docPobierz - Google Sites
download 
Reklamacja Transkrypt
Pobierz - Google Sites
22 Chemia. Fundamenty. Poradnik metodyczny... (z Poradnika metodycznego... autorstwa Alicji Talewskiej) I.3. Plan wynikowy Wymagania zewnętrzne N Rozdział 1. Przewodnik po chemii Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: 1 2 •• zdefiniować pojęcia: substancja, pierwiastek, związek chemiczny w opisie makroskopowym i mikroskopowym, oraz pojęcia: atom, cząsteczka, jon •• omówić rodzaje wzorów, ustalać wzory sumaryczne na podstawie wartościowości pierwiastków, rysować wzory strukturalne •• bilansować równania chemiczne •• omówić budowę układu okresowego •• zapisać wzory tlenków i wodorków w oparciu o układ okresowy •• obliczać masy cząsteczkowe •• wymienić rodzaje materii •• podać przykłady różnych reakcji (analizy, syntezy, wymiany, reakcji jonowych i cząsteczkowych, utleniania i redukcji) •• interpretować przemiany chemiczne w ujęciu makroskopowym i mikroskopowym •• wymienić rodzaje związków nieorganicznych, zapisać równania reakcji otrzymywania tlenków, kwasów, wodorotlenków i soli •• definiować kwasy, zasady i substancje obojętne w ujęciu makroskopowym i mikroskopowym •• omówić zasady tworzenia nazw związków nieorganicznych •• dokonać ogólnej charakterystyki związków organicznych •• wymienić grupy związków organicznych •• wskazać różnicę między światem makroskopowym i mikroskopowym •• podawać przykłady dwupierwiastkowych cząsteczek różnych typów •• wyjaśnić znaczenie indeksów stechiometrycznych i współczynników stechiometrycznych •• podać przykłady okresowych zmian właściwości pierwiastków •• opisać różnice między związkiem chemicznym i mieszaniną •• projektować proste doświadczenia dotyczące reakcji rozkładu, strącania i zobojętniania •• zapisać równania reakcji otrzymywania wodorotlenków •• dokonać podziału tlenków na tlenki kwasowe i zasadowe, potwierdzić ich właściwości za pomocą równań chemicznych •• wyjaśnić różnice między zasadą i wodorotlenkiem •• zapisać wzory związków nieorganicznych •• określać odczyn roztworu za pomocą podstawowych wskaźników •• rozróżniać związki organiczne Rozdział 2. Budowa atomów 1 2 •• wymienić i scharakteryzować składniki atomów •• wyjaśnić budowę atomu w zależności od położenia pierwiastka w układzie okresowym •• zdefiniować pojęcia izotopów i nuklidów, zapisać symbole izotopów i ich nazwy •• obliczać masy cząsteczkowe izotopowe i izotopowy skład procentowy związków •• klasyfikować przemiany jądrowe •• określać rząd wielkości rozmiarów atomów, ich mas oraz składników tych atomów •• zapisać równania reakcji zachodzących z udziałem izotopów •• obliczać średnią masę atomową pierwiastka •• obliczać skład procentowy izotopów w mieszaninie •• wskazać czynniki decydujące o trwałości i nietrwałości jąder atomowych Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 23 Chemia. Fundamenty. Poradnik metodyczny... 1 2 •• bilansować równania naturalnych przemian jądrowych •• definiować pojęcia: powłoka elektronowa, podpowłoka elektronowa i stan orbitalny •• wymienić rodzaje powłok i podpowłok elektronowych i określić ich pojemność •• wyjaśnić zależność budowy pozajądrowej atomu od położenia pierwiastka w układzie okresowym •• wymienić bloki konfiguracyjne w układzie okresowym •• zapisać typowe konfiguracje elektronowe (powłokowe, podpowłokowe i orbitalne) dla pierwiastków o liczbie atomowej do Z = 36, określać elektrony walencyjne •• definiować prawo okresowości w ujęciu makroskopowym i mikroskopowym •• definiować pojęcia: grupa główna, grupa poboczna i okres •• bilansować równania sztucznych przemian jądrowych •• podać podobieństwa i różnice w budowie pozajądrowej atomów pierwiastków tej samej grupy i tego samego okresu •• zapisać nietypowe konfiguracje elektronowe, np. Cr, Cu, Ag (powłokowe, podpowłokowe i orbitalne) •• identyfikować rodzaj pierwiastka na podstawie konfiguracji walencyjnej, określać rodzaj bloku konfiguracyjnego, do którego należy Rozdział 3. Przekształcenia atomów w inne drobiny 1 2 •• wyjaśnić regułę helowca •• zapisać schematy powstawania jonów prostych •• określać zmiany elektroujemności na tle układu okresowego •• wymienić rodzaje wiązań, określić kryterium decydujące o powstawaniu określonego rodzaju wiązania •• podać sposoby zapisywania elektronów walencyjnych za pomocą wzorów Lewisa •• zapisać schematy powstawania wiązania jonowego •• omówić, w jaki sposób tworzą się wiązania kowalencyjne (polarne i niepolarne) •• podać przykłady drobin typu AB2, AB3, AB4 o orientacji digonalnej, trygonalnej i tetraedrycznej •• wyjaśnić istotę tworzenia wiązań wodorowych •• opisać, na czym polega wiązanie metaliczne •• podać cechy substancji posiadających określony rodzaj wiązania •• zapisać walencyjną konfigurację podpowłokową i orbitalną jonów prostych pierwiastków bloku d •• wykazywać różnicę między stanem podstawowym i wzbudzonym •• zapisywać za pomocą wzorów Lewisa przykłady drobin z wiązaniem koordynacyjnym •• zapisać wzory elektronowe cząsteczek kowalencyjnych (wszystkie rodzaje), wskazać wiązania σ i π oraz wolną parę elektronów n •• określić kąty między wiązaniami dla orientacji digonalnej, trygonalnej i tetraedrycznej •• określić na podstawie wzorów elektronowych rodzaj orientacji kierunków przestrzeni orbitalnych •• przewidywać przestrzenną budowę drobin na podstawie liczby wiązań σ i π •• wykazać zależność między rodzajem wiązania a właściwościami tlenków i wodorków •• omówić zastosowania wybranych stopów Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 24 Chemia. Fundamenty. Poradnik metodyczny... Rozdział 4. Stechiometria 1 2 •• obliczać masy reagentów na podstawie prawa zachowania masy •• określać stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym oraz skład procentowy związku •• zdefiniować terminy: mol, masa mola i masa molowa •• obliczać masy molowe i masy mola substancji •• obliczać liczby moli pierwiastków w danej liczbie moli związku chemicznego •• obliczać objętości 1 mola substancji stałych, ciekłych i gazowych, wyjaśnić pojęcie objętoś ci molowej gazów w warunkach normalnych •• obliczać masy molowe gazów i ich gęstości •• określić parametry warunków normalnych •• obliczać masę, liczbę moli pierwiastka w próbce związku chemicznego, i odwrotnie •• określić stechiometryczne stosunki reagentów: molowe, masowe i objętościowe •• obliczać masę, liczbę moli, objętość reagenta na podstawie danych innego reagenta •• ustalić, którego substratu użyto w nadmiarze •• obliczać masy pierwiastków w określonej masie próbki związku chemicznego •• projektować doświadczenie, za pomocą którego można sprawdzić słuszność prawa zachowania masy i prawa stałości składu •• obliczać liczbę moli i masę substancji na podstawie liczby molekuł •• przeliczać objętość gazów w warunkach normalnych na liczbę moli, masę, liczbę molekuł •• dokonać obliczeń masy, objętości gazów w warunkach różnych od normalnych •• posługiwać się w obliczeniach procentem objętościowym gazów •• ustalić elementarny wzór sumaryczny związku na podstawie składu procentowego i masowego oraz gęstości substancji •• obliczać masę, objętość, liczbę molekuł reagenta na podstawie danej masy, liczby moli, liczby molekuł innego reagenta •• ustalać wzory