób prawnych i fizycznych.
Wg kryterium odpowiedzialności członków spółdzielni: sp. z odpowiedzialnością udziałem
(udziałami); sp. z odpow. ograniczoną (dodatkową); sp. z odpow. nieograniczoną (całym własnym
majątkiem). Spółdzielnia z odpowiedzialnością członków spółdzielni. W tego rodzau spółdzielni jej
członek ponosi odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów (on ma obowiązek
deklaracji). Spółdzielnia z odpowiedzialnością dodatkową. W tej drugiej członek ponosi
odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów a ponadto do jakiejś dodatkowej
kwoty. Członek odpowiada całym własnym osobistym majątkiem. W polskim prawie
spółdzielczym mamy do czynienia z pierwszym rodzajem spółdzielni, tutaj członkowie ponoszą
odpowiedzialność do wysokości zadeklarowanych udziałów. Jest to odpowiedzialność wewnętrzna,
członek udziałem partycypuje w jej stratach. Na zewnątrz za zobowiązania odpowiada spółdzielnia
całym swoim majątkiem.
13.4 Założenie Spółdzielni
I. etap Statut
Osoby zamierzające założyć spółdzielnie (założyciele) uchwalają statut spółdzielni
potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów. Liczba założycieli nie może
być mniejsza niż 10 w przypadku osób fizycznych. W spółdzielniach produkcji rolnej i
spółdzielniach socjalnych liczba założycieli osób fizycznych nie może być mniejsza od 5 osób.
Spółdzielniami produkcji rolnej są obecnie rolnicze spółdzielnie produkcyjne i inne zajmujące
się produkcją rolną, a także dotychczasowe rolnicze spółdzielnie specjalistyczne. Członkami
rolniczych spółdzielni produkcyjnych mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Od założycieli
ustawodawca nie wymaga, jak poprzedni, by byli współwłaścicielami lub posiadaczami
samoistnymi gruntów rolnych. Członkami innych spółdzielni produkcji rolnej mogą być zarówno
osoby fizyczne, jak i osoby prawne.
Generalnie osoby fizyczne mogą być założycielamispółdzielni, jeżeli posiadają pełną zdolność
do czynności prawnych (a8 i nast. kc, os. pełnoletnia od 18 lat, kobieta małoletnia po zawarciu
związku małżeńskiego i nie ubezwłasnowolniona). Od tej zasady może istnieć wyjątek, ale powinna
go wyraźnie określać ustawa. Jeżeli chodzi o osoby prawne, co najmniej 3. Statut takiej spółdzielni
musi wyraźnie zastrzegać że jej członkami mogą być wyłącznie osoby prawne. W spółdzielni
mieszanej łączna liczba założycieli to co najmniej 10. Spółdzielnie mogą założyć już istniejące
spółdzielnie.
II etap Wybór organów
Założyciele dokonują wyboru organów spółdzielni, ale jedynie tych, których wybór należy w
myśl postanowień statutu do kompetencji walnego zgromadzenia lub komisji organizacyjnej w
składzie co najmniej 3 osób.
WZ
Walne
Zgromadzenie
ZPCZ
RP
Z
ZGCZ
Zebranie Przedstawicieli
Członków
Rada
Nadzorcza
(kontrola i nadzór)
Zarząd Spółdzielni
Zebranie
Grup
Członkowskich
III etap Postępowanie rejestrowe
Spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do KRS, w części rejestru przedsiębiorców.
Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą jej wpisania do rejestru przedsiębiorców, czyli
38
wpis ma charakter konstytutywny (tworzący). Za czynności dokonane w interesie spółdzielni przed
jej zarejestrowaniem osoby działające do chwili zarejestrowania odpowiadają wobec osób trzecich
solidarnie. Za zobowiązania wynikające z tych czynności spółdzielnia odpowiada po jej
zarejestrowaniu tak jak za zaciągnięte przez siebie. Odpowiadają za wszystkie zobowiązania nie
tylko związane z przyszłymi statutowymi celami spółdzielni. Jest to odpowiedzialność ex delicto,
deliktowa a nie kontraktowa.
13.5 Truizm prawa cywilnego.
Spółdzielnia włada własnym wyodrębnionym majątkiem i za zobowiązania wobec wierzycieli
odpowiada tym majątkiem. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością członków spółdzielni.
Własność w rozumieniu art. 3 ustawy prawo spółdzielcze jest w sensie ekonomicznym własnością
prywatną członków. Jest to ekonomiczna definicja prawa własności
Jest to pewna reguła interpretacyjna umożliwiająca właściwą wykładnię przepisów prawa
spółdzielczego. Nie jest to natomiast własność w znaczeniu cywilistycznym. Nie można być
właścicielem np. ograniczonych praw rzeczowych czy np. długów które należą do majątku w
znaczeniu art. 3 pr. spółdzielczego. W znaczeniu cywilnoprawnym podmiotem własności jest
spółdzielnia jako osoba prawna.
13.6 Członkowstwo spółdzielni
Powinna liczyć co najmniej 10 członków przy czym spółdzielnia produkcji rolnej powinna
liczyć co najmniej 5 członków, a spółdzielnia socjalna nie mniej niż 5 i nie więcej niż 50 członków
o ile statut spółdzielni nie przewiduje liczby większej. Kiedy statut przewiduje że członkami tej
spółdzielni są wyłącznie osoby prawne, wówczas minimum to 3 członków.
Członkiem spółdzielni może być każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności
prawnych, która spełnia wymagania np. kwalifikacje, przewidziane w statucie spółdzielni, chyba że
ustawa stanowi inaczej. Ponadto statut spółdzielni może określać przypadki, kiedy członkiem
spółdzielni może być osoba fizyczna o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, lub nawet
niemająca zdolności do czynności prawnych. Osoby te nie mogą być członkami organów
spółdzielni. W walnym zgromadzeniu osoby te biorą udział poprzez swoich przedstawicieli
ustawowych (rodzice, kurator, opiekun).
Powstanie członkowstwa
Może powstać z mocy samego prawa, ex lege. Dotyczy to następujących sytuacji: odnosi się to
do założycieli spółdzielni, oni stają się członkami z momentem zarejestrowania sp. w KRS;
członkowie, którzy w chwili połączenia należeli do spółdzielni przejmowanej stają się członkami
spółdzielni przejmującej ex lege; również ex lege a100 w przypadku przyłączenia spółdzielni do
innej spółdzielni; podział spółdzielni.
Inne osoby stają się członkami spółdzielni przez ich przyjęcie w poczet członków spółdzielni.
Warunkiem przyjęcia jest złożenie przez zainteresowaną osobę deklaracji, która pod rygorem
nieważności ad solemitatem, forma szczególna powinna być złożona na piśmie. Organem
właściwym jest organ wskazany w statucie spółdzielni. Tym organem może być zarówno Walne
Zgromadzenie, Rada Nadzorcza, Zarząd (organ wykonawczy działający na co dzień, jeśli zarząd
jest jednoosobowy, nie może dokonywać czynności związanych z członkowstwem). Uchwały
właściwego organu spółdzielni nie może zastąpić żadne inne zdarzenie (np. pobranie wpisowego),
musi być wyraźne oświadczenie o przyjęciu. Stwierdzenie nie ma konstytutywnego charakteru
przyjęcia w poczet członków spółdzielni. Przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji
podpisem dwóch członków Zarządu lub osób do tego przez Zarząd upoważnionych z podaniem
daty uchwały o przyjęciu. Członkowstwo powstaje z chwilą podjęcia uchwały przez właściwy
organ o przyjęciu w poczet członków spółdzielni, a nie z datą powiadomienia członka (osoby
zainteresowanej) o przyjęciu.
39
Stosunek powstały wskutek przyjęcia do spółki ma charakter cywilnoprawny (a17§1zd.2).
Dochodzi do niego wskutek dwustronnej czynności prawnej, oświadczenie woli ubiegającego się o
członkowstwo wyrażonej w deklaracji, oświadczenia woli spółdzielni wyrażonej w uchwale organu
spółdzielni. Organ spółdzielni uprawniony przez statut do przyjmowania nowych członków
powinien przyjąć do spółdzielni tylko osoby odpowiadające wymaganiom określonym w statucie
spółdzielni. Przyjęcie osoby która nie spełnia wymagań jest ważne, ale wady oświadczenia woli,
błąd albo nieznajomość prawa szkodzi. Roszczenie o przyjęcie do spółdzielni może wynikać z 3
źródeł: ustawy, statutu, umowy zawartej pomiędzy zainteresowaną osobą a spółdzielnią. Nie
zwalnia to jednak z obowiązku złożenia deklaracji przez zainteresowaną osobę.
13.7 Prawa i obowiązki członków spółdzielni
Z chwilą przystąpienia członek uzyskuje prawa organizacyjne, korporacyjne i również prawa
majątkowe. Między obu grupami praw istnieją związki funkcjonalne, prawa organizacyjne, służą
realizacji korporacyjnych poprzez głosowanie przyznajemy prawa. Zgodnie z zasadą równości
członkowstwa, która wynika w pierwszym rzędzie z a18§1, każdy członek spółdzielni ma takie
same prawa korporacyjne i majątkowe. Równość w zakresie praw majątkowych należy rozumieć w
tym sensie, że prawa te są przyznawane członkom na jednakowych zasadach, przy zastosowaniu
jednakowych kryteriów.
Członek spółdzielni ma prawo:
- uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu lub zebraniu grupy członkowskiej,
- czynne i bierne prawo wyborcze
- prawo otrzymania odpisu statutu i regulaminu zaznajamiania się z uchwałami organów
spółdzielni,
- zaznajamiania się z protokołami obrad spółdzielni, protokołami lustracji, rocznym
sprawozdaniami finansowymi, umowami zawieranymi przez spółdzielnie z osobami trzecimi,
- prawo żądania rozpatrzenia przez właściwe organy spółdzielni wniosków dotyczących jej
działalności,
- prawo udziału w nadwyżce bilansowej,
- prawo do świadczeń spółdzielni w zakresie jej statutowej działalności
a18§3 odmówienie wglądu do umów jeżeli to naruszy prawa osób trzecich lub istnieje obawa
że członek wykorzysta te informacje i wyrządzi tym spółdzielni szkodę, odmowa powinna być
wyrażona na piśmie. a18§5 członek spółdzielni ma obowiązek przestrzegania przepisów prawa i
postanowień statutu i opartych na nim regulaminie, dbania o dobro i rozwój spółdzielni oraz
uczestniczenia w realizacji jej zadań statutowych.
Obowiązki:
- wniesienia wpisowego
- wniesienia udziału
- uczestnictwa w statutach spółdzielni,
- deklarowania większej liczby udziałów
- wniesienia wkładu
- świadczenia pracy
Wpisowe – specjalna kwota wynikająca z przynależności do spółdzielni, która jest wnoszona
jednorazowo. Jej wysokość określa statut spółdzielni. Wpisowe wchodzi do funduszu zasobowego.
Udział wchodzi do funduszu udziałowego. Członek spółdzielni jest obowiązany do
zadeklarowania jednego udziału, chyba że statut zobowiązuje członków do deklarowania większej
ilości udziałów. W zależności od postanowień statutu udziały mogą być wnoszone jednorazowo lub
w określonych terminach, w pewnych sytuacjach mogą nawet zażądać natychmiastowej wpłaty
(a90). Udziały mogą być wnoszone w pieniądzu lub innych wartościach majątkowych, czyli aport,
ale zawsze musi być przeliczony na wartość pieniężną. Udziały mają charakter imienny, udziały w
40
spółdzielni nie są zbywalne, nie mogą być przedmiotem obrotu prawnego, nie mogą być
dziedziczone. W razie zmiany statutu w przedmiocie podwyższenia wysokości lub liczby udziałów
należy uznać że członek ma tutaj obowiązek (spółdzielni wówczas będzie przysługiwało
roszczenie).
Obowiązek uczestnictwa w stratach. Członek uczestniczy we wszystkich stratach spółdzielni
(a19u2) do wysokości zadeklarowanych udziałów. Ta odpowiedzialność rozciąga się również na
okres po ustaniu członkowstwa (a26, udział wpłaca się za rok w którym członek przestał należeć do
spółdzielni). partycypuje w stratach już istniejących o spółdzielni. Mamy prawo żądać zwrotu
wkładów, dostanie je, chyba że spółdzielnia przynosi straty.
Obowiązek deklaracji większej liczby udziału. Statuty mogą przyjąć rozwiązana jednakowe dla
wszystkich członków, bądź też np. inne dla członków osób fizycznych, a inne dla członków osób
prawnych. Jeżeli członek nie deklaruje w myśl statutu więcej udziałów, można ten obowiązek
wymusić w postępowaniu wewnątrz-spółdzielczym do wykluczenia członka ze spółdzielni
wyłączenie, bądź na drodze postępowania sądowego.
Obowiązek wniesienia wkładu. Ten obowiązek nie musi być w każdym rodzaju spółdzielni
(a20§2). Różnice między udziałem a wkładem
Udział
Wkład
wnoszenie musi przewidywać każdy statut
wnoszenie jest uzależnione od postanowień
spółdzielni
statutu konkretnej spółdzielni
członek spółdzielni nie uczestniczy w jej
uczestniczy w jej stratach wniesionym udziałem
stratach wniesionym wkładem
roszczenie członka spółdzielni kierowane do
spółdzielni z tytułu wniesionych wkładów
należy traktować na równi z roszczeniami osób
niebędących członkami spółdzielni.
Obowiązek świadczenia pracy tylko w niektórych rodzajach spółdzielni. W mieszkaniowych
nie, ale w spółdzielniach pracy – tak.
14 IZBY GOSPODARCZE
Podmiot zrzeszający przedsiębiorców tworzy się na podstawie ustawy o izbach gospodarczych.
Izba Gospodarcza ma osobowość prawną, jest osobą prawną. Jest to osoba prawna typu
korporacyjnego, sama izba gospodarcza nie może prowadzić działalności gospodarczej, jej majątek
składa się ze składek członkowskich. Służy promocji przedsiębiorczości, wspieraniu
przedsiębiorców w wykonywaniu, wspieraniu przedsiębiorców w wykonywaniu przez nich
działalności gospodarczej w szczególności przez organizowanie, wystawy, targi. Przy izbach
gospodarczych funkcjonują sądy arbitrażowe. Można sprawę cywilną i sprawę ze stosunku spółki
poddać pod sądownictwo polubowne. Są powoływane przy izbach gospodarczych. Sędziami są
przedstawiciele nauki, np. prof. Okolski w Wawie, Młynarczyk w Gdańsku, osoby cieszące się
ogólnym zaufaniem i mające doświadczenie w prowadzeniu przedsiębiorstw. Jeżeli strony nie
kwestionują to ma to orzeczenie moc orzeczenia sądowego. Badanie i zbieranie zwyczajów
handlowych, kodeksy etyki biznesu i zachowań w działalności gospodarczej. Ułatwianie
nawiązywania kontaktów gospodarczych. Lobbing na rzecz przedsiębiorców. Przynależność
przedsiębiorców do izb gospodarczych jest dobrowolna. przynależność w niektórych przypadkach
działalności jest obowiązkowa, np. PIU Polska Izba Ubezpieczeń,
41
15 UPADŁOŚĆ
15.1 Źródła Prawa Upadłościowego
Ust. z 2003 roku. Prawo upadłościowe i naprawcze. Pierwsza regulacja z 1934 uzupełnienie
kh, rozporządzenie prezydenta RP, prawo upadłościowe i o postępowaniu układowym, odnosiło sie
tylko i wyłącznie do kupców. Upadłość w rozumieniu niewypłacalności lub restrukturyzacji
zadłużenia. tylko dla profesjonalistów. Kh uchylony w 1964 ale niektóre przepisy nadal
obowiązywały. Przepisy prawa upadłościowego były martwe. Na przełomie lat 80tych i 90tych
tworzyły się spółki z o.o. które brały kredyt i znikały, wtedy ożywienie prawa upadłościowego.
Lata 90te połowa ożywienie prawa upadłościowego, kryzys ekonomiczny przy pogorszeniu
stosunków z Rosją, ożywienie prawa układowego, upadłość niezawiniona. Praktyka gospodarcza
wymusiła rejestrację przedsiębiorcy. Jeśli kupiec był niewypłacalny to celem nadrzędnym celem
było zaspokojenie wierzycieli. Postępowanie układowe mialó na celu restrukturyzację kupców
tylko tych których doprowadzili do niewypłacalności w sposób niezawiniony. Bardzo
sformalizowane, odroczenie, rołożenie na raty, zabezpieczenie. Trzeci rodzaj postępowania postępowanie naprawcze.
Nowa ustawa o upadłości. Upadłość podmiotów profesjonalnych. Inne systemy znają upadłość
w znaczeniu szerokim, dotyczącej wszystkich podmiotów prawa.
Ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych
dłużników będących przedsiębiorcami niewypłacalnych
art 2
Pierwszym podstawowym celem jest zaspokojenie wierzycieli, ale jeżeli jest to możliwe to
postepowanie należy prowadzić tak aby zachować istnienie dłużnika. Tryb postępowania
upadłościowego likwidacyjnego, tryb postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia
układu (restrukturyzacja). Przed ogłoszeniem upadłości, przed wszczęciem postępowania sąd ma
obowiąek wezwać wszystkich wspulników w celu zawarcia układu.
Podmiotowy zakres stosowania ustawy. art 5-9 Przedsiębiorcy mają zdolność upadłościową.
Ustawa daje na swoje potrzeby pojęcie przedsiębiorcy. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna,
Problematyczna jest zdolność do czynności prawnej. Osoby prawne, jednostki organizacyjne
nieposiaające zodlonści prawnej, jawna, komantdytowa, cywilna. Działalność porzytku publicznego
w formie spółki można. Fundacje stowarzyszenia, osobne formy organizacyjne. Mamy też fundacje
prowadzące działalność gospodarczą i jest w tym zakresie wpisana do rejestru przedsiębiorców to
w tym zakresie ma zdolność upadłościową. W kh spółka z o.o. musiała realizować cel gospodarczy,
obecnie jużnie. Są spółki z o.o prowadzące działalność gospodarczą nie nastawioną na zysk, np.
zarząt portów gdańsk, spółka SA non profit, giełda papierów wartościowych, Zyski przeznaczają na
działalność inwestycyjną a nie na podział pomiędzy wspólników. Art. 5 Odowiedzialność w
spółkach osobowych spólnik odpowiada solidarnie, subsydiarnie, jeśli majątku nie starczy,
wierzyciel sięga do majątków wspólników. Wspólnicy nie są przedsiębiorcami. Oddziały nie mają
osobowości prawnej ani zdolności upadłościowej. Art. 7-9 rozszerzenie zdolności do upadłości. art.
6 zawężenie zdolności upadłościowej, wyłączeni zdolności upadłościowej, skarbu państwa, jedn.
sam. teryt., osób fizyczynych prowadzących działalność rolniczą, publiczne samodzielne zakłady
zdrowotne, uczelni, Ten brak zdolności dotyczy postępowania naprawczego i restrukturyzacyjnego.
Wyższa szkoła bałtycka w koszalinie.
15.2 Przesłanki ogłoszenia upadłości.
Niewypłacalność. Poprzednio kryterium niespłacania zadłużenia lub nadmierne zadłużenie.
a11u1 każdy dłużnik jest niewypłacalny jeżeli nie wykonuje wymagalnych zobowiązań.
42
Dłużnik będący osobą prawną gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, stan
nadmiernego zadłużenia. Pomimo że wykonuje swoje zobowiązania na bieżącao. Pasywa
przewyższają aktywa. Odnosi się to do osób prawnych, z tego względu że ze struktury organizacji
isposobu prowazenia rachunkowości na podstawie bilansu, rachunków zysków i strat wynika ten
stan nadmiernego zadłużenia.
Jeżeli nie jest to długotrwałe to sąd może oddalić wniosek. Oddalenie także gdy, pomimo
zachodzenia przesłanek materialnych i formalnych, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zapłatę
kosztów sądowych, wtedy zaliczkę na poczet postępowania wnoszą sami wierzyciele, wolą
postępowanie upadłościowe niż sądowe i egzekucja komornicza, zależy im na udowodnieniu że
egzekucja wobec tego przedsięboircy okazała się bezskuteczna. art. 21 wspólnicy, prokurent nie
samodzielnie, członkowie zarządu. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Art. 14-17.
elastyczność postępowania upadłościowego. Jeżeli w trakcie postępowania układ okaże się
niemożliwy to z post. układowe przejść można na upadłościowe i odwrotnie. Restrukturyzacja musi
objąć wszystkich wierzycieli a upadłość zaspokaja wierzycieli w kolejności skarb państwa, zus,
pracownicy i dopiero zwykli wierzyciele.
15.3 Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości
Co zrobić żeby wszcząć postępowanie upadłościowe. Zdolność upadłościową i naprawczą ma
tylko przedsiębiorca, w niektórych przypadkach ta zdolność była ograniczona czasem wyłączona.
Sąd wydaje postanowienie o upadłości z likwidacją majątku lub restrukturyzacyjna, czyli upadłość
z możliwością zawarcia układu. Wniosek, może z nim wystąpić wierzyciel albo dłużnik.
Wierzyciel osoba któremu przysługuje wierzytelność, który może uprawdopodobnić swoją
wierytelność. Przedsiębiorca os. fizyczna to on sam wytsępuje. Spółka cywilna - wspólnicy jeden
albo wszyscy (Upadłość co najmniej jednego wspólnika sp. cyw. jest powodem jej rozwiązania).
Spółki osobowe, osoba która odpowiada bez ograniczenia, komplementariusz, partner itp. Nie ma
znaczenia ktory podmiot ma prawo do reprezentacji. Spółki kapitałowe, sp. z o.o. osoba
uprawniona do reprezentacji, każdy z członków zarządu. Prokurent nie ma takiego prawa, ponieważ
jest to reprezentant zarządu, może reprezentować, ale nie może samodzielnie podejmować decyzji
co do prowadzenia spraw (nie jest to na zewnątrz, ale wewnętrzna decyzja), w definicji prokury jest
że może tylko prowadzić przedsiębiorstwo, a nie zakończenie działalności przedsiębiorstwa. Organ
założycielski przedsiębiorstwa państwowego.
Wniosek powinien spełniać wymogi (a 22). Jeżeli wniosek składa sam przedsiebiorca, musi
więcej informacji zawrzeć, wierzyciel tylko uprawdopodabnia swoją wierzytelność.
Do sądu rejonowego, sąd gospodarczy.
Po wpłynięciu wniosku do sądu, z mocy prawa wszczyna się postępowanie zabezpieczające.
Zabezpieczenie majątku przed jego dalszą utratą, ukrywaniem itp. Sąd ustanawia tymczasowego
nadzorcę sądowego, jest to reguła, ale istnieje możliwość ustanowienia zarządu przumusowego,
jeśli dłużnik działa na niekorzyść. Nadzorca dokonuje kontroli działalności upadłego, który
zachowuje możliwość dokonywania wszelkich czynności zwykłego zarządu. Sprawdza bilans dla
sądu czy na podstawie dokumentów zgłoszonych przez upadłego można ogłosić upadłość. Zarządca
obejmuje zarząd nad masą upadłościową, wchodzi on w majątek. Czynności przekraczające zwykły
zarząd są nieważne, czynności tych dokonuje zarządca. Może być (ale nie musi) zawieszenie
egzekucji które się toczą, może uchylić dokonane zajęcia i inne zabezpieczenie które sąd uzna za
konieczne.
Sąd zwołuje wstępne zgromadzenie wierzycieli. Chyba że upadłość tylko likwidacyjna lub
część 15% wierzytelności jest sporna to sie nie zwołuje. Lub jezęli byłoby to zbyt kosztowne. Jest
to przejaw realizacji celu upadłości aby zaspokoić wierzycieli nie przez likwidację ale przede
wszysktim żeby nie likwidować tylko utrzymać go. Zgrom wierzycieli może zawrzeć układ, jeżeli
jest prawdpopodobieństwo większego zaspokojenia wierzycieli niż przy upadłości z likwidacją.
43
Wtedy jak oni zawrą układ to jest to szybsze niż po wydaniu przez sąd postanowienia.
Zgromadzenie wierzycieli które posiada 3/4 sumy majątku mogą postanowić że ich życzeniem jest
żeby postępowanie toczyło się w trybie postępowania z zawarciem układu lub likwidacyjnego.
Mogą wyrazić opinię wyznaczenia zarządcy. Przedstawiają propozycje układowe, propozycje
restrukturyzacji przedsiebiortwa, jeżeli większość będzie za, to układ będzie realizowany i wtedy
sąd wydaje postępowanie o upadłości z możliwością zawarcia układu i zatwierdza układ, krótsze
postępowanie.
Ogłoszenie upadłości, jeżeli istnieją przesłanki, sąd ogłasza upadłość. Jeżeli wynika z
dokumentów że może być prowadzona tylko upadłość likwidacyjna, to upadłość. W pozostalych
przypadkach sąd wydaje decyzję o upadłości restrukturyzacyjnej, postępowanie likwidacyjne na
restrukturyzacyjne może być zawsze zmienione i odwrotnie, jeśli w trakcie postępowania dojdą do
takiego wniosku. Układ zawarty przez zgromadzenie wierzycieli, skrócenie post. upadłościowego
(Art 55).
Oddlenie wniosku, gdy nie będą spełnione przesłanki meryotryczne. Nie ma niewypłacalności
to nie ma upadłości. Oddala się jeśli majątek przedsiębiorstwa nie wystarcza na pokrycie kosztów
postępowania. Jest to poważny problem, złe dla wierzycieli, istnieją spółki widma których nie
można wykreślić bez postępowania likwidacyjnego. Można wszcząć postępowanie, nawet jeśli na
dzień postepowania nie ma majątku. Orzeczenie, w majątku doszło do wyprowadzenia majątku.
Pewne czynności dokonane przed wszczęciem postępowania upadłościowego mogą być uznane za
nieważne. 7 marca 2005 orzeczenie 3CZP 95/04 Jeżeli jest uprawdopodobnione że majątek da sie
odzyskać, można wszcząć postępowanie upadłościowego.
Sąd wydaje postanowienie o upadłości w składzie 3 sędziów zawodowych. Określa się sposób
upadłości, wyznacza się sędziego komisarza i syndyka albo nadzorcę przymusowego. Podlega
obwieszczeniu publicznemu w monitorze i dzienniku lokalnym. Po to żeby wierzyciele mogli sie
zgłosić aby ich wzwać i objaśnić im że mają termin do złożenia swoich wierzytelności. Po to tez
żeby inne osoby nie mogły zasłaniać się niewiedzą o upadłości. www.portal-pankrupt.pl.
Odwołanie wierzyciel lub dłużnik.
Skutki dzielimy na skutki co do osoby upadłego. Skutki co do majątku: co do masy upadłości,
co do zobowiązań, co do spadku, co do stos. maj. małżeńskich. Bezskuteczność i zaskarżanie
czynności upadłego. Skutki co do zleceń. Skutki co do zleceń rozrachunku w systemach płatności.
Skutki co do toczących się postępowań.
Co do osoby upadłego. Obowiązek wydania majątku, dokumentów, informacji, obowiązek
współpracy z organami postępowania upadłościowego. Można nawet zakazać opuszczania
terytorium RP.
Skutki co do majątku upadłego. Caly majątek upadłego staje się masą upadłości. Najpierw
ustala sie skład majątku upadłego, poprzez dokonanie spisu majątku przez syndyka lub zarządcę.
Skład masy wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez
upadłego w toku postępowania upadłościowego. Są wyłączenia wierzyciele mogą wyłączyć
uchwałą mienie. Wyłączeniu podlegają te składniki które nie podlegają egzekucji na podstawie
postępowania cywilnego kpc, np. jedna krowa, kwie kozy, zapas żywności dla dłużnika, niezbędne
do przeżycia, sprzęt urzytku osobistego. Wynagrodzenie za pracę, 1/3 musi zostać. Nieściągalne
wierzytelności i niezbywalne ruchomości wyłączone przez sędziego-komisarza, np. zdezelowany
sprzęt, upadły handluje wiązaniami do nart, niemodnymi starego typu, nie można ich było sprzedać,
działały ale były niezbywalne, wydawca który wydaje książki, kc przed zmianą, może mieć w
magazynie stosy starego prawa upadłościowego. Wyłączenia dotyczące pracowników upadłego i
jego rodzin zdeponowanego na osobnym rachunku, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.
Takim mieniem zarządza upadły chyba że został wyznaczony kurator. Najczęściej tych środków dla
pracownika nie ma, fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych zaspokaja pracowników
na podstawie wystąpienia syndyka, ale jeśli znajdą się środki na zaspokojenie, to syndyk zwraca
44
funduszowi. Nie wchodzi też wynagrodzenie syndyka itp. Przedmioty nie bedące własnością
upadłego, składa wniosek podczas postępowania upadłościowego do sędzego komisarza o wydanie
przedmiotu lub świadczenia wzajemnego (a72), sędzia komisarz wydaje postanowienie, np.
przedmioty z leasingu, rzeczy bedące przedmiotem zastawu. Przedmioty należące do małżonka
stanowiące jego własność osobistą, a nie ich współwłasność.
Czynności które może dokonywać upadły. W post. likwidacyjnym, traci zarząd, sędzia
komisarz określa sposób korzystania z własności np. z mieszkania itp. W post. układowym, może
być zezwolenie na zwykły zarząd, ma prawo korzystania, rozporządzania, jeśli jest zarządca
ustawowy to nie ma prawa czynności prawnych. Jeśli jest nadzorca to czynności zwykłego zarządu,
a przekraczające tylko za zgodą nadzorcy. W art. 75 ust. 2 sposób korzystania czas korzystania z
mieszkania upadłego określa sędzia komisarz.
Skutki co do zobowiązań upadłego. Z dniem ogłoszenia upadłości wszystkie stają się
wymagalne, zobowiązania niepieniężne zmieniają się w pieniężne. Nie wolno w umowach
zastrzegać zmiany lub rozwiązania stosunku na wypadek ogłoszenia upadłości. Zmiana lub
wygaśnięcie stosunku prawnego po ogłoszeniu upadłości możliwa jest wyłącznei na podstawie
ustawy upadłościowej. Upadłość z możliwością zawarcia układu przedsiębiorstwo ma trwać dalej, a
więc nie można zakończyć trwających stosunków prawnych, np. najmu, leasingu (a98 90). O
sposobie kontynuacji tych stosunków zadecyduje układ, jak zrestrukturyzować. Przedsiębiorstwo
jest nastawione na dalsze istnienie i nie dochodzi do zakończenia stosunków pawnych.
Dokonywanie jakichkolwiek czynności jest niedopuszczalne jeżeli są one objęte układem, regulacja
co do potrąceń, kwestia ich dopuszczalności (a89). Niekorzystnie dla wynajmującego a 90
wierzyciel bez zgody rady wierzycieli nei może wypowiedzieć umowy najmu dzierżawy
nieruchomości w której prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Najem musi być
kontynuowany co najmniej do czasu wykonania postanowień układu. Skutki co do zobowiązań w
przypadku postępowania z likwidacją majątku upadłego. Zobowiązania pieniężne stają sie
wymagalne mimo że ich termin wymagalności jeszcze nie nastąpił, chodzi o zakończenie
stosunków prawnych, bo przedsiębiorca przestanie istnieć. Zobowiązania niepieniężne zmieniają
się na pieniężne, np. obowiązek dostarczenia materiałów budowlanych, to przysługuje mu
roszczenie o odszkodowanie majątkowe, chyba że jest dużo materiałów to syndyk może
zadecydować że ta czynność przedsiębiorstwa będzie kontynuowana. Jeżeli w dniu ogłoszenia
upadłości zobowiązania nie zostały wykonane w całości lub w części to syndyk decyduje czy
wykonać umowę i otrzymać świadczenie wzajemne, czy nie wykonać zobowiązania i wtedy ten
wierzyciel ma prawo ubiegać się o zaspokojenie z majątku masy upadłościowej. Umowa najmu lub
dzierżawy wiąże jeżeli przedmiot umowy był wydany, zaliczka za czas dłuższy niż 3 lub 6 mcy nie
zwalnia najemcy lub dzierżawcy od zapłaty czynszu, ale najemca może zwrócić się o zwrot, ale
dopiero w trzeciej kategorii. Art. 108 jeżeli nieruchomość sprzedana. Na podst. postanowienia
sędziego komisarza syndyk wypowiada umowę najmu nawet jeżeli wypowiedzenie nie było
możliwe. W postępowaniu upadłościowym nieruchomość została sprzedana, a Jeżeli umowa najmu
została zawarta na czas nieoznaczony, to w kc w miejsce właściciela wchodzi nowy i może
wypowiedzieć umowy z terminami wypowiedzenia, jeśli umowa najmu na czas określony to
umowy nie można wypowiedzieć, jednostronnym oświadczeniem woli kształtującym. Zawarto
umowę z datą pewną czyli potwierdzoną w urzędowy sposób, notarialnie, urzędu pocztowego,
skarbowego, jedna ze stron umarła to moment śmierci jest datą pewną, to nowy nabywca
mieszkania nie może umowy wypowiedzieć. Kpc a1002 z chwilą nabycia nieruchomości wchodzi
w stosunek najmu, tak jak kc, chociaż zasadą jest nabycie rzeczy wolną od wszelkich obciążeń.
Leasing, upadłość finansującego. Dawna regulacja: umowa spłacona w 90 proc, ale syndyk
zabierał rzecz i korzystający może tylko zgłosić swoje roszczenie w kategorii szóstej. Syndyk
obecnie ma obowiązek wykonać umowę do końca, nie zabiera rzeczy, tylko otrzymuje spłatę
reszty. Spadek wchodzi do masy upadłościowej z dobrodziejstwem inwentarza, z mocy prawa. Kpc
a1002 z chwilą nabycia nieruchomości wchodzi w stosunek najmu, tak jak kc, chociaż zasadą jest
nabycie rzeczy wolną od wszelkich obciążeń.
45
Wpływ ogłoszenia upadłości na stosunki majątkowe małżeńskie. Sprzeczność k rio. Upadłość
współmałżonka, rozdzielność, problemu nie ma, gdy zniesienie nastąpiło co najmniej 2 lata przed
dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeśli nie zniesiono wspólności, to wspólny majątek
wchodzi do masy upadłości, małżonkowi przysługuje prawo do połowy majątku i ma zgłosić swoje
roszczenie do masy upadłości. Wierzyciel nie może żądać wierzytelności z majątku drugiego
małżonka. Za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa odpowiada majatkiem
przedsiębiorstwa i swoim majątkiem osobistym, to co było przed ślubem własnością, prawa
autorskie, spadki, darowizny. Wspólnym majątkiem nie ponosi się odpowiedzialności. Jest katalog
czynności na które przedsiębiorca musi uzyskać zgodę współmałżonka.
Bezskuteczność i zaskarżanie czynności upadłego, czynności dokonane w ciągu roku przed
wystąpieniem z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, dokonane pod tytułem darmnym, lub odpłatne
ale za rażąco niską cenę. Wynagrodzenie pracowników zarządzającym rażąco wysokie, część
można uznać za bezskuteczną. Czynności dokonane w stosunkach z rodziną. Dokonuje syndyk
nadzorca lub zarządca, wchodzi w miejsce upadłego i może wszcząć postępowanie o uznanie
czynności za bezskuteczną wobec masy upadłości.
Wpływ na zlecenia rozrachunków papierów wartościowym, transakcje giełdowe, szybkie
poinformowanie o upadłości, dokładna godzina jeśli upadłość domu maklerskiego, telefonem,
faxem mailem, chodzi o szybkość przepływu informacji.
Wpływ na postępowanie sądowe administracyjne. Nadzorca sądowy nie wstępuje w miejsce
upadłego, syndyk wchodzi w miejsce. Nadzorcę upadłego uostanawia się wtedy gdy jest szansa
uczciwego prowadzenia przedsiębiorstwa przez przedsiebiorcę, kontroluje a nie przejmuje
uprawnień. Procesy toczą się dalej. Procesy egzekucyjne w tych postępowaniach są zawieszane. Po
zakończeniu postępowania upadłościowego są umarzane jeżeli nie zostały zaspokojone.
Postępowanie układowe, wtedy podlegają umorzeniu, bo nie ma czego dochodzić a czasem nie ma
od kogo, gdy jest to spółka kapitałowa, przestaje istnieć po wykreśleniu z rejestru. W postępowanie
upadłościowe może zostać umorzone i wtedy post. egzekucyjne może być wznowione.
15.4 Organy i uczestnicy postępowania upadłościowego
Organy, sąd, sędzia komisarz, syndyk lub zarządca przymusowy lub nadzorca przymusowy.
Uczesnicy upadły, dłużnik, wierzyciele zarówno pojedynczy wierzyciel, ma prawo spzeciwu,
zgłasza swoją wierytelność, rada wierzycieli i zgromadzenie wierzycieli.
Sąd zatwierdza układ wydaje postanowienie o upadłości, kończy postępowanie lub umarza je,
wynagrodzenie i zwrot wydatków i nadzorczy, zażalenia na postanowienia sędziego komisarza.
Sędzia komisarz wykonuje wszystkie czynności, domniemanie kompetencji, które nie są
zastrzeżone wyraźnie dla sądu lub innych organów. We wszystkich sprawach wątpliwych do
sędziego komisarza. Nadzoruje pracę syndyka, kieruje, rozpoznaje skargi na czynności komornika,
syndyka.
Syndyk obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza przed zniszczeniem, jego
celem jest likwidacja, ale może prowadzić działalność gospodarczą, np. Stocznia Gdańska a312
wyraża zgodę sędzia komisarz, jeżeli powyżej 3 mcy i istnieje rada wierzycieli to rada wierzycieli
wyraża zgodę. Jeśli wypracuje zysk, otrzymujue 10% zysku. Zawsze jeśli ustawa odsyła do rady
wierzycieli a rady wierzycieli nie ma to kompetencję tę ma sędzia komisarz. Syndyk umieszcza
informacje w rejestrze przedsiębiorców i innych, zawiadamia o upadłości wierzycieli, banki i
instytucje kredytowe, pocztę, żeby mógł pobierać korespondencję, wszelka korespondencja nawet
osób fizycznych przechodzi przez ręce syndyka.
Nadzorca, upadłość z możliwością zawarcia układu, ustanowiony zarząd własny. Jeśli upadły
daje rękojmie, nie ma podejrzenia i ryzyka na nieuczciwości, straty dla wierzycieli to daje sie mu
zarząd.
46
Zarząd przymusowy podobnie jak syndyk, zarządca jednak nie dąży do likwidacji. Prowadzi
działalność do momentu zawarcia układu. Licencja, może być też spółka prawa handlowego,
osobowa lub kapitałowa.
Uczestnicy. Upadły. Jeżeli upadłym jest spółka z o.o. na styku syndyk - spółka działają
dotychczasowe organy. Organy mogą skarżyć działania syndyka. Jeśli upadły nie ma organów, to
można powołać kuratora, nawet dla osoby fizycznej.
Wierzyciele. Rada wierzycieli, powołuje sędzia komisarz, sam z siebie lub na wniosek 1/5
wierzycieli, także w postępowaniu układowym. Taka rada kontroluje nadzorcę lub zarządcę.
Wyraża zgodę na a205, sprzedaż z wolnej ręki na zasadzie um z kc, normalnie trybem sprzedaży
jest tryb sprzedaży w drodze przetargu, można od tego odstąpić. Zgromadzenie wierzycieli, zwołuje
sędzia komisarz, jest obowiązek, kiedy ustawa je nakazuje, zawarcie układu i zgromadzenie
wstępne. Inne przypadki kiedy uzna to za potrzebne, kiedy ma konflikt z radą wierzycieli, woli
mieć opinię zgromadzenia wierzycieli, na wniosek określonej grupy wierzycieli.
Zgłoszenie wierzytelności. Pisemnie do sędziego komisarza, określenie wierzytelności,
dowody stwierdzające istnienie, kategoria do której nleży wierzytelność. Wniosek jest sprawdzany
pod względem formalnym przez sędziego komisarza potem meryotrycznie syndyk nadzorca lub
zarządca, czy jest potwierdzone w księgach. Sporządza się listę wierzytelności, jeśli wierzyciel się
spóźni jest uzupełnienie listy. Ryzykuje tym, że zostanie umieszczony na liście dopiero po
wpisaniu, jeśli wcześniej nastąpi zaspokojenie części z listy, to on z mocą wsteczną nie jest
zaspokajany. Listę wierzycieli obwieszcza się publicznie, w monitorze sądowym i gospodarczym.
Wierzyciel może wnieść sprzeciw od takiej listy, że nie uwzględniono jego wierzytelności lub
został umieszczony w danej kategorii.
Lista wierzytelności projekt przygotowuje Syndyk, nadzorca sądowy, zarządca przymusowy.
Syndyk powoływaniu gdy postępowanie likwidacyjne. Zasadą jest powoływanie nadzorcy
sądowego. Zarządca gdy upadłość z winy upadłego i istnieje podejrzenie że może on działać na
szkodę.
Kwalifikuje się wierzytelności do określonej kategorii. Są 4 kategorie. Zakwalifikowanie ma
znaczenie, bo wierzytelności są spłacane z funduszów masy w konkretnej kolejności. W post.
układowym kwalifikuje się wierzytelności kategoriami interesu: stosunek pracy, rolnik,
zabezpieczeni rzeczowo, udziałowcy, pozostali. Głosuje się w poszczególnych grupach interesu.
Lista wierzytelności po przygotowaniu. Można ją uzupełnić po terminie, wtedy jest ona
wpisana na uzupełniającą listę wierzytelności. Informacja o sporządzeniu listy wierzytelności w
Monitorze sądowym i gospodarczym, czasem w prasie. Ważne jest czy wierzytelność została
uznana i czy została uznana w całości. Można się z tą listą zapoznać w sądzie. Jeśli wierzyciel się z
czymś nie zgadza na liście, może zgłosić sprzeciw do sędziego-komisarza, na to służy zażalenie do
sądu upadłościowego.
Sąd w postaniowieniu ogłasza tryb- z możliwo,scią zawarcia układu, wtedy można. Propozycje
układowe zależą od inwencji twórczej, woli dłużnika upadłego, wierzyciele mogą zmienić
propozycje układowe. Na zgromadzeniu wierzycieli mającym zatwierdzić układ, można je
zmieniać, uzupełniać. W zgromadzeniu wierz. uczestniczą wierzyciele z listy, nie z listy, sędzia
komisarz (przewodniczy) nadzorca i zarządca przedstawia swoją opinię, oceny i sprawozdania.
Sposoby restrukturyzacji zobowiązań; odroczenie wykonania zobowiązań, rozłożenie spłaty
długów na raty, zmniejszenie sumy długów, konwersja wierzytelności na udziały lub akcje, zmiana
zamian lub uchylenie pawa zabezpieczającego określoną wierzytelność. Nad układem głosuje się
grupami interesów. Warunki zawarcia: podwójna większość: głosująca większość 50% + 1 zwykła
większość i żeby ta większość reprezentowała co najmniej 2/3 ogólnej sumy wierzytelności, na
kolejnym zgromadzeniu można głosować ponownie. Kolejne zgrom może być tylko jedno, jeżeli na
nim układ nie przyjęty wówczas nie zostanie zawarty. Układ przyjęty przeglósowany musi być
zatwierdzony przez sąd. Sąd musi nie zatwierdzić, jeżeli jest sprzeczny z prawem lub jest oczywiste
47
że nie zostanie wykonany. Sąd może nie zatwierdzić jeśli ukł. może pokrzywdzić wierzycieli i oni
zgłosili sprzeciw i zarzuty. Nie zatwierdzenie układu wtedy przysługuje zażalenie, postępowanie
toczy się dalej, postanowienie o zmianie postępowania na postępowanie likwidacyjne.
Po zatwierdzeniu układu i po uprawomocnieniu kończy się postępowanie upadłościowe.
Wszystkie wpisy są wykreślone, wszelkie zabezpieczenia dla postępowania upadłościowego. Układ
ma być wykonany. Układ może przewidywać zarządcę przymusowego dla jego wykonania,
zarządza majątkiem jak syndyk, wówczas dłużnika nie dopuszcza się do wykonania układu. Może
kto inny kontrolować wykonanie układu. Z zasady układ obejmuje wszystkie wierzytelności. Są
wyłączenia 273, wierzytelności alimentacyjne. Dopiero gdy spłata tych wierzytelności jest
zagwarantowana w całości można zawrzeć układ. Podstawowy skutek zawarcia wiąże wszystkich
wierzycieli nawet nie umieszczonych na liście. Można zmienić lub uchylić układ który został już
zawarty. Zmienić można gdy po zatwierdzeniu istotna zmiana okoliczności, uchylić sąd na wniosek
upadłego lub osoby wykonującej układ lub jest oczywiste że układ nie zostanie wykonany. Pomimo
wcześniejszego zakończenia postępowania.
Likwidacja masy upadłości
Sprzedaż wszystkiego. Przede wszystkim syndyk powinien dążyć do sprzedania
przedsiębiorstwa w całości, dopiero gdy to jest niemożliwe, wtedy syndyk może sprzedać
poszczególne części składowe. Tryb przetargowy z kc. Poszczególne składniki majątkowe. W
przypadkach szczególnych na sprzedaż lubsposób sprzedaży syndyk musi uzyskać zgodę rady
wierzycieli. Nie zawsze musi być powołana rada wierzycieli. Wtedy zgoda sędziego komisarza.
Art. 206 zezwolenie rady wierzycieli, przedłużenie postępowania, odstąpienie od sprzedaży
przedsiębiorstwa jako całości, sprzedaż z wolnej ręki, zaciąganie pożyczek. Można określić
dodadkowe czynności.
Sprzedaż przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym w znaczeniu 55(1). W skład
przedsiębiorstwa wchodzi nazwa. Problem sprzedaży nazwy która jest identyczna z firmą, firmy
takiej nie można zbyć. Nazwa może być chroniona jako znak towarowy. Stocznia gdańska SA
zmieniła właściciela nie jako przedsiębiorstwo, ale jako zbycie akcji i udziałów, Skutki sprzedaży
egzekucyjnej wygasają wszelkie zobowiązania upadłego, nabywca nie odpowiada za zobowiązania
upadłego.Środki uzyskane ze sprzedaży Stanowią fundusze masy uadłości, podlegają podziałowi
między wierzycieli ściśle wg reguł prawa.
Środki uzyskane przez syndyka są dzielone na kategorie. 342... Wierzytelności spłacane w
kolejności zgodnie z zakwalifikowaną kategorią, należy całkowicie zaspokoić wcześniejszą
kategorię. W kategorii 3 zwykłych wierzytelności i banków dopiero po zaspokojeniu należności
publicznoprawnych. Dlatego wierzycielom bardziej zależy na post. układowym, gdzie mogą oni
być zaspokojeni przynajmniej w jakiejś części, bo w post. likwidacyjnym rzadko dochodzi się do 3
ciej. kategorii. Po zaspokojeniu wierzytelności z wyższej kategorii, zaspokajanie proporcjonalne
kolejnej. Artykuły Bank lepszym wierzycielem, banki nie muszą się bać upadłości. Bank wystawia
sam sobie tytuł wykonawczy, ale jeżeli już toczy się postępowanie to się nie liczy, wchodzą do 3
kategorii, banki mają zabezpieczenia na ogół. Wierzytelności zabezpieczone, osobowe i rzeczowe.
Osobowe: poręczenie, por. wekslowe, przewł. na zabezpieczenie. Rzeczowe: hipoteka, zast rej.
Wierzytelności zabezpieczone są wyodrębnione. Syndyk sprzedaje nieruchomość zabezpieczoną,
przy zast. rej może osoba uprawniona. Tryb egzekucji z kpc. W pierwszej kolejności zaspokaja
wierzytelności zabezpieczone na tej rzeczy.
Procedura dzielenia funduszy masy. Ustalenie planu podziału funduszów masy upadłości.
Sporządza syndyk, określa sumę, wierzytelności, sumę dla każdego, które sumy wypłacone a które
do depozytu sądowego i określenie czy jest to podział ostateczny czy częściowy. Można
dokonywać kolejnych podziałów. Wierzyciele masy upadłości wierzytelności które powstały po
ogłoszeniu upadłości albo tych których syndyk uznał że należy zaspokoić.
48
Po zaspokojeniu sąd wydaje postanowienie o zakończeniu postępowania likwidacyjnego.
Dłużnik uzyskuje władzę nad swoim majątkiem, całe mienie wraca do upadłego. Skutkiem
ogłoszenia upadłości jest wykreślenie z rejestru. Wykreślenie z rejestru spółki handlowej, na
wniosek syndyka.
Spółdzielnia podlega pr. upadłościowemu i naprawczego, ale inaczej uregulowano przesłankę
ogłoszenia niewypłacalności, mimo zaistnienia przesłanek do ogłoszenia upadłości spółdzielnia
może dalej funkcjonować jeżeli walne zgromadzenie członków wskaże majątek z którego
wierzyciele mogą się zaspokoić. Postępowanie upadłościowe otwarte i toczy się wówczas
zakończenie działalności i syndyk wniosek o wykreślenie z rejestru.
Osoby fizyczne, mogą mieć orzeczony zakaz prowadzenia działalności gosodarczej.
Wykreślenie osoby z rejestru i wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych. Pozostałe zadłużenie
może ulec umorzeniu. Pozostali wierzyciele mają nadal prawo egzekwować swoje wierzytelności z
każdego majątku upadłego które on potem uzyska.
369 oddłużenie osoby fizycznej, umorzenie niespłaconego zadłużenia, o tym decyduje sąd.
Zakaz prowadzenia ddziałalności. Spółki osobowe każdy ze wspólników. Zakaz oznacza że
zakaz prowadzenia działalności na własny rachunek, także w formie sp. cyw. jawnej komandytowej
i zakaz pełnienia funkcji w organach zarządu i funkcji w spółkach kapitałowych, nie możnabyć
prokurentem. Od 3 do 10 lat, ujawnienie w rejestrze dłużników niewypłacalnych. Może to być
rodzaj odpowiedzialności cywilnej (karna też).
Prawo upadłościowe reguluje postępowanie międzynarodowe.
Banki, w pierwszej kolejności jako postępownie układowe.
Postępowanie naprawcze w razie zagrożenia niewypłacalnością. Wszczynane wobec
przedsiębiorcy zagrożonego niewypłacalnością. Postępowanie naprawcze prowadzone pod
nadzorem sądu, wszczynane i prowadzone przez samego przedsiębiorcę. Każdy przedsiębiorca
może wszcząć to postępowanie. Jest wszczynane a494 przez złożenie oświadczenienia o wszczęciu
postępowania naprawczego i że nie zachodzi okoliczność do orzeczenia upadłości przed sądem i
plan naprawczy. Przedsiębiorca składa oświadczenie i nie czeka żeby sąd mu zaakceptował, sąd w
ciągu 14 dni może mu zakazać wszczęcia post. upadłościowego. Sąd bada przesłanki i wtedy może
zakazać, nie trzeba czekać na orzeczenie sądu ani na uprawomocnienie. Obwieszczenie w
monitorze sądowym i gospodarczym. Data obwieszczenia jest datą wszczęcia. Rola sądu sąd
ustanawia nadzorcę. Sąd może powołać biegłego do oceny stanu przedsiębiorstwa. Postępowanie
naprawcze doprowadza do zawarcia układu z wierzycielami i to zatwierdza sąd. Skutki 498
zatrzymanie wykonalności: zawieszenie spłaty zobowiązań, zawieszenie naliczania odsetek,
potrącenie dopuszczalne pod warunkiem 89, nie mogą być wszczynane egzekucje i postępowanie
zabezpieczające, a wszczęte podlega z mocy prawa zawieszeniu. Może to być ucieczka od
wierzycieli. Przedsiębiorca nie może zbywać ani obciążać swojego majątku. Do zawarcia układu
dochodzi na zgromadzeniu wierzycieli, prowadzonym przez nadzorcę sądowego. Ponowne
zgromadzenie wierzycieli żeby zatwierdzić układ. Odmowa zatwierdzenia układu przez sąd takie
same skutki jak zwykły układ.
nastepny wykład czy można ogłosić upadłość mimo że upadły nie ma nawet na pokrycie kosztow post.
16 PAPIERY WARTOŚCIOWE
Definicja. Papier wartościowy to dokument który inkorporuje w swojej treści określone prawo
podmiotowe. Prawo to jest związane z dokumentem w ten sposób, że niezbędną przesłanką
przypisania danego prawa podmiotowi jest posiadanie tego dokumentu. Od zasady że papier
wartościowy jest dokumentem istnieje wyjątek, akcje lub obligacje mogą mieć charakter
zdematerializowany. Żeby wykazać że jest się uprawnionym do jakiegoś prawa trzeba mieć
legitymację z danego dokumentu.
49
Rodzaje papierów wartościowych. Kryterium obrotu. Papiery imienne, na zlecenie i na
okaziciela. Imienne są zbywane przez cesję. Akcje imienne, obligacje imienne, konosament,
imienne świadectwo tymczasowe. papier wartościowy na zlecenie, zbywalny przez indos inaczej
żyro, np. weksel. Czek przez indos. Na okaziciela zbywalne przez wydanie, akcja konosament.
Czek może być na okaziciela. W treści dokumentu wskazane jest że jest na okaziciela, co innego in
blanco.
Wg. kryterium praw podmiotowych papiery opiewające na wartości pieniężne, weksle, czeki
obligacje. Papiery inkorporujące, wyrażające prawa udziałowe: akcje, imienne świadectwo
tymczasowe. Papiery wartościowe związane z obrotem towarowym, które inkorporują prawo do
określonego towaru lub rzeczy, konosamenty, dowody składowe, które mogą być wydawane przez
domy składowe. Zastaw na towarze bez konieczności wydawania towaru, przeniesienie własności
towaru przez wydanie dokumentu.
Źródła papierów wartościowych, kc a921(6) – 921(16) oraz instytucja przekazu, kh w zakresie
akcji i innych papierów wartościowych, prawo wekslowe, prawo czekowe, obligacje, ustawa o
publicznym obrocie papierami wartościowymi.
Umorzenie papierów wartościowych, stwierdzenie, że dany dokument utracił ważność,
postępowanie umorzenia prowadzi do unicestwienia papieru wartościowego. Unieważnienie akcji –
dokument traci ważność, utrata dokumentu akcyjnego, akcja nie została prawidłowo pokryta w
terminie przewidzianym przez statut. Umorzenie akcji to zniweczenie praw i obowiązków akcji.
Znaki legitymizacyjne, a papiery wartościowe. Mamy numerus clausus papierów wartościowych.
Przekaz a 473. Upoważnienie jednostronna czynność prawna 2 do odebrania świadczenia 1 do
spełnienia świadczenia na rzecz odbiorcy. Akcept – jeżeli przekazany wyrazi zgodę to powstaje
zobowiązanie abstrakcyjne pomiędzy przekazanym a odbiorcą (oświadczenie woli, że przyjmuje).
Odbiorca przekazu, którego z przekazanym nie łączy żaden stosunek prawny ma roszczenie do
przekazanego o spełnienie tego świadczenia. Pomiędzy przekazującym a resztą: 1 stosunek
pokrycia, 2 stosunek waluty.
Przykład. Akredytywa dokumentowa, karty kredytowe. Akredytywy dokumentowe, czynności
handlowe, bankowe, poprzez akredytywę bank zobowiązuje się do spelnienia określonego
świadczenia na rzecz odbiorcy przekazu, który jest akredytowanym na podstawie dokumentów
przedstawionych przez akredytowanego. A w swoim banku w Polsce kwotę za mandarynki B
blokuje na jego koncie, bank kontaktuje się z bankiem hiszpańskim i informuje że taka kwota jest
zablokowana na koncie banku i bank hiszpański ma wypłacić odpowiednią sumę, jeśli C pokaże
dokument, np. konosament. Bank hiszpański pełni funkcję gwarancyjną dla C, bo wie że środki
finansowe są gwarantowane mu przez bank w momencie wyrażenia akceptu bank H staje się
dłużnikiem C. A-C um. sprzedaży. A upoważnia C bo łączy go stosunek waluty zawarty przez
umowę sprzedaży. A-B stosunek pokrycia, um. rachunku bankowego, um. gwarancyjna.
Akredytywa dokumentowa. Książka Izabela Terotolitańska.
Weksel jest papierem wartościowym o charakterze abstrakcyjnym, w którym stwierdza się
wierzytelność pieniężną o treści i skutkach określonych w prawie wekslowym. Wyróżniamy weksle
trasowane, własne i in blanco. Weksel trasowany to taki, w którym osoba płacąca nie jest wystawcą
weksla (dłużnik główny). Weksel własny to taki, w którym dłużnikiem głównym jest wystawca
weksla. Weksle in blanco to weksel niezupełny w chwili wystawienia. Dołącza się do niego
deklarację wekslową. Weksel jest sformalizowanym papierem wartościowym. oznacza to że musi
zawierać dla swojej ważności elementy które wymaga prawo wekslowe. Jest on oparty na stosunku
przekazu. Jeżeli zostanie wystawiony na podst pr wekslowego to sąd nie bada przyczyny jego
wystawienia.
Funkcje weksla. Weksel pełni funkcję kredytową, płatniczą, obiegową i gwarancyjną
(podręcznik). Weksel musi mieć formę pisemną. Może być na zwykłej kartce papieru. W treści
50
zobowiązania musi być słowo weksel. Można kupić druk weksla, w cenie wliczona jest opłata
skarbowa.
weksel na zlecenie remitenta: K. Iksiński. ż taką osobą wystawca zawiera porozumienie
wekslowe co do wypełnienia weksla w przyszłości. Wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją
wekslową, wywiera skutek wobec wystawcy i osób trzecich które nie wiedziały o isteniu
porozumienia. W postępowaniu nakazowym przed sądem można podnieść zarzut wypełnienia
niezgodnie z umową. Jeśli został indosowany to indosanci podnoszą odpowiedzialność pomimo to.
Gdańsk Dnia 08.01.2006
Suma Na 100 zł musi być waluta, inaczej weksel nieważny.
termin płatności 08.02.2006 zapłać
jeśli termin płatności jest wpisany i jest on inny niż wystawienie, im dalszy termin płatności
tym silniejsza funkcja kredytowa weksla. W tym czasie między wystawieniem a możliwością
żądania spłaty.
zapłać krótkie klauzule wekslowe. Np. bez protestu lub bez kosztów, ułatwia.
za ten określenie weksla, możemy wpisać że weksel jest trasowany lub własny lub rekta. Rekta
weksel to weksel imienny, oznacza to że to już nie jest papier wartościowy na zlecenie, wyłącza się
możliwość przeniesienia własności, można tylko przez cesję. Trasowany obowiązek zapłaty za
weksel ciąży na innej osobie, osoba fizyczna lub prawna. Nie mogła by być spółka ale wspólnicy
tak. Przekazany po wyrażeniu akceptu ma obowiązek spełnienia świadczenia, jeżeli weksel
przyjmie. Akcept pisze się na przedniej stronie weksla. Od tego momentu dłużnikiem głównym jest
trasat. Weksel może być poręczony i podpisać się może awalista. Awalista poręcza tylko za
wystawcę czyli za trasata.
Płatny miejsce płatności weksla.
Konosament jest to papier wartościowy, związany z obrotem towarowym, też może być
wystawiony na zlecenie.
Przeniesienie własności, ustępuję na zlecenie pana A i podpisuje się pan X. Indos może być
wystawiony na okaziciela (weksel nie może być na okaziciela). „Ustępuję na zlecenie okaziciela” i
każdorazowy okaziciel będzie miał do niego prawo. Indos inaczej bywa nazywany żyrem. Jeżeli
mówimy o żyrantach to nie mamy na myśli poręczyciela. Wszystkie osoby podpisane na odwrocie
weksla odpowiadają za weksel, solidarnie i osobiście. Okaziciel dochodzi sumy wekslowej w
pierwszej kolejności zwraca się do trasata. Jeżeli weksel będzie przyjęty to zwraca się do trasata
aby zapłacił. Bywa że trasat znika. Wówczas okaziciel może dochodzić roszczeń od wszystkich
podpisanych na wekslu pod warunkiem że złoży protest i będzie wszczęte poszukiwanie zwrotne.
Jeżeli nie ma napisane bez protestu to notariusz wypełnia protest, że Xiński zjawił się w banku i mu
nie zapłacono i w związku z tym będzie dochodził poszukiwania zwrotnego. Pan O ma prawo
pozwać do sądu wszystkich podpisanych na wekslu. Funkcja obiegowa - łatwa możliwość
indosowania weksla chyba że jest to rekta weksel. Mogą być skupowane do dyskonta lub
redyskonta przez banki, banki dyskontują a redyskontuje NBP, bank kupuje weksel o cenie niższej
niż wystawiona na wekslu o stopę dyskontową. Funkcja gwarancyjna znajduje zastosowanie gdy
weksel jest in blanco. Weksel jest zobow. o charakterze abstrakcyjnym, to zobowiązanie jest
pomiędzy trasatem a emitentem. Postępowanie w sprawie roszczeń z tytułu weksla toczy się w
postępowaniu nakazowe, tańszym i szybszym niż postępowanie procesowe. Przy wekslu in blanco
można wpisać rzeczywistą kwotę dochodzoną.
16.1 Obligacje
publiczne emitowane przez skarb państwa na podstwie ustawy o zobowiązaniach skarbu
państwa.
51
Prywatnoprawne ust. o obligacjach z 1995 r.
Obligacja jest to papier wartościowy który może mieć charakter zdematerializowany w którym
emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do
spełnienia określonego świadczenia. Świadczenie to może mieć charakter pieniężny wtedy mówimy
o wykupie albo niepieniężny. Ust. wymienia możliwość emisji zamiennych z prawem
pierwszeństwa, przychodowych. Obligacje zamienne dają prawo do zamiany na akcje. Obl. z
prawem pierwszeństwa dają prawo do objęcia akcji z pierwszeństwem w stosunku do innych
akcjonariuszy. O. przychodowe dają prawo do udziału w zysku z inwestycj.
Osoby prawne, przedsiębiorcy, sp. kom-akc, org sam. teryt i związki komunalne, inne
podmioty zagraniczne wymienione w ustawie. Gdynia wyemitowała, Poznań emitował. Emitują
one obligacje na określony cel. Może być tak że inne podmioty wyemitują obligacje. Elektrim.
Bank gdański millenium emitował obligacje, wbk bank zachodni. Był taki moment że dochody z
obligacji były zwolnione z podatku dochodowego. Pomysł ten upadł. Jedyne obligacje w miarę
opłacalne to obligacje skarbu państwa. Te inne nie pełniły funkcji lokacyjnej. Obligacja może być
papierem imiennym Funkcje pożyczkowo lokacyjną. Pożyczkowa dla emitenta.
Czeki z ksiązki w obrocie powszechnym wyparte prez karte płatnicze, w obrocie publicznym
wyparte przez konta płatnicze.
Ust. o dowodach składowych. Papiery wartościowe które przenoszą własność towarów.
Konosamenty. Gdy towar płynie do portu przeznaczenia, to może on być przedmiotem obrotu.
Do przeniesienia własności rzeczy oznaczonych co do gatunku potrzebne jest wydanie tych rzeczy.
Jeżeli z konosamentu wynika że tonę węgla załadowano na statek to tym węglem w czasie jego
podróży można handlować. To samo dotyczy dowodów składowych.
Dowody składowe są uregulowane w ust. o domach składowych. Umowa składu jest umową
zawsze handlową. Przedsiębiorca składowy prowadzi działalność w zakresie działalności swojego
przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca może mieć przymiot domu składowego. Po spełnieniu wymogów
określonych w ustawie to może być wpisany na listę. Ten przedsiębiorca jako dom składowy może
wydawać dowody składowe. a23 ust. księga jukstowa, rewers składowy dowód posiadania, warrant
składowy dowód wydania. Imię i nazwisko składającego. Oznaczenie ilości i jakości, określenie
szczególnych cech rzeczy złożonych na skład, ubezpieczenie, termin końca składu, czy są z tym
towaru związane cła, podatki lub wierzytelności domu składowego, oznaczenie banku
domicylowego. Dowód składowy składa się z rewersu i warrantu. Obiete części mogą być
przenoszone oddzielnie, obie w drodze inndosu, są to papiery wartościowe na zlecenie.
Przeniesienie indosu powoduje przeniesienie własności towaru. Warrant daje możliwość
zaciągnięcia kredytu pod rzeczy oddane na skład. Właściwości domu składowego.
Publiczny obrót papierami wartościowymi podręcznik absolutnie nieaktualny, jedna ustawa
zastąpiona trzema.
16.2 publiczny obrót papierami wartościowymi
Trzy ustawy z 2005 roku. Ust. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do
zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Ust. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym. Ust. o
obrocie instrumentami finansowymi.
Ust. jest ust. o charakterze administracyjnoprawnym.
Instrumenty finansowe. Są nimi papiery wartościowe i inne, np. tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego
inwestowania, finansowe kontrakty terminowe, umowy forward dot. oprocentowania, swapy akcyjne i walutowe.
Wyłączone są weksle i czeki. Instytucje zbiorowego inwestowania to fundusze inwestycyjne. Obrót instrumentami
finansowyim może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Obrót pierw. to dokonywanie oferty publicznej przez
emitenta lub subemitenta usługowego której przedmiotem są papiery wartościowe nowej emisji lub nabywanie
papierów wartościowych w wyniku takiej oferty. Obrót wtórny jest to dokonywanie oferty publicznej przez podmiot
inny niż emitent lub subemitent usłutowy. Obrót pierw. sprzedawane akcje które zaczną funkcjonować w przyszłości,
są wypuszczane przez emitenta. Obrót wtórny ma miejsce na rynku regulowanym, który obejmuje rynek giełdowy,
52
rynek pozagiełdowy, towarowy rynek instrumentów finansowych. Rynek giełdowy i poza giełdowy (giełda) jest
prowadzony przez spółkę akcyjną akcje tej spółki są imienne i ustawa enumeratywnie wymienia podmioty które mogą
być akcjonariuszami spółki giełdowej chyba że są to spółki publiczne.
Uczestnictwo, uczestnicy obrotu instrumentami finansowymi. Podmioty zawierające transakcje giełdowe są to firmy
inwestycyjne (przedsiębiorca inwestycyjny). Firmami inwestycyjnymi mogą być domy maklerskie lub banki oraz tzw.
szczególni uczestnicy tj. banki powiernicze i kluby inwestorów. Domem maklerskim obecnie mogą być osobowe i
kapitałowe spółki handlowe. Niektóre czynności przez spółki SA inne przez z o.o., sp. partnerska wolny zawód
maklera, doradcy inwestycyjnego. Jeżeli spółka osobowa chce być domem maklerskim musi mieć kapitał założycielski
(minimalny). Domy maklerskie oraz banki prowadzą działalność maklerską przy pomocy maklerów lub doradców
inwestycyjnych. Umowy zawierane przez firmy inwestycyjne to m. in. Umowa o zarządzanie portwelem, um. o
doradztwo inwestycyjne. um. brokerska, usługa wymiany walutowej. Kluby inwestorów (też mogą być uczestnikami
obrotu publicznego) est tworzony przez osoby fizyczne na podstawie umowy zgodnie z którą zobowiązują się do
wspólnego działania w celu zdobywania wiedzy o zasadach inwestowania w obrocie zorganizowanym, w
szczególności poprzez wspólne inwestowanie. Do tych klubów stosuje się przepisy spółki cywilnej. Ani klub inwestora
ani członkowie nie są przedsiębiorcami.
Ustawa o ofercie publicznej. Publiczny obrót publiczne proponowanie nabycia papierów wartościowych,
proponowanie nabycia w dowolnej formie i w dowolny sposób jeżeli propozycja jest skierowana do co najmniej 100
osób lub do nieoznaczonego adresata. Publiczne proponowanie musi przybrać postać oferty publicznej. Spółka akcyjna
przy podwyższeniu kapitału zakładowego może nastąpić przez subskrypcję otwartą, jeśli ta subskrybcja otwarta będzie
skierowana do nieograniczonej liczby adresatów to podpada pod publiczny obrót.
Spółka publiczna to spółka w której co najmniej jedna akcja jest zdematerializowana. W sp. publ. istnieje możliwość
przymusowego wykupu akcji (wyciśnięcia), przez akcjonariusza większościowego posiadającego 90% akcji. W SA w
ksh wyciśnięcie akcjonariuszy mniejszościowych przez akcjonariuszy większościowych (95%). Tutaj 90 proc albo
jeden akcjonariusz i spółki i podmioty zależne od niego. Przymusowy odkup akcji akcjonariusz mniejszościowy żąda
odkupienia od niego jego akcji. Akcjonariusz sp. publicznej może ządać od akcjonariusza który osiągnął lub
przekroczył 90% akcji lub podmioty od niego zależne. Przy sp. publ. istnieje mozłiwość kontroli zewnętrznej przez
tzw. rewidenda do spraw szczególnych. Sp. z o.o. wspólnicy do sądu o ustanowienie biegłego rewidenda. W SA
kontrola biegłego rewidenda jest obligatoryjna co wynika z ust. o rachunkowości. W sp. publicznej a 84 akcjonariusze
na walnym zgromadzeniu podnoszą uchwałę o ustanowieniu biegłego rewidenda lub zwrócenie się do sądu rej. o
wyznaczenie biegłego rewidenda.
Kiedyś krajowy depozyt papierów wartościowych, zajmuje się rejestracją i dematerializacją papierów wartościowych i
rejestruje się wszystkie transakcje zawierane na rynku regulowanym.
Ochrona dóbr przedsiębiorcy w znacz kc dobra osobiste, firma, ust o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, prawo
własności przemysłowej, prawo autorskie. Akty pr. kompleksowe, przepisy cywilnoprawne i administracyjnoprawne.
Przedsiębiorca w ust. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, os. fiz, os. pr., jedn org. nie posiadające os. które
prowadzą nawet ubocznie działalność gospodarczą. Zapobieganie i zwalczanie konkurencji ma służyć ochronie
przedsiębiorców i konsumentów. Czyn nieuczciwej konkurencji reguluje bardzo szeroko. Jest to działalnie sprzeczne z
prawem lub dobrymi obyczajami jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy. Ad casu, dla konkretnego
przypadku dany czyn może być uznany przez sąd jako czyn nieuczciwej konkurencji. Ustawodawca na podstawie
oświadczeń gospodarki rynkowej. Regulacja czynów które mają zawsze charakter nieuczciwej konkurencji.
Wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa. Ujawnianie, przekazywanie tajemnicy rpzedsiębiorcy.
Nieuczciwe pozyskiwanie pracowników. Naśladowanie gotowego produktu. Nieuczciwa reklama. Reklama
porównawcza która jest zasadniczo zabroniona, chyba że reklama pozwalająca bezpośrednio rozpoznać konkurenta,
może być gdy: nie wprowadza w błąd, porównuje w sposób rzetelny te same usługi, porównuje jedną lub kilka cech,
nie porównuje pomyłek między reklamującym a ich konkurentem i nie dyskredytuje usług i działalności konkurenta.
Sprzedaż argentyńska, System konsorcyjny, prow. dział. w ramach grupy finansowanych przez grupę. Można ponieść
odpowiedzialność karną i odp. cywilną. Przedsiębiorca którego interes został naruszony lub zagrożony może żądać
zaniechania niedozwolonych działań, usunięcie skutków niedozwolonych działań, złożenie jednokrotnego lub
wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, naprawienei wyrządzonej szkody, wydanie
bezpodstawnie uzyskanych korzyści zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny związany z ochroną
kultury prawnej lub dziedzictwa narodowego, możliwość orzeczenia zniszczenia wyrobów opakowań, materiałów
reklamowych lub zaliczenia ich na poczet odszkodowania.
17 PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ
podręcznik! Gdy mówimy o ust. pr. wł. przem i dobra podlegające ochronie. Dobra te podlegają ochronie tylko gdy są
przedmiotem postępowania rejestracyjnego. Patenty na wynalazki, wzory użytkowe itp uzyskuje się w urzędzie
patentowym. Obecnie można uzyskać patent, świadectwo ochronne, prawo ochronne na wynalazki i wzory użytkowe
53
na terenie UE. Hiszpania Alikante Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, rozporządzenie o ochronie nazw
geograficznych i ochronie produktów rolnych, np. nasz oscypek 2081/92 i 2037/93.
Wynalazki na które udziela się patenty wzory przemysłowe, topografie układów scalonych oraz oznaczenia
geograficzne na które udziela się praw z rejestracji oraz wzory użytkowe i znaki towarowe na które udziela się praw
ochronnych. Patenty i prawa z rejestracji są zbywalne i są dziedziczne (nie same wzory). Jeżeli jest to obraz to jest to
prawo autorskie niezbywalne. Poza umowami służącymi do przeniesienia prawa ochronnego mamy też um.
upoważniającą do korzystania. Są to um. licencyjne. Ust. daje definicje legalne wynalazków. Znać te def z
podręcznika. Rejestracja znaków podobny. Artykuł Dyakowski Znaki towarowe pod ochroną, Prawo Przedsiębiorcy, nr
40/2002. Znak towarowy to każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny jeżeli nadaje się ono do odróżniania
towarów jednego przedsiębiorcy od innego przedsiębiorcy. Niektóre znaki są powszechnie znane, renomowany
wówczas nie podlega obowiązkowi zgłoszenia i podlega ochronie, np. coca cola, itp. Odczucie powszechnej
znajomości znaku jest związane z konkretnym krajem. Kazus Tshibo, w Polsce zarejsestrował się Polak a wielka
Niemiecka firma o takiej samej nazwie nie mogła wejść. Ust. o znakach towarowych zastrzegała że przedsiębiorca
zarejestrował działalność w celu prowadzenia działalności, a Polak nie rozpocząl działalności, argumentacja niemców
że Czibo jest znak powszechnie znany ale wówczas w Polsce nieznana. Herba i Herbapol. Eris wnioskowałała o
unieważnienie Erisan finladzkie, również kosmetyki.
Znakiem towarowym nie może być. ETS. Pytanie czy znakiem towarowym może być znak niedostrzegalny wizulanie
ale odróżniający przedsiębiorcę, znak zapachowy, piłka tenisowa z zapachem świżo ściętej trawy. C-273/00 i T305/04. Znaki które nie mogą być przedstawione bezpośrednio w sposób graficzny, czy to ma być wzór chemiczny,
depozyt dla ETS jest nieodpowiednie. Dojrzałe truskawki, zapach zarejestrowano wraz ze znakiem obrazka truskawki.
NSA orzeczenie dot czy znakiem towarowym może być forma przestrzenna. Glosa Mariana Kempińskiego OSP
10/2004 str 542, poz 29. Forma przestrzenna będąca odzwierciedleniem kształtu towaru nie jest znakiem
odróżniającym. Ochrona na okres 20 lat z możliwością przedłużenia, to kosztuje.
Um. licencyjna z ust
Roszczenia cywilnoprawne które przysługują w związku z naruszeniem uprawnień, żądanie zaprzestania działań
grożących naruszeniem prawa, orzeczenie o dalszym rozporządzaniu bezprawnie wytworzonymi lub oznaczonymi
towarami, żądanie zaniechania naruszeń, usunięcie skutków i wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
naprawienie szkody na zasadach ogólnych, złożenie stosownego oświadczenia, do zapłaty kwoty pieniężnej na rzecz
organizacji społecznej.
Firma nie może być zbyta ale można upoważnić do korzystania. Kc przewiduje kiedy można prowadzić
predsiębiorstwo pod cudzą firmą jeżeli to nie wprowadza w błąd, po śmierci właściiela przeds. jednoosobowego,
można za zgodą małżonka i dzieci prowadzić firmę korzystając z nazwiska osoby zmarłej. Przeds. w znaczeniu
przedmiotowym a 55(1) kc w skład przedsięiorstwa wchodzi nazwa przedsiębiorstwa. Bywa że do nazwy
przedsiębiorstwa weszło nazwisko właściciela np. Eris. Przedsiębiorca którego prawo do firmy zostało zagrożone lub
naruszone może zarządać zaprzestania naruszeń, wydania oświadczenia, wydania korzyści przez osobę która dopuściła
się naruszenia. Jeżeli przedsiębiorca jako firmy używa swojego nazwiska i nie ma żadnego dodadku odróżniającego
18 CZYNNOŚCI HANDLOWE
18.1 Ogólnie
18.1.1
Kodeks handlowy - dawny
Działalność gospodarcza – działalność prowadzona w celach zarobkowych, wytwórcza
budowlana, w sposób zorganizowany i ciągły, prowadząca do wymiany (obrotu) dóbr i usług.
Czynności handlowe – czynności prawne dokonane w zakresie prowadzonego
przedsiębiorstwa, prowadzonej działalności gospodarczej (czynności w zakresie przedsiębiorstwa)
obejmowały czynności prawne, oświadczenie wiedzy, czynności faktyczne, otwarcie
przedsiębiorstwa. Nie obejmowały czynów niedozwolonych. Domniemanie, wzruszalne, że każda
czynność kupca jest czynnością handlową. Czynności prawne kupca związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej. Przepisy kh stosowano gdy czynność była obustronnie handlowa, jak i
gdy jednostronnie.
Czynności handlowe z kh:
54
- um. rachunku bieżącego
- komis
- przewóz
- sprzedaż handlowa
- ekspedycja
- um. składu
- umowa ajencyjna
18.1.2
- spółka cicha
Kodeks cywilny
Czynności handlowe – czynności przedsiębiorcy podejmowane w zakresie prowadzonego
przedsiębiorstwa. Czynności techniczno-prawne, inne działania które wywołują określone skutki
prawne, czynności faktyczne, oświadczenia wiedzy. Są to czynności których może dokonywać
przedsiębiorca, wówczas skutki prawne mogą być odmienne niż w obrocie powszechnym. Nie
obejmują czynów niedozwolonych, choć mogą być związane.
Rodzaje czynności handlowych:
- sprzedaż na raty (a583-588)
Sprzedażą na raty jest dokonana w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej osobie
fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana
przed całkowitym zapłaceniem ceny.
- um. agencyjna (a758-764)
Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego
przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na
rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.
- um. komisu (a765-773)
Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w
zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek
dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym.
- um. przewozu (a774-793)
Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do
przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.
- um. spedycji (a794-804)
Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego
przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej
przewozem.
- um. ubezpieczenia (a805-834)
Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie
zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
- um. składu (a853-859)
Przez umowę składu przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem,
oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych.
- um. leasingu (a7091 - 70918)
Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć
rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do
używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się
zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub
wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
- um. dostawy (a605-612)
Przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku
oraz do ich dostarczenia częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i
do zapłacenia ceny.
- um. kontraktacji (a613-626)
Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu
oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty
55
odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe,
jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia.
- um. o roboty budowlane (a647-658)
Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie
obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do
dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w
szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty
umówionego wynagrodzenia.
- um. rachunku bankowego (a625-733)
Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji gospodarstwo producenta przeszło w posiadanie innej osoby, prawa i
obowiązki z tej umowy wynikające przechodzą na nowego posiadacza. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy
przejście posiadania było następstwem odpłatnego nabycia gospodarstwa, a nabywca nie wiedział i mimo
zachowania należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu umowy kontraktacji.
- um. kredytu (a69-79 ust. pr. bankowe)
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w
umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do
korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z
odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
- um. licencyjna (a76 i nast. ust. pr. własności przemysłowej, a65-68, 92 ust. o pr. autorskim i
pr. pokrewnych)
- um. o rozpowszechnianie utworów (a41-68 ust. o pr. autorskim i pr. pokrewnych)
- um. nienazwane: know-how, franchising, factoring
18.1.3
Systematyka czynności handlowych
o Umowa odnosi się do: rzeczy (przeniesienie własności), czynność, zlecenie,
zabezpieczenie i współdziałanie.
o Czynności handlowe prowadzące do przeniesienia własności rzeczy i praw, obrót
towarowy, umowa sprzedaży, zamiany, dostawy
o Umowy inwestycyjne: um. o prace projekowe, um. o wykonawstwo robót
inwestycyjnych, um. o zastępstwo inwestycyjne, um. o pełnienie nadzoru
inwestorskiego, o roboty geologiczne, geodezyjne, kartograficzne, um. o dzieło, um. o
roboty budowlane.
o Umowy regulujące przewóz rzeczy (towarów): um. spedycji, um. składu (um. o
wykonanie czynności ładunkowych, um. pilotażu, um. holownicza, um. bocznicowa,
um. ważenia), um. o przewóz multimodalny (kombinowany), ust. prawo przewozowe
o Najem dzierżawa, leasing, użyczenie, używanie rzeczy i praw
o Licencyjna, know-how, franchisingowa, prawo własności przemysłowej, prawo
autorskie
o Przedsiębiorca a bank, ust. pr. bankowe
o Zabezpieczenie i rozliczenie
o Papiery wartościowe
o Um. przedstawicielstwa handlowego, um. agencyjna, komisu, maklerska, pr. morskie,
ust. o pośrednictwie ubezpieczeniowym
o Umowy managerskie
o Um. ubezpieczenia w sferze działalności gospodarczej
56
18.1.4
Systematyka i przedmiot części szczególnej kc
Przedmiot: zobowiązania umowne, zobowiązania wynikające z jednostronnych czynności
prawnych (np. przyrzeczenie publiczne), zobowiązania z zachowań niemających charakteru
czynności prawnych (np. prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia). Są to instytucje uregulowane
w kc i poza kodeksem.
Stosowanie prawa. Reżim szczegółowych instytucji pr. zobowiązań uzupełniają najpierw
przepisy części szczególnej prawa zobowiązań, a następnie części ogólnej kc.
Regulacja umów typowych. Często zaopatrzone swoistą nazwą. Zespół norm (instytucja
prawna) regulujące pewien typ (rodzaj) umowy zobowiązaniowej, które stosuje się do konkretnej
umowy zobowiązaniowej. Klasyfikacja polega na wyróżnieniu obiektów ze względu na ich cechy i
łączenie tak wyróżnionych przedmiotów w klasy, podziałlogiczny, rozłączny wyczerpujący.
Typologiczna – zbiór tworzony ze względu na podobieństwo obiektu do obiektu wzorcowego są to
relacje równości, wyprzedzania między określonymi cechami, bierze się pod uwagę całokształt i
intensywność cech. Ustawodawca kształtuje umowy szczególne jako pojęcia typologiczne. typu
umów zostały uregulowane jako odrębne i równorzędne instytucje prawne, normy jednej instytucji
do drugiej stosuje się per analogiam, przepisy nakazują odpowiednie stosowanie jednej instytucji
do drugiej. Istnieją też podtypy, np. sprzedaż na raty.
Grupy umów. Łączy się ustawowe typy umów podobne świadczenia charakterystyczne
zbliżone funkcje społeczno-gospodarcze, zbliżone reżimy prawa.
Systematyka szczegółowych umów zobowiązaniowych.
Umowy nazwane – konkretna umowa, którą można przyporządkować jakiemuś ustawowemu
typowi umowy ze względu na cechy rozpatrywane całościowo. Elementy nieswoiste, obce dla
danego typu mogą istnieć w zobowiązaniu ale te elementy muszą być funkcjonalnie
podporządkowane głównemu zobowiązaniu.
Umowy nienazwane – zgodnie z zasadą swobody umów strony mogą także zawierać umowy,
które nie dają się podporządkować do żadnego typu ustawowego. Zawierają elementy swoiste dla
umów nazwanych a także elementy niespotykane w umowach nazwanych i w innych
konfiguracjach, np. um. z przedsiębiorstwem hotelowym. Stosuje się wówczas normy ogólne
dotyczące umów oraz per analogiam normy podobnych typów. Typy empiryczne – mają często
swoją nazwę, ukształtowane przez praktykę, masowo zawierane, np. know-how, franchising.
Związki umów, relacje między dwiema lub więcej odrębnymi umowami. Um. odrębna taki
zestaw postanowień (oświadczeń woli), który zdolny jest wyznaczyć konieczne dla istnienia
umowy elementy. Umowy sprzężone węzłami prawnymi i gospodarczymi, uzależnienie
skuteczności jednej umowy od drugiej. Wywołują inne skutki prawne niż rozpatrywane osobno.
Łańcuch umów – związki sukcesywnie następujące, np. um. o dzieło, um. o podwykonawstwo,
najem, podnajem. Zespoły (kompleksy) umów – umowy odrębne, które łączy wspólny cel,
wyrażony w nich, albo wyinterpretowany. Relacje równorzędne, nieskuteczność którejkolwiek
umowy powoduje nieskuteczność pozostałych. Relacje nie równorzędne, tylko nieskuteczność um.
głównej wpływa na nieskuteczność podrzędnej.
18.2 Stosunek zobowiązaniowy
Charakterystyka ogólna
Obrót handlowy (gospodarczy odbywa się na podstawie stosunków zobowiązaniowych.
Źródłem stosunku może być umowa, jednostronna czynność prawna, decyzja organów
państwowych, bezpodstawne wzbogacenie, nienależne świadczenie, ustawa.
Pacta sund servanda – podstawowa zasada prawa zobowiązań. Możliwe jest jednak
uwzględnienie nadzwyczajnej zmiany stosunków. Klauzula rebus sic stantibus, na zobowiązania
niepieniężne (a3571 §1), na zobowiązania pieniężne (a3581 §3), w obrocie handlowym (a3571), um.
o dzieło (a629-631), um. dzierżawy a458 (Jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny albo jeżeli wskutek
okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu
zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin.)
57
a490 (możliwość powstrzymania się od spełnienia świadczenia wzajemnego gdy spełnienie
świadczenia drugiej strony jest wątpliwe) a471 (możliwość odstąpienia od umowy pożyczki a737
możliwość odstąpienia od umowy zlecenia, a838 możliwość zmiany umowy przechowania.
18.3 Umowa jako podstawowe źródło zobowiązań w obrocie handlowym
18.3.1
Podział
Uwagi ogólne. Konsensus stron kreujący stosunek zobowiązaniowy, współkształtujący jego
treść.
Kontrakt adhezyjny nie był umową, ale jednostronnym aktem przystąpienia lub poddania się
przez stronę słabszą wzorowi umowy ustalone w całości lub w części przez stronę silniejszą.
Umowy wzajemne. Umowy jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujące. Z umowy
zobowiązaniowej może wynikać obowiązek świadczenia ciążący na jednej albo na obu (lub więcej)
stronach. Umowa wzajemna jest szczególnym rodzajem umów dwustronnie zobowiązujących. Obie
strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem
świadczenia drugiej. Ekwiwalentność świadczeń w sensie subiektywnym ale nie jest to element
konstytutywny świadczenia wzajemnego. Jest nim raczej więź polegająca na zależności
świadczenia jednej strony od świadczenia drugiej strony do ut des – daję abyś dał. Strony na
podstawie zasady swobody umów ustanowić mogą jako wzajemne dowolne świadczenia byleby
umowa mieściła się w ramach odpłatnych czynności prawnych do których należą umowy
wzajemne. Każda ze stron uzyskuje jakąś korzyść majątkową niekoniecznie w postaci pieniężnej.
Zakres zastosowania. umowy, których essentialia negoti (elementy przedmiotowo istotne)
obejmują wzajemne sprzężenie świadczeń (np. sprzedaż); umowy których essentialia negoti nie
rozstrzygają (np. zlecenie); um. których essentialia negoti wskazują na ich dwustronny lecz nie
wzajemny charakter (np. pożyczka oprocentowana). Konsekwencje: nieważność zobowiązania
jednej strony powoduje nieważność zobowiązania się drugiej strony jako kazualnie uzależnionego
od świadczenia wzajemnego.
Umowy realne. Dojście do skutku umowy realnej wymaga nie tylko złożenia zgodnego
oświadczenia woli, ale także wręczenia rzeczy. Rzecz może być wręczona wraz ze złożeniem
oświadczenia woli. Zawarcie umowy realnej w przyszłości można zapewnić poprzez umowę
przedwstępną. Umowa realna uchyla wątpliwości co do faktu zawarcia umowy.
Umowy kazualne (przyczynowe). Jej ważność zależy od istnienia podstawy prawnej
świadczenia.
Umowy abstrakcyjne (oderwane). Okoliczność braku podstawy prawnej nie wpływa na
ważność zobowiązania. Obrona dłużnika jest ograniczona, nie może powołać się na istnienie lub
brak porozumienia stron co do celu prawnego świadczenia.
Umowy losowe – zależy od przypadku, gra, zakład, warunek w umowie
18.3.2
Treść umów zobowiązaniowych
Swoboda umów Umowa jest skonstruowaną przez system prawny czynnością konwencjonalną
(o swoistych cechach i znaczeniu). Swoboda umów – kompetencja do kształtowania przez
podmioty wiążących je stosunków prawnych w drodze dwu- lub wielostronnych oświadczeń woli.
Autonomia woli stron obejmuje także inne niż umowa postacie kształtowania stosunków
cywilnoprawnych mocą własnych decyzji zainteresowanych podmiotów. Swoboda kształtowania
treści umów. Swoboda zawierania umów.
Zakres swobody umów. Generalna kompetencja do swobodnego kształtowania i do
interpretowania i stosowania norm prawa na rzecz tej kompetencji. Zakres swobody umów ustala
się poprzez wskazanie tylko jego granic. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny
58
według swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze)
stosunku, ustawie lub zasadom współżycia społecznego. Strony nie są związane ustanowionymi
typami umów. Jest to zatem kompetencja do ukształtowania treści stosunków zobowiązaniowych
całkowicie różnych od tych wyznaczonych przez przepisy prawne.
Ogólne ograniczenia swobody umów.
Ustawa. Treść lub cel umowy nie może być sprzeczny z ustawą. Normy bezwzględnie wiążące
oraz semiimperatywne. Norma względnie wiążąca nie znajduje zastosowania w razie jej
sprzeczności z umową. mogą to być normy konstytucyjne, karne, administracyjne, jeżeli wynikać z
nich będzie zakaz kształtowania stosunku określonej treści. Normy semiimperatywne – chronią
słabszą stronę umowy, zwłaszcza indywidualnego konsumenta, jednostronnie delimitują sferę
swobody kontraktowej. Sprzeczność umowy z ustawą powoduje jej bezwzględną nieważność w
całości lub w części.
Zasady współżycia społecznego. Generalnie wszelkie czynności prawne sprzeczne z zasadami
współżycia społecznego są nieważne, umowy sprzeczne z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub
kształtujące stosunki w sposób urągający słuszności.
Natura zobowiązania. Każe respektować ogólne właściwości każdego stosunku
zobowiązaniowego powstałego na podstawie umowy. Umowa wiąże jedynie strony, poszanowanie
interesów osób trzecich i łącząca się z tym zasada bezpieczeństwa obrotu prawnego.
Niedopuszczalne jest aby stosunek umowny ukształtował sytuację stron w ten sposób że jedna z
nich mogła dowolnie określać swoje obowiązki lub obowiązki drugiej strony. Typy umów są
modelami właściwego rozkładu prawi i obowiązków.
Niemożliwość świadczenia. Opiera się na założeniu, że niecelowe byłoby podejmowanie
jakichkolwiek zobowiązań, które nie mogą być zrealizowane. Umowa o świadczenie niemożliwe
jes nieważna, gdy świadczenie było niemożliwe od chwili zawarcia umowy. Jeżeli było niemożliwe
dopiero później, to umowa jest ważna, ale nie może być wykonana. Stosuje się przepisy określające
skutki niewykonania zobowiązań. Jeśli jedna ze stron nie wiedziała od chwili zawarcia o
niemożliwości, a druga strona z błędu nie wyprowadziła, to na tej stronie ciąży obowiązek
naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez, to że zawarła umowę nie wiedząc o
niemożności świadczenia, culpa in contrahento – wina w kontraktowaniu.
Wyzysk. Przesłanka obiektywna – kwalifikowana dysproporcja świadczeń stron, rażąco
wysoka w stosunku do wartości świadczenia wzajemnego. subiektywna przesłanka zastrzega lub
przyjmuje świadczenie niewspółmiernie wysokie wykorzystując przymusowe położenie,
niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony. Skutki prawne – dążenie do przywrócenia
zachwianej równowagi ekonomicznej. Jeśli modyfikacja umowy jest niemożliwa lub utrudniona –
uniemożliwienie umowy. Dopiero orzeczenie sądowe unieważnia lub modyfikuje umowę.
Uprawnienia wygasające po 2 latach, termin prekluzywny (zawity). Kwalifikacja prawna –
wadliwość czynności prawnej – wzruszalność umowy początkowej.
18.3.3
Zagadnienia szczególne związane z przygotowaniem i zawarciem
umowy
Culpa in contrahento. Zawarcie umowy powoduje powstanie określonych obowiązków a ich
niedopełnienie przez stronę naraża je na tzw. odpowiedzialność kontraktową. Culpa in contrahento
– wina w kontraktowaniu. Postępowanie podmiotów w stadiach poprzedzających zawarcie umowy,
jeżeli nie doszła do skutku, przepisy o czynach niedozwolonych. Powstanie roszczenia o
wyrównanie szkody powstałej przez to, że umowa nie doszła do skutku lub okazała się nieważna.
Odpowiedzialność w granicach tzw. ujemnego interesu umownego. Wina w kontraktowaniu może
polegać na naruszeniu odpowiednich zobowiązań określonych w umowie. Zawarcia takiej umowy
nie domniemywa się. Udowodnienie spoczywa na poszkodowanym.
59
Umowa przedwstępna. Pactum de contrahento. Jedna lub obie strony zobowiązują się do
zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy (umowy przyrzeczonej). Zawarcie umowy
przyrzeczonej jest świadczeniem będącym skutkiem zgodnych oświadczeń woli. Może mieć
charakter jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujący. Jednej stronie przysługuje uprawnienie do
żądania od drugiej strony by zawarła ona umowę, to znaczy by złożyła oświadczenie woli
określonej treści i dokonania innych działań. Umowę przedwstępną należy odróżnić od umowy
definitywnej, także wtedy gdy ta ostatnia została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem
terminu. Umowa przedwstępna zobowiązuje do zawarcia umowy przyrzeczonej, a powinne
zachowanie się stron realizuje zamierzony przez nie cel gospodarczy. Na podstawie umowy
przedwstępnej nie można się domagać spełnienia tych świadczeń do których strony mają się
zobowiązać dopiero w umowie przyrzeczonej. Niekiedy ze względu na zamierzoną umowę
definitywną strony zobowiązują się już w umowie przedwstępnej do dokonania pewnych
czynności. Jeżeli następnie umowa definitywna zostanie zawarta dokonanie tamtych czynności
zalicza się nap oczet świadczeń określonych w umowie definitywnej. Jeżeli nie zostanie zawarta to
stronie, która tych czynności dokonała służy roszczenie z tytułu nienależnego świadczenia.
Umowa ramowa – organizowanie procesu zawierania umów w przyszłości, do wielokrotnego,
powtarzającego się zawierania określonego rodzaju umów względnie w niej określonych. Pewne
elementy treści nie do końca określone, np. odbiorca.
Przesłanki ważności. Musi określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej aby
umożliwić sądowi ustalenie treści umowy definitywnej. Minimalna treść umowy przedwstępnej
powinna zawierać. Ustalenie terminu (nie jest to cecha nieważności), strona uprawniona może w
terminie 1 roku wyznaczyć odpowiedni termin do zawarcia umowy definitywnej. Jeśli termin nie
został wyznaczony zobowiązanie z umowy przedwstępnej wygasa. Powinna odpowiadać
przesłankom każdej czynności prawnej dla oceny jej zgodności z wiążącymi normami prawnym lub
zasadami współżycia społecznego, trzeba mieć na względzie treść umowy definitywnej.
Skutki niezawarcia umowy definitywnej. Obowiązek naprawienia szkody, jaką osoba poniosła
przez to że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej, odszkodowanie w granicach negatywnego
interesu umownego. Strony mogą odmiennie ustalić. Obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej.
Uprawniony może żądać od strony zobowiązanej aby złożyła ona oświadczenie woli określonej
treści, stanowiące element konieczny dojścia do skutku umowy przyrzeczonej. Wówczas
prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające taki obowiązek zastępuje to oświadczenie. Ten skutek
tylko, gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymogom od których zależy ważność umowy
przyrzeczonej. Niemożność zawarcia – odpowiedzialność dłużnika, albo odszkodowanie albo
zmuszenie do zawarcia. Przedawnienie 1 rok od dnia w którym umowa przyrzeczona miała być
zawarta. Gdy sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, 1 rok od dnia w którym
orzeczenie stało się prawomocne.
Ograniczenie swobody zawierania umów
Ograniczenie swobody decydowania o zawieraniu umowy musi być zawsze zrelatywizowane
do treści umowy. Normatywne zacieśnienie kompetencji podmiotów wymaga podstawy ustawowej.
Ograniczenia mogą być zagrożone różnym sankcjami, konsekwencje w sferze cywilnoprawnej.
Ograniczenie doboru kontrahenta. Dla ochrony osób uczestniczących w stosunku a zwłaszcza
osoby fizycznej. Pewne rodzaje działalności gospodarczej połączone ze zwiększonym ryzykiem
podejmować mogą wyłącznie określone rodzaje osób prawnych, np. umowa ubezpieczenia. Interes
indywidualnie określonych osób od decyzji zainteresowanych zależy, czy ograniczenia te znajdą
zastosowanie, np ustawowe prawo pierwokupu.
Obowiązek kontraktowania. Obowiązek zawarcia umowy wskazujący osoby zobowiązane i
treść umów. Dotyczy podmiotów, które wyłącznie dostarczają dóbr lub świadczą usługi o istotnym
dla wszystkich znaczeniu, np. prawo energetyczne. Inicjatywa zależy od podmiotu
zainteresowanego uzyskaniem dobra lub usługi, składa ofertę, adresat oferty zobowiązany jest ją
60
przyjąć. Jeżeli jej nie przyjmie wówczas podmiot uprawniony może żądać, aby sąd wydał
orzeczenie stwierdzające obowiązek złożenia oświadczenia woli o jej przyjęciu albo żądanie
odszkodowania z tytułu niespełnienia zobowiązania. obowiązek zawarcia umowy może być
nałożony i realizowany na rzecz organów administracji publicznej oraz przy zastosowaniu sankcji
administracyjnych lub karnych. Obowiązek zawierania umów opatrzonych tylko sankcją
odszkodowania w granicach interesu ujemnego. Odpowiedzialność przedsiębiorcy który
bezpodstawnie nie zawierając umowy z konsumentem, naruszając jego zaufanie że uzyska on dobro
lub usługę jakie przedsiębiorca świadczy na rynku.
Zezwolenie administracyjne. Uzależnienie dojścia do skutku umowy od zezwolenia
administracyjnego. Zezwolenie takie nie kreuje obowiązku zawarcia umowy.
Tryb zawierania umowy. nakazanie przez ustawodawcę określonego trybu zawierania umowy
dla ochrony mienia publicznego, ustawa o zamówieniach publicznych, decyzje powinny opierać się
na zobiektywizowanych przesłankach, racjonalne i optymalne dla interesu publicznego.
18.3.4
Wzorce Umów
18.4 Umowy regulujące przeniesienie praw
Kryterium przeniesienia praw podmiotowych. Typy umów, które kreują stosunki obligacyjne,
które zawierają zobowiązanie do rozporządzenia prawem. zobowiązanie do rozporządzenia prawem
wywołuje ex lege skutek rozporządzający (tzw. podwójny skutek). Umowy typowe: sprzedaż,
zamiana, darowizna, kontraktacja, dostawa.
18.4.1
Sprzedaż
Źródła
Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, lex specialis do kc. Dyrektywa
Parlamentu Europejskiego i Rady UE Nr 99/44 w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów
konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancjach. Dyrektywa Nr 98/6 o ochronie konsumentów
przy podawaniu ceny oferowanych im wyrobów zapewnienie ochrony konsumentów, sprzedaż
rzeczy ruchomych dokonywana w zakresie działalności przedsiębiorstwa gdy kupującym jest osoba
fizyczna która nabywa rzecz
Franchising
61

od nieocenionej Asi Trawińskiej

Transkrypt

Podobne dokumenty

Spółka

Spółka akcyjna uproszczona

Spółki-córki

Upadłość jako sposób rozwiązania konfliktu Prezes złodziej Jedyne

Likwidacja spółki sposobem na uniknięcie niekorzystnych

wniosek o nadanie loginu i hasła

Pr. gospodarczo.

Spółki jako podatnicy

Nowa strona internetowa Spółdzielni