gazowych reagentów na podstawie stechiometrycznych stosunków objętościowych •• wykonać obliczenia w przypadku zmieszania substratów w stosunku niestechiometrycznym Rozdział 5. Mieszaniny 1 2 •• zdefiniować pojęcie mieszaniny •• dokonać podziału mieszanin wg różnych kryteriów •• wyjaśnić różnicę między rozpuszczaniem a rozpuszczalnością •• opisać sposoby otrzymywania roztworów nasyconych i nienasyconych •• interpretować wykresy zależności rozpuszczalności od temperatury – jakościowo i ilościowo •• dokonać obliczeń związanych z rozpuszczal nością •• wyjaśnić, na czym polega solwatacja i hydratacja •• rozdzielać mieszaniny różnymi sposobami •• wymienić sposoby wyrażania stężeń roztworów i wykorzystywać je w obliczeniach •• wyjaśnić pojęcie stężenia molowego roztworu •• posługiwać się w obliczeniach stężeniami procentowymi, molowymi i rozpuszczalnością •• omówić zasady stosowane przy sporządzaniu roztworów o określonym stężeniu molowym •• charakteryzować układy homogeniczne i heterogeniczne •• rozróżniać rodzaje układów dyspersyjnych na podstawie stanu skupienia fazy rozproszonej i fazy rozpraszającej •• podać przykłady układów koloidalnych i opisać ich właściwości •• opisać właściwości emulsji i pian oraz rolę emulgatorów •• sporządzić roztwory nasycone i nienasycone •• ocenić wpływ substancji rozpuszczonej na temperaturę wrzenia i krzepnięcia roztworu •• posługiwać się w obliczeniach gęstością roztworu i rozpuszczalnika •• wyprowadzić zależność między stężeniem molowym i procentowym •• wyznaczać masę molową i cząsteczkową substancji rozpuszczonej oraz gęstość roztworu •• obliczać stężenia roztworów po zmianie ilości substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 25 Chemia. Fundamenty. Poradnik metodyczny... 1 2 •• obliczać liczbę moli substancji rozpuszczonej, jej masę i objętość •• przeliczać stężenia procentowe na molowe, i odwrotnie •• obliczać stężenia roztworów po zmieszaniu, z wykorzystaniem metody krzyżowej lub bez niej •• określać skład mieszaniny w procentach masowych i objętościowych •• obliczać stężenia roztworów po ich rozcieńczeniu i zatężeniu z zastosowaniem reguły krzyżowej •• obliczać stężenia roztworów powstałych w wyniku reakcji chemicznych Rozdział 6. Reakcje chemiczne 1 2 •• dokonać klasyfikacji układów •• definiować procesy endo- i egzoenergetyczne, wskazać przykłady odpowiednich reakcji •• zapisać efekt cieplny w równaniach egzo- i endotermicznych •• definiować entalpię reakcji i wskazać sposoby jej znakowania •• odróżniać reakcje egzotermiczne od endotermicznych po oszacowaniu ∆H na podstawie energii wiązań •• podawać przykłady reakcji powolnych i szybkich •• wyjaśnić pojęcia: szybkość reakcji, równanie kinetyczne reakcji chemicznej •• wyjaśnić wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznych •• określać wpływ stężenia na szybkość reakcji •• wyjaśnić mechanizm reakcji bez udziału i z udziałem katalizatora •• wykonywać obliczenia oparte na prawie działania mas •• uzasadnić wpływ stężenia na stan równowagi chemicznej •• obliczać procentową wydajność reakcji •• wskazać różnicę między reakcjami egzo- i endoenergetycznymi, a egzo- i endotermicznymi •• zinterpretować znakowanie efektu energetycznego i termicznego reakcji chemicznej •• określać zasób energetyczny substratów w stosunku do produktów w funkcji czasu •• obliczać entalpię reakcji spalania związków organicznych na podstawie energii wiązań •• wskazać produkt przejściowy oraz przedstawić równanie reakcji na podstawie równań etapowych •• interpretować wpływ temperatury na stałą szybkości reakcji zgodnie z regułą van’t Hoffa •• podawać przykłady zastosowania katalizatorów w przemyśle, otoczeniu człowieka i w żywych organizmach •• obliczać stężenia początkowe i równowagowe reagentów •• wykorzystać do obliczeń metodę bilansu materiałowego •• przewidywać kierunek przesunięcia równowagi dla określonych warunków i czynników Rozdział 7. Chemia roztworów wodnych 1 2 •• rozróżnić roztwory elektrolitów od roztworów nieelektrolitów •• zapisać równania dysocjacji elektrolitów binarnych •• ustalać wzory substancji, które należy rozpuścić w wodzie, aby otrzymać w roztworze określone jony (odwrotnie – odparować roztwór elektrolitu) •• zdefiniować pojęcia/terminy: dysocjacja, hydratacja, asocjacja •• wskazać zależności temperatury wrzenia i krzepnięcia od ilości cząsteczek lub jonów w danej ilości rozpuszczalnika •• zaproponować sposób sprawdzania, czy drobiny pojawiające się w roztworach kwasów, zasad i soli są jonami •• zapisać równania dysocjacji etapowej •• określić stałą dysocjacji •• wykorzystać prawo rozcieńczeń Ostwalda do obliczeń rachunkowych Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro 26 Chemia. Fundamenty. Poradnik metodyczny... 1 2 •• rozwiązywać proste zadania z wykorzystaniem wzoru na stopień dysocjacji •• określić czynniki wpływające na stopień dysocjacji •• określać odczyn roztworu z wykorzystaniem znanych wskaźników oraz wg skali pH •• rozwiązywać proste zadania rachunkowe związane z pH •• zapisać równania dysocjacji kwasów, zasad, soli •• ustalać formę kwasową i zasadową dla różnych amfoterów •• zapisywać równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej skróconej: reakcji zobojętnia nia i wytrącania osadu •• zapisywać równania reakcji metalu z kwasem, w formie cząsteczkowej i jonowej •• obliczać stopnie utlenienia pierwiastków w związkach chemicznych i w jonach •• wyjaśnić termin: reakcje redoks •• zdefiniować pojęcia: reduktor, utleniacz, forma zredukowana, forma utleniona •• dobierać współczynniki metodą bilansu elektronowego w równaniach chemicznych podanych w formie cząsteczkowej •• podać zasady przewidywania kierunków reakcji w układach zawierających reagenty zdolne do reakcji redoks •• przewidywać kierunek reakcji chemicznych w oparciu o szereg napięciowy metali •• rozwiązywać zadania problemowe związane z procesem hydrolizy •• zapisać proste równania zachodzące w ogniwach i w elektrolizerze •• obliczyć pH (pOH) na podstawie znanego stężenia jonów wodorowych (wodorotlenkowych), i odwrotnie •• obliczać pH roztworów kwasów i zasad o różnych stężeniach i różnej mocy •• określać charakter chemiczny wodorotlenków amfoterycznych •• wybrać substancje, które mogą odgrywać rolę kwasu lub zasady wg Brønsteda •• rozwiązywać zadania problemowe i rachunkowe dotyczące procesów zachodzących w roztworach •• określać rodzaj hydrolizy •• podać sposób ustalania odczynu roztworów soli słabych kwasów i słabych zasad •• zastosować terminologię procesów redoks w reakcjach syntezy •• wskazać utleniacz i reduktor w reakcjach metali z kwasami •• dobierać współczynniki metodą bilansu elektronowego w reakcjach jonowych •• przewidzieć właściwości utleniająco-redukujące pierwiastka, który tworzy związki na różnych stopniach utlenienia •• dobierać współczynniki w reakcjach dysproporcjonowania •• wyjaśnić, w jaki sposób odczyn roztworu wpływa na zdolności utleniające pierwiastka w związku •• obliczać stechiometryczne ilości reagentów na podstawie równań reakcji redoks •• podawać różnice między ogniwami regenerowalnymi a nieregenerowalnymi, podawać przykłady •• przewidzieć produkty elektrolizy Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro
